Kobiety w luteranizmie

Światowa Federacja Luterańska zachęca Ko-ścioły członkowskie, by umożliwiały udział kobiet i osób świeckich w życiu Kościoła i zaleca stosowa-nie systemu kwotowego (40% mężczyzn, 40% ko-biet, 20% młodzieży). Decyzję dotyczącą zaanga-żowania kobiet i osób świeckich w prace i udział w komisji ŚFL podjęto na VII Zgromadzeniu w Bu-dapeszcie w 1984 r. Podtrzymały to kolejne zgro-madzenia w Kurytybie (1990) i Winnipeg (2003), a w 2010 r. przyjęto rezolucje dotyczące równo-wagi płci i społecznej sprawiedliwości płci. System kwotowy jest stosowany m.in. przy wyborach de-legatów na zgromadzenia oraz wyborach do Rady ŚFL. Od 1984 r. każde ze Zgromadzeń potwierdziło, że akceptuje włączenie kobiet do ordynowanego urzędu. Decyzje Zgromadzeń nie są jednak równo-znaczne z zastosowaniem ich w Kościołach człon-kowskich, które mogą samodzielnie podejmować decyzje w tych kwestiach64.

Ważnym elementem diagnozy i monitorowania skuteczności podejmowanych wysiłków na rzecz ordynacji kobiet i ich udziału w gremiach decyzyj-nych swoich Kościołach było badanie ankietowe przeprowadzone wśród Kościołów członkowskich ŚFL. Wzięło w nim udział 86 Kościołów luterańskich. Poniżej przedstawione są wybrane wyniki tego

Ks. Sylvia Posselt wygłasza kazanie podczas XII Zgromadzenia Ogólnego (fot. zbiory ŚFL, Albin Hillert).

63 O kapłaństwie w ewangelicyzmie zob. szerz. w: http://www.luteranie.pl/materialy/rozne_pisma/kaplanstwo-_w_ewangelicyzmie,338.html (dostęp 30.09.2017).

64 Participation of women n the Ordained Ministry and Leadership in LWF Member Churches, Genewa 2016, s. 4–5, w: https://www.lutheranworld.org/sites/default/files/dtpw-wicas_women_ordination.pdf (dostęp 29.08.2017). 65 Tamże, s. 7–8.

109

badania, opublikowanego w 2016 r. przez Światową Federację Luterańską65.

Pytanie pierwsze dotyczyło udziału kobiet w gremiach decyzyjnych swoich Kościołów. Jako że część respondentów operowała procentami, a inni konkretnymi liczbami, niemożliwe było przygotowanie odpowiednich wykresów. Jednak można powiedzieć, w znakomitej większości ko-biety partycypują w podejmowaniu decyzji doty-czących swoich wspólnot. Przeważają tutaj kobie-ty, które są ordynowane.

Formalne mechanizmy systemu kwotowe-go zostały wprowadzone tylko w 19 badanych wspólnotach lokalnych, co daje 23% ogółu bada-nych Kościołów. Wykres 2 prezentuje szczegółowe

rozkłady procentowe odpowiedzi respondentów z podziałem na poszczególne regiony świata.

Respondenci, których Kościoły nie wprowadzi-ły systemu kwotowego często argumentowali to tym, że nie ma takiej formalnej potrzeby, ponie-waż przy powoływaniu do organów decyzyjnych brane są tylko pod uwagę: poziom przygotowania poszczególnych kandydatów, chęci oraz gotowość do pełnienia określonych funkcji w Kościele, bez względu na rasę, płeć lub orientację seksualną. W części badanych Kościołów nigdy nie dyskuto-wano o potrzebie wprowadzenia systemu kwot. Innym argumentem była zbyt mała wielkość wspólnoty, by wprowadzać mechanizmy kwotowe w rekrutacji do organów decyzyjnych.66

Wykres 2. Poziom wprowadzenia systemu kwotowego w badanych Kościołach w %

Ź r ó d ł o: opracowanie na podstawie danych ŚFL67.

