Olga Ławińska
Streszczenie: Przedmiotem niniejszego rozdziału jest analiza partnerstwa publiczno- -prywatnego jako formy finansowania gminnych inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej na przykładzie wybranych gmin. Opracowanie rozpoczynają teoretyczne roz-ważania na temat finansowych podstaw realizacji inwestycji w gminach oraz partnerstwa publiczno-prywatnego, definiowanego jako włączenie do finansowania przedsięwzięcia infrastrukturalnego podmiotów prywatnych. W dalszej części rozdziału przedstawione zostały wyniki badań empirycznych przeprowadzonych metodą wywiadu standaryzowanego. Obszar badawczy niniejszego opracowania obejmuje 57 gmin nale-żących przed reformą administracyjną z 1999 roku do województwa częstochowskiego.
Wyniki badań wskazują, że mimo korzyści płynących z partnerstwa publiczno-prywat-nego władze samorządów gminnych w niewielkim zakresie podejmują taką współpracę w zakresie realizacji inwestycji infrastrukturalnych.
Słowa kluczowe: infrastruktura techniczna, gmina, partnerstwo publiczno-prywatne
Wprowadzenie
Nadrzędnym celem funkcjonowania samorządu gminnego jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców. Cel ten gmina może osiągać, jeżeli istnieją real-ne podstawy jego realizacji. Infrastruktura, jako forma zagospodarowania, służy osiąganiu określonego wyżej celu funkcjonowania samorządu gminnego. Rozwój infrastruktury możliwy jest poprzez realizację inwestycji infrastrukturalnych. Po-dejmowanie aktywności inwestycyjnej w tej sferze wiąże się zwykle z wydatkowa-niem znacznych środków pieniężnych i powoduje relatywnie długi okres zamroże-nia kapitału. Dodatkowo inwestycje te obciążone są (zwłaszcza w warunkach inflacji) wysokim poziomem ryzyka, cechuje je niepowtarzalność technologii i lo-kalizacji. Z drugiej strony jednak poprawnie przeprowadzony proces inwestowania decyduje o konkurencyjności gminy, a zasoby infrastruktury stanowią jeden z naj-istotniejszych czynników rozwoju lokalnego.
Podstawowym dylematem przed podjęciem decyzji o uruchomieniu gminnej inwestycji jest odpowiedź na pytanie o źródła finansowania. Konstrukcja prawna
poszczególnych form finansowania inwestycji infrastrukturalnych w gminach jest określona przez ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zależy ona także od wielu czynników, w tym od określonego w ustawie o samorządzie gminnym systemu zadań i kompetencji samorządu gminnego oraz od ustawowego sprecyzowania zadań własnych i zadań zleconych. Finansowanie inwestycji jedno-stek samorządu terytorialnego należy rozumieć jako pokrycie zapotrzebowania na kapitał, wynikające z zakresu przyjętych do realizacji zadań inwestycyjnych.1 Ce-lem niniejszego opracowania jest analiza i ocena partnerstwa publiczno- -prywatnego jako formy finansowania inwestycji infrastrukturalnych na przykła-dzie wybranych gmin.
3.1. Finansowe podstawy realizacji gminnych przedsięwzięć inwestycyjnych
Zapotrzebowanie finansowe poszczególnych jednostek samorządu terytorialne-go wynika z zakresu ich zadań i kompetencji. W celu zapewnienia gminom możli-wości wykonywania zadań, przekazanych w drodze decentralizacji lub dekoncen-tracji funkcji państwa, nieodzowne było wyposażenie gmin w majątek oraz określenie źródeł uzyskiwania dochodów. Konstytucja stanowi, iż jednostkom sa-morządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowied-nio do przypadających im zadań oraz że zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.2
Finanse samorządu terytorialnego są integralną częścią publicznego systemu fi-nansowego, obejmującego procesy związane z gromadzeniem środków nych oraz z ich rozdysponowywaniem. Odpowiednio do pojęcia finansów publicz-nych, finanse samorządu terytorialnego określane są jako zasoby i środki pieniężne oraz operacje finansowe, polegające na gromadzeniu dochodów własnych i docho-dów wyrównawczych oraz przychodocho-dów, a także na dokonywaniu wydatków i roz-chodów przez jednostki samorządu terytorialnego w celu sfinansowania zadań wła-snych i zleconych im przez państwo oraz zadań wspólnych.3
Podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego stanowi budżet. Budżet4 jest przyjmowany w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy i zawiera plany:
