Jubileusz osiem dziesięciolecia zorganizowanego śpiewactwa w Marklowi
cach Dolnych oraz w Piotrowicach, jak również trzydziestolecie istnienia chóru mieszanego Piotrow ice-M arklow ice był okazją do zorganizowania koncertu, podczas którego zaprezentow ał się chór jubilat oraz zaproszone przez niego chóry z niedalekiej Karwiny. K oncert odbył się 18 listopada w czeskiej szkole podstawowej w M arklowicach Dolnych.
O prócz pieśni usłyszała publiczność fragm enty z Kroniki chóru w M arklo
wicach Dolnych, które przedstawiła Jadwiga Karolczyk. Pieśń chóralna brzm iała w M arklow icach już przed pierw szą wojną światową, kiedy mło
dzież po ukończeniu szkoły schodziła się tu nadal, by śpiewać. Początki zor
ganizow anego śpiew actw a kojarzone są z rokiem 1913 i nazwiskiem A ndrzeja Kruczka, 2 lutego 1914 roku powstało Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej. W roku 1921 założone zostało kółko śpiewacze i od tego roku li
czą m arklowiczanie historię swego śpiewactwa, od roku 1930 chór należał
68
do Związku Polskich C hórów w Czechosłowacji. Tu należałoby wymienić nazwiska chociażby Em anuela Sznapki, A ntoniego Pawlika, Karola Chodu- ry. Po wojnie wznowiono działalność chóru po powstaniu Stowarzyszenia M łodzieży Polskiej w roku 1947, istniał do roku 1955.
H istorię chóru w Piotrowicach przedstawił H enryk Toman. Jej początki to rok 1921 i nazwiska pierwszych dyrygentów - Józefa Wojaczka i Leona Krótkiego. Rok 1926 to powstanie C hóru M łodzieży Katolickiej. W roku 1930 założył Józef Wojaczek chór w pobliskiej Zawadzie. Po wojnie chór mieszany Hejnał w Piotrowicach, który rozpoczął działalność w roku 1947, prowadzili Leon Janiurek, Józef Krótki, Erw in Masłowski. C hór działał dzie
sięć lat. P onad pięćdziesiąt występów dał chór męski Zgoda z dyrygentem Leonem Janiurkiem , który założyli w roku 1952 Erwin Hołek i Emil Sobocik. Poza tym istniał kw artet męski i mieszany oraz oktet męski. W la
tach 1958-68 powstał zespół Łaziki, był to sekstet żeński i kwartet męski, poszerzony później o zespół taneczny. W latach 70. śpiewała Kapela Podwórkowa w składzie Erw in Masłowski, Erw in Michalski, Tadeusz Błanik.
W latach 1972-76 Elżbieta Wójcik prowadziła chór żeński.
Od trzydziestu lat działa założony przez Rudolfa Wójcika, prowadzony na
stępnie prawie dwadzieścia lat przez Erw ina Masłowskiego, a obecnie przez Jadwigę Karolczyk chór mieszany Piotrow ice-M arklow ice, który połączył niejako historię polskiego śpiewactwa w Piotrowicach i Marklowicach.
Potrójny jubileusz zgromadził wielu miłośników śpiewu, przybyli także m.in. konsul K onsulatu G eneralnego RP w Ostrawie M arian Ozimek, sta
rosta Piotrowic P etr Trojek i ksiądz proboszcz H enryk Lorisz, prezes ZG PZKO Zygm unt Stopa, przedstawiciele Zrzeszenia Śpiewaczo-M uzycznego B runon Rygiel i Józef W ierzgoń, delegacje Kół PZKO i chórów.
W pierwszej części koncertu chór jubilat wspom agany głosami chórzystów chóru kościelnego z Karwiny Frysztatu (soprany i alty), chóru Lira (tenory) i chóru Dźwięk (basy) zaprezentow ał repertuar sakralny, pieśni przygotowa
ne na niedaw ną m szę prym icyjną ks. Stanisława Węglarzego w Marklowi
cach Dolnych. N astępnie wystąpił chór m ieszany Dźwięk z Karwiny Raju, którym dyrygowała B arbara Tomanek. Po krótkiej przerwie zaśpiewał chór żeński K alina z Karwiny Frysztatu pod batutą O tokara W inklera, a program zakończył chór jubilat wspom agany przez tenorów z Liry. Wiele kwiatów zło
żono potem na ręce dyrygent chóru m ieszanego Piotrow ice-M arklow ice Jadwigi Karolczyk, życząc chórzystom zdrowia i sił, by przez wiele jeszcze lat mogli um ilać swym śpiewem wspólne spotkania. Po koncercie odbyło się jeszcze spotkanie towarzyskie.
