Zarówno na rynku ekonomicznym, jak i na scenie politycznej podmioty starają się podejmować bardzo zróżnicowane działania, które mają na celu na-kłonić klienta (wyborcę) do konkretnego wyboru. Na scenie politycznej, w od-różnieniu od rynku handlowego, gdzie kampanie reklamowe w zasadzie prowa-dzone są przez cały cykl życia produktu, zjawisko to najbardziej intensyfi kuje się podczas kampanii wyborczych. Działania te wówczas nazywane są marketin-giem wyborczym. Przyjmuje się, że marketing wyborczy jest „zespołem działań prowadzonych na rynku wyborczym”1, gdzie pod pojęciem rynku wyborczego kryje się „proces interakcji pomiędzy kandydatami i partiami politycznymi jako oferentami dóbr niematerialnych a wyborcami, jako konsumentami tych dóbr”2. Obecnie rywalizację wygrywają te podmioty, które są w stanie efektywniej niż inne, w sposób przemyślany i oparty na dobrej strategii, koncentrować środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, czyli są bardziej konkurencyjne niż inne. Współczesne rozumienie konkurencyjności jest dalekie od jednorodności i wynika z historii myśli ekonomicznej oraz szeregu badań prowadzonych w tym
1 A. Żukowski, Systemy wyborcze, Olsztyn 1997, s. 92–93.
Agnieszka Szczudlińska-Kanoś
zakresie. Jest to zjawisko wielopłaszczyznowe oraz wieloaspektowe, co prowadzi do różnic w jego kwantyfi kowaniu i stosowanych defi nicjach.
Konkurencyjność jako dziedzina wiedzy ekonomicznej charakteryzuje się stosunkowo krótkim rodowodem, ponieważ na większą skalę badania w tym obszarze zaczęto prowadzić dopiero na początku lat osiemdziesiątych XX wie-ku. Wykorzystuje się w nich wiele koncepcji ekonomicznych, które tworzą pew-ne ogólpew-ne ramy odniesienia dla rozwoju teorii konkurencyjności.
W świecie globalnym państwa konkurują w celu trwałego podnoszenia stan-dardów życia i dlatego bardzo często jako punkt wyjścia stosuje się tzw. naukową defi nicję konkurencyjności narodów, która mówi, że: „konkurencyjność naro-dów jest dziedziną wiedzy ekonomicznej, która analizuje fakty i polityki kształ-tujące zdolność kraju do tworzenia i utrzymywania otoczenia, które sprzyja two-rzeniu większej wartości dodanej przez przedsiębiorstwa i osiąganiu większego dobrobytu przez ludność” 3.
Ośrodki naukowe, instytucje oraz organizacje międzynarodowe posługu-ją się różnymi defi nicjami konkurencyjności, często proponuposługu-jąc własne roz-wiązania w tym zakresie. Biorąc pod uwagę wyłącznie aspekty typowo ekono-miczne przytoczyć można ponad czterysta defi nicji konkurencyjności4, które zawierają w sobie różne elementy w zależności od potrzeb dla których dana koncepcja jest tworzona.
François Chesnais uważa, że konkurencyjność przedsiębiorstwa odzwier-ciedla odpowiednie praktyki zarządzania, jak również zależy od siły oraz efektywności struktury produkcyjnej gospodarki narodowej, a także innych czynników wyznaczających efekty zewnętrzne, które mogą być podstawą dzia-łalności przedsiębiorstwa5.
Wojciech Pomykało sądzi, że „konkurencyjność danego produktu wzglę-dem innych konkurencyjnych uzależniona jest od wysokości kosztów wy-tworzenia, co pozwala sprzedawać dane dobro po niższych cenach niż kon-kurenci”6. W odniesieniu do rywalizacji, konkurencyjność „odzwierciedla pozycję jednego podmiotu gospodarczego (np. kraju, firmy, czy gospodar-stwa domowego) w stosunku do innych podmiotów gospodarczych, poprzez porównanie jakości działania i rezultatów w kategoriach wyższości/niższo-ści”7. Zatem jak z powyższego można wywnioskować, ogólnie w ekonomii
3 S. Garelli, IMD World Competitiveness Yearbook 2003, http://www.amazon.com/IMD-World-Competitiveness-Yearbook-2003/dp/2970012170.
4 Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstw w Polsce, red. K. Kuciński, Warszawa 2000, s. 11.