1 C. Rudzka-Lorentz, J. Sierak, Zarządzanie finansami jednostek samorządu terytorialnego, [w:]
A. Zalewski (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2005, s. 170.
2 Przytoczone zasady konstytucyjne są zgodne z postanowieniami art. 9 Europejskiej Karty Samorzą-du Terytorialnego, obowiązującej w Polsce (po ratyfikacji) od 1 marca 1994 r., które przewiSamorzą-dują mię-dzy innymi, że w warunkach narodowej polityki gospodarczej społeczności lokalne mają prawo do posiadania własnych wystarczających zasobów finansowych, którymi mogą swobodnie dysponować w ramach swoich uprawnień. Zob. W. Ziółkowska, Finanse publiczne. Teoria i zastosowanie, Wy-dawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2000, s. 216-217.
3 B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System finansowy w Polsce, WN PWN, Warszawa 2003, s. 541.
4 Art. 211 Ustawy z 27 sierpnia 2007 r. o finansach publicznych, DzU 2009.157,1240 z późn. zm.
a) dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki,
b) przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i funduszy celowych oraz dochodów własnych jedno-stek budżetowych.
Dochody budżetowe mają przy tym charakter prognozy, wydatki natomiast wy-znaczają limity środków, jakimi dysponuje dana jednostka. Niewykorzystane kwo-ty wydatków zamieszczonych w budżecie z reguły wygasają z upływem roku budżetowego.
Planowanie budżetowe odbywa się w cyklu rocznym. Decyzję o kształcie bu-dżetu podejmuje organ stanowiący jednostki samorządu (w przypadku gminy - ra-da gminy/miasta) w formie uchwały. Wyłączne prawo do formułowania projektu budżetu ma organ wykonawczy gminy (wójt, burmistrz, prezydent). Szczegóły try-bu uchwalania try-budżetu ustalają w swoim zakresie organy stanowiące (rady gmin/miast). Budżet powinien przedstawiać dochody w rozbiciu na poszczególne źródła oraz wyodrębniać wydatki w układzie co najmniej działów klasyfikacji bu-dżetowej, a także odrębnie przedstawiać dochody i wydatki związane z realizacją zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.
Pewną swobodę przy konstruowaniu budżetu dla władz gminnych stanowi przepis art. 217 przytaczanej wyżej ustawy o finansach publicznych, umożliwiają-cy uchwalenie budżetu z nadwyżką lub defiumożliwiają-cytem. Przy czym ustawodawca wska-zuje szczegółowo źródła pokrycia ewentualnego deficytu. Mogą to być przychody pochodzące ze:
a) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę, b) kredytów,
c) pożyczek,
d) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego,
e) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych,
f) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.
Podobnie jest w przypadku nadwyżki budżetowej - należy w uchwale budżeto-wej określić sposób jej wykorzystania.
Dochody jednostek samorządu terytorialnego, w myśl zapisu w Konstytucji, dzielą się na trzy kategorie: dochody własne, subwencje ogólne, dotacje celowe z budżetu państwa. Uregulowanie to zostało powtórzone w art. 3 ustawy o docho-dach jednostek samorządu terytorialnego.5 Ustawa ta stanowi także, iż dochodami gminy mogą również być:
– środki zagraniczne (pochodzące ze źródeł zagranicznych) niepodlegające zwrotowi,
– środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, – inne środki określone w odrębnych przepisach.