C R .
69
[ #
70
Fol. F R A N C IS Z E K B A LO NA Z -A 1K A
OPOWIADANIA
J a k b y ł t a t e k j e s z c z e s y n k y m , t a k r o b i ł n a s z a c h c i e , a b y ł p o m o c n i k i e m h a w i y - r z a F u d a li. T y n m u r o z k o z o ł w a c h o w a ć p ó m p e , j a k o d c z e r p i e w o d e . K o z o ł m u t a m c z a k a ć t a k d ł ó g o , a ż s e p o n i e g o w r ó c i. J a k p o m p a w y p ł a , t a k t a t e k c z a k o ł , a l e F u d a l i j a k s i d ł ó g o n i e b y ł o , t ó ż s e t a t e k z d r z y m n ó ł . W t y m s i e m u ś n i ł o , ż e s e b i j e z F ó n t a n ó m ( t a k s i e u n a s p o w i a d a ł o h a w i y r s k i m u c h ł o p k o w i , k i e r y ż y ł w k o p a l n i - b y ł t o p o d z i y m n y p a t r o n h a w i y r z i ) , a ż e z n i m F ó n t a n a s t r u g n ó ł 0 z i y m . P r z e b r o ł s ię , a b y ł s p a d n ó t y z ł a w k i n a z i y m . Z a c h w i l e p r z i s z e ł F u d a ł a 1 z g a s ł o m u z a r o z ś w i a t ł o , t ó ż p o s ł a ł t a t k a d o p r z o d k u k u h a w i y r z ó m p o ś w i a t ł o . J a k s e t a t e k w r ó c ił , F u d a l e u ż t a m n i e b y ł o , w o ł o ł g o , h l e d o ł , a l e n i e n a s z e ł . U c i e k a ł s p a d k i d o p r z o d k u i p r a w i ł t o h a w i y r z ó m . S z l i g o h l e d a ć , a n a s z l i g o n i e ż y w e g o w t a k i m w ą s k i m c h o d n i k u , k ó n s e k o d p ó m p y . H a w i y r z e d o s z l i d o w n i o s k u , ż e t a m b y ł y i s t o j a k i s i g a z y , k i e r e F u d a l i z g a s i ł y ś w i a t ł o i b y ł y t e ż p r z y c z y n ą j e g o ś m i e r c i . T a t e k w d u c h u d z i ę k o w a ł F ó n ta n o w i, ż e g o o b u d z i ł , b o b y i s t o z u s t o ł n a t e j ł a w c e s p a ć n a d y c k i .
T a t e k r o z s i e d z i o ł z h a w i y r z a m i n a s z t u s i e n a f e l a c h , a s w a c z i ł . Z a ś k u n i m u p r z i s z e ł m a ł y c h ł o p e k z b r o d o m , a n a g ł o w i e m i o ł s z p i c z a t ó m c z o p k e . B y ł to F ó n t a n a . S t r a s z n i e z a c z ó n t a t k a s z k u b a ć z a n o g a w k ę , t a t e k s e r o z g l ó n d o ł , c o s e k a j r o b i, i s z e ł z a F ó n t a n ó m , k a j g o c i ą g n ą ł . J a k z r o b i ł p o r e k r o k ó w , n a to m i e j s c e , k a j s i e d z i o ł , s p a d n ó ł s t r a s z n i e w i e l k i k a m i y ń . F ó n t a n a g o z a c h r ó n i ł p r z e d ś m i e r c i ó m .
T e ż c h ł o p i s w a c z i l i , a d y c k i k u n i m p r z i s z ł y m y s z y , b o w i e d z i a ł y , ż e c o s i z te j s w a c z i n y t e ż d o s t a n ó m . R o z t e ż p r z i s z ł y , a p o t y m z a c h w i l e z a c z y n y s t r a s z n i e p i s z c z e ć , a u c i e k a ć . W s z i s c y h a w i y r z e s i e p r z e s t r a s z y l i i t e ż z t e g o m i e j s c a o d e s z li. Z a c h w i l e s i e to m i e j s c e z a w a l i ł o . G d y b y t a m h a w i y r z e s i e d z i e l i , w s z y s c y b y z u - s t a l i p o d t y m z a w a ł y m .
