Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
Streszczenie. Codziennoæ zmusza nas do przemieszczania siê z miejsca na miejsce.
Odbywa siê to przede wszystkim po drogach publicznych. Artyku³ jest prób¹
rozwa-¿añ nad tym, jakimi sk³adnikami zarz¹dza administracja drogowa, jakie zadania ma do zrealizowania oraz z jakich róde³ istnieje mo¿liwoæ czerpania rodków finansowych na ich realizacjê. Po akcesji do struktur Unii Europejskiej pojawi³y siê nowe mo¿liwoci pozyskania rodków i administracja drogowa stara siê je jak najlepiej wykorzystaæ.
S³owa kluczowe: pas drogowy, infrastruktura drogowa, specyfika zarz¹dzania nierucho-mociami drogowymi, system zarz¹dzania, finansowanie dróg
WSTÊP
Celem funkcjonowania sieci transportowych jest zapewnienie uk³adu po³¹czeñ miê-dzy skupiskami ludnoci, na których istnienie wp³yw mia³y czynniki spo³eczne, ekono-miczne oraz przyrodnicze. Nieruchomoci wykorzystywane do celów drogowych pe³ni¹ funkcje us³ugowe z zakresu obs³ugi sfery produkcyjnej i konsumpcyjnej, transferowe
stwarzaj¹ce warunki do przep³ywu ludzi, dóbr, energii, informacji, integracyjne two-rz¹ce niezbêdne powi¹zania i kszta³tuj¹ce wiêzi w ró¿norodnych uk³adach oraz akcelera-cyjne polegaj¹ce na przyspieszaniu rozwoju i okrelaniu warunków aktywizacji gospo-darczej [Budner 2003]. Podstawowym celem zarz¹dzania nieruchomociami jest utrzymanie ich w stanie niepogorszonym i umiejêtne inwestowanie.
Celem artyku³u jest pokazanie struktury funkcjonalnej sieci drogowych, analiza
dzia-³añ zwi¹zanych z ich zarz¹dzaniem oraz wykazanie mo¿liwych róde³ finansowania, które wykorzystuje siê do realizacji celów zwi¹zanych z budow¹, przebudow¹, remontami, utrzymaniem i ochron¹ dróg.
Na potrzeby tego opracowania wykorzystano przede wszystkim badania poznawcze, studia literaturowe oraz studia regulacji prawnych dotycz¹ce struktury funkcjonowania sieci transportowych oraz zasad finansowania budowy, przebudowy i ich remontu.
STRUKTURA FUNKCJONALA SIECI TRANSPORTOWYCH
Wed³ug Ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, pod pojêciem droga rozumiemy budowlê wraz z drogowymi obiektami in¿ynierskimi, urz¹dzeniami oraz insta-lacjami stanowi¹c¹ ca³oæ techniczno-u¿ytkow¹, przeznaczon¹ do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowan¹ w pasie drogowym [Dz.U. 2007 nr 19 poz. 115 z pó. zm.].
Drogi publiczne s¹ niezbêdne do zapewnienia komunikacji oraz transportu osób i ³a-dunków. U³atwiaj¹ po³¹czenia z ró¿nymi orodkami oddalonymi od siebie. W celu po³¹-czenia dróg publicznych z nieruchomociami po³o¿onymi przy drogach budowane s¹ zjazdy, które zapewniaj¹ bezporedni dostêp do drogi publicznej.
Rys. 1. Elementy sk³adowe wchodz¹ce w sk³ad drogi Fig 1. Constituent elements included In the road
ród³o: Ppracowanie w³asne Source: Own study
Drogi publiczne ze wzglêdu na funkcje w sieci drogowej dziel¹ siê na drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne [ustawa o drogach publicznych].
Drogi krajowe s¹ to drogi, które zapewniaj¹ krajowe i europejskie po³¹czenia tranzy-towe, wi¹¿¹ regionalne orodki administracyjne miêdzy sob¹ i ze stolic¹ kraju, ³¹cz¹ naj-wa¿niejsze orodki przemys³owe i struktury osiedleñcze. Stanowi¹ tak¿e ci¹gi alternatyw-ne dla dróg p³atnych, dojazdy do g³ównych przejæ granicznych, obwodnice g³ównych miast i ci¹gi o znaczeniu obronnym.
