Innowacyjność jako cecha banku

Innowacyjność jest pojęciem wieloznacznym, ściśle związanym z pojęciem innowacji, a nierzadko z nim utożsamianym. Innowacyjność może dotyczyć wszystkich poziomów analizy organizacji oraz różnych obszarów i rezultatów ich działania. Może odnosić się do poziomu całej gospodarki, gospodarek narodo-wych czy poszczególnych obszarów geograficznych bądź sektorów lub ich części (branż). W ujęciu mikroekonomicznym innowacyjność może być analizowana na poziomie jednostek, np. konsumentów (consumer innovativeness) lub poszczegól-nych członków organizacji, w szczególności menedżerów i przedsiębiorców oraz różnego typu organizacji (organisational innovativeness), zarówno nastawionych na zysk, jak i instytucji niedochodowych (non-profit) [Szymura-Tyc 2015: 45].

Najczęściej innowacyjność jest jednak traktowana jako pewien atrybut (ce-cha) organizacji, jej zdolność do wprowadzania innowacji, którą można mierzyć i oceniać (tab. 1), i stanowi pochodną jej potencjału innowacyjnego.

Należy zauważyć, że wiele spośród definicji innowacyjności wykracza poza eksponowanie samej zdolności czy umiejętności, akcentując także rezultaty jej posiadania i wykorzystania. W takim ujęciu innowacyjność organizacji postrze-gana jest jako opanowanie i utrzymanie wysokiej dynamiki tworzenia wartości, która przejawia się w wykorzystywaniu okazji do zmian oraz generowaniu, prze-twarzaniu i implementacji nowych idei do praktyki wcześniej, niż dokonają tego inne organizacje [Rogers 1995: 252]. Innowacyjność nie powinna być celem sa-mym w sobie, lecz ma umożliwić organizacji efektywną alokację zasobów, pro-wadzącą do ukształtowania optymalnej konfiguracji przewag konkurencyjnych [Morgan i Berthon 2008]. W tak pojmowanej innowacyjności najistotniejsze staje

68 Monika Klimontowicz

się powiązanie zdolności do wdrażania innowacji z ostatecznymi efektami tego wdrożenia [Prajogo 2006]. W związku z tym innowacyjność może być rozpa-trywana w kontekście szeroko rozumianego potencjału do tworzenia innowacji i ciągłego zaangażowania w jego rozwój (tzw. innowacyjność potencjalna) lub też w kontekście konkretnych efektów podejmowanej działalności innowacyjnej oraz ich wpływu na wyniki finansowe przedsiębiorstwa (tzw. innowacyjność re-zultatywna/wynikowa) [Nawrocki 2012: 22-23]. Rozróżnienie tych wymiarów innowacyjności jest o tyle istotne, że wysoki potencjał innowacyjny nie zawsze przekłada się na bardzo dobre rezultaty działalności innowacyjnej, a te na

wy-Tabela 1. Wybrane definicje innowacyjności

Autor Definicja

J.M. Utterback

(1974) ^{Zdolność do wprowadzania innowacji wcześniej niż większość firm} działających w danej branży. A. Subramanian,

S. Nilakanta (1996)

Trwała cecha organizacji umożliwiająca utrzymywanie innowacyj-nych zachowań na stałym poziomie przez długi czas.

E. Stawasz

(1999) ^{Zdolność firm do tworzenia nowych produktów i technologii, metod} organizacji, a także absorpcji i zastosowania wiedzy wytworzonej poza firmą.

E. Daneeeels, E.J. Kleinschmidt (2000)

Zdolność do wprowadzania na rynek nowych produktów, otwarcie nowego rynku poprzez kombinacje orientacji strategicznej z inno-wacyjnymi zachowaniami i procesami.

A. Sosnowska

(2000) ^{Inteligentna organizacja, permanentnie generująca innowacje i re-}alizująca projekty innowacyjne dla potrzeb wytwarzania produktów i usług znajdujących uznanie u odbiorców ze względu na wysoki poziom nowoczesności i konkurencyjności.

A. Pomykalski

(2001) ^{Zdolność do stałego poszukiwania, wdrażania i upowszechniania} innowacji. W. Janasz, K. Kozioł

(2007) ^{Skłonność i zdolność przedsiębiorstwa do rozwijania i przyswaja-}nia nowych i udoskonalonych produktów, świadczonych usług bądź stosowanych technologii.

C. B. Dobni

(2010) ^{Chęć (skłonność) do bycia innowacyjnym i zdolność do wprowa-}dzania nowych produktów, usług czy idei oraz ich wdrażanie w celu poprawy wyników biznesowych.

