oraz Fundację Integracja, odbyła się na Politechnice Warszawskiej 5 grudnia 2016 r.
Sebastian Janeczek Krajowe Biuro PIIB
w zakresie dostępnej infrastruktury.
Prezentacje przedstawili m.in. przed-stawiciele: PKP-Intercity, GUNB, Za-rządu Transportu Miejskiego, Urzę-du Transportu Kolejowego, a także Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Organizatorom konferencji zależało bardzo na tym, aby przeanalizować praktyczne aspekty funkcjonowania w Polsce przepisów związanych z do-stępnością infrastruktury oraz przed-stawić tematykę konferencji w spo-sób całościowy.
Myślą przewodnią, przewijająca się praktycznie w każdym z paneli, była teza wypowiedziana przez wicemini-stra Tomasza Żuchowskiego, który wyraził wolę, aby konferencja była pierwszą z szeregu rozwiązań kom-plementarnych w celu uaktywnienia wrażliwości projektanta na potrzeby osób niepełnosprawnych. Wicemini-ster apelował również do uczestni-ków, aby zwracać uwagę na praktycz-ne funkcjonowanie przepisów prawa, mające ułatwić życie osobom z nie-pełnosprawnościami.
Piotr Pawłowski, prezes Fundacji In-tegracja, za najważniejsze wyzwanie
uznał stworzenie norm i standardów, które stosowane byłyby na terenie całego kraju, we wszystkich miastach i samorządach. Określić trzeba opra-cowanie ogólnonarodowych wytycz-nych na rzecz dostępności, w tym do-tyczących budynków już istniejących.
W pierwszej części konferencji, zwią-zanej z przepisami prawa budowla-nego, duży nacisk położony został na praktyczne aspekty dotyczące funk-cjonowania osób z niepełnosprawno-ściami, które są największymi benefi-cjentami „infrastruktury dostępnej”.
Pierwszy referat wygłoszony został przez Anitę Oleksiak, dyrektor Depar-tamentu Budownictwa w Minister-stwie Infrastruktury i Budownictwa.
Prezentowane były przepisy w zakre-sie dostępności i potrzeb osób niepeł-nosprawnych.
Obecnie w ministerstwie prowadzo-ne są intensywprowadzo-ne prace na rzecz dostosowań odpowiednich przepi-sów prawnych związanych z uła-twieniem dostępu do infrastruktury osobom z różnego rodzaju niepełno-sprawnościami. Prezentacja dyrek-tor Anity Oleksiak dotyczyła aspek-tów planowania i zagospodarowania
1 Tzw. publiczni zamawiający, tj. osoby odpowiedzialne za przygotowywanie zamówień publicznych w zakresie infrastruktury.
w ydarzenia
przestrzennego, ustawy o rewitaliza-cji oraz dróg publicznych.
W efekcie szeregu zmian prawnych dla osób niepełnosprawnych przewi-dywane są ułatwienia w dostępności nowo projektowanych obiektów inży-nierskich: wiaduktów, mostów, tuneli dróg publicznych i autostrad, które mają być projektowane w sposób do-stępny dla wszystkich. Podobne zasa-dy projektowania dotyczą chodników, ramp, pochylni czy miejsc obsługi pa-sażerów. Zasadą nadrzędną wszyst-kich dostosowań prawnych wpro-wadzonych przez ministerstwo jest to, aby każdy miał takie same prawo i możliwości dostępu do nowo projek-towanych obiektów infrastruktury.
Mgr inż. arch. Michał Brutkowski z Wydziału Architektury Politechni-ki WarszawsPolitechni-kiej zwracał uwagę na to, że kodeks dobrych praktyk, który powstaje w ministerstwie, zasługuje na szczególną uwagę, gdyż w swo-im doświadczeniu zawodowym sam poznał sytuacje, gdy np. zgodnie z przepisami prawa zaprojektowano oraz wykonano toaletę dla osób nie-pełnosprawnych, i patrząc literalnie, zgodnie z przepisami prawa, wszyst-ko było bez zarzutu, jednak praktycz-na funkcjopraktycz-nalność dla osoby niepełno-sprawnej takiego pomieszczenia była niska lub wręcz zerowa. Projektując każdy element infrastruktury zwią-zanej z dostępnością należy wykazać się wyobraźnią, gdyż czasem jeden szczegół może bardzo utrudnić funk-cjonowanie pewnej grupie osób.