66 Tamże, s. 7–8. 67 Tamże. 0 10 Afryka Azja Europa środkowowschodnia Europa środkowozachodnia Ameryka Łacińska i Karaiby

Ameryka Północna Kraje nordyckie

6

500 lat Reformacji w Polsce Tabela 4. Ordynacja pierwszych kobiet w Kościołach luterańskich

Kościół _{o ordynacji}^Decyzja Ordynacja

Afryka

Etiopski Ewangelicki Kościół Mekane Yesus (EECMY) 1996 2000

Kościół Ewangelicko-Luterański Kamerunu (ELCC) 1987 1994

Kościół Ewangelicko-Luterański w Zimbabwe 1987 1991

Kościół Ewangelicko-Luterański w Południowej Afryce (Kościół

Naczelny) (Cape Church) ^{1980 1987}

Kościół Ewangelicko-Luterański w Mozambiku 2013 2013

Kenijski Kościół Ewangelicko-Luterański 1997 _{II 2008}^{I 2002,}

Kościół Ewangelicko-Luterański w Zambii 2002 2005

Kościół Ewangelicko-Luterański Kongo (EELCO-DRC) 1987 1994

Kościół Ewangelicko-Luterański w Sierra Leone (ELCSL) 1988 1988 Kościół Ewangelicko-Luterański w Południowej Afryce

(ELSA N-T) ^{1989 1989}

Kościół Ewangelicko-Luterański w Bostwanie 1995 ^{I 1995 – diakonat,} _{II 1996}

Kościół Ewangelicko-Luterański w Tanzanii 1990 1990

Azja

Japoński Kościół Luterański 2005 2006

Kościół Luterański Południowej Andhry 2010 2011

Północny Kościół Ewangelicko-

-Luterański ^{1991 1991}

Kościół Ewangelicko-Luterański Gossner w Chotanagpur

i Assamie ^{1997 2000}

Ewangelicko-Luterański Kościół Nepalu 2003 –

Kościół Ewangelicki Mara 2006 2006

Kościół Luterański w Republice Chińskiej 1992 2004

Chrześcijański Kościół Basel w Malezji (BCMM) 1983 1986

Protestancki Chrześcijański Kościół Batak (HKBP) 1983 1986

Indonezyjski Kościół Chrześcijański 1974 1987

Ciekawe są dane z przedmiotowego badania na temat czasu (roku) decyzji o wprowadzeniu ordy-nacji kobiet i ordynowania pierwszych kobiet na duchownych w Kościołach. Prezentuje to tabela 4.

111

Tabela 4. Ordynacja pierwszych kobiet w Kościołach luterańskich (cd.)

Kościół Luterański w Singapurze 1993 2004

Tajwański Kościół Luterański 1997 1997

Kościół Ewangelicko-Luterański Hongkongu 1989 1989

Protestancki Kościół Chrześcijański (BNKP) w Indonezji 1992 1992

Misja Tsung Tsin w HongKongu 1999 1999

Japoński Kościół Ewangelicko-Luterański 1969 1970

Kościół Luterański w Malezji 1991 1993

Chiński Reński Kościół Synodu HongKong 2009 2010

Europa środkowowschodnia

Śląski Kościół Ewangelicki Augsburskiego Wyznania –68 1953

Kościół Ewangelicko-Luterański w Rumunii 1944 1944

Słowacki Kościół Ewangelicki Augsburskiego Wyznania

w Serbii ^{1970 1970}

Estoński Kościół Ewangelicko-Luterański 1967 1968

Kościół Ewangelicko-Luterański na Węgrzech 1972 1972

Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP69 –

I 1938 (błogosławieństwo do

służby), II 1963 Kościół Ewangelicki Wyznania Augsburskiego na Słowacji 1951 1951 Federacja Kościołów Ewangelicko-Luterańskich w Rosji

i Innych Państwach

(Ewangelicko-Luterański Kościół Rosji Europejskiej)

