Opodatkowanie kryptowalut
3. Opodatkowanie kryptowalut w Polsce
3.1. Kryptowaluty i podatek od czynności cywilnoprawnych
Kwestie związane z opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnopraw-nych (PCC) pojawiły się w związku z ukazaniem się w dniu 4 kwietnia 2018 r. komunikatu – interpretacji podatkowej Ministerstwa Finansów (MF) pt. Skutki
podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC5. W komunikacie MF ujęło
transakcje kryptowalutami w kategorii podatkowej PCC, podatku dochodowego oraz podatku VAT.
Na gruncie PCC sprzedaż kryptowalut dla celów tego podatku MF traktowa-ło jako sprzedaż prawa majątkowego. Takie podejście powodowatraktowa-ło odpowiednie skutki w rozliczeniach podatkowych PCC. W kontekście komunikatu MF każda z transakcji kryptowalutami wymagała złożenia deklaracji PCC i opłacenia po-datku, co w konsekwencji sprawiłoby, że handel kryptowalutami stanie się nie-opłacalny.
Aby zrozumieć konstrukcję PCC, należy przytoczyć niektóre przepisy usta-wy o podatku od czynności cywilnoprawnych6. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o PCC sprzedaż lub zamiana praw majątkowych podlega opodatkowaniu podat-kiem PCC. Przy umowie sprzedaży obowiązek podatkowy ciąży na kupującym
5 Komunikat – interpretacja podatkowa Ministerstwa Finansów z 4 kwietnia 2018 r., Skutki
podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC,
www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wia- domosci/aktualnosci/ministerstwo-finansow2/-/asset_publisher/M1vU/content/skutki-podatkowe- obrotu-kryptowalutami-w-pit-vat-i-pcc?redirect=https%3A%2F%2Fwww.mf.gov.pl%2Fminister-stwo-finansow%3Fp_p_id%3D10 [dostęp: 17.07.2018].
6 Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz. U. z 2017 r., poz. 1150 , z późn. zm. (dalej: ustawa o PCC).
126 Tetyana Pasko
(art. 4 pkt 1), przy czym podstawą opodatkowania jest wartość nabytego prawa, zaś stawka wynosi 1% (art. 7 ust. 1). Natomiast przy umowie zamiany obowiązek podatkowy ciąży na stronach czynności, przy czym zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio obie strony umowy (art. 5 ust. 2). Podstawą opo-datkowania jest wówczas wartość rynkowa prawa majątkowego, a stawka wynosi 1% (art. 7 ust. 1).
Warto dodać, że podatkowi nie podlegają:
– czynności cywilnoprawne, które są opodatkowane podatkiem od towarów i usług;
– czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu do-konania tej czynności jest opodatkowana podatkiem VAT lub zwolniona z tego podatku (art. 2 ust. 4).
Należy również zwrócić uwagę, że strony transakcji kryptowalutami są ano-nimowe, nie wiadomo więc, czy bierze w nich udział podatnik VAT, czy osoba zwolniona z tego podatku. Kwestia ta stanowi jedno z głównych źródeł niepew-ności prawnej w zakresie opodatkowania kryptowalut.
W opinii organów skarbowych o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem PCC decyduje wyłącznie to, że przynajmniej jedna ze stron (pożyczkodawca) z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od to-warów i usług lub jest z tego podatku zwolniona7.
Jednak nie każde nabycie kryptowaluty będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem PCC. Transakcje na kryptowalutach nie są opodatkowane podatkiem PCC tylko wtedy, gdy podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT lub z mocy prze-pisów szczególnych z tego podatku VAT są zwolnione (art. 8 ust. 1 oraz art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od towarów i usług)8.
Ponadto czynności cywilnoprawne podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC, jeżeli ich przedmiotem są:
– rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
– rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na te-rytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o PCC, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5).
Z przytoczonych przepisów wynika, że jeśli transakcje nie odbywają się na terytorium Polski, to opodatkowanie zależy od siedziby stron transakcji i miejsca
7 Wynika to z interpretacji indywidualnej KIS z 26 marca 2018 r., nr 0111-KDIB2-3.4014. 10.2018.2.AZE, Skutki podatkowe zakupu waluty wirtualnej Bitcoin, http://ceny-kryptowalut.pl/ skutki-podatkowe-zakupu-waluty-wirtualnej-bitcoin/ [dostęp: 18.07.2018].
