(M urilla)
Wzbije się lekko ku niebu W wieńcu anielskim strzelista, Szata z błękitu i bieli
Pannę otula przeczysta...
Księżyc u Marii stóp, w dole Błyszczy, jak symbol potęgi, Świetlane, jasne powietrze Toczy prom ienne swe kręgi.
Nad P anną anielskie główki, U stóp aniołków lśnią roje:
To Twoja rzesza poddana, To Panno, królestwo Twoje.
Śpieszysz do nieba, Panienko, W orszaku dziwnie królewskim, Wśród lazurowych przeźroczy, W wieńcu skrzydełek anielskich.
Królowa Korony Polskiej
( in scen izacja ) — u ło ży la J S . M. K. N i e p o k a l a n k a
Po dw óch stronach sc en y sto i chór śp iew a kó w lab ś p ie w a cz ek w z w y k ły c h strojach, c zy m u n d u r k a c h sz k o ln y c h . W g łę b i sc e n y w zn ie sien ie , któ re u ła tw i ugru p o w a n ie się h is to r y c z n y c h postaci, ko lejn o się zja w ia ją c y ch — g ru p a p a stu sz kó w , k o sy n ie ró w i k r a k o w ia n e k w m ia rę j a k się u k a ż ą r o z m ie s z c z ą się w ię c e j na p rz e d z ie . B liże j, z boku sto i g ru p a d ekla m a to ró w (de- k la m a to r e k ) k tó r z y te k s t o zn a c z o n y dla d ek la m a to ra r o z d z ie la ją m ię d z y siebie.
O S O B Y :
Ś W . W O J C I E C H B O L E S Ł A W C H R O B R Y R Y C E R Z
K R Ó L O W A J A D W I G A J A N K A ZIM IERZ P A Ź K R Ó L E W S K I M A R E K S O B IE S K I J A N S O B I E S K I
T R Z E J P A S T U S Z K O W I E K O S Y N I E R Z Y
K R A K O W I A N K I
C Z T E R E C H L E G I O N I S T Ó W U Ł A N J A Z Ł O W I E C K I 14-go p u łk u
D e k l a m a t o r .
J e s t e ś m y d z ie ćm i n a r o d u , w o ł a ją c e g o co d z ie ń „ K r ó l o w o ] K o ro n y Polskiej, m ó d l się za na mi!” T y tu ł t e n , n a d a n y M a t c e N ajśw . ś w ia d c z y o g o rą ce j miło ści P o l s k i dla Tej, co „ja sn ej b r o n i C z ę s t o c h o w y i w O s tr e j ś w ie c i b r a m i e " . K iedy się w s łu c h a ć w d z ie je n a r o d u , t o ju ż z z a r a n ia jego p o s ły s z y m y p i e ś ń B o g a Rodzica...
( P r z y c ic h y m śpiew ie — m e lo d ii b e z słó w — .B o g a R o d zic a " u k a z u ją się w g łęb i św . W ojciech, B o le sła w C h ro b ry i r y c e r z p r z y b o c z n y k ró la , stoją na w zn ie sie n iu , św. W ojciech podaje B o lesła w o w i z w ó j p e rg a m in o w y ).
w w ie k u c h ło p ię c y m
Ś W . W O J C IE C H
46
U T w e g o S y n a G o s p o d z in a M a tk o z w o le n a , M a ry ja . Z iści n a m , s p u ś c i n a m
K y rie e le js o n ...
R Y C E R Z
I s ta ła s ię p ie ś ń B o g a - R o d z ic a p ie ś n ią b o jo w ą r y c e r s t w a p o ls k ie g o , i r o z b rz m ia ła p o d G r u n w a ld e m ja k o c h ó r p o tę ż n y 50-u c h o r ą g w i, z e b r a n y c h z e w s z y s tk ic h z ie m P o ls k i — i p o ło ż y ł ją n a r ó d n a c z e le p r a w s w o ic h
— i ś p ie w a p o d z iś d z ie ń w p r a s t a r e j s to lic y w G n ie ź n ie , u t r u m n y św . W o jc ie c h a ...