1990 1993

Łotewski Ewangelicko-Luterański Kościół za Granicą 1974 1974

Europa środkowozachodnia

Kościół Ewangelicki w Wirtembergii 1968 1968

Kościół Ewangelicko-Luterański Bawarii 1975 1976

Kościół Ewangelicko-Luterański w Badenii 1993 2012

Kościół Ewangelicko-Luterański Północnych Niemiec70 – ^{I 1941 – jako} wikariusz, II 1959 – jako ksiądz

Kościół Ewangelicko-Luterański Schaumburg – Lippe 1991 1992

6

500 lat Reformacji w Polsce Tabela 4. Ordynacja pierwszych kobiet w Kościołach luterańskich (cd.)

Zjednoczony Protestancki Kościół we Francji ¹⁹³⁷₁₉₆₅⁷¹₇₂ ^{I 1937}_{II 1949}⁷³₇₄

Kościół Ewangelicki Środkowych Niemiec75 - ^{I 1928}

76 II 1948 III 1949

Kościół Ewangelicko-Luterański w Brunszwiku 1968 1968

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Austrii 1965 1966

Kościół Ewangelicko-Luterański we Włoszech – 201177

Kościół Ewangelicko-Luterański Saksonii78 – 1938

Ameryka Łacińska i Karaiby

Kościół Luterański w Kostaryce 1988 ^{I 1989,}_{II 1990}

Kościół Ewangelicki Wyznania Luterańskiego w Brazylii79 – 1983

Kościół Luterański w Salwadorze 1986 1994

Boliwijski Kościół Ewangelicki 2004 2010

Luterański Kościół Wiary i Nadziei w Nikaragui 1990 1990

Kościół Ewangelicko-Luterański w Peru 1990 1999

Kościół Ewangelicko-Luterański w Gujanie80 – 1996

Kościół Ewangelicko-Luterański w Chile 1980 1980

Zjednoczony Kościół Ewangelicko-Luterański (Argentyna) 1985 1985

Kościół Ewangelicko-Luterański Kolumbii 1993 1998

Kościół Luterański w Chile 2005 2014

Gwatemalski Kościół Luterański 1987 1987

Kościół Ewangelicki River Plate (Argentyna) 1983 1983

Chrześcijański Luterański Kościół Hondurasu 2012 2012

Meksykański Kościół Luterański 2009 2009

Kraje nordyckie

Kościół Szwecji81 1958 1960

Kościół Ewangelicko-Luterański w Danii 2005 2005

Kościół Norwegii82 – 1961

Kościół Ewangelicko-Luterański Finlandii 1986 1988

Ewangelicko-Luterański Wolny Kościół Norwegii 2005 2005

113

Tabela 4. Ordynacja pierwszych kobiet w Kościołach luterańskich (dok.) Ameryka Północna

Kościół Ewangelicko-Luterański w Kanadzie 1970 1976

Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce 1970 1970

Ź r ó d ł o: opracowanie na podstawie danych ŚFL83.

68 Na drugim Synodzie Kościoła w 1948 r. do Konstytucji Kościoła dodano klauzulę, która pozwalała kobietom zostać pastorami, pod warunkiem że są one profesjonalnie przygotowane do służby Participation of women

in the Ordained Ministry and Leadership in LWF Member Churches, Genewa 2016, s. 11, w:

https://www.luthe-ranworld.org/sites/default/files/dtpw-wicas_women_ordination.pdf (dostęp 29.08.2017).