B y ł o t o w w i e c z ó r w ig i lij n y , a d z i e c k a o d s ó m s i a d k i P a w l a s k i c h c i a ł y d o w i e c z e r z y w i g i l i j n e j g r y s i k . G r y z k u d ó m a n i e b y ł o , t ó ż P a w l a s k a p o s ł a ł a s w o j i g o c h ł o p a p o s ó m s i e d z k u d o n a s n a g r y z e k . W y l e c i o ł z c h a h t p y b e z k a b o t a , j y n y w k o s z u l i , d y ć to b y ł o p o r e k r o k ó w p r z e z m i e d z e . D a t a c h m u g r y z k u i s z e ł h n e d z p a t k i . P o w i a d a ł n ó m p o t y m , ż e j a k s e w r a c o ł z t y m g r y z k y m , to g o i s t o j a k o s i m o r a s m y k a ł a , b o s e f ó r t t o c z i ł d o o k o ł a i n i m ó g t r e f i ć d o c h a ł u p y . S z e ł k o l e n i e g o d a l s z i s ó m s i a d E m i l G o r z y k ( k u s w o i n a r z e c z o n e j ) i w i d z i a ł z d a l e k a , ż e t a m g d o s i c h o d z i . T ó ż n a n i e g o w o ło ł : „ C o t a m b i e d o c i e “ a ó n m u p r a w i : „ T ó ż s e p o
-71
d z i w e j , s a m e w y s o k i c h a ł u p y , a j o t y n s w ó j d ó m e k n i a n i n ó n ś ć . “ E m i l m u p r a w ił: „ N a d y ć tu ż o d n y c h w i e l k i c h c h a ł u p n i m a , a w y ś c i e s ó m p r z i s w o j i c h a ł u p i e .
T u s ó m w r o t k a , a u ż i d ź c i e d o d ó m u , b o s e p r z e c h ł ó d z i c i e . “
P o w y ż s z o h i s t o r i a s i e z d a r z y ł a w c z a s i e I I w o j n y ś w i a t o w e j w B ł ę d o w i c a c h n a P o d l e s i u . O p o w i a d a ł a to p . A n n a C h m i e l o w a z d . S z t u r c o w a , u r. w 1 9 1 2 . D z i s i o w t y m m i e j s c u s t o j ą n a p r o w d e s a m e w y s o k i e b l o k i , j e t o o k o l i c a P e r m o n u i D o m u K u l t u r y L . J a n d ć k a .
O W A S E R M Ó N I E
W P o g w i z d o w i e w p l o s i e n a r z e c e O l z i e , b l i s k o m i a s t a , m i e s z k o ł w a s e r m ó n M i c h a ł e k . N a ś w . J ó z e f a w i e l k i s i e d l o k B u r a , k i e r y m i o ł b l i s k o m o s t u p r z i O l z i e p o l e . j e c h o ł b r y c z k o m z g o s p o d y n i o m n a j e r m a k d o F r y s z t a t u . W a s e r m ó n s t o i n a m o ś c i e , d ź w i g n ą ł r ę k ę , b r y c z k ę z a s t a w i ł i p y t o ł g a z d ę , ż e b y g o p r z i b r o ł d o F r y s z t a t u . G a z d a b y ł c h ł o p d o b r y , n a b r y c z c e b y ł o d l o t r z e c i g o m i e j s c a d o ś ć , b y ł b y g o p r z i b r o ł , a l e g o s p o d y n i n a w a s e r m ó n a z a c z y n a w r z e s z c z e ć : „ W i d z i c i e g o , j a k s e w ó m c h c e i ś ć n a j e r m a k , to m o ż e c i e i ś ć p i e s z o , b o w i d z i m , ż e m o d e n o g i z d r o w e . M y t u l e d w o z c h a h t p y w y j e c h a l i , a h n e d j a k i g o s i m i l i j ó ń s k i g o w a n d r o - l a b y m y m i e l i p r z i b i y r a ć . P i e k n i e b y m y to w y g