Drogi wojewódzkie zapewniaj¹ najwa¿niejsze powi¹zania wewn¹trzregionalne, ³¹cz¹ sto-lice regionów z miastami powiatowymi i niektórymi siedzibami gmin. Zapewniaj¹ ponadto dojazd do najwa¿niejszych celów i róde³ ruchu w regionie, takich jak orodki turystyczne, przeprawy przez wiêksze przeszkody terenowe, lokalne przejcia graniczne, porty itp.
Drogi powiatowe wi¹¿¹ siedziby powiatów z siedzibami gmin i gminy miêdzy sob¹.
Istotna jest funkcja gospodarcza dróg powiatowych [Kotlarek 2006].
droga road
instalacje installations urządzenia
inginieering unit obiekty
inżynierskie facilities enginieering pas drogowy
belt road
Do dróg gminnych zaliczane s¹ drogi o znaczeniu lokalnym, które nie nale¿¹ do in-nych kategorii. Stanowi¹ uzupe³niaj¹c¹ sieæ dróg s³u¿¹c¹ miejscowym potrzebom, m.in.
zapewniaj¹ dostêp do szkó³, miejsc pracy na obszarach gminy (z wy³¹czeniem dróg we-wnêtrznych).
Ze wzglêdów funkcjonalno-technicznych drogi dzielimy na klasy. Okrelaj¹ one zbiór wymogów u¿ytkowych i technicznych, które powinna sieæ spe³niaæ. Wyró¿niamy: auto-strady (A), drogi ekspresowe (S), drogi g³ówne ruchu przyspieszonego (GP), drogi g³ówne (G), drogi zbiorcze (Z), drogi lokalne (L), drogi dojazdowe (D). Drogi zaliczone do jednej z kategorii powinny posiadaæ parametry techniczne i u¿ytkowe odpowiadaj¹ce nastêpuj¹cym klasom dróg:
drogi krajowe klasy A, S, GP i wyj¹tkowo klasy G;
drogi wojewódzkie klasy G, Z i wyj¹tkowo klasy GP;
drogi powiatowe klasy G, Z i wyj¹tkowo klasy L;
drogi gminne klasy L, D i wyj¹tkowo klasy Z [Rozporz¹dzenie MTiGW z dnia 2 marca 1999 r., nr 43, poz. 430, w sprawie warunków technicznych, jakim powinny od-powiadaæ drogi publiczne i ich usytuowanie. Dz.U. 1999, nr 43, poz. 430].
Istniej¹ tak¿e drogi, których nie mo¿na zakwalifikowaæ do ¿adnej z kategorii dróg pu-blicznych. S¹ nazywane drogami wewnêtrznymi i zalicza siê do nich m.in. drogi osiedlo-we, dojazdowe do gruntów rolnych i lenych, dojazdowe do obiektów wykorzystywa-nych przez przedsiêbiorców, place dworcowe, kolejowe, autobusowe, portowe, a tak¿e pêtle autobusowe. Nie posiadaj¹ one klas, a wiêc brak jest uregulowañ, które narzuci³y-by aspekt techniczny czy standard takich dróg.
ADMINISTRACJA DROGOWA (ZARZ¥DZANIE DROGAMI)
Zarz¹dcami dróg s¹: dla dróg krajowych Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Au-tostrad, dla dróg wojewódzkich zarz¹d województwa, dla dróg powiatowych zarz¹d powiatu, za dla dróg gminnych wójt (burmistrz, prezydent miasta).