A M a ria o ta c z a ła s w ą p r z e m o ż n ą o p ie k ą P o ls k ę i je j k ró ló w . D E K L A M A T O R
W c z a s ie w a lk o z je d n o c z e n ie P o ls k i, W ła d y s ła w Ł o k ie t e k z w ra c a s ię w k o ś c ie le w W iś lic y d o N. P a n n y i b ła g a J ą o p o m o c s ło w a m i h y m n u k o ś c ie ln e g o : „ M o n s tr a t e e s s e M a tre m , O k a ż n a m s ię M a tk ą !" i o to sły sz y J e j o d p o w ie d ź : „ L a d is la e — s u r g e — s p e r a — v in c e s . W ła d y s ła w ie — p o w s t a ń — u fa j — z w y c ię ż y s z !“
R Y C E R Z I z p o m o c ą M arii — z w y c i ę ż y ł !
D E K L A M A T O R
A c ó ż m ó w ić o k r ó lo w e j J a d w id z e ? O n a d la M a rii ż y je , u c z y J a g ie łłę i L itw ę k o c h a ć M a tk ę B o ż ą — i o n a to p ie r w s z a p r a g n ie , a b y M a ria b y ła u z n a n a z a K ró lo w ą P o ls k i. K ie lic h p r z e z n ią d a r o w a n y k a te d r z e w a w e ls k ie j ( u k a z u je się k r ó lo w a J a d w ig a z k r y s z t a ł o w y m k ie lic h e m w rę k u i s ta je n a w z n ie s ie n iu ) n o s i n a p is : N a jw y ż s z a K ró lo w a n ie b io s n ie c h b ę d z ie ta k ż e K ró lo w ą P o la k ó w *)
C H Ó R P O W T A R Z A
N a jw y ż s z a K ró lo w a n ie b io s n ie c h b ę d z ie t a k ż e K ró lo w ą P o la k ó w . R Y C E R Z
d o J a d w ig i ( p r z y k lę k a ją c ) T y d la P o ls k i j e s t e ś p e r łą
Z d n a w ó d ś w ie c ą c a ja s n o , Ś n ie ż n ą liii ją s k w itło T w e b e r ło W s n o p s k ie r , co n ie z a g a sn ą !
D E K L A M A T O R B y ła ś d la P o ls k i z ło tą ró ż ą ,
G w ia z d ą w s z a f ir ó w s k ło n ie — Ł zy , c o d z ie w c z ę c e s z c z ę ś c ie b u rz ą , T o s k a r b , z a w a r t y w ło n ie — 1 z a la t s e tk i
S k o r o w y m a rli ju ż w s z y s c y p r z y to m n i J e s z c z e t e n n a r ó d w lito ś c i d la C ie b ie
0 ty c h łz a c h T w o ic h , d z ie c k a , n ie z a p o m n i.
B o T w o ją b y ła m y śl g o d o w a 1 T w o im s ta ło s ię o r ę d z ie :
N ie b io s N a jw y ż s z a K ró lo w a P o ls k i K r ó lo w ą n ie c h b ę d z ie .
*) K ielic h te n z n a jd u je s ię w m uzeum d rezd e ń sk im .
47
J A D W I G A O d B o g a p r z y s z ła m y śl g o d o w a , B ó g w s e r c e d a ł o r ę d z ie : N ie b io s n a jw y ż s z a K ró lo w a P o ls k i K ró lo w ą n ie c h b ę d z ie !
W c h o d zą t r z e j p a s tu s z k o w ie ja r o s ła w s c y , w z g r z e b n y c h k o s z u la c h i s ło m ia n y c h k a p e lu s z a c h , s ta ją n a p r z e d z ie sceny'.