5 Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, DzU 2003.
203.1966 z późn. zm.
W przypadku gmin ogólne regulacje prawne, dotyczące uzyskiwania dochodów, zawiera ustawa o samorządzie gminnym6, gdzie, zgodnie z art. 54, dochodami gminy są: podatki, opłaty i inne wpływy określone w odrębnych ustawach jako do-chody gminy, dodo-chody z majątku gminy oraz subwencja ogólna z budżetu państwa.
Dochodami gminy mogą być także dotacje celowe na realizację zadań zleconych oraz na dofinansowanie zadań własnych, wpływy z samoopodatkowania mieszkań-ców, spadki, zapisy, darowizny i inne dochody.
Szczegółowo źródła dochodów własnych gminy wymienione zostały w art. 4 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Są to:
1. wpływy z podatków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transpor-towych, dochodowego od osób fizycznych (opłacanego w formie karty podat-kowej), od posiadania psów, od spadków i darowizn, od czynności cywilno-prawnych,
2. wpływy z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej, administracyjnej, eksploata-cyjnej - w części określonej w Ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geolo-giczne i górnicze (DzU 1994.27.96 z późn. zm.) - oraz innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów,
3. dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty od gmin-nych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gmingmin-nych jednostek budżetowych,
4. dochody z majątku gminy,
5. spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy,
6. dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach, 7. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją
zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, 8. odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę,
9. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy,
10. odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy,
11. dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego, 12. inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.
Na podstawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego gmina może pobierać również opłaty wynikające z odrębnych przepisów. Dotyczy to m.in. opłaty adiacenckiej i opłaty za użytkowanie wieczyste7.
Ponadto dochodami z majątku gminy mogą być:
– czynsze z dzierżawy lub najmu,
– wpływy ze sprzedaży składników mienia,
– wpływy z prywatyzacji podległych przedsiębiorstw oraz dywidend,
6 Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tekst jedn. DzU 1996.13.74 z późn. zm.
7 Opłata adiacencka (czyli opłata z tytułu wzrostu wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzeń komunalnych, energetycznych i gazowych) oraz opłata za użytkowanie wieczyste pobierane są na podstawie Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, DzU 1997.115.741 z późn. zm.
– odsetki: od posiadanych środków finansowych, od udzielonych pożyczek oraz nieterminowo regulowanych należności,
– dochody z funkcjonujących w gminie komunalnych jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych,
– opłaty za korzystanie z obiektów lub urządzeń użyteczności publicznej, – oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste lub trwały zarząd,
– w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości wypłacone odszkodowa-nia,
– opłaty za wydobywanie kopalin, surowców mineralnych.8
W literaturze występują różne definicje dochodów własnych. H. Sochacka- -Krysiak określa tę kategorię jako „(…) dochody związane z budżetami lokalnymi w sposób trwały, tj. bezterminowy, bez żadnych ograniczeń ze strony państwa i bez jego udziału w części wpływów pochodzących z poszczególnych źródeł, od-danych jak gdyby „na zawsze” we władanie związków samorządowych.”9 Cechą dochodów własnych jest możliwość wpływania jednostki samorządu na ich wyso-kość poprzez prowadzoną przez siebie politykę (wysowyso-kość stawek, zwolnienia itp.), a także pełna swoboda w dysponowaniu środkami z tych źródeł. Z kolei w przy-padku dotacji celowych, subwencji ogólnych i udziałów w podatkach centralnych są to dochody wiążące budżet państwa z budżetami gminnymi.