Zarz¹dzanie sieciami drogowymi na ka¿dym szczeblu administracji drogowej dotyczy przede wszystkim zadañ zwi¹zanych z: opracowaniem projektów planów rozwoju i finan-sowania budowy sieci drogowej, pe³nieniem funkcji inwestora, utrzymaniem i realizacj¹ zadañ w zakresie in¿ynierii ruchu, nadzorem nad przygotowaniem infrastruktury wej na ró¿ne potrzeby (np. obrony pañstwa), koordynowaniem robót w pasie drogo-wym, wydawaniem zezwoleñ na zajêcie pasa drogowego i na zjazdy z dróg oraz pobiera-niem op³at i kar pieniê¿nych, prowadzepobiera-niem ewidencji dróg, obiektów mostowych, tuneli, przepustów i promów, przeprowadzaniem okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów in¿ynierskich oraz przepraw promowych i ich ochrony, wykonywaniem robót interwencyjnych, utrzymaniowych i zabezpieczaj¹cych, przeciwdzia³aniem niszcze-niu dróg przez u¿ytkowników, przeciwdzia³aniem niekorzystnym przeobra¿eniom rodowi-ska mog¹cym powstaæ w nastêpstwie budowy lub utrzymania dróg, dokonywaniem okresowych pomiarów ruchu drogowego, utrzymaniem zieleni przydro¿nej, sadzeniem i usuwaniem drzew i krzewów, a tak¿e nabywaniem gruntów pod drogi i na inne na po-trzeby zwi¹zane z zarz¹dzaniem [Kocur-Bera 2006].
Zarz¹dcy sieci drogowych maj¹ prawo do wstêpu na grunty przyleg³e do pasa dro-gowego (je¿eli jest to niezbêdne do wykonywania czynnoci zwi¹zanych z utrzymaniem i ochron¹ dróg), urz¹dzania czasowego przejazdu przez grunty przyleg³e do pasa drogo-wego w razie przerwy w komunikacji na drodze, a tak¿e ustawiania na gruntach przyle-g³ych do pasa drogowego zas³on przeciwnie¿nych (ustawa o drogach publicznych).
Zarz¹dzanie sieci¹ drogow¹ jest to system, w którym wystêpuje kompleks obiektów pozostaj¹cych we wzajemnej relacji. Obiektami systemu s¹ przedmioty: pas drogowy, obiekty in¿ynierskie, urz¹dzenia i instalacje uczestnicz¹ce w procesie zarz¹dzania, pod-mioty: administracje drogowe oraz relacje wystêpuj¹ce miêdzy nimi polegaj¹ce g³ównie na: budowie, przebudowie, remoncie, utrzymaniu i ochronie dróg.
FINANSOWANIE DRÓG
Sieci drogowe czasami s¹ bardzo intensywnie eksploatowane. Dziêki temu zwiêksza siê ryzyko poruszania po nich. Nieustannie wymagaj¹ remontów lub modernizacji.
Ze wzglêdu na wzrost liczby poruszaj¹cych siê pojazdów po drogach ronie potrzeba budowania nowych po³¹czeñ. Zadania w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzy-mania i ochrony dróg oraz zarz¹dzania nimi finansowane s¹ przez ministra w³aciwego do spraw transportu za porednictwem Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Auto-strad albo drogowych spó³ek specjalnego przeznaczenia w odniesieniu do dróg krajo-wych. Samorz¹d województwa finansuje wymienione zadania w odniesieniu do dróg wo-jewódzkich, samorz¹d powiatowy dróg powiatowych, a gminy dróg gminnych.
W granicach miast na prawach powiatu zadania w zakresie finansowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony i zarz¹dzania drogami publicznymi, z wyj¹t-kiem autostrad i dróg ekspresowych, finansowane s¹ z bud¿etów tych miast. Zadania w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg zak³adowych oraz zarz¹dzania nimi finansowane s¹ ze rodków podmiotów zarz¹dzaj¹cych tymi drogami [Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu l¹dowego Dz.U. 2007, nr 23, poz 156].
Potrzeby zwi¹zane z realizowaniem dzia³añ w zakresie inwestycji drogowych s¹ ogromne. W zwi¹zku z tym poszukuje siê ró¿norodnych rozwi¹zañ i coraz to nowych sposobów oraz róde³ pozyskania rodków na te w³anie cele. Mo¿na wyró¿niæ nastêpu-j¹ce ród³a finansowania dróg:
a) bud¿et pañstwa:
rodki pochodz¹ce z odpisów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych;
dotacje z rezerw celowych;
rodki z rezerw bud¿etu pañstwa na integracjê z UE;
rodki przeznaczone na fundusze regionalne;
b) po¿yczki z miêdzynarodowych instytucji finansowych:
Grupy Banku wiatowego;
Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju;
Europejskiego Banku Inwestycyjnego;
c) bezzwrotna pomoc Unii Europejskiej:
Fundusz Spójnoci (Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej ISPA);
Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko;
Fundusze TENT-T (Transeuropejska Sieæ Transportowa);
Sektorowy Program Operacyjny Transport;
Program Rozwój Polski Wschodniej;
d) rodki w³asne gmin;
e) Krajowy Fundusz Drogowy [Sobiech 2007].