I P A S T U S Z E K (z w r a c a się k u J a d w id z e )
T y ś o g ło s iła M a rię K ró lo w ą P o ls k i, a o to O n a tu d o n a s sa m a p rz y s z ła .
II P A S T U S Z E K
B o g d y ś m y s z u k a li b y d ła n a s z e g o n a z b ó je c k ie j g ó r z e p o d m ia s te m , z n a le ź liś m y je w k o ło d z ik ie j g r u s z y k lę c z ą c e .
III P A S T U S Z E K
A n a d r z e w ie ja ś n ia ła f ig u r a M a tk i B o s k ie j B o le s n e j z c ia łe m C h r y s tu s a n a k o la n a c h .
I P A S T U S Z E K
Ś w ia tło ś ć n a d z ie m s k a o ta c z a ła p o s t a ć M a rii i S y n a B o ż e g o a n am s ię z d a w a ło , ż e sły s z y m y g ło s M a tk i B o s k ie j:
S y n k u m iły i w y b ra n y , P o d z ie l z M a tk ą S w o je r a n y l A w s z a k o m C ię , S y n k u m iły,
W s w y m s e r c u n o s iła A ta k iż T o b ie w ie r n ie słu ż y ła .
P r z e m ó w k ’ M a tc e , b y c h s ię u c ie s z y ła , B o ju ż id z ie s z o d e m n ie , m o ja n a d z ie ja m ila.
O A n g ie le , G a b r ie le , G d z ie j e s t o n o T w e w e s e le
C o ż e ś m i o b ie c o w a ł t a k o b a r d z o w ie le ? A ja, p e łn a s m u tk u i ż a ło ś c i,
S p r ó c h n ia ło w e m n ie c ia ło i m o je w s z y tk i k o śc il III P A S T U S Z E K
A p o te m ś p ie w a n ie ls k i ro z b rz m ia ł Ś P IE W S t a b a t M a te r d o lo r o s a
J u x ta c r u c e m la c ry m o s a D u m p e n d e b a t filiu s
C u iu s a n im a m g e m e n d e m C o n t r is ta t a m e t d o le n te m P e r t r a n s i v i t g la d iu s *)
R Y C E R Z
„ M a te r d o lo ru m e t g r a tia r u m in ic o n e J a r o s l a v ie n s i ”, M in ę ło 550 la t o d c h w ili, k ie d y ś s ię t u z ja w iła i z a s ły n ę ła ś c u d a m i w ś w ią ty n i z b u d o w a n e j n a m ie js c u d a w n e j g r u s z y — o p ie k u j s ię n a d a l m ia s te m i t ą z ie m ią n a s z ą p r z e m y s k ą , k tó r a C ie b ie , K ró lo w o K o ro n y P o ls k ie j, z a P a t r o n k ę o b ra ła ...
*) M elo d ia S zo p en a — te k s t m oże być p o ls k i; S ta ła M atk a b o le śc iw a
48
D E K L A M A T O R
J a g ie llo n o w ie p ło n ą c z c ią k u M a tc e N a jś w ., a s z c z e g ó ln ie k r ó le w ic z K a z im ie rz
(w g łę b i p r z e s u w a się p r z y śp ie w ie O m n e d ie d ic M a ria e
k r ó le w ic z ś. K a z im ie r z i sta je p o n iż e j k r ó lo w e j J a d w ig i)
R Y C E R Z
W ła d y s ła w IV W az a u s ta n o w ił o r d e r N ie p o k a la n e g o P o c z ę c ia z n a p is e m : „ V ic is ti - v in c e " , „ Z w y c ię ż y ła ś — z w y c ię ż a j!"
J a n K a z im ie rz w o b e c c a łe g o ś w ia t a o fia r u je M a tc e N a jś w . s w ą k o r o n ę i o b ie r a J ą z a K ró lo w ę P o ls k i d z ię k u ją c za c u d o w n ą o b r o n ę C z ę s to c h o w y i w ik to r ię n a d S z w e d a m i.
