Kampania wyborcza 1993 roku

Kolejne wybory parlamentarne poprzedziły liczne kontrowersje i polemiki poli-tyczne na najwyższych szczeblach władzy państwowej oraz między par ami po-litycznymi, które w konsekwencji doprowadziły do przedterminowych wyborów parlamentarnych30. Według Ryszarda Chruściaka „widoczne od początku kaden-cji Sejmu wybranego w 1991 roku trudności w harmonijnym ułożeniu stosun-ków między Sejmem, rządem i prezydentem, wyrażające się zwłaszcza w sporach i komplikacjach wokół obsady stanowiska premiera i stworzenia rządu, znalazły swoją kulminację w decyzji prezydenta o rozwiązaniu Sejmu i zarządzeniu przed-terminowych wyborów”31.

Publikacje „Gazety Olsztyńskiej” relacjonowały na bieżąco przebieg kampanii wyborczej, ale nie koncentrowały się w sposób szczególny na żadnym z ugru-powań politycznych. Podobnie jak przed wyborami w 1991 roku tytuł ukazał zagadnienie kampanii wyborczej na dwóch płaszczyznach: ogólnokrajowej oraz lokalnej, ale w znacznym stopniu zmienił formę przekazywania tych informacji. Dziennik bowiem poza artykułami koncentrującymi się na określonym temacie publikował także szereg krótkich notek (dotyczących różnych zagadnień wybor-czych), które umieszczano w rubryce pt. „Wybory ‘93”. Doniesienia dotyczące przebiegu kampanii wyborczej32 w skali kraju poruszały przede wszystkim kwe-30 Por. W. Jednaka, Proces kształtowania się systemu partyjnego w Polsce po 1989 roku,

„Politologia”, t. 15, Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego 1995, s. 146–147.

31 R. Chruściak, Prace nad ordynacją wyborczą do Sejmu i wybory parlamentarne w 1993 r., [w:] Polski system polityczny w okresie transformacji, red. R. Chruściak, T. Mołdawa, K.A. Wojtaszczyk, E. Zieliński, Warszawa:. Dom Wydawniczy Elipsa 1995, s. 263.

32 Zob. m.in.: Kto z kim do parlamentu, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 132, s. 1–2; M. Sar-necka, Milion nowych miejsc pracy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 139, s. 1–2; Kto z kim w wyborach, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 141, s. 2; Wyborcze koalicje, „Gazeta Olsztyń-ska” 1993, nr 143, s. 1; Par i dostatek, „Gazeta OlsztyńOlsztyń-ska” 1993, nr 144, s. 2; Senatorzy z listy BBWR, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 146, s. 1; BBWR przesłuchuje, „Gazeta Olsztyń-ska” 1993, nr 148, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta OlsztyńOlsztyń-ska” 1993, nr 155, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 156, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 158,

s ę działań i aktywności przedwyborczej par i i koalicji wyborczych oraz pracy Państwowej Komisji Wyborczej33.

Nowym tematem (nieporuszanym w 1991 roku) w relacjach dziennika było zagadnienie działań marke ngowych podejmowanych przez komitety wyborcze i ich kandydatów34 oraz zwrócenie uwagi na przejawy kampanii negatywnej35. Należy podkreślić także fakt publikowania fragmentów artykułów z innych tytu-łów prasowych zarówno polskich, jak i zagranicznych36. Takie zestawienie infor-macji na temat przebiegu kampanii wyborczej pozwalało czytelnikowi na porów-nanie opinii różnych periodyków na temat toczącej się walki przedwyborczej. Przytaczane fragmenty pochodziły m.in. z takich tytułów, jak: „Rzeczpospolita”, „Trybuna”, „Życie Warszawy”, „The Times” czy „La Libre Belgique”.

Wśród relacjonowanych tematów wyborczych znalazły się także takie wy-darzenia, jak prawybory we Wrześni37, prowadzenie kampanii wyborczej przez osoby pełniące funkcje państwowe (np. wojewodę)38 oraz różnego rodzaju incy-denty wyborcze (np. włamania do biur komitetów wyborczych)39.

Równie wieloaspektowo ukazana została przez dziennik płaszczyzna lokal-na kampanii wyborczej. Podobnie jak w 1991 roku „Gazeta Olsztyńska” opisała przebieg konferencji prasowych z odwiedzającymi Olsztyn liderami par i

poli-s. 1–2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 160, poli-s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyń-ska” 1993, nr 162, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta OlsztyńOlsztyń-ska” 1993, nr 163, s. 2; „ZłodziejOlsztyń-ska” prywatyzacja, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 164, s. 1; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 166, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 167, s. 2; Wybory ‘93, „Gaze-ta Olsztyńska” 1993, nr 173, s. 2; Zos„Gaze-tały 4 dni, „Gaze„Gaze-ta Olsztyńska” 1993, nr 180, s. 1–2.