Bud¿et pañstwa
Stan dróg w Polsce jest ma³o zadowalaj¹cy. Powoduje on barierê w rozwoju spo³ecz-no-gospodarczym kraju. Zgodnie z art. 11 ustawy o finansowaniu infrastruktury trans-portu l¹dowego wydatki przeznaczone na budowê, modernizacjê i utrzymanie infrastruk-tury transportu l¹dowego stanowi¹ 18% planowanych wp³ywów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych. ród³ami finansowania s¹ równie¿ rodki finansowe okrelone przepisami o drogach publicznych, o transporcie drogowym, o autostradach p³atnych i krajowym funduszu drogowym.
Grupa Banku wiatowego
W sk³ad Grupy Banku wiatowego wchodz¹ m.in.: Miêdzynarodowy Bank Odbudo-wy i Rozwoju, Miêdzynarodowa Korporacja Finansowa, Miêdzynarodowe Stowarzysze-nie Rozwoju, Miêdzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych oraz Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji. G³ównym celem Banku wiatowego jest walka z ubóstwem na wiecie i wspieranie najs³abszych. Polega ona przede wszystkim na pomocy w odbudowie pañstw cz³onkowskich i bezporednim finansowaniu inwesty-cji w tych krajach, wspieraniu ochrony rodowiska, promowaniu reform gospodarczych oraz stymulowaniu rozwoju sektora prywatnego.
Jednym z wielu celów programu Banku wiatowego w Polsce by³a pomoc techniczna i finansowa w zakresie infrastruktury i modernizacji obszarów wiejskich. Dzia³alnoæ
po-¿yczkowa dla Polski rozpoczê³a siê w 1990 r. W latach 19932000 w ramach trzech pro-gramów drogowych Polska uzyska³a po¿yczki z grupy Banku wiatowego na kwotê 1047,3 mln dolarów. Na lata 20062011 podpisano porozumienie kredytowe przewiduj¹ce finansowanie utrzymania i modernizacji infrastruktury drogowej w wysokoci 376,2 mln dolarów [Sobiech 2007, s. 134].
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju jest miêdzynarodow¹ organizacj¹ biznesow¹, która powsta³a w 1991 r. Celem jego dzia³alnoci jest przyspieszenie procesów przecho-dzenia do modelu gospodarki rynkowej krajów Europy rodkowo-Wschodniej oraz Azji Centralnej dziêki wspieraniu efektywnych inicjatyw gospodarczych, zw³aszcza w sekto-rze prywatnym [Kancelaria Prezesa Rady Ministrów... 2010].
W ramach Projektu Budowy Autostrad w 1993 r. uzyskano 45 mln euro po¿yczki, za
w latach 19912005 na projekty zwi¹zane z modernizacj¹ infrastruktury drogowej otrzy-mano 56,576 mln euro.
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powsta³ w 1958 r. jako bank Unii Europejskiej, którego zadaniem jest udzielanie d³ugoterminowych po¿yczek dla sektora prywatnego i publicznego. Europejski Bank Inwestycyjny wspiera m.in. dzia³ania zwi¹zane z ochron¹
rodowiska naturalnego, ulepszeniem infrastruktury spo³ecznej, transportowej, podnie-sieniem konkurencyjnoci Europy. EBI szczególn¹ uwagê skupi³ na pomocy pañstwom Europy rodkowej i Wschodniej. Najwiêksz¹ pomoc uzyska³a Polska.
W Polsce prawie po³owê pieniêdzy uzyskanych z po¿yczek udzielonych przez EBI przeznaczono na inwestycje w sektorze transportu. Wród inwestycji drogowych sfinan-sowanych z po¿yczek EBI znajduj¹ siê m.in.: budowa odcinka autostrady A4 na trasie Wroc³awGliwice, modernizacja obwodnicy Trójmiasta, remont sieci dróg g³ównych, usprawnienie po³¹czeñ drogowych pomiêdzy Polsk¹ a S³owacj¹ i Republik¹ Czesk¹, bu-dowa 16 obwodnic miast oraz miejskiej drogi ekspresowej w okolicy Katowic.
