Lunario-Aceretum

Grüneberg et Schlüt. 1957

– sycamore maple slope forest with peren-nial honesty (Table 19)

w rezerwacie „Segiet” w Bytomiu. Zajmują tam brzeg kamieniołomu dolomitu. Odróż-niają się jednak pod względem składu ga-tunkowego, między innymi poprzez obec-ność Cephalanthera rubra i Cypripedium calceolus, i nawiązują do buczyn typu juraj-skiego (Cabała 1990; Woźnica et al. 2015).

Buczyny storczykowe występują także w Białych Karpatach, gdzie zostały ziden-tyfikowane jako Cephalanthero damasoni--Fagetum (Boublík 2013a). Być może płat z Jasieniowej reprezentuje właśnie ten ze-spół, jednak brak w nim części gatunków uznawanych za diagnostyczne i dominujące dla zespołu (m.in. Sesleria caerulea, Petasi-tes albus) (Boublík 2013a).

3.2.12. Lunario-Aceretum

Grüneberg et Schlüt. 1957

– jaworzyna z miesiącznicą trwałą (Ta- bela 19)

Figure 16. Distribution of surveyed Lunario-Aceretum patches. Map presents area in the south part of the Silesian Foothills, between Skoczów and Bielsko-Biała

Ryc. 16. Rozmieszczenie płatów Lunario-Aceretum. Mapa przedstawia obszar położony w południowej części Pogórza Śląskiego, między Skoczowem a Bielskiem-Białą

A typical association for the Beskid area, especially for the Silesian Beskids, where it occupies large areas. It is very rare in the area of the Silesian Foothills, during the research only two patches were found.

The characteristic species of the associa-tion – Lunaria rediviva – similarly to other mountain species in the area of the Silesian Foothills, occurs primarily in the cold val-leys of the streams.

Structure and species composition

In the layer of trees, achieving a density of 80–90%, the main species is Acer pseu-doplatanus, which may co-exist with: Acer platanoides, Fraxinus excelsior, Tilia cordata, Tilia platyphyllos, and Picea abies.

Shrub layer is built by: Carpinus betulus, Sambucus nigra, Tilia cordata, and Tilia platyphyllos. It reaches the density 10–40%.

The main species in the herb layer of the community is Lunaria rediviva. It can be both a dominant (80–100% of coverage), as well as co-dominate with Ficaria verna and Hedera helix. The important species for the physiognomy of the layer are also: Aegopo-dium podagraria, Mercurialis perennis, and Galium odoratum.

The moss layer was not formed in any of the surveyed patches. the Silesian Beskids, in Jaworze and on the Bucze Hill (Figure 16), at an altitude of over 400 m a.s.l. It occupies limestone slopes with an inclination of 30–40%, in places where rubble occurs.

Most likely, the occurrence of Lunario-Aceretum in the Silesian Foothills is an extrazonal character and is associated with a specific system of habitat factors connected with the altitude and charac-teristics of the microclimate. For example, Lunario-Aceretum phytocoenosis in Jaworze

Zespół typowy dla obszaru Beskidów, zwłaszcza dla Beskidu Śląskiego, gdzie zaj-muje duże powierzchnie. Na obszarze Po-górza Śląskiego jest bardzo rzadki, w trakcie badań zlokalizowano tylko dwa płaty. Ga-tunek charakterystyczny zespołu – Lunaria rediviva – podobnie jak inne gatunki gór-skie na obszarze Pogórza Ślągór-skiego, wystę-puje przede wszystkim w chłodnych dolin-kach potoków.

Struktura i skład gatunkowy

W warstwie drzew, osiągającej zwarcie 80–90%, głównym gatunkiem jest Acer pseudoplatanus, który może współwystępo-wać z: Acer platanoides, Fraxinus excelsior, Tilia cordata, T. platyphyllos i Picea abies.

Warstwę krzewów tworzą: Carpinus betu-lus, Sambucus nigra, Tilia cordata i T. platy-phyllos. Osiąga zwarcie 10–40%.

Gatunkiem decydującym o fizjonomii zbiorowiska jest Lunaria rediviva. Może być on zarówno dominantem warstwy zielnej (80–100% pokrycia), jak i współdominować z Ficaria verna i Hedera helix. Do istotnych dla fizjonomii warstwy gatunków należą jeszcze: Aegopodium podagraria, Mercurialis perennis i Galium odoratum.

Warstwa mszysta nie była wykształcona w żadnym z badanych płatów.

Uwarunkowania ekofizjograficzne

Płaty zespołu odnotowano na stokach po-łudniowo-zachodnich i północno-zachod-nich, w miejscach lokalnie chłodnych – wą-wozach – na przedpolu Beskidu Śląskiego, w Jaworzu i na Górze Bucze (Ryc. 16), na wy- sokości ponad 400 m n.p.m. Zajmuje wapien- ne zbocza o nachyleniu 30–40%, w miejs- cach występowania rumoszu skalnego.