33 Zob. m.in.: Do wyborów 70 dni, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 133, s. 2; Kandydaci do Senatu, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 144, s. 1; Rozlosowano numery list wyborczych, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 159, s. 1; Czterdziestolatek do Sejmu, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 164, s. 1; J. Sacewicz, Ta noc od innych gorętsza, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 182, s. 1–2.

34 J. Sacewicz, P. Pawłowski, Jak wodzą nas na pokuszenie, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 172, s. 1; Politycy na… diecie. Z A. Kwaśniewskim i J. Kaczyńskim rozmawiała T. Kwaśniewska, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 172, s. 4.

35 Poglądy i opinie, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 150, s. 2.

36 Zob. m.in.: Przegląd prasy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 158, s. 2; Przegląd prasy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 166, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 182, s. 2.

37 Por. Prawybory, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 163, s. 1–2; Satysfakcja i protesty, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 164, s. 2.

38 Por. Dymisja albo urlop, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 150, s. 1; Rząd się tłumaczy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 151, s. 1–2; Premier nie musi brać urlopu, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 163, s. 2.

39 Por. Włamanie do lokali UD i SLD, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 148, s. 2; Poszukiwany listem gończym wystąpił w telewizji, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 159, s. 1.

tycznych40. Poinformowała również o przygotowaniach i przebiegu tzw. wojny plakatowej41.

Istotnym elementem jej publikacji był cykl pt. „Poradnik wyborcy”, w którym zostały scharakteryzowane ugrupowania polityczne zarejestrowane w olsztyń-skim okręgu wyborczym. Dziennik w kolejnych swych wydaniach obszernie za-prezentował 16 ugrupowań, uwzględniając w opisach takie kwes e, jak: okolicz-ności powstania par i oraz działalność jej liderów, udział przedstawicieli par i w poszczególnych rządach, główne założenia programowe, aktywność i sposób głosowania posłów z danego ugrupowania w poprzednim Sejmie (np. jak głoso-wali posłowie w czasie debaty nad tzw. Małą Konstytucją), z kim w czasie wy-borów wchodzi to ugrupowanie w koalicję wyborczą oraz kto z jego ramienia ubiega się o wybór w Olsztynie42. Cykl został zakończony podsumowaniem w for-mie tabelki zawierającej zestawienie najważniejszych propozycji programowych wymienionych komitetów wyborczych. Poprzez niniejsze prezentacje dziennik spełnił ważną rolę informacyjną. Odbiorcy pisma mogli bowiem zapoznać się w szerokim ujęciu z działalnością i aktywnością poszczególnych par i politycz-nych, a tym samym sprecyzować swoje preferencje wyborcze. Należy jednocześ-nie podkreślić, iż charakterystyki te jednocześ-nie zawierały elementów agitacyjnych ani też dyskredytujących którąkolwiek par ę.

Specyfi kę wyborów parlamentarnych na terenie Olsztyna dziennik wyra-ził także, opisując przygotowania i udział w wyborach mniejszości niemieckiej zamieszkującej Warmię i Mazury43, aktywność i działalność przedwyborczą ol-40 P. Pawłowski, Szansa dla Pana Boga, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 145, s. 1, 3; P. Pawłow-ski, Lepper w fi lharmonii, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 161, s. 1–2; J. Sacewicz, Zwrot na lewo, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 175, s. 1–2; eadem, Duży może więcej, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 176, s. 1–2.

41 Z kaucją na słup, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 140, s. 2; Dinozaury na scenie… politycznej, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 171, s. 1.

42 Por. m.in.: P. Pawłowski, Porozumienie Centrum, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 163, s. 3; J. Sacewicz, Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 164, s. 3; Polskie Stronnictwo Ludowe Porozumienie Ludowe, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 165, s. 3; Kongres Liberalno-Demokratyczny, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 170, s. 3; J. Sacewicz, Unia Demokratyczna, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 173, s. 3; eadem, Bezpar-tyjny Blok Wspierania Reform, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 174, s. 3; eadem, Unia Pracy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 175, s. 3; eadem, Unia Polityki Realnej, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 176, s. 3; Koalicja dla Rzeczpospolitej, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 178, s. 3; eadem, Par a X, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 179, s. 3; P. Pawłowski, Krajowy Komitet Wyborczy Samoobrona Leppera, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 180, s. 3; idem, Komitet Wyborczy Mniejszości Niemieckiej Województwa Olsztyńskiego, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 181, s. 3.

sztyńskich sztabów wyborczych44 oraz lokalne incydenty wyborcze45, takie jak np. przebieg sprawy sądowej wytoczonej przez pełnomocnika Koalicji dla Rzeczpo-spolitej „Gazecie Warmii i Mazur” za określenie jednego z jej kandydatów Bo-gusława Owoca wodzem, co w kontekście całej publikacji miało mieć wydźwięk negatywny46.

