Inwestycje infrastrukturalne a interoperacyjność systemu kolei

Realizacja inwestycji infrastrukturalnych, które mają na celu dostosowanie infrastruktury kolejowej do aspektów interoperacyjności, pozwala na zwiększenie konkurencyjności rynku kolejowego względem pozostałych gałęzi transportu.

Wpływają również na podniesienie parametrów eksploatacyjnych sieci kolejowej przez PKP PLK, co przekłada się na realizację oczekiwań pasażerów poprzez skrócenie czasów przejazdów, podniesienie bezpieczeństwa transportu kolejowego czy komfortu podróży. Ponadto ma też wpływ na transport towarowy, w szczególności na likwidację barier utrudniających przewóz ładunków.

Infrastruktura kolejowa

W 2019 r. nie odnotowano znaczącej liczby inwestycji PKP PLK w obszarze modernizacji, podnoszących parametry eksploatacyjne linii kolejowych, ani w zakresie budowy nowej infrastruktury, wiążących się z obowiązkiem uzyskania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji podsystemu strukturalnego. W 2019 r. Prezes UTK wydał 12 zezwoleń na dopuszczenie do eksploatacji podsystemów instalacji stałych, z czego połowę z nich stanowiły postępowania wszczęte przed 2019 r.

Tab. 31. Podsystemy strukturalne instalacji stałych dopuszczone przez Prezesa UTK zezwoleniem w 2019 r.

l.p. nr

linii odcinek kilometraż podsystem stan

1. 8 Warszawa Okęcie - Radom 100,850 - 104,250 infrastruktura modernizacja

2. 14 Zduńska Wola - Sieradz 41,519 – 60,763

Poznań Wschód – Kobylnica Kobylnica – Biskupice

1 Warszawa Zachodnia – Koluszki 3,900 – 104,918 sterowanie – urządzenia

Kraków Zabłocie – Kraków Krzemionki

1,988 – 2,409

6. 747 Szymany – Szymany Lotnisko 0,000 – 1,569 infrastruktura modernizacja

7. 21 Warszawa Wileńska - Zielonka 0,710 – 9,206 energia modernizacja

8. 4 Opoczno Południe - Olszamowice 94,040 – 122,500 energia modernizacja

9. 4 Idzikowice – Opoczno Południe 82,989 – 90,956 energia modernizacja

10.

6 Zielonka – Kuźnica Białostocka 14,254 – 71,800

sterowanie – urządzenia przytorowe

modernizacja 449 Warszawa Rembertów - Zielonka 12,355 – 21,315

21 Warszawa Wileńska - Zielonka 9,206 – 19,652

11.

278 Węgliniec – Zgorzelec* 0,386 – 27,130

energia modernizacja 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec* 202,034 – 202,455

12.

278

Węgliniec – Zgorzelec**

0,000 – 27,130

274 202,034 – 202,535

** - zezwolenie obejmuje układ zasilania sieci trakcyjnej

Istotną rolę w procesie dostosowania infrastruktury kolejowej do aspektów interoperacyjności odgrywają jednostki notyfikowane, które dokonują oceny w zakresie spełnienia przez inwestycje wymagań zasadniczych określonych m.in. w Technicznych Specyfikacjach Interoperacyjności (TSI), czy też Krajowych Przepisach Technicznych (NTR). Istotne dla całego rynku kolejowego jest, aby praca jednostek notyfikowanych realizowana była przy zachowaniu najwyższych standardów jakości i dokładności.

Prezes UTK na przełomie lat 2018-2019 zainicjował współpracę z jednostkami w celu wypracowania dobrych praktyk, które powinny być powszechnie stosowane. Pozwoliło to zniwelować liczbę błędów popełnianych w trakcie prowadzenia ocen przez jednostki oraz zachować jednolite standardy w ich działalności. Przygotowany przez UTK katalog zasad działania jednostek notyfikowanych służy jako wytyczne w codziennej działalności podczas procesów weryfikacji WE. Wypracowywane rozwiązania zaakceptowane zostały przez wszystkie uczestniczące jednostki, które zobowiązywały się do przestrzegania ustalonych zasad.²¹

Dynamicznie postępujące inwestycje kolejowe wymagają szybkiego dostępu do wyrobów kolejowych i materiałów budowlanych. Niekiedy ze względów ekonomicznych zasadne jest zastosowanie wyrobów staroużytecznych. W związku z tym, na rynku kolejowym pojawiła się wątpliwość, czy można, a jeżeli tak, to w jaki sposób, wykorzystywać wyroby staroużyteczne w prowadzonych aktualnie inwestycjach. Prezes UTK odpowiedział na te wątpliwości w konsultowanym z rynkiem stanowisku, wydanym 20 sierpnia 2019 r. w sprawie oceny zgodności podsystemów strukturalnych, w których zastosowano staroużyteczne wyroby kolejowe²². Konkluzją tego stanowiska jest stwierdzenie, że staroużyteczne wyroby kolejowe, które są zdatne do ponownego użytku, można stosować w podsystemie pod warunkiem, że podsystem będzie zgodny z wymaganiami zasadniczymi.

