Mapa trendów globalnej gospodarki

Według Słownik języka polskiego PWN przez megatrend należy rozumieć „zmianę społeczną, poli-tyczną lub technologiczną wywierającą przez pewien czas wpływ na wszystkie dziedziny życia”³. Megatrendy⁴ to nieodwracalne, długoterminowe procesy definiujące realne pole wyboru polityki publicznej. Wpływają one na siebie nawzajem, wzmacniając wpływ każdego oddzielnie i wszystkich razem na otoczenie społeczno-gospodarcze. Ignorowanie lub próby przeciwdziałania im są szkodliwe dla rozwoju gospodarczego, zaś wczesna ich identyfikacja oraz dostosowanie się do nowych warun-ków pozwala uzyskać istotną przewagę rozwojową. Skuteczna polityka rozwojowa powinna działać wyprzedzająco, sprzyjając budowie trwałego fundamentu dla dobrobytu społecznego⁵.

Wielu badaczy podkreśla, że megatrendy wpływają na siebie nawzajem, wzmacniając wpływ każdego oddzielnie i wszystkich razem na otoczenie społeczno-gospodarcze. W długim okresie czasowym, w którym trafność szczegółowych prognoz spada, stosowanie megatrendów jest skuteczniejsze od innych metod prognozowania. Zmiany klimatu, demografia, urbanizacja, postęp technologiczny i wzrost gospodarczy, zrównoważony rozwój, mobilność i polaryzacja społeczna należą do najbardziej rozpowszechnionych i najczęściej identyfikowanych megatrendów wpływających na rozwój miast.

W poniższej tabeli zaprezentowano przegląd źródeł literaturowych w tym obszarze i przykłady ziden-tyfikowanych megatrendów na przestrzeni ostatnich lat.

Tabela 1. Przykłady zidentyfikowanych megatrendów

Źródło Zidentyfikowane megatrendy

Światowe Forum Ekonomicz-ne: Konkurencyjność miast⁶

 Urbanizacja, demografia i wyłaniająca się klasa średnia,

 Rosnące nierówności,

 Zrównoważony rozwój,

 Zmiany technologiczne,

 Klastry przemysłowe i globalne łańcuchy wartości,

 Zarządzanie.

Deloitte⁷  Przemysł 4.0,

 Model gospodarki o obiegu zamkniętym,

 Zrównoważone inwestycje finansowe,

 Megatrendy na rynku pracy: rynek talentów i srebrna go-spodarka,

 Elektromobilność,

 Przemiany demograficzne, postęp technologiczny oraz wyzwania zasobowo-klimatyczne,

3 https://sjp.pwn.pl/szukaj/megatrend.html.

4 Za prekursora tego pojęcia uważany jest amerykański futurolog John Naisbitt, autor książki pt. Megatrends. Ten New Directions Transforming Our Lives.

5 http://wise-europa.eu/wp-content/uploads/2017/09/WISE-Megatrendy.pdf.

6 https://www.weforum.org/reports/competitiveness-cities.

7 https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/megatrendy-ekonomiczne-2018.html.

Źródło Zidentyfikowane megatrendy

Polskie miasta w świetle oddziaływania współczesnych megatrendów rozwoju spo-łeczno-gospodarczego⁹

TRANSFORMACJA

• stabilizacja i liberalizacja gospodarki,

• restrukturyzacja gospodarki,

• rozwój usług i instytucji otoczenia biznesu,

• napływ kapitału zagranicznego,

• bezrobocie i polaryzacja społeczna.

POSTMODERNIZACJA

• postindustrializacja, mała przedsiębiorczość,

• elastyczna produkcja przemysłowa

(technologia, organizacja produkcji, praca),

• rosnąca wymiana międzynarodowa,

• wzrost znaczenia ICT.

INTEGRACJA

• międzynarodowa wymiana handlowa,

• poprawa efektywności i specjalizacja,

• napływ BIZ, nowych technologii i rozwój gospodarki opar-tej na wiedzy,

• zwiększenie poziomu inwestycji w tym dostęp do ze-wnętrznych funduszy publicznych,

• zwiększenie poziomu zatrudnienia i mobilności.

GLOBALIZACJA

• rozwój handlu światowego i dominacja sektora finanso-wego w skali globalnej i krajowej,

• delokalizacja produkcji,

• rozwój ICT, nowe formy organizacji produkcji,

• polaryzacja rozwoju gospodarczego,

• zwiększona mobilność siły roboczej („drenaż mózgów”) i przepływ BIZ.