Występowanie Lunario-Aceretum na Pogó-rzu Śląskim ma charakter najprawdopodob-niej ekstrazonalny i jest związane ze specy-ficznym układem czynników siedliskowych, połączonych z wysokością bezwzględną i charakterystyką mikroklimatu. Przykła-dem może być fitocenoza Lunario-Aceretum w Jaworzu, obecna w pobliżu potoku spły-

occurs near the stream flowing from the Silesian Beskids, which in the place of its occurrence has the character of a V-shaped valley with only slightly terraced bottom. It is a system reminiscent of the creeks of the lower locations of the Silesian Beskids.

The second of the analyzed plots is lo-cated near the top of the Bucze Hill, on its western slope, in a small valley of a periodic stream with the present rock rubble. Bucze is the highest limestone hill in the Bielsko Foothills (417 m a.s.l). Górka is higher (474 m a.s.l), yet it is built of flysch, where Lunario-Aceretum was not found, probably due to the significant transformation of tree stands by forest management.

Syntaxonomic position

The characteristic physiognomy of the association shaped by Acer pseudoplatanus and Lunaria rediviva makes the classifica-tion of the studied phytocoenoses unques-tionable. The patch from the top of Bucze is indirect between Aceri-Tilietum and Lu-nario-Aceretum, but the strong dominance of Lunaria rediviva speaks for belonging to Lunario-Aceretum. hills, however, in the area of the Strzyżów Foothills the occurrence of Dentario glandulosae-Fagetum lunarietosum redivi-vae was reported (Towpasz, Stachurska-Swakoń 2010), which is a subassociation of beech forest akin in terms of habitat and physiognomy with sycamore-maple slope forests. They are shifting each others in the east-west gradient (Matuszkiewicz 2001).

Lunario-Aceretum is rare in the Carpathi-ans, on larger areas it occurs only in the Silesian and Żywiec Beskids (Wilczek 1995;

Bodziarczyk, Świerkosz 2004). In the Sile-sian Beskid, it is a common association also

wającego z Beskidu Śląskiego, który w miej-scu jej występowania ma charakter doliny V-kształtnej z nieznacznie tylko sterasowa-nym dnem. Jest to układ przypominający potoki niższych położeń Beskidu Śląskiego.

Drugi z analizowanych płatów jest zlo-kalizowany w pobliżu wierzchołka Góry Bucze (Ryc. 43), na jej zachodnim stoku, w niewielkiej dolince okresowego potoku z obecnym rumoszem skalnym. Góra Bucze stanowi najwyższe wzgórze wapienne Pogó-rza Bielskiego (417 m n.p.m.). Wyższa jest jedynie Górka (474 m n.p.m.) zbudowana z fliszu, gdzie nie stwierdzono występowa-nia Lunario-Aceretum, zapewne ze względu na znaczne przekształcenie drzewostanów w wyniku gospodarki leśnej.

Pozycja syntaksonomiczna

Charakterystyczna fizjonomia zespołu kształtowana przez Acer pseudoplatanus i Lunaria rediviva sprawia, że klasyfikacja badanych fitocenoz nie budzi wątpliwości.

Płat z góry Bucze ma charakter pośredni między Aceri-Tilietum a Lunario-Aceretum, jednakże zdecydowana dominacja Lunaria rediviva przemawia za przynależnością do Lunario-Aceretum.

Zespół był dotychczas podawany z Pogó-rza Śląskiego przez Komęderę (1997). Brak informacji o występowaniu tego zespołu w pozostałej części Pogórza Zachodniobe-skidzkiego. Na obszarze Pogórza Strzyżow-skiego stwierdzono występowanie Denta-rio glandulosae-Fagetum lunarietosum redi-vivae (Towpasz, Stachurska-Swakoń 2010), które jest podzespołem buczyny nawiązu-jącym pod względem siedliska i fizjonomii do jaworzyny miesięcznicowej, wikaryzując z nim w gradiencie wschód-zachód (Ma-tuszkiewicz 2001).

Lunario-Aceretum jest rzadki w Karpa-tach, na większych powierzchniach wystę-puje tylko w Beskidzie Śląskim i Żywieckim (Wilczek 1995; Bodziarczyk, Świerkosz 2004). W Beskidzie Śląskim jest zespołem pospolitym również w niższych partiach (Holeksa, Wilczek 1992; Wilczek 2006).

in the lower parts (Holeksa, Wilczek 1992;

Wilczek 2006).

According to the Czech system of veg-etation classification, Lunario-Aceretum is included in Arunco-Aceretum, and the pres-ence of Lunaria rediviva with a coverage of over 5% is an argument for belonging to this association (Hédl 2013b).

3.2.13. Acer pseudoplatanus-Dryopteris affinis