(K r ó l J a n K a z im ie r z u k a z u je się z p a z ie m , k tó r y p r z y n o s i k lę c z n ik k r ó le w s k i, nu k tó r y m k lę k a k r ó l)
K R Ó L J A N K A Z IM IE R Z
(z d e jm u je k o r o n ę z g ło w y i tr z y m a ją c ją w rę k u m ó w i)
W ie lk a c z ło w ie c z e ń s tw a B o s k ie g o M a tk o i P a n n o ! J a , J a n K a z im ie rz ...
d o I w y c h N a jś w ię ts z y c h s t ó p p r z y c h o d z ą c , t ę o to k o n f e d e r a c ję czy n ię!
C ie b ie za P a t r o n k ę m o ją i P a ń s tw a m e g o K r ó lo w ą d z is ia j o b ie r a m , s ie b ie , K r ó le s tw o m o je P o ls k ie , W . K s ię s tw o L ite w s k ie , R u s k ie , P r u s k ie , M a z o w ie c k ie , Z m u d z k ie , I n f la n c k ie i C z e r n ic h o w s k ie , w o js k o o b o jg a n a r o d ó w i lu d w s z y s te k T w o je j o s o b liw e j o p ie c e i o b r o n ie p o le c a m ...
A ż e z w ie lk im ż a le m s e r c a m e g o u z n a ję , d la ję c z e n ia w o p re s ji u b o g ie g o lu d u , p r z e z ż o łn ie r s tw o u c ie m ię ż o n e g o , o d B o g a m e g o s p r a w i e d liw ą k a r ę p o n o s z ę , o b o w ią z u ję s ię , a b y o d t ą d u tr a p io n y lu d w o ln y b y ł o d w s z e la k ie g o o k r u c ie ń s tw a , w c zy m M a tk o M iło s ie rd z ia , K ró lo w o t'i P a n i m oja, u p r o ś m i p o m o c d o w y p e łn ie n ia te g o , c o o b ie c u ję ...
C H Ó R Ś P IE W A K Ó W M Ó W I A m e n . A m e n . A m e n .
( K r ó l w sta je — p a ź u su w a k lę c z n ik — s to ją w ż y w y m o b ra zie)
D E K L A M A T O R
P r z e n ie ś m y s ię m y ś lą n a c h w ilę d o d w o r u m a g n a c k ie g o w X V II w . O t o J a k u b S o b ie s k i, w o je w o d a b e łz k i, w y s y ła s y n ó w s w o ic h M a rk a i J a n a n a a k a d e m ię k r a k o w s k ą
(w c h o d z ą M a r e k i J a n , m ło d z ie n ia s z k o w ie w k o n tu z ik a c h lub w sa m y c h ż u -p a n a c h )
a w p is a n e j „ in s tr u k c j i ” p o u c z a ich , ja k m o d litw a i n a b o ż e ń s tw o d o N a jśw . P a n n y m a ż y c ie m ic h k ie r o w a ć .
M A R E K J a s iu , a b y łe ś d z iś n a M szy ś w .?
J A Ś
P e w n ie , ż e b y łem ! W s z a k in s t r u k c j ę o jc o w s k ą z a w s z e n a p ie r s ia c h n o s z ę : (w y c ią g a p e r g a m in i c z y ta ) „ N a k a ż d y d z ie ń M szy św . s łu c h a ć b ę d ą , w w ie c z ó r n ie s z p o r y i k o m p le ty o N ie p . P o c z ę c iu — z a n im s p a ć p ó jd ą 3 p a c ie r z e , 3 Z d r o w a ś i W ie r z ę , lita n ię L o r e ta ń s k ą , p r o s z ą c B o g a o d o b r ą ś m ie r ć m ó w ić b ę d ą — n a k a ż d ą u r o c z y s to ś ć N. P a n n y c a ły r ó ż a n ie c z m ó w ią i d o K o m u n ii św . p r z y s tą p ią ..."