69 Nie ma ordynacji kobiet na urząd duchownego w posłudze księdza. Od 1963 r. kobiety z wykształceniem teo-logicznym były wprowadzane w urząd nauczania kościelnego. Po pierwszym egzaminie (pro venia concio-nandi) i wprowadzeniu w urząd nauczania kościelnego kobiety mogły uczyć religii w szkołach publicznych, nauczać w szkole niedzielnej, prowadzić studia biblijne, nabożeństwa, podejmować opiekę duszpasterską kobiet i mężczyzn, w szpitalach i podczas wizyt domowych. Wprowadzenie w 1999 r. nowej Pragmatyki Służbowej i zmian w Zasadniczym Prawie Wewnętrznym umożliwiło kobietom ordynację na duchownego w posłudze diakona. Mogą one prowadzić działalność duszpasterską, chrzcić oraz dystrybuować Komunię Świętą. Kobiety z wykształceniem teologicznym, po odbyciu praktyki, egzaminie i ordynacji są duchownymi w posłudze diakona. Wszystkie katechetki wprowadzone wcześniej w urząd uznano za ordynowane du-chowne (tamże, s. 11 i 12, więcej na stronie internetowej www.ordynacjakobiet.pl poświęconej dyskusji na temat ordynacji kobiet w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP).

70 ,,Kościół północnych Niemiec jest stosunkowo młodym Kościołem, a więc dane w badaniu zostały zebrane z autonomicznych Kościołów tworzących obecnie Ewangelicko-Luterański Kościół Północnych Niemiec. I tak: − Pomorski Kościół Ewangelicki, należący do Unii Staropruskiej już w 1927 r. uchwalił prawo o wikariusz-kach (wikariusz w Kościołach luterańskich w Niemczech to osoba, mężczyzna lub kobieta, przed ordyna-cją, która ukończyła studia teologiczne, zdała pierwszy egzamin kościelny i odbywa praktykę wikariacką). W 1963 r. uchwalono prawo o kobietach księżach, a w 1974 r. zniesiono celibat we wszystkich Kościołach wschodnich (Kościoły w dawnej NRD). Prawo z 1982 r. uregulowało kwestię urzędu duchownego, zrównując kobiety i mężczyzn w prawie kościelnym w całej NRD;

− w Kościele Ewangelicko-Luterańskim Północnej Elby z główną siedzibą w Hamburgu, prawo dla kobiet z wy-kształceniem teologicznym było dyskutowane już w latach 20. XX w. Pierwsza kobieta złożyła wniosek o or-dynację już w 1925 r. W 1928 r. została duchownym pomocniczym;

− w 1925 r. Kościół Ewangelicko-Luterański Meklemburgii przeanalizował udział kobiet w ordynowanym urzę-dzie. W 1929 r. Kościół ten wprowadził prawo dotyczące duchownych pomocniczych. W 1936 r. Marie Louise Henry została przeszkolona, a następnie zatrudniona w Kościele. W 1964 r. Ewangelicko-Luterański Kościół Meklemburgii miał już 24 kobiety z wykształceniem teologicznym;

− w Kościele Ewangelicko-Luterańskim w Lubece w 1958 r. weszło prawo regulujące sytuację kobiet z wy-kształceniem teologicznym i wikariuszek funkcjonujących jako duchowni pomocniczy. Elisabeth Haseloff ze Szlezwika-Holsztynu, została powołana przez władze Kościoła do szeroko pojętej służby wśród kobiet, a po-tem z dniem 1 kwietnia 1959 r. została trzecim duchownym parafii św. Mateusza w Lubece;

6

500 lat Reformacji w Polsce Na podstawie powyższych danych można

wy-snuć wniosek, że nadal w przeważającej części w ordynowanym urzędzie prym wiodą męż-czyźni. Z danych wynika, że w ujęciu globalnym w badanych Kościołach urząd duchownego pełni

26093 mężczyzn, co daje 71% ogółu, i 10543 ko-biety, co stanowi 29% ogółu ordynowanych. Roz-kłady liczby mężczyzn i kobiet w ordynowanym

− w 1966 r. Ewangelicko-Luterański Kościół Szlezwika-Holsztynu uchwalił prawo dotyczące służby kobiet z wy-kształceniem teologicznym;

− w Ewangelicko-Luterańskim Kościele w Eutin kwestia ordynacji kobiet została podjęta dopiero pod koniec lat 70. XX w. Pierwsza kobieta ksiądz pojawiła się w tym Kościele dopiero po połączeniu z Kościołem Ewan-gelicko-Luterańskim Północnej Elby, tamże.