Pomoc Unii Europejskiej
Polska jeszcze przed przyst¹pieniem do Unii Europejskiej korzysta³a z pomocy finan-sowej w ramach funduszy przedakcesyjnych. By³y nimi: PHARE, ISPA i SAPARD.
Program PHARE by³ najwiêkszym z funduszy przedakcesyjnych. Utworzony w 1989 r.
fundusz pocz¹tkowo by³ nakierowany na dorane wsparcie w postaci szkoleñ i doradz-twa. Dopiero od roku 1998 g³ównym jego zadaniem sta³o siê udzielanie pomocy finanso-wej na inwestycje. Sporód szerokiego zakresu dzia³alnoci finansofinanso-wej w ramach Phare kilka programów by³o w mniejszym lub wiêkszym stopniu zwi¹zanych ze wspieraniem gminnych inwestycji infrastrukturalnych [Zimny 2006, s. 17].
W latach 19961999 realizowano program Phare RAPID. Wsparcie wynosi³o ponad 12 mln euro. Ponad po³owê tych rodków przeznaczono na inwestycje w zakresie infra-struktury sieciowej (sieci wodoci¹gowe, kanalizacyjne, energetyczne, teletechniczne, ga-zowe), 10% na inwestycje proekologiczne. 27% tej kwoty przeznaczono na inwestycje drogowe, co obrazuje siê w 136 km dróg gminnych i 32 tys. m2 parkingów.
Kontynuacj¹ programu Phare RAPID by³ program Phare STRUDER 2. W latach 19982000 11% tej kwoty z prawie 5 mln euro przeznaczono na inwestycje drogowe.
ISPA fundusz ten utworzy³a Rada Unii Europejskiej jako pomoc dla pañstw kandy-duj¹cych do Unii. W Polsce fundusz ten zakoñczy³ swoje funkcjonowanie po wejciu Polski do Unii Europejskiej. Wszystkie projekty, które uzyska³y dofinansowania w ra-mach ISPA, a nie zosta³y zakoñczone, realizowano w rara-mach Funduszu Spójnoci. rod-ki przeznaczano g³ównie na finansowanie du¿ych inwestycji w dziedzinach transportu i ochrony rodowiska naturalnego. Rozwój transportu by³ wspierany g³ównie poprzez poprawê infrastruktury transportowej, finansowanie przedsiêwziêæ, które mia³y na celu tworzenie nowych po³¹czeñ krajowych z transeuropejskimi. Pomoc udzielana w ramach tego funduszu polega³a na wspó³finansowaniu inwestycji. Projekty mog³y uzyskaæ wsparcie maksymalnie do 75% kosztów inwestycji, czyli tzw. wydatków kwalifikowal-nych.
SAPARD instrument unijnej pomocy finansowej, dostêpny od 2000 r., koncentro-wa³ siê na inwestycjach, których celem by³o wspieranie szeroko rozumianego procesu przekszta³ceñ strukturalnych wsi. rodki z SAPARD pokrywa³y do 75% kosztów inwe-stycji, a maksymalna kwota dofinansowania wynosi³a od 420 tys. do 1,7 mln z³.
Po wejciu Polski do Unii Europejskiej nadal korzystano ze rodków Funduszu Spój-noci. W latach 20082012 z tego ród³a sfinansowano 19 projektów drogowych (w tym 13 projektów inwestycyjnych w latach 20082012 i cztery projekty pomocy technicznej) [Program Budowy Dróg Krajowych... 2007].
Przewiduje siê tak¿e, i¿ Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko (POI) bê-dzie stanowi³ istotne ród³o finansowania potrzeb bud¿etu pañstwa zwi¹zanych z realiza-cj¹ Programu Budowy Dróg. rodki finansowe pozyskane z tego programu wynosz¹ oko³o 10 925,5 mln . Rozk³ad p³atnoci przedstawia siê nastêpuj¹co: w 2008 r. 5070 mln z³, w 2009 r. 5460 mln z³, w 2010 r. 5850 mln z³, w 2011 r. 6 630 mln z³ i w 2012 r. 7 410 mln z³ [Program Budowy Dróg Krajowych... 2007].