W kolejnej części dotyczącej „Projek-towania uniwersalnego” Kamil Kowal-ski, projektant dostępności z Fun-dacji Integracja, przedstawił tezę, że głównym polem do działania jest zmiana mentalności ludzi i pokazanie im szerszego spektrum potrzeb osób z niepełnosprawnościami, gdyż nawet w przypadku budynku dostosowanego do osób niepełnosprawnych, ale
użyt-kowanego przez osoby niechętne do pomocy osobom niepełnosprawnym, staje się on w praktyce budynkiem mniej dostępnym. Z drugiej strony znane są przykłady zabytkowych bu-dynków, muzeów, które same w sobie nie są przyjazne dla osób niepełno-sprawnych, ale dzięki zaangażowaniu ludzi tam pracujących osobom niepeł-nosprawnym chce się tam przebywać.
W projektowaniu uniwersalnym, do którego zobowiązuje nas Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnospraw-nych, mówi się, aby projektować z myślą o osobach z niepełnospraw-nościami (nie są to tylko osoby poru-szające się na wózkach, ale również osoby niewidome, starsze, kobiety w ciąży, również osoby z zagranicy nie znające języka, itp.).
Kamil Kowalski zwrócił uwagę, iż polskie przepisy zebrane z różnych dziedzin dotyczących projektowania uniwersalnego są dosyć ogólne i moż-na je zebrać i moż-na 20–30 stroi moż-nach A4, natomiast np. wytyczne obowiązujące w prawie USA są bardzo szczegóło-we – liczą kilkaset stron rysunków i wytycznych technicznych. Ekspert fundacji wskazał następnie kilka ob-szarów z zakresu projektowania, któ-re wymagają dopktó-recyzowania i zwró-cenia szerszej uwagi projektantom, gdyż brak jest dobrych wytycznych, jak projektować uniwersalnie, np.
w kwestii przedsionków.
W dalszej części prezentacji dr inż.
Iwona Benek z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej omawiała kwestie związane z wyzwaniami starzejącego się społeczeństwa w kontekście pro-jektowania uniwersalnego. Architekt chcąc dobrze wykonywać swoją pracę związaną z projektowaniem uniwer-salnym musi posiadać szeroką wiedzę związaną z teoriami środowiskowymi i posługiwać się nią. Chodzi o aspek-ty psychologii zachowań ludzkich w środowisku zbudowanym. Jednym
z przykładów takich zachowań jest np. „sytuacja ucieczki”. Dostępność, transparentność i satysfakcja środo-wiskowa powinna być naczelną myślą przewodnią projektantów.
Minister Tomasz Żuchowski komen-tując wystąpienie Iwony Benek za-znaczył, że nie da się wszystkiego uregulować przepisami, konieczna jest empatia osób odpowiedzialnych za projekt i wykonanie oraz użytkowa-nie budynków. Wówczas dopiero efekt końcowy jest satysfakcjonujący.
W ostatniej prezentacji pierwszej części Joanna Borowczyk z Politech-niki Łódzkiej przedstawiła doświad-czenia miasta Łódź w kwestii dostęp-ności. We wprowadzanym obecnie programie rewitalizacji miasta biorą udział osoby niepełnosprawne, które uczestniczą w konsultacjach związa-nych z nowymi projektami.
W drugiej części konferencji omawia-no kwestie związane z dostępomawia-nością i mobilnością miejsc obsługi pasaże-rów transportu publicznego. Mgr inż.
Artur Fojud z Politechniki Poznańskiej, reprezentant inżynierów budownic-twa specjalności drogowej, zwrócił uwagę na odpowiedzialność drogo-wców za jakość życia „pomiędzy bu-dynkami”. Należy udostępniać prze-strzeń pomiędzy budynkami również dla osób z niepełnosprawnościami.
