Polskiej (tzw . rządu lubelskiego) Ignacego Daszyńskiego .
14 XI 1918 – Rada Regencyjna przekazała całość władzy
1918 listopad 7 – Fragment manifestu Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej
Do Ludu Polskiego!
Robotnicy, Włościanie i Żołnierze Polscy!
Nad skrwawioną i umęczoną ludzkością wschodzi zorza pokoju. W gru-zy walą się rządy kapitalistów, fabrykantów i obszarników – rządy mili-tarnego ucisku i społecznego wyzysku mas pracujących. Wszędzie lud pracujący dochodzi do władzy. […]
Ludu polski! Polski chłopie i robotniku!
Jeżeli chcesz zająć należne Ci miejsce w rodzinie wolnych narodów, jeżeli chcesz sam być gospodarzem na swojej własnej ziemi, to musisz w swoje ręce ująć władzę w Polsce, musisz sam budować gmach Niepodleg-łej i Zjednoczonej Ludowej Rzeczypospolitej Polskiej.
W przekonaniu, iż sprostasz temu wielkiemu a świętemu zadaniu, z polecenia ludowych i socjalistycznych stronnictw b. Królestwa i Galicji ogłaszamy się za Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej i do chwili zwołania Sejmu Ustawodawczego władzę całkowicie i niepodzielnie obej-mujemy, ślubując sprawować ją sprawiedliwie ku dobru i pożytkowi ludu i państwa polskiego, nie cofając się jednak przed surową i bezwzględną karą wobec tych, którzy nie zechcą uznać w Polsce władzy Demokracji Polskiej.
Jako Tymczasowy Rząd Ludowy Polski postanawiamy i ogłaszamy poniższe prawa obowiązujące cały naród polski od chwili wydania ni-niejszego dekretu:
1) Państwo polskie obejmujące sobą wszystkie ziemie zamieszkałe przez lud polski z własnym wybrzeżem morskim stanowić ma po wszystkie czasy Polską Republikę Ludową, której pierwszego prezydenta obierze Sejm Ustawodawczy.
2) Rada Regencyjna działająca na szkodę narodu polskiego z dniem dzisiejszym z woli ludu polskiego przestaje istnieć. W razie gdyby Rada Regencyjna oraz rząd przez nią stworzony tej woli ludu nie chciały się poddać, ogłoszone będą za wyjęte spod prawa. Ściganie, ujęcie i oddanie ich w ręce naszych władz wykonawczych będzie obowiązkiem każdego obywatela państwa polskiego.
3) Istniejącemu obecnie w Warszawie prowizorycznemu rządowi urzęd-niczemu rozkazujemy niniejszym natychmiast podporządkować się nam i sprawować swe funkcje aż do chwili otrzymania przez nas bliższych instrukcji. W przeciwnym razie będą postawieni w stan oskarżenia przed Trybunałem Ludowym, którego skład i kompetencje będą niebawem ogło-szone.
4) Sejm Ustawodawczy zwołany będzie przez nas jeszcze w roku bie-żącym na podstawie powszechnego, bez różnicy płci, równego, bezpo-średniego, tajnego i proporcjonalnego głosowania. Ordynacja wyborcza będzie ogłoszona w ciągu najbliższych kilku dni. Czynne i bierne prawo
Warto wiedzieć
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego został utworzony w Lublinie przez polityków partii lewicowych . Jego polityczne zaplecze i radykalny program społeczny były nie do zaakceptowania przez prawicę, co groziło wybuchem poważnego konfliktu . Utrudniało to starania Józefa Piłsudskiego o nawiązanie porozumienia z Narodową Demokracją w celu utworzenia rządu centralnego, który miałby poparcie wszystkich liczących się partii i został uznany na arenie międzynarodowej . Piłsudski wezwał do Warszawy Ignacego Daszyńskiego
i ministra wojny Edwarda Rydza- -Śmigłego . „Wam kury szczać prowadzać, a nie politykę robić” – skwitował obcesowo brak wyczucia politycznego stronników, gdy stawili się przed nim 12 listopada 1918 r .
wyborcze będzie przysługiwało każdemu obywatelowi i obywatelce ma-jącym 21 lat skończonych.
5) Z dniem dzisiejszym ogłaszamy w Polsce całkowite, polityczne i oby-watelskie równouprawnienie wszystkich obywateli bez różnicy pochodze-nia, wiary i narodowości, wolność sumiepochodze-nia, druku, słowa, zgromadzeń, pochodów, zrzeszeń, związków zawodowych i strajków.
6) Wszystkie w Polsce donacje i majoraty ogłaszamy niniejszym za wła-sność państwową. Dla przeciwdziałania spekulacji ziemią będą wydane osobne przepisy.
7) Wszystkie lasy zarówno prywatne, jak i dawne rządowe ogłaszamy za własność państwową. Dla przeciwdziałania spekulacji ziemią będą wydane osobne przepisy.
8) W przemyśle, rzemiosłach i handlu wprowadzamy niniejszym 8-go-dzinny dzień roboczy.
9) Po ukonstytuowaniu się ostatecznym przystąpimy natychmiast do reorganizacji na zasadach szczerze demokratycznych rad gminnych, sejmików powiatowych i samorządów miejskich, jak również do orga-nizowania po miastach i wsiach milicji ludowych, które by zapewniły ludności ład i bezpieczeństwo, a posłuch i wykonanie naszych organów wykonawczych. […]
Ludu Polski! Te reformy polityczne i społeczne, które pragniemy w życie wcielić, są najniezbędniejsze.
Bez urzeczywistnienia ich Polska nigdy nie dźwignie się z dzisiejszej nędzy, bezwładu i upokorzenia.
[…]
Lublin–Kraków, dnia 7 listopada 1918.
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej: Tomasz Arciszewski, Ignacy Daszyń-ski, Medard Downarowicz, Gabriel Dubiel, Marian MalinowDaszyń-ski, Jędrzej MoraczewDaszyń-ski, Tomasz Nocznicki, Juliusz Poniatowski, Edward Rydz-Śmigły, Wacław Sieroszewski, Błażej Stolarski, Stanisław Thugutt, Wincenty Witos, Bronisław Ziemięcki
Źródło: J . Moraczewski, Przewrót w Polsce, wstęp i oprac . T . Nałęcz, Warszawa 2015 .
Ćwiczenia źródłowe
1. Określ rodzaj źródła historycznego.
2. Wypisz najważniejsze punkty programu politycznego Tymczasowego Rządu Ludowego.
3. Porównaj program rządu Daszyńskiego z materiałem nr 28 z części I (Przemó-wienie premiera Jędrzeja Moraczewskiego na pierwszym posiedzeniu rządu).
Jakie wspólne postulaty dostrzegasz?
4. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej ustal, które partie polityczne utworzyły rząd Ignacego Daszyńskiego.
5. Które punkty w programie Tymczasowego Rządu Ludowego mogły wywołać sprzeciw innych polskich partii politycznych?
Ignacy daszyński
(1866–1936) – założyciel i przywódca Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej działającej w zaborze austriackim. W październiku 1918 r. współorganizator i wiceprzewodniczący Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. 7 listopada 1918 r. stanął na czele Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił funkcję wicepremiera w Rządzie Obrony Narodowej (1920–1921). W niepodległej Polsce był jednym z liderów Polskiej Partii Socjalistycznej i posłem na Sejm RP. (Wikimedia Commons)Warto wiedzieć
W swoim manifeście z 16 października 1918 r . „Do moich wiernych austriackich ludów” cesarz Karol I zapowiedział przekształcenie Austrii w państwo związkowe, w którym „każdy szczep na obszarze swojego