l ó n d a ł i , j a k b y m y k a ż d e g o p o c e - ś c i e p r z i b i y r a l i , n i ż b y m y d o F r y s z t o t a p r z i j e c h a l i , to b y m y m i e l i p e ł n ó m b r y c z k ę w a n d r o l i , a m y b y m u s i e l i i ś ć p i e s z o " . M i c h a ł e k w i d z i o ł , ż e g a z d a n i c n i e r z ą d z i , j y n y b a b a p y s k u j e . P o s z e ł k u b r y c z c e i z e z a d k u c h c i o ł n a n i ó m w y s k o - c z ić . A l e b a b a n a n i e g o k r z i k ł a : „ I d z i e s z p r y c z , t y k a n a l i j o j e d n a ! “ G a z d a g o t r z i r a z y b i c z y m ś m i g n ó ł . W a s e r m ó n o d b r y c z k i o d s k o c z i ł , a g a z d a ś m i g n ó ł p o k o n i a c h i j e c h o ł d o F r y s z t o t a . W a s e r m ó n c h w i l k ę s t o i n a m o ś c i e , p o g r o z i ł p i ę ś c i o m z a b r y c z k o m , z a c z ó n s i e s t r a s z n i e c h ic h r a ć , a p o t y m s ó m d o s i e b i e p r a w i ł :
„ P o c z k e j j y n y , b y d z i e s z t y M i c h a ł k a b i c z y m ś m i g a ć , j o c i e n a u c z i m ! "
S i e d l o k n a j e r m a k u d ł ó g o n i e b y ł, b o t a m t e g o r o k u n i c k u k u p i y n i u n i e b y ł o , a p o g o d a b y ł a p i ę k n o , t ó ż b a b a n a g l i ł a , ż e b y j e c h a l i d o d ó m u , b o b y ł o t r z e b a p o p o ł e d n i u z a s i o ć o w i e s p r z i r z y c e . J a k p r z i j e c h a l i d o d ó m u , b a b a o b s k o c z i ł a k o l e o b i a d u , g a z d a o d f u t r o w o ł k ó n i e , k o z o ł p a c h o ł k o w i n a r y c h t o w a ć p ł ó g , b r ó n y d a ć n a w ó z , n a g o t o w o ł o w i e s n a s i o c i . J e s z c z e n i e b y ł y d w i e g o d z i n y , j u ż p r z y O l z i e o r a li. R o b o t a i m s z ł a r a ź n o i d o b r z e . Z i y m i a b y ł a s u c h o , p i a s z c z y s t o i k o l e s z t w o r t e j u ż m i e l i n a o r a n e . J a n e k - p a c h o ł e k h a k o w o ł , g a z d a s i o ł i ś p i y c h a ł i s ie , ż e b y d o w i e c z o r a s k o ń c z y ć . J u ż m i e l i p o s i o t e , z a c z y n i w ł ó c z y ć , a z a c z ó n p o p a d o - w a ć d e s z c z . N i ż p o w ł ó c z y l i , r o b o t e s k o ń c z y l i , k o n i e a g a z d a i p a c h o ł e k b y l i c a l i o d g l i n y z b a b r a n i . N a ł o ż y l i p ł ó g , b r ó n y n a w ó z , p o d j e c h a l i k u O l z i e , a ż e p a d a ć p r z e s t a ł o , g a z d a k o z o ł J a n k o w i k ó n i e o d p r z ą g n ą ć , z a k l u d z i ć d o O lz y , u m y ć i n a p o i ć . N a to c z a k o ł w a s e r m ó n M i c h a ł e k , k i e r y j u ż d o w n o s i e d z i o ł w k r z o k a c h p r z i O l z i e s c h o w a n y . J a n e k w k l u d z i ł k ó n i e p o k o l a n a d o w o d y , k ó n i e p i ł y , a ó n i m u m y ł n o g i i b r z u c h y , b o d a l i z m a z a n e n i e b y ły . G a z d a s t o ł p r z i w o z i e , c z a k o ł .