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) g³ównym jego zada-niem jest przyspieszenie tempa rozwoju spo³eczno-gospodarczego Polski wschodniej.
W zakresie infrastruktury transportowej bezporednim celem jest poprawa dostêpnoci i jakoci powi¹zañ komunikacyjnych województw. Potrzeby bud¿etu pañstwa wynikaj¹ce z realizacji zadañ ujêtych w Programie Budowy Dróg Krajowych na lata 20082012 bêd¹ wspó³finansowane ze rodków w ramach PO RPW w wysokoci 823,425 mln z³ [Program Budowy Dróg Krajowych... 2007].
rodki w³asne gmin
ród³a dochodów w³asnych gmin to m.in.:
wp³ywy z podatków: od nieruchomoci, podatku rolnego, lenego, od rodków transportowych, podatków dochodowych od osób fizycznych, od spadków i daro-wizn, czynnoci cywilnoprawnych;
wp³ywy z op³at skarbowych, targowych, miejscowych, uzdrowiskowych, od posiada-nia psów, eksploatacyjnych i innych;
dochody uzyskiwane przez gminne jednostki bud¿etowe oraz wp³aty od gminnych za-k³adów bud¿etowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek bud¿etowych;
dochody z maj¹tku gminy;
spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;
dochody z kar pieniê¿nych i grzywien okrelonych w odrêbnych przepisach;
5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz bud¿etu pañstwa w zwi¹zku z realizacj¹ zadañ z zakresu administracji rz¹dowej oraz innych zadañ zleconych ustawami, o ile odrêbne przepisy nie stanowi¹ inaczej;
odsetki od po¿yczek udzielanych przez gminê, o ile odrêbne przepisy nie stanowi¹ inaczej;
odsetki od nieterminowo przekazywanych nale¿noci stanowi¹cych dochody gminy;
odsetki od rodków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o ile odrêbne przepisy nie stanowi¹ inaczej;
dotacje z bud¿etów innych jednostek samorz¹du terytorialnego;
inne dochody nale¿ne gminie na podstawie odrêbnych przepisów [Ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego Dz.U. 2008, nr 88, poz. 539].
Krajowy fundusz drogowy
Krajowy Fundusz Drogowy tworzony jest w Banku Gospodarstwa Krajowego. Obok
rodków bud¿etowych i funduszy unijnych stanowi jedno z g³ównych podstaw finanso-wania dróg z Polsce. Powsta³ na mocy ustawy dnia 27 padziernika 1994 r. o autostradach p³atnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym [Dz.U. 2004, nr 256, poz. 2571, nr 273, poz. 2703]. Krajowy Fundusz Drogowy gromadzi rodki finansowe na przygotowanie, budowê, przebudowê, remonty, utrzymanie i ochronê autostrad, dróg ekspresowych, a tak¿e innych dróg krajowych (ustawa o autostradach p³atnych oraz o Krajowym Fun-duszu Drogowym). rodki z tego funFun-duszu wykorzystywane s¹ tak¿e na dofinansowanie nabywania nieruchomoci, które s¹ przeznaczone pod drogi publiczne.
Do rodków tworz¹cych Krajowy Fundusz Drogowy nale¿¹:
op³aty paliwowe;
oprocentowania rodków funduszu;
przychody pochodz¹ce z akcji oraz udzia³ów w spó³kach, a tak¿e ich sprzeda¿y, prze-kazane ministrowi do spraw transportu przez Skarb Pañstwa;
op³aty za przejazdy pobierane przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Auto-strad;
rodki ze róde³ zagranicznych;
rodki z kredytów zaci¹ganych przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz fun-duszu;
dochody z obligacji emitowanych w kraju, jak równie¿ za granic¹ przez Bank Gospo-darstwa Krajowego na rzecz funduszu;
darowizny;
wp³ywy z tytu³u odp³atnego udostêpniania nieruchomoci nabytych pod budowê dróg, przez generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad;
wp³ywy z innych tytu³ów.
