korelacja pomiędzy poziomem stresu PSwP a SRP

Badania zostały przeprowadzone przy użyciu dwóch kwestionariuszy służących do pomiaru natężenia stresu. W tabeli 9 przedstawiona została korelacja wyników będących efektem tego badania.

Współczynnik korelacji wyniósł r = 0,493.

Istotność = 0,000000188 – korelacja istotna na poziomie 0,01 (dwustronnie).

Na podstawie przedstawionych powyżej wyników można stwierdzić, iż pomiędzy poziomem stresu ustalonym na podstawie skali SRP a PSwP istnieje istotna statystycznie umiarkowana dodatnia zależność liniowa.

4. Podsumowanie

Przeprowadzone badania pozwoliły na wskazanie, które komponenty zagrożeń psychospołecznych występują najczęściej w środowisku pracy badanej grupy, które z nich są najbardziej stresogenne, a które mają marginalny wpływ na poziom odczuwanego stresu.

Tabela 9. Korelacje pomiędzy średnim poziomem stresu – PSwP a SRP

PSwP SRP

PSwP Korelacja Pearsona 1 ,493^**

Istotność (dwustronna) – 0,000000188

N 100 100

SRP Korelacja Pearsona ,493^** 1

Istotność (dwustronna) 0,000000188

N 100 100

** Korelacja istotna na poziomie 0,01 (dwustronnie).

Ź r ó d ł o: opracowanie własne.

Przeciążenie treścią i kontekstem pracy jako źródło stresu w pracy pielęgniarek 125 Wnioski:

– w miejscu pracy pielęgniarek/pielęgniarzy prawie dwukrotnie częściej występowały czynniki dotyczące treści pracy niż czynniki jej kontekstu,

– najczęściej pojawiające się potencjalnie stresogenne komponenty pracy są ściśle związane z koniecznością koncentracji uwagi, gotowością do szybkiego reagowania oraz z przestrzeganiem ściśle określonych procedur,

– ogólny poziom stresogenności, wynikający z analizy danych z kwestiona-riusza badawczego był o około 8% niższy niż dane określone normą i wynosił 1,87 (przy normie 2,03),

– pomimo że czynniki związane z treścią pracy występowały w miejscu pracy ankietowanych najczęściej, to czynniki związane z jej kontekstem były najbardziej stresogenne,

– w środowisku pracy personelu pielęgniarskiego czynniki związane z pa-tologiami – mobbingiem, agresją fizyczną i psychiczną ze strony współpracow-ników, dyskryminacją czy molestowaniem występowały u ponad 10% ankieto-wanych, a poziom stresu z tym związany oscylował koło wartości 1,7 (co jest wynikiem niższym, niż określa norma dla skali SRP), najczęściej wymienianym przez respondentów komponentem była agresja psychiczna. Poziom stresogen-ności w przypadku wskazań czynników patologicznych jest o prawie 1/4 wyższy niż w przypadku ich braku w środowisku pracy,

– istnieje współzależność pomiędzy wynikami osiągniętymi w kwestiona-riuszu SRP i PSwP – im wyższa stresogenność czynników pracy (SRP), tym wyższy ogólny poziom stresu z ostatniego miesiąca pracy (PSwP).

Zebrane dane nie dostarczyły zaskakujących informacji dotyczących najczęś-ciej pojawiających się czynników stresogennych w pracy pielęgniarki/pielęgniarza – czynniki treści pracy najczęściej występujące wskazuje sam profil tego zawodu.

Pomimo ciągłych zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce i przeznaczaniu na ten obszar nie mniej niż 4,67% PKB (2018), ciągle podstawowym czynnikiem stresogennym, wskazywanym w badaniu jest „konieczność wykonywania zadań pomimo braku odpowiednich środków materialnych”.

Świadomość, czym jest mobbing i dyskryminacja, w obecnych czasach jest coraz większa i nawet jeśli dotychczas zachowania współpracowników nie były odbierane jako element patologiczny, w tej chwili zaczynają być właściwie iden-tyfikowane. Należy podkreślić, że wyniki badania wskazały, że osoby po 55. r.ż.

nie zauważają zachowań patologicznych w swoim miejscu pracy, natomiast u osób młodszych doświadczanie istnienia tych elementów jest znacznie większe.

Zawód pielęgniarki zawsze będzie określany jako trudny, dla osób z po-wołaniem. Pewnych czynników, które wpływają na poziom stresu, nie da się wyeliminować, gdyż są ściśle związane z wykonywanym zawodem – koncen-tracja uwagi, konieczność szybkiego reagowania czy zależność wykonywania pracy od tego, jak wykonali ją poprzednicy. W obecnej sytuacji demograficznej

126 maGDaleNa SZumSka

w Polsce i w obliczu trudnej sytuacji kadrowej w zawodzie pielęgniarki/pielęg-niarza należy jednak zwrócić szczególną uwagę na stresogenne czynniki zwią-zane z treścią i kontekstem pracy i zredukować ich szkodliwy wpływ na osoby pracujące w tym zawodzie, czy poprzez wprowadzanie rozwiązań opisanych w cytowanym dokumencie, czy też przez ustalenie jasnych i czytelnych zasad współpracy, dostępu do informacji, wprowadzenia sprawiedliwego systemu ocen itp. Takie środki zaradcze mogą sprawdzić się w każdej organizacji, nie tylko w jednostkach ochrony zdrowia, i mieć ogromny wpływ na obniżenie poziomu odczuwanego stresu przez pracowników i minimalizowania negatywnego wpływu na ich funkcjonowanie w środowisku pracy.

literatura

Agresja pacjentów wobec pielęgniarek, 2.07.2013, http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,1555889.

html [dostęp: 9.03.2018].