72
a d z i w o ł s ię , c o J a n e k r o b i. J a k J a n e k z a c z ó n k ó n i e z w o d y w y k l u d z a ć , to w a - s e r m ó n c h l u s n ą ł n a n i e z k r z o k ó w d w a r a z y b ł o t a t a k , ż e i m c a ł e g r z b i e t y b ło - t y m o b d z i e l i ł . G a z d a a n i J a n e k w a s e r m ó n a n i e w i d z i e l i . J a k J a n e k p r z i k ł u d z i ł k ó n i e k u w o z u , g a z d a s i e d z i w o i p r a w i : „ P a r , d y ć m o s z c a ł e t y k ó n i e p o g r z b i e ta c h o d b ł o t a z m a z a n e . T a k w e z n y m y k a ż d y j e d n e g o , z a k l u d z y m y ic h n a g ł ę b - s z ó m w o d e i p o r z ą d n i e u m y j y m y . J a k j u ż b y l i z k ó n i a m i n a g ł ę b o k i w o d z i e , w a - s e r m ó n s i e w k r z o k a c h z a c z ó n s t r a s z n i e c h i c h r a ć , s k o c z y ł d o w o d y , a k ó n i e i p a c h o ł k a w c i ą g n ą ł n a g ł ę b i n ę i u to p ił . G a z d a s i e c u d y m u r a t o w a ł i p o l e c i o ł m o k r y , n a p ó ł ż i w y d o d z i e d z i n y p o l u d z i , ż e b y p u m ó g l i k ó n i e i p a c h o ł k a z p ł o - s a w y c i ą g n ą ć . A l e w t y m c z a s i e z a c z y n o t a k s t r a s z n i e p a d a ć , ł o ć i O l z a w m i g u p r z y b r a ł a . J a k g a z d a z l u d z i a m i k u r z y c e p r z i s z e ł , o ż o d n y m w y c i ą g a n i u n i m ó - g ł o b y ć r z e c z i , b o w o d a d o w n o J a n k a i k ó n i e k u O d r z e p o n i o s ł a .
O W A S E R M Ó N A C H
C z y to b a j k a , c z y n i e b a j k a , m y ś l c i e s o b i e , j a k t a m c h c e c ie , a j a p r z e c i e ż w a m p o w i a d a m , u t o p c e s ą w k a ż d e j r z e c e .
M i e s z k a ł a c h p r z y r z e c e L u c y n i e , a m ó j t a t e k p o w i a d a ł z a w s z e o w a s e r m ó n i e . P r z y w i ę k s z y m d e s z c z u r z e k a n a p e ł n i ł a s i e i w y l e w a ł a i z a l e w a ł a p o l e p r z y n ie j.
B y ł o t o n a s z e p o l e , b o r o z c i ą g a ł o s i e w z d h i ż r z e k i . T a r g a ł o z a w s z e b r z e g i i t a t e k j e n a p r a w i a ł - r o b i ł z a t a r a s y - w b i j a ł d ł u g i e d r e w n i a n e p a l e d o b r z e g u i z a p l a t a ł w n i e d ł u g i e g a ł ę z i e z w i e r z b y o r a z w y p e ł n i a ł c h o i n a m i . W e d łu g t a t k a w a s e r - m ó n Z e f l i k s e to p o c h w a l o w o ł , b o m u t e ż z o s t a ł o j e g o m i e s z k a n i e . I b y l i z n ic h k a m r a c i .
N i k i e d y j a k s z e ł t a t e k k u r z y c e , w r ó c i ł s e z p a t k i i p o w i a d o ł : „ D z i e c k a , d z i s i o n i e c h o d ź c i e k u r z y c e , b o w a s e r m ó n j e w e z ł e j n a l a d z i e , j e s z c z e k o g o u to p i" . A l b o t e ż w i d z i o ł m a ł e g o z i e l o n e g o c h ł o p k a n a k a w a ł k u d r z e w a w k s z t a ł c i e ł ó d e c z k i i w a r t k o w i o s ł o w o ł p o w o d z i e , a to b y ł z n a k , ż e s e ś p i y c h o k o g o s i u to p ić . S t a r s z i b r a t p o p o ł u d n i u w r ó c i ł z p r a c y i o p o w i a d o ł , ż e n a S z u m b a r k u p r z y m ł y n i e s i e u t o p i ł a d z i e w c z y n a .
N a r z y c e b y ł a z b u d o w a n o d r e w n i a n o z o s t a w a , a l e t ó m z e b r a ł a w o d a i a k t y w n y n a o w e c z a s y J ó z e f P a w l i c a z b u d o w a ł n o w ą b e t o n o w ą z o s t a w e . B y ł o to w m i e j s c u , g d z i e g r a n i c z y ł y Ś r e d n i e B ł ę d o w i c e z D o l n y m i . Z e z o s t a w y p r z e k o p a n a z o s t a ł a m ł y n k a , k t ó r ę d y w o d a p r o w a d z i ł a d o m ł y n a i t a r t a k u u P a w l ic ę . W e d ł u g te g o , i l e w o d y p o t r z e b o w a ł , t a k s i e k i e r o w a ł o t a k i m s z r u b y m . M ó w i ł o s i e t y m u s z i b e r . J a k P a w l i c a m l e ł z b o ż e n a m ą k ę a l b o r z a z o ł d r z e w o n a p i ł ę , t a k s i e s z i b e r d ź w i g n ó ł , a b y s z ł o w i ę c e j w o d y i e n e r g i a b y ł a w i ę k s z a .
