Inne możliwe rodzaje patologii organizacyjnych w samorządach

Aby postawić trafną diagnozę o istnieniu zjawisk patologicznych trzeba znać i zrozumieć mechanizmy patologiczne. Każdą patologię organizacyjną można opisać za

pomocą czterech osi150

:

1. Łatwo dostrzegalne objawy patologii takie jak objawy finansowe, objawy w zakresie zarządzania zasobami, objawy ujawniające się w relacjach

wewnętrznych i zewnętrznych oraz objawy ujawniające się w zachowaniu członków organizacji.

2. Patologie związane z osobami kierującymi organizacjami czyli patologie ujawniające się w sferze wartości, patologie ujawniające się w sferze przekonań, związane z emocjami oraz wszelkie ograniczenia osobowościowe i ograniczenia poznawcze.

3. Nieprawidłowości operacji i procesów. Zalicza się do nich wadliwe funkcjonowanie procesów, brak właściwego planowania działania, niewłaściwe wykorzystanie infrastruktury i urządzeń technicznych i niewłaściwa ergonomia pracy. Do nieprawidłowości tych zalicza się także niewłaściwy obieg wiedzy oraz upośledzenie podstawowych systemów organizacyjnych.

4. Patogenne oddziaływanie środowiska organizacji.

150

H. Gawroński, I. Seredocha, Patologie organizacyjne w polskim samorządzie terytorialnym (w:) P. J. Suwaj, D. R. Kijowski (red.), Patologie w administracji publicznej, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2009, s. 58-71.

95

Uwzględniając te kryteria można przedstawić możliwe rodzaje patologii organizacyjnych w jednostkach samorządu terytorialnego151

.

 syndrom słabości gratyfikacji, który objawia się kłopotami z utrzymaniem płynności finansowej, rosnące zadłużenie, przerost zatrudnienia,

 syndrom uodpornienia na zmianę,

 syndrom zaniku odpowiedzialności,

 pracoholizm określony jako przymus nieustannej pracy, pracoholik jest całkowicie i bezwarunkowo pochłonięty i oddany swojej pracy zawodowej, która pociąga go

bardziej niż cokolwiek innego,

 biurokratyzm i bezduszność urzędnicza, formalizm, rutyna, opieszałość administracji, połączone z niekompetencją i obojętnością dla spraw i interesów jednostek i ogółu,

 nepotyzm czyli faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk nadużycie zajmowanego stanowiska przez faworyzowanie, protegowanie krewnych lub ulubieńców w celu zagwarantowania preferencyjnego traktowania w zatrudnianiu, nagradzaniu i promowaniu krewnych oraz uzyskiwaniu przez nich preferencyjnych kontraktów i innych zysków,

 organizacyjna schizofrenia, która objawia się rozdwojeniem jaźni na szkoleniach i w misji firmy, mówi się o radosnej kooperacji, a w praktyce maksymalnie

wykorzystuje się wszystkich – dostawców, pracowników i klientów,

 korupcja - to bardzo różnorodne działania, jak również sytuacje społeczne i stosunki interpersonalne, które jednak w większości przypisywane są sferze publicznej. wyróżnia się trzy strony korupcji: osoba, która daje; osoba, która bierze i otoczenie, które do takich zachowań zachęca lub je toleruje.

 defraudacje, malwersacje, sprzeniewierzenia,

 brak delegowania uprawnień czyli obdarowanie wybranych osób zaufaniem, wyposażenie ich w prawo podejmowania decyzji, obdarowanie kompetencjami, których przydzielenie innym jest faktycznym pozbawieniem się części swojej władzy,

 przerwanie komunikacji między członkami danej grupy a jej liderem lub też między samymi uczestnikami grupy, komunikacja wybiórcza jest związana z tendencyjnością informacji przekazywanych przez lidera członkom grupy i odwrotnie, część komunikacji przebiega formalnie, a część nieformalnie (plotki, domysły). W efekcie członkowie grupy nie mają zaufania ani do lidera grupy, ani do siebie nawzajem.

96

 gigantomania rozbudowa nadmiernej ilości małych jednostek organizacyjnych nadmierny rozwój struktur administracyjnych,

 konformizm i stadne myślenie - władza wie lepiej skoro zawsze decyduje stanowisko wyższej instancji, to cóż może być racjonalniejszego niż wypowiadanie się zgodnie z jej stanowiskiem, negatywnym skutkiem jest tutaj pozbawienie pracownika własnego zdania, porzucenie przez niego dotychczasowych przekonań,

 arogancja władzy

 mobbing to termin wywodzący się z angielskiego słowa to mob (szykanować grupowo), oznaczający celowe, systematyczne, powtarzające się przez dłuższy czas, zachowania naruszające godność osobistą danej osoby, mobbing zazwyczaj ma na celu lub skutkuje: poniżeniem, ośmieszeniem, zaniżeniem samooceny lub wyeliminowaniem albo odizolowaniem pracownika od współpracowników,

 prawo Parkinsona, które polega na jak najdłuższym wykonywaniu zadań, oznacza ono, że jeżeli pracownik ma określony czas na wykonanie danego zadania, zadanie to zostanie wykonane w możliwie najpóźniejszym terminie,

 patologia decyzji - naginanie faktów w celu uzasadnienia poprawności poprzednich decyzji (np.. błędna decyzja szefa) podejmowanie decyzji podnoszących status w organizacji zamiast realizujących cele strategiczne,

 zasada Petera (próg kompetencji) - w organizacji hierarchicznej każdy awansuje aż do osiągnięcia własnego progu niekompetencji. Zasada ta w szczególności odnosi się do organizacji typu biurokratycznego, gdzie jej członkowie w trakcie własnej kariery awansują tak długo, póki nie znajdą się na poziomie, na którym nie będą już kompetentni, zakłada się tutaj, że jeżeli organizacje mają zdolność do ciągłego funkcjonowania, to jest to spowodowane tym, że jeszcze nie wszyscy urzędnicy osiągnęli swój poziom niekompetencji,

 makiawelizm (cel uświęca środki) - stosowanie środków moralnie nagannych takich jak przemoc, obłuda czy kłamstwo, często nacechowanych cynizmem, przewrotnością i brakiem skrupułów,

 fikcyjny nadzór korporacyjny nad spółkami j.s.t.,

 syndrom grupowego podejmowania decyzji.

Wszystkie patologie organizacyjne są dysfunkcjami, które osłabiają funkcje realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego. Patologie te objawiają się w postaci zjawisk nieakceptowanych społecznie. Jednostka samorządu terytorialnego jest organizmem

97

społecznym, w skład którego wchodzą ludzie z ich słabościami i to oni nadają charakter organizacji wpływając na jej rozwój, dynamikę i aktywności. W celu wyeliminowania patologii należałoby przeprowadzać cykliczny audyt strategiczny, który oceni zbiór systemów i podsystemów stworzonych do osiągnięcia wyznaczonych celów instytucji. Audyt taki pozwoli wyeliminować lub znacznie ograniczyć występowanie dysfunkcji w działaniu organizacji.

Patologie te są szczególnie ważne ponieważ dotyczą głównie ludzi. Oczywistym jest, że to ludzie mają wpływ na kształt, sposób realizacji i zakres rewitalizacji. Występowanie tych patologii ma znaczny wpływ na sukces rewitalizacji bądź jego brak.