5 F. Chesnais, Technical Cooperation Agreements between Firms, STI-Rewiew 1988, no. 4.
6 W. Pomykało, Encyklopedia biznesu, Fundacja Innowacja, Warszawa 1995, s. 716.
Internet jako czynnik konkurencyjności partii politycznych
konkurencyjność określa się jako „zdolność do osiągania sukcesu w gospo-darczej rywalizacji”8.
Rozumienie konkurencyjności przez pryzmat polityki ma zdecydowanie in-ny, w dużym stopniu jakościowy charakter i najczęściej dotyczy ugrupowań po-litycznych oraz wybranych polityków, mających w danym okresie większe zna-czenia na arenie politycznej.
Ponieważ artykuł dotyczy wyborów parlamentarnych 2007 roku, za ce-lowe należy uznać rozpatrywanie konkurencyjności wybranych partii po-litycznych przez pryzmat ich niejednokrotnie unikalnych i wyjątkowych działań oraz aktywności wybranych polityków czy sztabów wyborczych. Konkurencyjność taka przejawia się w walce o władzę, zarówno w fazie or-ganizowania wyborów, jak i sprawowania jej. W takim przypadku o konku-rencyjności ugrupowania politycznego mogą decydować czynniki, które zo-stały zawarte w tabeli 1 (na str. 70).
Poza czynnikami wpływającymi na ogólną konkurencyjność ugrupowań politycznych istnieją jeszcze elementy stricte oddziałujące na konkurencyj-ność samych polityków. Mogą być one bardzo różne i najczęściej warunkuje je szczebel aktywności działacza. Pomimo że są to czynniki, które można nazwać osobowymi, to pośrednio wpływają na położenie partii na scenie politycznej. Zakwalifi kować do nich można między innymi: wiek kandydata, płeć, wykształ-cenie, zawód, pochodzenie, status społeczny, majątek, wygląd, przynależność partyjną oraz ogólny wizerunek, który najczęściej ukształtowany zostaje przez specjalistów od marketingu politycznego. Eksperci bowiem, wykorzystując po-wyżej już przedstawione, elementy promotion – mix wpływają na decyzje wy-borców.
of a Country, University of Tartu 2000 [w:] K. Opolski, J. Górski, Konkurencyjność kraju – teoria i empiria, http://coin.wne.uw.edu.pl/jgorski/pliki/podstawowe%20pojecia.pdf.
8 K. Kłosiński, Sektor usług w procesie podnoszenia konkurencyjności gospodarki, cz. I, IRWiK, Warszawa 2003.
Agnieszka Szczudlińska-Kanoś
Tabela 1. Czynniki wpływające na konkurencyjność partii politycznych
Czynniki osobowe
− Wielkość partii − Skład partii
− Obecność „lokomotyw partyjnych” i „znanych twarzy”
− Reprezentacja w parlamencie
− Liczba członków partii na wysokich stanowiskach administracyjnych
Czynniki merytoryczne
− Program partii − Strategia partii
− Kontakty z ekspertami, specjalistami − Dotychczasowe osiągnięcia
Czynniki fi nansowe − Majątek ugrupowania− Umiejętność pozyskiwania środków fi nansowych − Umiejętność pozyskiwania sponsorów
Czynniki polityczne − Atrakcyjność koalicyjna
Czynniki historyczne − Korzenie partii− Trwałość partii (czas istnienia)
Czynniki marketingowe
− Rozpoznawalność partii
− Prowadzenie badań marketingowych − Dostępność do środków masowego przekazu − Wykwalifi kowana pomoc agencji reklamowych oraz specjalistów zajmujących się marketingiem politycznym
− Umiejętne zastosowanie elementów promotion-mix sprzedaż osobista; np. spotkania z kandydatami,
listy do wyborców (tradycyjne i elektroniczne-
direct mailing), interaktywne strony internetowe,
telemarketing, wizyty domowe
promocja sprzedaży; np. upominki reklamowe, festyny, koncerty
public relations; np. przemówienia, akcje
dobroczynne, czasopisma partyjne, sponsoring. reklama: wizualna (np. ulotki, plakaty, billboardy),
audiowizualna (np. przekazy telewizyjne, fi lmy), audytywna (np. przekazy radiowe), interaktywna (przekazy internetowe, fi lmy DVD, programy i gry komputerowe, prezentacje multimedialne, strony partii politycznych i polityków)1
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Jaśniok, Strategie marketingowe na rynku
Internet jako czynnik konkurencyjności partii politycznych