T e ż d o t e g o m ł y n a c h o d z i ł w a s e r m ó n w n o c y s m a ż i ć r y b y d o d z i e c e k a s w o j i
73
p a n i c z k i . D y c k i t a m n i e c h o ł n i e p o r z ą d e k p o s i e b i e , tz n . r o z c i e p a n e r z e c z y p r z y o g n is k u . M ł y n o r z t a m r o z p o s ł o f w n o c y s w o j i g o p s a . W a s e r m ó n t a m s m a ż i ł p s t r ą g i . D o i ic h d o k a s t r o i a , p r z i d o ł m a s ł a , s o l i , k m i n u i s m a ż i ł . J a k u ż to z a c z y
n a w ó n ia ć , p i e s to z w i e t r z y ł i ł a p ó m g a b o ł d o k a s t r o i a , a l e w a s e r m ó n g o c i a p n ó ł w a r z e c h o m p o ła p i e . U d a ł o s i e w a s e r m ó n o w i z a c h r ó n i ć c a ł y k a s t r o l z r y b a m i . N a d r u g ó m n o c , z a ś j a k p r z i s z e ł w a s e r m ó n s m a ż i ć r y b y , p i e s u ż t a m c z a t o w a ł , a j a k r y b y z a c z y n y w ó n i a ć , g a b n ó ł ł a p ó m p o k a s t r o l u , p r z y c i ą g n ó ł c a ł y k a s t r o l k u s o b i e i w s z y s t k o w y l i z o ł . W a s e r m ó n s e c h c i o ł b r o n i ć w a r z e c h o m , a l e p i e s s e d o n i e g o p u ś c i ł i w a s e r m ó n z p ł a c z y m u c i y k . D ó m a s e j e s z c z e z n i m p o w a d z i ł a p a n i c z k a , b o n i e p r z i n i ó s d z i e c k ó m a n i ó n e j w i e c z e r z e . O d t e g o c z a s u t a m w a
s e r m ó n n i e c h o d z i ł .
P o p e w n y m c z a s i e s p o t k a ł w a s e r m ó n m ł y n a r z a P a w l i c ę i p y t o ł s i ę g o :
„ M ł y n a r r a , m o s z t y e s z c z e t e g o k o t a r r a ? " M ł y n o r z m u o d p o w i e d z i a ł : „ N a m ó m , a u ż s i e o k o c i ł, a m o s i e d y m m ł o d y c h “. W a s e r m ó n p r a w i ł : „ T o j o u ż t a m n i e p u j- d y m , b o b y m i e z a b i ł y “. W a s e r m ó n Z e f l i k o d t e g o c z a s u n a j c z ę ś c i e j p r z e b y w a ł w z a t a r a s i e , k i e r y m u t a t e k p r z y g o t o w a ł i n a p r a w i o ł .
T a t e k r o z s z e ł z e s z i c h t y w n o c y , a z d a ł o s i e m u , ż e p o ł ą c e c h o d z i s ó m s i a d ó w k ó ń S z i m e l . W o ło ł n a n i e g o : „ S z i m e ł , p r r , S z i m e l , p r r “ i s i ą g o ł m u n a u z d e . K ó ń a l e d ź w i g a ł s t a ł e g ł o w ę d o g ó r y i t a t e k n i m ó g n a n i e g o d o s i ą g n ą ć . W t y m a l e c o - s i g r u c h ł o i s z p l u c h ł o d o w o d y , t a t e k s i e o p a m i ę t a ł i l e ż o ł n a m i e d z y , a r ę k ó m s i ą g o ł d o p r z i k ó p k i z w o d ą , k i e r o p r o w a d z i ł a d o r z y k i . T o b y ł w a s e r m ó n Z e f l i k . D z i y ń p r z e d t y m s i e k ą p a ł y g ę s i w r z y c e i z e s t r a s z n y m k r a w a l y m u c i y k ł y z w o d y . T a t e k p y s k o w o ł n a w a s e r m ó n a Z e f l i k a , ż e ic h w y p ł o s z y ł .