71 Ordynacja pod pewnymi warunkami, m.in. jedynie dla kobiet niezamężnych. 72 Bez dodatkowych ograniczeń.

73 Ordynacja pod pewnymi warunkami, m.in. jedynie dla kobiet niezamężnych. 74 Dotyczy ordynacji pod pewnymi warunkami i z ograniczeniami w służbie.

75 ,,Ten Kościół jest młody organizacyjnie i pod względem nazwy. Powstał z połączenia dwóch Kościołów: Ko-ścioła Ewangelickiego Prowincji Kościelnej Saksonia, gdzie pierwsza ordynacja kobiety nastąpiła w 1948 r. oraz Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła Turngii, gdzie pierwsza ordynacja kobiety odbyła się w 1969 r. 76 Ordynacja jedynie pod pewnymi warunkami i z ograniczeniami w służbie.

77 Kościół pozyskał duchownych z Kościoła Ewangelickiego w Niemczech.

78 ,,W 1947 r. Kościół podjął uchwałę o zatrudnieniu kobiet z wykształceniem teologicznym oraz osób bez wykształcenia teologicznego. (Po zakończeniu II wojny światowej zaczęto ordynować kobiety z uwagi na brak duchownych, miały one prawo do służby posługiwania Słowa i sakramentów jedynie wśród kobiet i dzieci). W 1952 r. uchwalono prawo dotyczące wikariuszek, a w 1965 r. wprowadzono ordynację dla ko-biet z wykształceniem teologicznym (ograniczoną dla koko-biet niezamężnych, którym wypłacano niższe wy-nagrodzenie). W 1970 r. wprowadzono prawo kościelne umożliwiające ordynację kobiet z wykształceniem teologicznym (ordynowane kobiety były zatrudnione jako duchowni pomocniczy, a rada parafialna musiała wyrazić zgodę na zatrudnienie duchownego kobiety)”, tamże, s.14.

79 ,,Dyskusje dotyczące ordynacji kobiet były prowadzone przez Radę Kościoła już od 1970 r.”, tamże, s.15. 80 ,,Rada wykonawcza Kościoła powzięła w 1977 r. decyzję o przyznaniu kobietom prawa do kandydowania do

seminariów w celu przygotowywania ich do ordynowanego urzędu...”, tamże, s.15. 81 1909 r. – pierwsza kobieta studiuje teologię.

82 Decyzję podjął norweski parlament w 1938 r. Jednak dyskutowano ją już w 1912 r. w Storting, a w latach 30. XX w. powracano do tej kwestii trzykrotnie. Według podjętej uchwały wszystkie urzędy państwowe powin-ny być dostępne zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Dotyczyło to również urzędów kościelpowin-nych w Kościele Norwegii. Kobiety mogły być duchownymi, ale każda parafia miała prawo odmówić przyjęcia kobiety księ-dza. W 1956 r. wszystkie przepisy dyskryminujące kobiety unieważniono”, tamże, s.16.

83 Participation of women in the Ordained Ministry and Leadership in LWF Member Churches, Genewa 2016, s. 9–16, w: https://www.lutheranworld.org/sites/default/files/dtpw-wicas_women_ordination.pdf (dostęp 29.08.2017).

115

urzędzie w poszczególnych regionach świata pre-zentuje wykres 3.

Powyższy wykres wskazuje na znaczną nierów-nowagę o liczby ordynowanych kobiet w stosunku do mężczyzn w Kościołach luterańskich. Najwięk-sze dysproporcje dotyczą Afryki (gdzie dopiero w latach 80. XX w. przyjęto ordynację kobiet) i Azji. Najbardziej zrównoważona pod tym względem jest sytuacja na terenie krajów nordyckich85.