8 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm. (dalej: ustawa o VAT).
Opodatkowanie kryptowalut 127 jej zawarcia. Ponadto specyfiką waluty wirtualnej jest to, że w momencie nabycia kryptowaluty kupujący nie wie, gdzie jest miejsce zawarcia transakcji. Stanowi to istotny problem interpretacyjny w dostosowaniu przepisów podatkowych do specyfiki kryptowalut.
Można zatem stwierdzić, że obrót kryptowalutami nie podlega opodatkowa-niu podatkiem PCC. Ponadto zgodnie z aktualnym rozporządzeniem w sprawie zaniechania poboru podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzeda-ży lub zamiany waluty wirtualnej MF zaniechało pobór PCC9. Rozporządzenie ma obejmować tylko okres od 13 lipca 2018 r. do 30 czerwca 2019 r.
3.2. Kryptowaluty i podatek od towarów i usług
Dość długo w Polsce organy podatkowe utrzymywały, że bitcoin to usługa elektroniczna i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 23%. Sy-tuacja zmieniła się po wydanym w październiku 2015 r. wyroku Trybunału Spra-wiedliwości Unii Europejskiej10, w którym rozpatrywano kwestię opodatkowania czynności wymiany waluty wirtualnej bitcoin na walutę tradycyjną i odwrotnie. Wskazano w nim, że dla celów opodatkowania VAT bitcoin jest traktowany jak środek płatniczy i podlega zwolnieniu od tego podatku.
Warto zauważyć, że w indywidualnych interpretacjach podatkowych11 domi-nuje pogląd, że sprzedaż i wymiana kryptowaluty na walutę tradycyjną i odwrot-nie, jak również wymiana jednej kryptowaluty na inną, o ile podlega opodatkowa-niu VAT, korzysta ze zwolnienia z VAT (art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT).
W związku z tym podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT od nabywanych towarów i usług związanych z działalnością w zakresie „wydobywania”, jak i kupna (sprzedaży) kryptowalut12 oraz nie jest zobowiązany do wystawienia
9 Rozporządzenie Ministerstwa Finansów z 11 lipca 2018 r. w sprawie zaniechania poboru po-datku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży lub zamiany waluty wirtualnej, Dz. U. poz. 1346, http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2018/1346 [dostęp: 18.07.2018].
10 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 października 2015 r. w sprawie C-264/14, Wymiana walut tradycyjnych na jednostki wirtualnej waluty „bitcoin” jest zwolniona
z podatku VAT, https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2015-10/cp150128pl.pdf
[dostęp: 18.07.2018].
11 Interpretacja indywidualna KIS z 15 lutego 2016 r., nr IPPP3/4512-1005/15-2/RD, W
za-kresie opodatkowania czynności sprzedaży bitcoinów,
https://interpretacje-podatkowe.org/transak-cja/ippp3-4512-1005-15-2-rd [dostęp: 18.07.2018]; Interpretacja indywidualna KIS z 6 kwietnia 2016 r., nr ILPP5/4512-1-5/16-4/IP, Zwolnienie od podatku VAT transakcji sprzedaży wirtualnej
waluty Bitcoin oraz ustalenie prawa do korekty dokonanych rozliczeń podatku VAT,
https://interpre-tacje-podatkowe.org/waluta/ilpp5-4512-1-5-16-4-ip [dostęp: 18.07.2018].
12 Takie podejście znalazło wyraz m.in. w interpretacji indywidualnej KIS z 9 stycznia 2018 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.778.2017.2.MN, Zwolnienie od podatku sprzedaży kryptowalut, braku
prawa do odliczenia podatku z tytułu zakupu komputerów obliczeniowych, wynajmu pomieszczeń, energii elektrycznej i sieci Internet oraz częściowego prawa do odliczenia podatku z tytułu
zaku-128 Tetyana Pasko
tury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku (art. 106b ust. 2 ustawy o VAT).
Wobec braku definicji waluty bitcoin dla celów podatkowych VAT zastosowa-nie może więc mieć wspomniane traktowazastosowa-nie tego pojęcia jako środka płatnicze-go. Na gruncie przepisów VAT podejście organów skarbowych do opodatkowania obrotu kryptowalutami, w tym bitcoinami, jest praktycznie jednolite.