Dotacjami są, podlegające szczególnym zasadom rozliczenia, wydatki budże-towe państwa przeznaczone m.in. na finansowanie lub dofinansowywanie zadań z zakresu administracji rządowej, innych zadań zleconych oraz bieżących zadań własnych i zadań inwestycyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Cechą dota-cji celowych jest to, iż muszą być wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem. Środki, które w danym roku budżetowym nie zostały wykorzystane, podlegają zwrotowi do budżetu państwa.10 Dotacje celowe z budżetu państwa są środkami uzyskiwa-nymi na wniosek jednostki. Kryteria ich przyznawania są często uznaniowe (o przyznaniu decyduje uprawniony organ na podstawie przesłanek subiektyw-nych). Przyznanie dotacji nie oznacza gwarancji ich otrzymania w pełnej kwocie.
Realizacja dotacji zależy od kondycji budżetu, stąd wysokość i terminy ich przeka-zywania mogą ulegać zmianom.
Z kolei subwencje są specyficzną formą dotacji (transferu) z budżetu państwa na rzecz jednostek samorządu. Charakteryzują się tym, że:
– w zakresie określonym ustawami mają charakter obligatoryjny,
– są ustalane - na podstawie obowiązujących przepisów dla każdej jednostki od-dzielnie; sposób podziału kwot dotacji jest zobiektywizowany,
– mogą być przez jednostki samorządu terytorialnego wykorzystane na dowolny cel, mają charakter dochodów ogólnych.11
8 Zob. A.J. Kozłowski, M. Ciborowska-Kubiak, J. Nawrocka, Samorząd terytorialny. Zarządzanie fi-nansami lokalnymi, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu, Piła 1996, s. 109; T. Topczewska, W. Siemiński, Gospodarka gruntami w gminie, Difin, Warszawa 2003, s. 61 oraz Ustawa o gospodar-ce nieruchomościami …, op. cit.
9 Zob. B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System …, op. cit., s. 553 i podana tam literatura.
10 Ibidem, s. 566.
11 Ibidem, s. 562.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy o dochodach jednostek samorządu te-rytorialnego, subwencja ogólna dla gmin składa się z części: wyrównawczej, rów-noważącej i oświatowej. O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Subwencje ogólne są środkami przekazywanymi jednostkom samorządu z budżetu państwa zgodnie z ustalonymi zasadami systemowymi. Wyliczenie należnej subwencji od-bywa się na podstawie obiektywnych kryteriów (liczba uczniów, długość dróg, po-tencjał dochodowy, wysokość utraconych dochodów itp.). Samorząd może dowol-nie dysponować środkami subwencyjnymi, a ponadto ma zabezpieczedowol-nie terminowego przekazywania rat subwencji w postaci prawa do odsetek i roszczeń w przypadku opóźnień ze strony budżetu państwa.
Odrębną kategorię dochodów gmin stanowią udziały w podatkach centralnych.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy, wynosi 39,34% (z za-strzeżeniem art. 89). Natomiast wysokość udziału we wpływach z podatku docho-dowego od osób prawnych, od podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 6,71%.
Realizacja zadań gminy, a szczególnie inwestycji, związana jest z dokonywa-niem wydatków. W teorii i praktyce występuje wiele klasyfikacji wydatków pu-blicznych. Do klasycznych podziałów należy wyodrębnienie wydatków ze względu na ich przeznaczenie: na cele bieżące oraz średnio- i długookresowe. Rozróżnia się więc wydatki: bieżące i kapitałowe (majątkowe).12 Istotny z punktu widzenia pla-nowania gminnych inwestycji jest inny podział wydatków publicznych na wydatki:
stałe oraz zmienne.13 Analiza udziału wydatków zmiennych pozwala ocenić, jaka jest faktyczna swoboda wyboru władz publicznych w odniesieniu do kształtowania wydatków planowanych na dany rok budżetowy.