Przyjrzyjmy się rozkładom odpowiedzi do-tyczących ordynacji w ostatnich 5 latach (liczo-nych od czasu badania, tj. w okresie 2011–2015. W skali ogólnej (globalnej) w latach 2011–2015

w badanych Kościołach luterańskich zostało ordy-nowanych 1807 kobiet (23%) oraz 5887 mężczyzn (77%). Wykres 4 obrazuje rozkłady procentowe ordynacji z podziałem na poszczególne regiony i płeć86.

Widać, że największy dysonans w ordynacji kobiet i mężczyzn w latach 2011–2015 dotyczy Afryki, potem Azji, zaś w krajach nordyckich oraz w Ameryce Północnej ordynacja kobiet i mężczyzn rozkładała się równomiernie w określonym czasie.

W niektórych Kościołach ordynacja jest koniecz-na, by pełnić funkcje duszpasterskie i diakonijne. W innych ordynacja dotyczy czterech różnych 84 Tamże, s. 18–19. Należy pamiętać, że nie są to dane kompletne (część Kościołów członkowskich nie

uczest-niczyła w ankiecie), ale dają w jakiejś mierze poglądowy obraz omawianej kwestii. 85 Tamże.

86 Tamże, s. 24.

Wykres 3. Liczba zaangażowanych w służbę posługiwania Słowa i sakramentów w badanych Kościołach z podziałem na regiony i płeć w 2015 r.

Ź r ó d ł o: opracowanie na podstawie danych ŚFL84.

0 1 Afryka Azja Europa środkowowschodnia Europa środkowozachodnia Ameryka Łacińska Ameryka Północna Kraje nordyckie 2 3 4 5 6 7 tys. Kobiety Mężczyżni

6

500 lat Reformacji w Polsce

posług: katechetycznej, diakonijnej, misyjnej i duszpasterskiej. Wszystkie posługi wymagają tego samego poziomu studiów teologicznych lub szkoleń88. Należy podkreślić, jak wskazują respon-denci, że nie ma na ogół przeszkód formalnych, które blokują kobietom dostęp do różnych stano-wisk w Kościele. Przeszkody te mają raczej charak-ter mentalny, kulturowy i strukturalny89.

Przedmiotowe badanie pokazuje pełnione przez kobiety funkcje na urzędach duchownych w Kościołach członkowskich ŚFL90. W badaniu dano

respondentom do wskazania m.in. następujące ka-tegorie: biskup, prezes, superintendent, proboszcz parafii, duszpasterz, służba diakonijna, kształcenie teologiczne, administracja kościelna, diakon i inni. Respondenci najczęściej wskazywali na ,,probosz-cza parafii”, ,,kształcenie teologiczne” i ,,admini-strację kościelną”. Najmniej wskazań dotyczyło ,,biskupa” i ,,prezesa”. Należy zaznaczyć, że w nie-których regionach – Afryka, kraje północne Europy (nordyckie), Zachodnia Europa i Ameryka Północ-na, kobiety są relatywnie dobrze reprezentowane 87 Tamże, s. 25.

88 Tamże, s. 21. 89 Tamże, s. 22.

90 W odpowiedzi na pytanie dotyczące funkcji pełnionej w Kościele przez kobiety część respondentów odpo-wiedziała procentowo, część – liczbowo. Z tego względu nie podano zestawień wykresowych, pokazujących częstości wskazań. Tamże, s. 20.

Wykres 4. Ordynacja w poszczególnych badanych Kościołach luterańskich z podziałem na płeć i regiony w latach 2011–2015 w %

Ź r ó d ł o: opracowanie na podstawie danych ŚFL87. Afryka Azja Europa środkowowschodnia Europa środkowozachodnia Ameryka Łacińska Ameryka Północna Kraje nordyckie 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100% Kobiety Mężczyżni

117 Regiony

Kościoły zrzeszone

w ŚFL

Kościoły, które jeszcze nie ordynowały kobiet

Kościoły, które już ordynowały kobiety w liczbach bezwzględnych ^{w %} w liczbach bezwzględnych ^{w %} O g ó ł e m 145 27 18 119 82 Afryka 31 9 29 22 71 Azja 54 13 24 41 76 Europa środkowowschodnia 16 4 25 12 75 Europa środkowozachodnia 19 – – 19 100 Kraje nordyckie 6 – – 6 100

Ameryka Łacińska i Karaiby 17 – – 17 100

Ameryka Północna 2 – – 2 100

Tabela 5. Kościoły otwarte na ordynację kobiet w 2015 r.