Badanie społecznych warunków pracy, https://badaniahr.pl/badanie-spolecznych-warunkow--pracy-2015 [dostęp: 30.04.2018].

Batarowski H., 2008, Analiza potencjalnych czynników, wywołujących stres u pracowników, Gdańsk:

Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku.

Bednarz P., 2017, Polska opieka zdrowotna stoi nad przepaścią. Za 4 lata zniknie ze szpitali ok.

40 tys. pielęgniarek, 22.09, https://businessinsider.com.pl/finanse/pielegniarki-maja-problemy--z-praca/s7vknp9 [dostęp: 12.12.2017].

Chirkowska-Smolak T., Grobelny J., 2016, Konstrukcja i wstępna analiza psychometryczna Kwestio-nariusza Postrzeganego Stresu w Pracy (PSwP), Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal, nr 22, 1: 133-136.

Dyskryminacja [hasło], https://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Dyskryminacja_(psychologia_spo%

C5%82eczna) [dostęp: 8.03.2018].

Kucharska A., Śmierciak Ł., 2016, Zagrożenia psychospołeczne. Poradnik dla pracodawców i specjalistów służby bhp, Warszawa: Państwowa Inspekcja Pracy. Główny Inspektorat Pracy.

Łosiak W., 2008, Psychologia stresu, Warszawa: WAIP.

Międzynarodowa Karta Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych, http://archiwum.ciop.pl/10942.

html [dostęp: 21.01.2018].

Mobbing w pracy, https://warszawa.pip.gov.pl/pl/dzialania/dla-pracownikow/2777,mobbing-w-pracy.

html [dostęp: 3.03.2018].

Mościcka-Teske A., Merecz D. (red.), 2014, Ocena ryzyka psychospołecznego w firmach, Łódź–

Gdańsk: Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” lub http://www.psychostreswpracy.pl/images/

pliki/Ocena-ryzka%20psychospolecznego-w-firmach.pdf [dostęp: 12.12.2017].

Mościcka-Teske A., Potocka A., 2016, Zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy w Polsce, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej nr 70: 139-153.

Okoniewska M., Średnia wieku pielęgniarek i położnych to ponad 50 lat, 27.06.2017, https://

www.zdrowie.abc.com.pl/aktualnosci/srednia-wieku-pielegniarek-i-poloznych-to-ponad-50--lat,112158.html [dostęp: 10.03.2018].

Orlak K (red.), 2013, Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy i ich wpływ na zdrowie, Warszawa: Stowarzyszenie Zdrowa Praca.

Raport Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych „Zabezpieczenie społeczeństwa polskiego w świadczenia pielęgniarek i położnych”, 2017, Warszawa, marzec, http://nipip.pl/wp-content/

uploads/2017/03/Raport_druk_2017.pdf [dostęp: 30.04.2018].

Przeciążenie treścią i kontekstem pracy jako źródło stresu w pracy pielęgniarek 127

Strategia na rzecz rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce, Warszawa 2017, s. 92, http://

woipip.pl/wp-content/uploads/2018/01/2018-01-Strategia-na-rzecz-rozwoju-piel%C4%99gniar-stwa-i-po%C5%82o%C5%BCnictwa-w-Polsce.pdf [dostęp: 3.03.2018].

Stres związany z pracą w pielęgniarstwie, www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/file/73803/Stres-zwiazany--z-praca-w-pielegniarstwie.pdf [dostęp: 12.12.2017].

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U. nr 24, poz. 141.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U. nr 88, poz. 553.

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, Dz.U. nr 174, poz. 1039.

Wiskow Ch., 2009, Pomiar obciążenia pracą w określaniu potrzeb kadrowych. Przegląd piś-miennictwa, http://www.ptp.na1.pl/pliki/ICN/ICN_pomiar_obciazenia_praca_03_11_2009.pdf [dostęp: 4.02.2018].

„The Workforce View in Europe 2017”, www.adp.pl/assets/vfs/Family-29/Workforce-View/PL--WorkforceView-WP-2017-VF.pdf [dostęp: 31.12.2018].

Woźniak J., 2013, Współczesne systemy motywowania, Warszawa: PWN.

Wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu „Wpływ poprawy psychospołecznych warunków pracy na ograniczenie kosztów ekonomicznych w firmach przechodzących procesy moderni-zacyjne i adaptacyjne – projekt badawczy”, Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. No-fera, Zakład Psychologii Pracy 2013, http://www.psychostreswpracy.pl/images/pliki/raporty/

Raport%20glowny.pdf [dostęp 12.12.2017].

Work overload and difficult working conditions