Relacje z przebiegu kampanii wyborczej oraz wyborów kończą publikacje do-tyczące atmosfery i wyników głosowania. Podobnie jak i wcześniejsze artyku-ły można je podzielić na doniesienia ogólnokrajowe47 i lokalne48. Na szczególną uwagę w tym ujęciu zasługuje przytoczona przez dziennik opinia Jerzego Gie-droycia, który komentując wyniki wyborów, podsumował niejako całą dotychcza-sową aktywność polityczną prezydenta L. Wałęsy oraz kolejnych rządów, poczy-nając od gabinetu Tadeusza Mazowieckiego. Przyczyn takiego wyniku wyborów J. Giedroyć upatrywał w zaangażowaniu się prezydenta L. Wałęsy w kampanię 44 Rajd po sztabach. Chędogo i nudno, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 163, s. 1–2.

45 Por. m.in.: Kandydat skarży, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 162, s. 2; Wybory ‘93, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 169, s. 2.

46 25 mln za wodza?, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 165, s. 2. Artykuł „Gazety Warmii i Ma-zur” dotyczył działań podejmowanych przez komitety wyborcze w celu zwiększenia szans na wygraną w wyborach. Jednym z przejawów tych działań miało być umieszczanie na pierwszych miejscach list wyborczych liderów partyjnych, którzy pełnili rolę tzw. „lokomo-tyw wyborczych”.

47 Por. Prognoza wyników wyborów, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 1; Za granicą, „Ga-zeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 2; Wygrani i przegrani, „Ga„Ga-zeta Olsztyńska” 1993, nr 184, s. 1; Ile zarobili?, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 184, s. 2; Na UD w konsulatach, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 184, s. 2; Krajobraz zagraniczny, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 184, s. 2; Nowi senatorzy, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 1–2; Oświadczenie Rady Mini-strów, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 1; Frekwencja wyborcza, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 1; Na lewo, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 2; Nie weszli, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 2; Sześć ugrupowań, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 186, s. 1; W Senacie SLD z PSL, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 186, s. 1; Sześć ugrupowań i mniejszo-ści, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 186, s. 2; Wałęsa do Kwaśniewskiego, „Gazeta Olsztyń-ska” 1993, nr 186, s. 2; Weszli do Sejmu, „Gazeta OlsztyńOlsztyń-ska” 1993, nr 187, s. 1–2; Wywiad Kwaśniewskiego, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 187, s. 2; Podział miejsc w Sejmie, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 188, s. 1; Z listy ogólnopolskiej, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 188, s. 1; Weszli do Sejmu, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 188, s. 2.

48 T. Śrutkowski, Naruszono prawa naszej „Gazety”, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 1–2; J. Uścinowicz, Pogoda na wybory, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 2; J. Sace-wicz, Noc komputerów, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 2; P. Pawłowski, Wróżenie z głosów, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 183, s. 2; Kto z Olsztyńskiego, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 184, s. 2; Prosty rachunek, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 1; Olsztyńskie mandaty, „Gazeta Olsztyńska” 1993, nr 185, s. 1; Olsztyńskie mandaty, „Gazeta Olsztyń-ska” 1993, nr 186, s. 1; Senatorowie z Olsztyńskiego, „Gazeta OlsztyńOlsztyń-ska” 1993, nr 187, s. 1–2.

wyborczą oraz w oderwaniu rządów od społeczeństwa i jego problemów, co więcej według niego „to […] nie były rządy, ale niezależne folwarki poszczegól-nych par i i ugrupowań, z których każde prowadziło własną politykę, nie umiało opanować rosnącej demoralizacji we własnych szeregach”49. Wynik wyborów określił także jako „klęskę prawicy, która w sposób demagogiczny wykorzysty-wała Kościół i religię, próbując przekształcić Polskę w państwo wyznaniowe”50. Przytoczona wypowiedź nie została opatrzona żadnym komentarzem dziennika, niemniej jednak była jednocześnie najbardziej jednoznaczną opinią wyrażoną na temat wyników wyborów na jego łamach.