Nasze funkcjonowanie w przestrzeni drogowej i miejskiej powinna cecho-wać racjonalność, powtarzalność, in-tuicyjność oraz domyślność. Błędem dla inżyniera drogowca jest koniecz-ność stosowania zbyt wielu znaków drogowych, oznacza to, że nie udało mu się zaprojektować przestrze-ni bardziej intuicyjprzestrze-nie, funkcjonalprzestrze-nie i musi posiłkować się znakami. Nie zawsze też projektowana przestrzeń pomaga czy ułatwia życie szym, przy czym nie zawsze najsłab-szy jest ktoś, kto porusza się na wózku inwalidzkim. W danej sytuacji
w ydarzenia
może to być ktoś ograniczony przez przestrzeń, np. osoba z dużym baga-żem i dwójką małych dzieci. Projekto-wać trzeba z myślą o wszystkich.
Kolejny prelegent, przedstawiciel PKP-Intercity, omawiał rozwiązania wprowadzone przez przewoźnika, któ-re ułatwiają przemieszczanie się oso-bom na wózkach. Są to poza infolinią pomocową zmiany na stronie interne-towej, zbieranie ankiet od osób nie-pełnosprawnych, również inwestycje w nowy tabor kolejowy w 100% do-stosowany do potrzeb osób niepełno-sprawnych. PKP przeprowadza rów-nież szkolenia dla personelu (drużyn konduktorskich) pod kątem pomocy osobom z niepełnosprawnością.
Iwona Świderska z GUNB przedsta-wiła prezentację stanowiącą prze-gląd sytuacji z perspektywy kontroli przestrzegania przepisów prawa przy projektowaniu, ale również w czasie użytkowania obiektu. Rzeczywistość pokazuje, że wszyscy uczestnicy
pro-cesu budowlanego, od projektanta, poprzez wykonawcę, po użytkownika, mogą mieć „coś na sumieniu”, a błędy te decydują, że dany obiekt nie jest dostępny.
Końcowe referaty konferencji doty-czyły również kwestii funkcjonowania osób niepełnosprawnych w zakresie transportu. W aspekcie komunika-cji miejskiej omawiał je przedstawi-ciel Zarządu Transportu Miejskiego, a w kwestii PKP – przedstawiciel Urzędu Transportu Kolejowego.
Pomimo starań wielu podmiotów i widocznej zmiany na przestrzeni ostatnich lat zarówno w obsłudze, jak i dostosowaniach w zakresie in-frastruktury na dworcach PKP, nadal osoby z niepełnosprawnością mają kłopoty z bezproblemowym prze-mieszczaniem się w ramach infra-struktury drogowej i kolejowej. Do-wodem na to był panel dyskusyjny, w trakcie którego padały interesujące fakty z badań dostępności już
zbudo-wanej infrastruktury w zakresie ilości czynnych wind dla osób poruszają-cych się na wózkach na linii Działdo-wo–Warszawa. Większość wind dla wózków inwalidzkich po prostu nie działała, była zepsuta lub uległa de-wastacji.
Wraz z ostatnią prezentacją przed-stawiciela PFRON na pierwszy plan wysunęła się kwestia niestosowania prawa w zakresie dostosowań bu-dynków nowo budowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Pomimo iż teoretycznie po 1995 r. wszystkie nowo budowane budynki nie powinny zawierać barier, fundusz nadal prze-kazuje środki na projekty związane z dostosowaniem takich obiektów.
Podsumowując należy zaznaczyć, że organizatorzy i uczestnicy konferencji wskazali na konieczność wielokierunko-wych działań, współpracy oraz empatii wszystkich zainteresowanych stron, które odpowiadają za dostępność in-frastruktury w naszym kraju.
Certyfikat OBIEKT BEZ BARIER Integracja przyznaje obiektom architek-tonicznym, m.in. użyteczności publicz-nej, biurowym, handlowym, usługowym i mieszkalnym.
Certyfikat to znak dostępności architektonicznej wskazanego obiektu dla osób z ograniczoną sprawnością.
Warunkiem otrzymania certyfikatu OBIEKT BEZ BARIER jest uzyskanie pozytywnego wyniku audytu dostępności architektonicznej.
Audytorzy Integracji – eksperci w zakresie dostępności oraz testerzy z różnymi niepełnosprawnościami
– analizują dostępność architektoniczną obiektu podczas wizji lokalnej oraz na podstawie udostępnionych planów architektonicznych.
Więcej na www.integracja.org/bariery-architektoniczne/
certyfikat-obiekt-bez-barier/