91 Participation of women in the Ordained Ministry and Leadership in LWF Member Churches, Genewa 2016, s. 20, https://www.lutheranworld.org/sites/default/files/dtpw-wicas_women_ordination.pdf (dostęp 29.08.2017). 92 Tamże, s. 26.

w organach decyzyjnych swoich Kościołów. Pod-kreśla się, że w niektórych Kościołach istnieje prawdopodobieństwo, że w najbliższej przyszłości kobiety będą mianowane na stanowiska kierowni-cze, takie jak prezes, biskup lub arcybiskup91.

Kontynuując problematykę ordynacji kobiet w Kościołach członkowskich ŚFL, przypatrzmy się tabeli 5 przedstawiającemu liczbę Kościołów otwartych na taką ordynację. Część z nich już or-dynowała kobiety, część jeszcze nie.

Powyższe rozkłady potwierdzają tezę, że zna-komita większość Kościołów członkowskich ŚFL akceptujących kobiety w ordynowanym urzędzie już praktykuje ordynację.

Istotnym czynnikiem dotyczącym urzędu or-dynowanego jest odpowiednie kształcenie teo-logiczne kobiet i mężczyzn. Światowa Federacja

Luterańska zaprezentowała dane z ww. badania obejmujące też kwestię kształcenia teologiczne-go w formie studiów, przyteologiczne-gotowujących do or-dynacji w Kościołach, które uczestniczyły w tym badaniu ankietowym.

Tylko w jednym Kościele (z objętych bada-niem) nie jest możliwe podjęcie przez kobiety studiów teologicznych na takich zasadach, jak w przypadku mężczyzn, chociaż wynika to z tego, że nie podjęto jeszcze stosownych decyzji for-malnych w tym zakresie. Badanie pokazało, że w wymiarze globalnym wśród studentów teologii nadal przeważają mężczyźni (aż 77% wskazań). Wykres  5 obrazuje rozkład studentów teologii w odpowiednich instytutach teologicznych z po-działem na płeć i regiony.

6

500 lat Reformacji w Polsce

Najbardziej sfeminizowane fakultety teologiczne w Kościołach uczestniczących w badaniu w 2015 r. znajdowały się w Europie środkowozachodniej i krajach nordyckich. W Europie środkowoza-chodniej wśród 2 277 studentów teologii kobiety stanowiły 56%, zaś w krajach nordyckich (liczba studentów wynosiła 2 828) odsetek kobiet stanowił 55%. W Europie środkowowschodniej liczba kobiet wśród 587 ogółu studentów wynosiła 45%. W Azji (1 242 studentów) oraz Ameryce Łacińskiej (293 studentów) odsetek kobiet w obu przypadkach wynosił 44%. W Ameryce Północnej kobiety stano-wiły 37% z łącznej liczby 1 500 studentów teologii. Najmniej sfeminizowane fakultety teologiczne od-notowano w Afryce – kobiety stanowiły tam 22% z pośród ogólnej liczby 2 663 studentów teologii.

Badanie pokazało, że Kościoły w programie studiów umieszczają gender studies i teologię feministyczną lub częściowe zagadnienia z nimi 93 Tamże, s. 32–33.

94 Tamże, s. 34.

związane. Pojawiają się też takie tematy, jak kobie-ty w Biblii czy w polikobie-tyce rozwojowej94.

4.2. Kobiety w Kościołach reformowanych

W dokumencie 500 lat Reformacji w Polsce. Publikacja w formacie PDF (Stron 110-120)