M. Pichlak

(2012) ^{Skłonność do generowania/adaptacji innowacji, zdolność do gene-}rowania innowacji oraz gotowość do podjęcia ryzyka związanego z wdrażaniem innowacji.

A. Kędzierska-Szczepaniak, K. Szopik-Depczyńska, K. Łazorko

(2016)

Zdolność oraz zainteresowanie społeczeństwa, a w szczególności przedsiębiorców i naukowców, prowadzeniem badań i poszukiwa-niem rozwiązań, które mają się przyczynić do poprawy efektywno-ści, ulepszania technologii czy tworzenia nowych produktów.

Źródło: opracowanie na podstawie Subramanian i Nilakanta 1996; Dolińska 2010: 24; Kraśnicka i Ingram 2014: 17-18; Sankowska 2009: 95-97; Kędzierska-Szczepaniak, Szopik-Depczyńska i Łazorko 2016: 7.

Innowacyjność banku – ujęcie teoretyczne 69 mierną poprawę wyników finansowych przedsiębiorstwa [Simpson, Siguaw i Enz 2006]. W sektorze usług finansowych kładzie się nacisk na to, aby innowacyjność definiować szerzej z perspektywy tworzenia wartości zarówno dla klienta, jak i danej instytucji [Truman i Smith 2008].

Innowacyjna organizacja stosuje innowacyjne rozwiązania zarówno w dzia-łalności wewnętrznej, jak i na rynkach, które obsługuje. Dostosowuje ona swoją działalność do zmian i nowych wyzwań pojawiających się w otoczeniu rynko-wym, zyskując uznanie klientów za wysoki poziom nowoczesności i konkuren-cyjności swojej oferty. Samodzielnie lub we współpracy z innymi organizacjami opracowuje, wdraża i rozpowszechnia innowacje powstające zgodnie z oczeki-waniami klientów. Taka organizacja posiada i rozwija kompetencje i umiejętności pozyskiwania lub tworzenia i wykorzystywania wiedzy w rozwiązaniach inno-wacyjnych, które wdraża u siebie lub sprzedaje na rynku innowacji. Cechuje ją zdolność do ciągłego adaptowania się do zmian zachodzących w otoczeniu ryn-kowym, a także ich przewidywania i uwzględniania w swojej strategii rozwoju [Dolińska 2010: 25].

Do głównych wymiarów innowacyjności zalicza się: innowacyjność produk-tową, innowacyjność rynkową, innowacyjność procesową, i innowacyjność or-ganizacyjną. Innowacyjność produktowa definiowana jest w kontekście atrakcyj-ności i znaczenia nowych produktów wprowadzonych na rynek w odpowiednim czasie. Innowacyjność jako konstrukt rynkowy oznacza wyjątkowość i nowocze-sność rozwiązań oferowanych na danym rynku. Jest ona rozpatrywana również w kontekście innowacyjnie prowadzonych badań marketingowych, promocji i reklamy oraz identyfikowania nowych możliwości rynkowych i wchodzenia na nowe rynki. Podczas gdy innowacyjność produktowa koncentruje się na unikal-ności i nowości cechujących dany produkt, innowacyjność rynkowa odnosi się do nowości związanej z działaniami marketingowymi. Innowacyjność procesowa jest elementem innowacyjności technologicznej i może dotyczyć wszystkich wy-miarów innowacyjności. Obejmuje ona zastosowanie nowoczesnych technologii zarówno w procesach związanych z wprowadzaniem produktów na rynek, jak i tych związanych z zarządzaniem bankiem. Natomiast innowacyjność organiza-cyjna obejmuje zachowania innowacyjne na różnych płaszczyznach: indywidu-alnej, zespołowej i zarządczej [Wang i Ahmed 2004]. W procesie projektowania i wprowadzania innowacji omówione wymiary innowacyjności uzupełniają się i przenikają.

Innowacyjność banku może być zatem zdefiniowana jako efekt wykorzysta-nia potencjału innowacyjnego, który przejawia się w liczbie i tempie wprowa-dzania różnego rodzaju innowacji. Należy zauważyć, że do wprowadzenia danej innowacji mogą zostać wykorzystane różne rodzaje innowacyjności. Posiadanie potencjału innowacyjnego daje bankowi możliwość podjęcia decyzji co do rodza-ju, liczby i czasu wprowadzania poszczególnych innowacji. W takim znaczeniu

70 Monika Klimontowicz

jest on traktowany jako trwała cecha organizacji i specyficzny rodzaj zasobów niematerialnych pozostający do dyspozycji banku, który może zostać wykorzy-stany lub nie. Budowa innowacyjności banku wymaga zdefiniowania wymiarów składających się na potencjał innowacyjny banku.