Kolejnym problemem, który został zasygnalizowany przez uczestników rynku, była ocena zgodności podsystemu strukturalnego „Energia” oraz wątpliwości dotyczące zasad przeprowadzania oceny poszczególnych parametrów TSI ENE. W związku z tym Prezes UTK przedstawił 2 kwietnia 2019 r.

stanowisko dotyczące weryfikacji podsystemu strukturalnego „Energia”²³ w kontekście inwestycji obejmujących swym zakresem modernizację samej sieci trakcyjnej, samego układu zasilania bądź obu tych elementów. W kolejnym kroku niezbędne było zapewnienie właściwego funkcjonowania podsystemu strukturalnego „Energia” poprzez jednoznaczne określenie roli PKP PLK oraz PKP Energetyki w procesie przeprowadzania procedury weryfikacji WE podsystemu. Po rozmowach trójstronnych między przedstawicielami UTK, PKP PLK i PKP Energetyka, uznano, że PKP PLK uprawniona jest do przeprowadzenia procedury weryfikacji WE infrastruktury kolejowej, którą zarządza tj. części obejmującej sieć trakcyjną, natomiast PKP Energetyka w zakresie części podsystemu „Energia”, w skład którego wchodzi zasilanie trakcyjne.

Interoperacyjność inwestycji infrastrukturalnych jest niezwykle istotna z punktu widzenia pasażera korzystającego z dworców kolejowych czy peronów. W tym zakresie niezwykle ważne są działania podejmowane przez PKP PLK – zarządzającą największą liczbą peronów w Polsce, czy inwestycje realizowane przez PKP S.A. - właściciela kilkuset dworców kolejowych.

21 Przygotowany przez UTK katalog zasad działania jednostek notyfikowanych służy jako wytyczne w ich działalności podczas procesów weryfikacji WE. Są to również wskazówki dla zarządców infrastruktury i wykonawców modernizacji na temat zakresu współpracy z jednostkami notyfikowanymi. Katalog zasad dostępny jest pod poniższym linkiem:

https://www.utk.gov.pl/pl/aktualnosci/14860,Wytyczne-dla-jednostek-notyfikowanych.html

Infrastruktura kolejowa

W 2019 r. PKP S.A. zawarła z Centrum Unijnych Projektów Transportowych umowę na modernizację 59 dworców kolejowych. Jej łączna wartość przekracza 605 mln PLN, z czego dofinansowanie z Unii Europejskiej wyniesie 412 mln PLN.²⁴

W 2018 i 2019 r. Prezes UTK podejmował działania, które bezpośrednio przełożyły się na zwiększenie dostępność usług transportu kolejowego dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się.

Do PKP S.A. wystosowane zostało m.in. pismo wskazujące jak powinny zostać zmienione zapisy dokumentacji przetargowych by zapewnione zostało dostosowanie infrastruktury kolejowej do wymagań interoperacyjności w obszarze dostępności dworców kolejowych, peronów i stref publicznych dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się (TSI PRM). Odpowiednie zapisy zostały przez spółkę skorygowane, a w II połowie 2019 r. PKP S.A. podpisała umowy ramowe na przeprowadzenie weryfikacji WE, które mogą dotyczyć nawet 100 dworców kolejowych.

Jednym z podstawowych i głównych zadań Prezesa UTK w 2019 r. było zainicjowanie działania polegającego na przeglądzie krajowych przepisów technicznych dla podsystemów strukturalnych.

Opracowana w związku z tym aktualizacja Listy Prezesa UTK w 2020 r. została notyfikowana do Komisji Europejskiej. Zadanie to było podyktowane koniecznością dopasowania i zaktualizowania NTR do postanowień dyrektywy 2016/797/UE, co wiązało się z usunięciem sprzecznych lub uszczegóławiających przepisów zawartych w wymaganiach krajowych.

W 2019 r. Komisja Europejska wprowadziła zmiany w samych TSI, a w szczególności w TSI CCS, w których wprowadzono nowy składnik interoperacyjności – licznik osi. Zmiana ta oznacza konieczność uzyskania przez producentów tych urządzeń stosownych certyfikatów dla składnika interoperacyjności, na podstawie których mogą oni sporządzać deklaracje WE zgodności lub przydatności do stosowania składnika interoperacyjności. Co więcej, zmiana ta spowodowała również, że liczniki osi jako składniki interoperacyjności podlegają weryfikacji WE podsystemu strukturalnego „Sterowanie – urządzenia przytorowe” dokonywanej przez jednostki notyfikowane.

Komisja Europejska planuje dokonania rewizji wszystkich TSI w 2022 r.