Przytaczana już wyżej ustawa o finansach publicznych dokonuje podziału wy-datków jednostek samorządu terytorialnego na: wydatki bieżące, wydatki na obsłu-gę długu, wydatki majątkowe. Do tej ostatniej kategorii zalicza się:
– wydatki kapitałowe (inwestycje finansowe) na zakup papierów wartościowych, wniesienie lub zwiększenie udziałów w spółkach,
– wydatki na inwestycje własne w sektorze publicznym (inwestycje rzeczowe) na budowę obiektów i urządzeń, zakup środków trwałych,
– dotacje na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji udzielane podmiotom z sektora prywatnego - jako wspieranie wybranych ro-dzajów działalności.14
Ustawa o finansach publicznych stanowi w art. 44 ust. 1 jednocześnie, że wy-datki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych. Ponadto, jednostki sektora finansów
12 W. Ziółkowska, Finanse ..., op. cit., s. 145.
13 Ibidem, s. 148.
14 M. Jastrzębska, Polityka budżetowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005, s. 88.
blicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Najważniejsze jednak wydaje się, iż wydatki publiczne po-winny być dokonywane:
– w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,
– w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,
– w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Wpisanie do ustaw określonych zadań, nałożonych na samorząd terytorialny, wiąże się z ponoszeniem na ten cel wydatków. Wydatki mają charakter obligato-ryjny, jeżeli zadania, na rzecz których są realizowane, są zadaniami o charakterze obowiązkowym. Ustalanie proporcji wydatków na realizację pozostałych zadań, niemających obligatoryjnego charakteru, należy do organów jednostki samorządu terytorialnego.15
Jednostki samorządu terytorialnego mogą dokonywać wydatków bezpośrednio z budżetu lub w formie dotacji. Dotacje z budżetu mogą być udzielane zakładom budżetowym i gospodarstwom pomocniczym, a także podmiotom niezaliczanym do sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku. W tym ostatnim przypadku chodzi o dotacje przedmiotowe na cele publiczne związane z realizacją zadań danej gminy.16
Polityka wydatkowa samorządu gminnego jest częścią polityki budżetowej i po-lega na świadomym i celowym określeniu kierunków rozdysponowania zgroma-dzonych środków publicznych w celu realizacji zadań. Zmiany w strukturze wy-datków są odzwierciedleniem zmian w celach polityki wydatkowej samorządu.
Zwiększenie udziału wydatków na jedne dziedziny, przy ich jednoczesnym zmniej-szaniu się na inne (jeśli nie wynika to ze zmian przepisów prawnych), może być ważnym wskaźnikiem priorytetów działania danych władz.17
Budżet gminny obejmuje także przychody i rozchody. Przychody budżetów jednostek samorządu terytorialnego umożliwiają pokrycie występującego w ciągu roku budżetowego niedoboru i finansowanie wydatków nieznajdujących pokrycia w planowanych dochodach jednostki. Możliwość pozyskania przychodów stwarza warunki szerszego i bardziej elastycznego finansowania zadań przez te jednostki i jest wyrazem zapewnienia gminom dostępu do rynków pieniężnego i kapitałowe-go. Korzystanie z dostępnych źródeł przychodów, poza stosowaniem takich kryte-riów wyboru, jak np. minimalizacja kosztów pozyskania, zachowanie płynności fi-nansowej jednostki, koordynacja bieżących i przyszłych dochodów budżetu z przyszłymi zobowiązaniami, związane jest także ze spełnieniem warunków okre-ślonych prawem. Szczególnie ważne są przepisy ustawy o finansach publicznych, ograniczające możliwości zaciągania przez gminy zobowiązań.18
Przychody mogą pochodzić z:
– kredytów i pożyczek,
– sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez gminę,
15 B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System ..., op. cit., s. 550.
16 Ibidem, s. 550.
17 M. Jastrzębska, Polityka budżetowa …, op. cit., s. 86.
18 B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak (red.), System ..., op. cit., s. 568-569.
– prywatyzacji majątku gminy,
– nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych,
– wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki, wynikającej z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubie-głych.
Przychody budżetowe służą finansowaniu rozchodów, do których zalicza się:
– spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,
– wykup papierów wartościowych oraz inne operacje finansowe, – udzielanie pożyczek.