 Przetwarzanie w chmurze.

8 http://wise-europa.eu/wp-content/uploads/2017/09/WISE-Megatrendy.pdf.

9 http://forsed.amu.edu.pl/admin/uploads/file/forsed_opole_2019_miastaxxiwiek.pdf.

10 https://www.5zywiolow.pl/app/files/2017/06/06-rutkowski.pdf.

Źródło Zidentyfikowane megatrendy do 2025 roku oraz ich wpływ na globalną gospodarkę¹²

 Urbanizacja – miasto jako klient,

 Inteligentne produkty i technologie,

 Trendy społeczne: pokolenie Y, Middle Bulge, Sheconomy,

 Geosocjalizacja,

 Łączność i konwergencja,

 Bricks and clicks (cegły i kliknięcia)¹³,Innowacja do Zera,

 Nowe modele biznesowe: wartość dla wielu,

 Przyszłość energii,

 Przyszły rozwój infrastruktury,

 Zdrowie i dobre samopoczucie,

 Przyszłość mobilności,

 Trendy ekonomiczne.

PwC: Five Megatrends And Their Implications for Global Defense & Security¹⁴

 Zmiana punktu ciężkości globalnego wzrostu,

 Przemiany demograficzne,

 Przyspieszająca urbanizacja,

 Rozwój technologii,

 Zmiana klimatu i niedobór zasobów.

2030 – Global trends to 2030:

Can the EU meet the chal-lenges ahead?, ESPAS¹⁵

 Bogatsza i starsza rasa ludzka wraz z rosnącą klasą średnią i zwiększającymi się nierównościami,

 Znaczenie gospodarcze i siła polityczna przenosi się do Azji.

Trwały rozwój światowej gospodarki staje się coraz bar-dziej podatny na wyzwania i słabości procesu globalizacji,

 Transformacyjna rewolucja przemysłowa i technologiczna,

 Rosnące znaczenie zmian klimatycznych, energii i konku-rencji o zasoby,

 Współzależność krajów, która jest obecnie faktem global-nym, nie idzie w parze ze wzmocnieniem globalnego zarzą-dzania. Porządek świata staje się bardziej nieprzewidywal-ny, kruchy multilateralizm.

11 Koncepcja prowadzenia biznesu zarówno w świecie rzeczywistym oraz wirtualnym, https://ey.media.pl/pr/294826/raport-ey-szesc-globalnych-megatrendow-ktore-wywra-wplyw-na-spoleczenstwa-kulture-i-gospodarke.

12Frost L. A., Sullivan D. L., 2018, World’s Top Global Megatrends to 2025 and Implications to Business, Society and Cultures, https://www.thegeniusworks.com/wp-content/uploads/2016/01/Megatrends-2025-Frost-and-Sullivan.pdf.

13 Model prowadzenia firm polegający na integracji działań w dwóch obszarach: w Internecie i w świecie rzeczywistym.

14 https://www.pwc.com/gx/en/government-public-services/assets/five-megatrends-implications.pdf.

15 https://espas.secure.europarl.europa.eu/orbis/sites/default/files/generated/document/en/espas%20report%202015.pdf

Źródło Zidentyfikowane megatrendy Mapa Trendów

opracowywa-na przez infuture.institute¹⁶

Trendy ekonomiczne:

 Conscious Consumerism,

 Globalizacja 4.0,

 Implementacja sztucznej inteligencji,

 5G,

 Digital Health – cyfrowych rozwiązań w obszarze zdrowia,

 Seamless Tech,

 BCI (Brain-Computer Interface),

 Privacy,

 Self-Driving Cars,

 Voice Technology,

 Virtual Assistants,

 Deepfakes (Malicious Usage of AI).

THE WORLD IN 2040. The fu-ture of healthcare, mobility, travel and the home. Mega-trends of the 21st Century¹⁷

 Asymetryczna globalna eksplozja demograficzna,

 Zmiany klimatyczne,

 Rewolucja energii odnawialnej,

 Globalizacja,

 Wielokrotne rewolucje w opiece zdrowotnej,

 Przyspieszenie, wykładniczy rozwój technologii informa-tycznych,

 Najbiedniejsze 2 mld – najbiedniejsi ludzie na świecie.

The Science, Technology and Innovation Outlook 2016.

Megatrends affecting science, technology and innovation¹⁸

 Demografia:

o Rosnąca populacja na świecie, o Starzejące się społeczeństwo,

o Migracja zarobkowa i międzynarodowa.