T e ż t a t e k p o o b i e d z i e l e ż o ł n a ł a w c e i o d p o c z y w a ł . T r o c h e p o d r z y m o w o ł , a ż k u n i m u p r z i s z e ł t a k i m a ł y c h ł o p e k , c h y c i ł g o z a k o l a n o , z a t r z e p o ł z n i m i p o w i a d a ł :
„ P o b i h d m a z a t y d e n p o j e d l i " . J e s z c z e r o z to p o w t ó r z y ł , b o to t a t e k z a r o z n i e r o - z u m i o ł , c o to p o w i a d a . C h c i o ł m u d a ć c h ł e b a z m l y k y m , a l e c h ł o p e k z a ś m u p o w t ó r z y ł : „ P o b i h ó m a z a t y d e n p o j e d u “. T a t e k w y j ó n z k a p s y d w i e k o r o n y ( n a t a m te j s z e c z a s y t o b y ł o d u ż o p i e n i ę d z y ) i d o ł t y m u c h ł o p k o w i . T y n z d j ą ł c z a p e c z k ę , g r z e c z n i e s i e u k ł o n i ł , p o d z i ę k o w a ł i p o s z e d ł . P o t y m d o p i e r o s e t a t e k w s z i m n ó ł , ż e n a s i y n i b y ł y k r o p k i w o d y z j e g o z i e l o n e g o k u b r a c z k a , i p o m y ś l o ł s e , ż e to i s t o b y ł w a s e r m ó n . Z a r o z n ó m to p o t y m o p o w i a d a ł .
W i e c z ó r s z e ł n a s z i c h t e . J a k to b y ł o z w y c z a j e m , s p o t y k a l i s i e z e s ó m s i a d a m i i c h o d z i l i n a s z y c h t ę p i e s z k i . P o d r o d z e s ó m s i e d z i o p o w i a d a l i o c h ł o p k u , p r a w i l i :
„ C o t u j a k i s i c u d z y w a n d r o l b e d z i e c h o d z i ł , m ó m y t u d o ś ć s w o i c h “ i w y g n a l i g o , a n i c m u n i e d a l i . T a t e k p r a w i ł , ż e m u d o ł d w i e k o r o n y .
Z a c z y n o p o t y m p a d a ć , a l o ł o t a k d ł u g o , a ż r z e k a L u c y n a w y l o ł a s i e z b r z e g ó w . B y ł y p r a w i e s i a n o k o s y . T y m s ó m s i a d ó m , c o w a s e r m ó n a w y g n a l i , p o l e z a m u l i ł o , s i a n o z e b r a ł o , n a s z e p o l e n i e b y ł o z a m u l o n e , a s i a n a n i e z e b r a ł o .
A M A L I A P A W L A S O W A
74
Fot. FRANCISZEK B AL O N
Ż o n a p oety z epoki kam iennej.— No i popatrz, to je s t wszystko, co ten leń d ziś napisał.
- Czemu płaczesz, Józieczku?
- Bo ciocia tak długo siedzi...
- A czemuż nie mam siedzieć?
- Bo ciocia usiadła na mojej bułce z masłem!
- Pańskie córki grają na cztery ręce, panie baronie?
- Po co? Mnie stać na to, żeby każda miała oddzielny fortepian.
Mąż: Jakiż szczególny zapach ma ta sałata z cebuli?
Żona: Bo widzisz, cebula ma tak brzydki zapach, że musiałam ją skropić perfu
mami.
W podróży
- Patrz, żonusiu, jakie to piękne, te ruiny starożytne.
- Ach tak... Ale to dziwne doprawdy...
- Co takiego?
- Dziwne, że w starożytności budowano ruiny zamiast całych domów.
- Ojcze, powziąłem postanowienie: Nie będę kupcem, będę muzykiem.
- A rób sobie, co chcesz. Tylko się nie ośmiel kiedy przyjść grać na moje po
dwórze.
76
- Nie mogę wam nic dać - mówi przechodzień do żebraka - bo sam nic nie mam.
- A to czemu się pan do jakiej roboty nie weźmie - odpowiada z oburzeniem żebrak.