Przychodami finansowany jest deficyt budżetu danego roku i spłaty zobowiązań z tytułu wcześniej zaciągniętych kredytów, pożyczek i wyemitowanych papierów wartościowych. Realizacja przychodów i rozchodów jest odrębna od realizacji dochodów i wydatków budżetów. Wydatkiem pokrywanym z dochodów budżeto-wych są odsetki od kredytów, pożyczek i obligacji, natomiast rozchodami pokry-wanymi z przychodów są spłaty rat kredytów, pożyczek i wykup obligacji.
Podsumowując, poza dochodami własnymi gminom przyznano możliwość korzystania z innych źródeł dochodów o charakterze niezwrotnym: dotacji i sub-wencji. Ponadto, władze gminne mogą ubiegać się także o wszelkiego typu środki pomocowe, np. z Unii Europejskiej. Szeroki katalog wydatków budżetowych gmi-ny związagmi-ny z zaspokajaniem potrzeb jej społeczności może zmuszać władze gminne do korzystania ze zwrotnych źródeł finansowania klasyfikowanych w bu-dżecie jako przychody.
3.2. Partnerstwo publiczno-prywatne
Termin partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) (ang. Public Private Partner-ship) określa różne modele (schematy) finansowania, wykorzystujące kapitał mie-szany, w tym kapitał prywatny, do rozwoju infrastruktury. Jest to pojęcie zbiorcze opisujące szerokie spektrum możliwych relacji między sektorami publicznym i prywatnym w zakresie usług komunalnych, w tym infrastrukturalnych.19 PPP po-lega na włączeniu do finansowania przedsięwzięcia infrastrukturalnego podmiotów prywatnych, którym zapewnia się możliwość czerpania korzyści z takiej inwesty-cji.20 W literaturze wskazuje się na pięć głównych typów kooperacji: kontrakty na usługi, joint ventures, systemy oparte na kontraktach BOT, systemy oparte na kapi-tale społeczności lokalnych, koncesje komunalne.21
W sektorze infrastruktury komunalnej i usług o charakterze użyteczności pu-blicznej opartych na tej infrastrukturze w literaturze przedmiotu wyróżnia się trzy
19 Partnerstwo publiczno-prywatne to oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służąca realizacji zadania publicznego. Patrz art. 1 Ustawy z 28 lipca 2005 r. o partner-stwie publiczno-prywatnym, DzU 2005.169.1420 z późn. zm.
20 W. Misterak, Zewnętrzne źródła finansowania działalności inwestycyjnej jednostek samorządu te-rytorialnego, Difin, Warszawa 2008, s. 89-90.
21 H. Janowska, Strategie finansowania gminnych inwestycji infrastrukturalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003, s. 128.
różne rodzaje własności: publiczną, prywatną i publiczno-prywatną. Powiązania w zakresie własności i zarządzania w zakresie inwestorów w infrastrukturę komu-nalną przedstawia tabela 3.1.
Tabela 3.1. Syntetyczne zestawienie układów własnościowo-zarządczych w możliwych wariantach partnerstwa publiczno-prywatnego w finansowaniu gminnych inwestycji infrastrukturalnych
Własność Zarządzanie
publiczne publiczno-prywatne prywatne publiczna leasing komunalny inne formy (gminne
gwarancje dla inwesto-rów prywatnych)
sektor całkowicie prywatny
publiczno-prywatna BOO joint ventures częściowa sprzedaż
prywatna zakłady budżetowe inwestycje
stowarzy-szeń mieszkańców BOT
Źródło: Opracowanie własne na podstawie H. Janowska, Strategie finansowania gminnych inwestycji infrastrukturalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003, s. 132
Zgodnie z powyższym, możliwych jest dziewięć układów własnościowo--zarządczych:
– publiczna własność - publiczne zarządzanie: związek charakterystyczny dla
– publiczna własność - publiczne zarządzanie: związek charakterystyczny dla