49
50
51
52
58
54
...N a A n io ł P a ń s k i d z w o n s ię o d z y w a g d z ie ś d o w tó r u Z n im , z d a m i się , ż e p ły n ie o w o ln e j P o ls c e w ie ś ć ...
Id z ie z m ro k ... N a g le w s ta j e z o r z a p o z ło c is ta
(d z w o n m ilk n ie — u k a z u je się w g łę b i z b o k u ja sn o ść ) P o n a d z r ę b e m k l a s z to r n e g o m u ru ...
A w ś r ó d z o rz y P a n ie n k a p r z e c z y s ta , N a d g ło w ą m a z g w ia z d k o r o n ę , R ę c e n a p ie r s ia c h z ło ż o n e
I n a d z ie m s k im p o k o je m o z d o b io n e lica
T a k J ą w e s n a c h d z ie c ię c y c h w id z ia łe m p r z e d laty , T a k ą k o c h a łe m o d d z ie c k a ,
0 w ita j, B o g a - R o d z ic a !
W ita j N ie p o k a la n a P a n n o J a z ło w ie c k a !
(D w ó c h leg io n istó w w y n o s i u la n a ) D E K L A M A T O R
D e le g a c ja 14-go p u łk u co r o k p r z y b y w a z h o łd e m d o N a jś w . M arii P a n n y J a z ło w ie c k ie j i u s t ó p o łta r z a w k a p lic y r o z b r z m ie w a p ie ś ń p u łk u .
Ś P I E W S z c z ę ś c ie i s p o k ó j d a j te j z ie m i, P an i, C o k r w ią s p ły n ę ła w ś r ó d w o je n p o ż o g i, D o C ię, s w e m o d ły , z a n o s im u ła n y O d w r ó ć , a c h o d w ró ć ! o o d w r ó ć lo s sro g i!
1 b y r a d o s n ą b y ła, ja k o u ś m ie c h d z ie c k a , S p r a w t o N a jś w ię ts z a P a n n o J a z ło w ie c k a .
D E K L A M A T O R
G d y m ło d z ie ż p o ls k a s k ła d a s w e ś lu b o w a n ie n a J a s n e j G ó r z e u s tó p K ró lo w e j K o ro n y P o ls k ie j, łą c z y s ię z n ią c ały n a r ó d . I w s e r c a c h n a s z y c h to je d n o j e s t p r a g n ie n ie : s łu ż y ć c a łe ż y c ie B o g u i O jc z y ź n ie , a M a ria nam w ty m P r z e w o d n ic z k ą .
Ś P IE W M ój s z t a n d a r m a p r z e d z iw n ą m oc, J e d n o c z y s e r c a , d u s z e w z n o s i, R o z p r a s z a m ro k , r o z ja ś n ia n o c ,
Z w a rty m s z e re g o m h a s ło g ło si!
W ś r ó d ż y c ia tr u d ó w , ż y c ia b u rz , M a ry ję k o c h a j — P o ls c e słu ż ! W s z t a n d a r z e m y m z a k lę ty g lo s
P r z e s z ło ś c i ja s n e j, d a w n e j c h w a ły , P r a o jc ó w m y c h z w y c ię s k i lo s
M a ry i z n a k — i O r z e ł b ia ły . W ś r ó d ż y c ia t r u d ó w itp .
S z t a n d a r z e m ój, w ie d ź w ż y c ia b ó j, W ie r n o ś c i s k ła d a m ś lu b o w a n ie , C h o ć c z e k a t r u d , c h o ć c z e k a z n ó j,
Ś w ię t e j e s t d la m n ie T w e w e z w a n ie W ś ró d ż y c ia tr u d ó w itd .