Z dziennika podróży:
Doszliśmy do tak rzadkiego lasu, że nie było ani jednego drzewa.
Nauczycielka czyta dzieciom powiastkę o pustelniku i niedźwiedziu; dochodzi do miejsca, kiedy niedźwiedź zauważył, że jedna z much ciągle siada na czole pana.
- A skąd on wiedział, że to ta sama mucha - pyta Stefek.
Na posiedzeniu magistratu małego miasteczka jeden z ławników postawił wnio
sek, aby zebrać fundusz na pomnik Kopernika. Na to jego krzykliwy kolega odparł:
- Wszystko tylko marnowanie pieniędzy. Już wy to macie pomysły. Zamiast te
go tam pomnika lepiej zaopatrzyć wdowę i dzieci po nieboszczyku.
Pan A. z gniewem: Jak pan może opowiadać, że jestem głupcem?
Pan B. uprzedzająco grzecznie: Bardzo przepraszam, nie wiedziałem, że to ta
jemnica.
- Jak się macie, Mateuszu? A dużo tam na wsi macie śniegu?
- Ja mam nie bardzo wiele, ale moi sąsiedzi mają dość.
- A to jakim sposobem?
- A bo oni mają więcej pola.
Proces rozwodowy w epoce kamiennej.
- A w końcu, prześw ietny sądzie, rzuciła m i na głowę te oto listy miłosne, które swego czasu d o niej p isałem
77
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
KRZYŻÓWKA Z PRZYSŁOW IEM
PO ZIO M O : A. Płynie przez Żywiec; ... to zdrowie; ogłoszenie. B. W Polsce jest Obywatelska; pies czterech pancernych. C. Imię suczki; może być graficzna; miasto w Japonii. D . Wymarły ptak niełatający;
... z Rotterdamu; przezroczysta tkanina. E. 0,9144 m etra; sól kwasu octowego. F. W ódz rzymski (Juliusz);
ażurowa tkanina. G. Prawy dopływ Prypeci; następca Jelcyna; gorąco, upał. H. Imię Sawyera z powieści M. Twaina; naszyjnik; oddycha skrzelami. 1. Zawilec; kruche ciasto z jabłkam i. J . Służył do pisania na tabliczce; wyspa grecka; żyzny region rolniczy w Indii.
PIONOW Ó: 1. Wyspa Kiribati na O ceanie Spokojnym; bóstwo męskie Wenus (anagram wyrazu TRA
SA). 2. Stanisława W alasiewicz-...; imię prem iera W. Brytanii. 3. Lepsza ..., niż dziura; przysmak, rary
tas. 4. Skrót jednostki ciśnienia; imię Przybory. 5. Budowla służąca do spiętrzania wody; rodzaj uczesa
nia. 6. Sygnał do wzywania pomocy; boleń. 7. Rzecz ponownie bez zmiany wydrukowana. 8. Imię Sharifa;
grzanka. 9. Część spłaty; imię żeńskie. 10. Nawóz mineralny. 11. Rzymskimi cyframi 1101; papuga.
12. Cyganka z opery „M anru“ Paderewskiego; as. 13. Duży ssak morski; pierwiastek chemiczny (Rh).
14. G wiazdozbiór lub myśliwy z mitologii; zboże chlebowe. 15. Płynie przez Pińczów; matka ojca lub m at
ki. 16. Podzialka; byty polityk austriacki.
Wyrazy trudne: ARIDA, DOAB, SPAM, STYR.
Rozwiązanie dodatkowe krzyżówki - przysłowie perskie - dadzą litery w następujących kratkach: D -8, H - 16, E -7 , D - 14, A - 16, 1-2, F -4 , A - l , H -4 , B - 14, F -3 , D -7, D - 13, H - 14. A -7 , 1-3, A -3 , G - 10, J-4 , J - l l , H - 15, A -9 , B-13, H -7 , G -9 , G -14, G -3 , E - l l , H -10, 1-16.
(taj) Wśród autorów prawidłowych rozwiązań przyznane zostaną drogą losowania nagrody książkowe.
Rozwiązania prosimy przesyłać do końca stycznia.
Rozwiązanie krzyżówki z numeru listopadowego: PRACA PO BU D ZA APETYT.
Nagrody książkowe wylosowali: Jadw iga Lotter - Sucha G órna M arian Jędrzejczyk - Orłowa Lutynia Zofia M itręga - Tyra