Przewiduje siê, ¿e Krajowy Fundusz Drogowy w latach 20082012 na realizacjê zadañ przewidzianych w Programie Budowy Dróg Krajowych bêdzie generowa³ rodki finanso-we w wysokoci ok. 7,7 mld z³ [Program Budowy Dróg... 2007].
WNIOSKI
Z przedstawionej analizy wynika, i¿ sieci drogowe s¹ to nieruchomoci, wraz z ca³ym zespo³em obiektów i instalacji, które s³u¿¹ transferowi. W ogólnym ujêciu zarz¹dzanie nimi polega na utrzymaniu tych dóbr w stanie niepogorszonym (utrzymanie i ochrona) oraz uzasadnionym inwestowaniu (budowa, przebudowa i remonty). Jest to swego
ro-dzaju system, w którym wystêpuje przedmiot, podmiot oraz dynamiczne relacje miêdzy nimi. System ten nie móg³by dzia³aæ bez rodków finansowych. Po akcesji Polski do struktur Unii Europejskiej wzros³y mo¿liwoci pozyskania rodków, dlatego te¿ uzasad-nione jest oczekiwanie na zmianê jakoci przemieszczania siê po polskich drogach.
PIMIENNICTWO
Budner W., 2003. Lokalizacja przedsiêbiorstw. Wydawnictwo AK w Poznaniu, Poznañ.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, http://www.premier.gov.pl/com:search/phrase:euro-pejski%20bank%20odbudowy%20i%20rozwoju/section:Centrum%20prasowe/, dostêp:
23.07.2010 r.
Kocur-Bera K., 2006. ród³a informacji i ich wykorzystanie w zarz¹dzaniu drogami miejskimi.
Referat na Ogólnopolsk¹ konferencjê naukowo-techniczn¹ nt.: Aspekty tworzenia katastru nieruchomoci. Olsztyn, 2122.06.2006, 189197.
Kotarek Z., 2006. Sieæ dróg krajowych i samorz¹dowych. Powi¹zania, wspó³zale¿noci i proble-my. Polski Kongres Drogowy, Warszawa.
£obocki M., 2000. Metody i techniki badañ pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków.
Program Budowy Dróg na lata 20082012, padziernik 2007. Za³¹cznik do uchwa³y 163/2007 Rady Ministrów z dnia 25 wrzenia 2007 r.
Rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 1 kwietnia 2010 r. zmieniaj¹ce rozporz¹dzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ drogi publiczne i ich usytu-owanie. Dz.U. 2010, nr 65, poz. 407.
Rozporz¹dzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2 marca 1999 r. w sprawie warun-ków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ drogi publiczne i ich usytuowanie. Dz.U.
1999, nr 43, poz. 430.
Sobiech K., 2007. Partnerstwo publiczno-prawne w infrastrukturze drogowej w Polsce. Wydaw-nictwo Politechniki Poznañskiej, Poznañ.
Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Dz.U. 2007, nr 19, poz. 115 z pó. zm.
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego (Dz.U. 2008, nr 88, poz. 539).
Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu l¹dowego. Dz.U. 2007, nr 23, poz. 136.
Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu l¹dowego. Dz.U. 2007, nr 23, poz. 136.
Ustawa z dnia 27 padziernika 1994 r. o autostradach p³atnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Dz.U. 2004, nr 256, poz. 2571 i nr 273, poz. 2703.
Zimny A., 2006. Fundusze unijne jako ród³o finansowania inwestycji gminnych w sferze infra-struktury technicznej. Samorz¹d terytorialny 9, 1622.
THE SPECIFICITY OF FINANCING ROAD NETWORKS
Abstract. Everyday life forces us to relocate from one place to another. This takes place first of all on public roads. The article is an attempt to discuss what components are available for road administration, what tasks it has to carry out and where it can find
funds to carry out those tasks. With the accession to the European Union structures, the portfolio of possibilities for fund sourcing has been broadened and road authorities try to use them to the fullest extent.
Key words: right-of-way, road infrastructure, specificity of managing road properties, management system, road financing
Zaakceptowano do druku Accepted for print: 14.12.2010
Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 10(2) 2011, 6981