16 Mapa prezentuje trendy w podziale na cztery kategorie: trendy technologiczne, ekonomiczne, komunikacyjne i społeczne https://hatalska.com/2020/01/20/mapa-trendow-2020/.

17 https://www.allianz-partners.com/content/dam/onemarketing/awp/azpartnerscom/reports/futorology/Allianz-Partners-Megatrends-of-the-21st-Century-ENG.pdf.

18 https://www.oecd.org/sti/Megatrends%20affecting%20science,%20technology%20and%20innovation.pdf.

Źródło Zidentyfikowane megatrendy

 Zasoby naturalne i energia.

 Internet rzeczy i zaawansowane technologie magazyno-wania energii oferować będą możliwości lepszego moni-torowania i zarządzania systemami energetycznymi. Mia-sta mogłyby odgrywać wiodącą rolę we wdrażaniu tych inteligentnych innowacyjnych rozwiązań.

 Udoskonalenia technologii nawadniania i nowe praktyki rolnicze powinny pomóc w lepszym monitorowaniu zuży-cia wody i spowolnieniu wyczerpywania się wód grunto-wych.

 Potrzebna będzie nowa generacja oczyszczalni ścieków wykorzystujących zaawansowane technologie, aby pora-dzić sobie z mikrozanieczyszczeniami pochodzącymi z le-ków, kosmetyków itp.

 Zmiany klimatyczne i środowiskowe.

 Internet rzeczy, inteligentne aplikacje i sensory umożliwią lepsze monitorowanie zmian klimatu, ekosystemów i różnorodności biologicznej.

 Globalizacja.

 Globalne łańcuchy wartości mogą dodatkowo wspierać krajową specjalizację przemysłową i rosnącą koncentrację zdolności innowacyjnych.

 Normy odgrywają kluczową rolę w innowacjach i są coraz częściej umiędzynarodowione, ponieważ w zglobalizowa-nej gospodarce coraz ważniejsza jest zgodność i interfejs ponad granicami.

 Mobilność międzynarodowa wysoko wykształconych osób na różnych etapach kariery zawodowej jako istotna siła napędowa obiegu wiedzy na całym świecie.

 Kraje i instytucje jako uczestnicy globalnej rywalizacji o talenty, aby zbudować własne centra światowej dosko-nałości naukowej.

 Technologie cyfrowe w coraz większym stopniu są po-mocne w łagodzeniu obciążeń związanych z mobilnością.

 Rządy:

o Miasta i regiony będą stawały się coraz ważniejszymi publicznymi sponsorami badań i innowacji.

o Rządy prawdopodobnie będą stawać się coraz bardziej aktywne w promowaniu zielonych innowacji, wykorzy-stując fundusze na badania i rozwój, zachęty podat-kowe, innowacyjne zamówienia, normy i regulacje.

o Rządy będą nadal gromadzić i coraz częściej udostęp-niać duże ilości danych, które są przydatne dla badań i innowacji.

 Gospodarka, miejsca pracy i produktywność:

o Z uwagi na starzenie się społeczeństwa przyszły wzrost dochodów będzie w coraz większym stopniu napędza-ny innowacjami i inwestycjami w umiejętności.

o Rosnąca dojrzałość i konwergencja technologii

cyfro-Źródło Zidentyfikowane megatrendy

wych mogące mieć daleko idący wpływ na produk-tywność i dystrybucję dochodów.

o Szybki rozwój gospodarki platform cyfrowych i zwią-zane z tym większe możliwości dla nowych podmio-tów na odniesienie sukcesu na nowych rynkach.

 Społeczeństwo:

o Rosnąca klasa średnia i rosnąca konsumpcja w nowych krajach gospodarki zwiększą popyt na innowacyjne towary konsumpcyjne na całym świecie.

o W krajach OECD i niektórych wschodzących gospodar-kach obszary miejskie będą stawały się coraz bardziej

„inteligentne”, wpływając na kierunek innowacji w sektorach takich jak mieszkalnictwo i transport.

o Rozwój miast w wielu krajach rozwijających się będzie stanowić wyzwanie dla zdrowia, w tym rosnące ryzyko globalnych pandemii. Wyzwania te mogą mieć znaczą-cy wpływ na przyszłe programy badawcze.

 Zdrowie, nierówność i dobre samopoczucie:

o Wzrost rozwarstwienia społecznego,

o Młodzi coraz bardziej narażeni na ryzyko ubóstwa dochodowego,

o Wzrost otyłości,

o Nowe koncepcje, takie jak innowacje społeczne, oszczędne innowacje, innowacje sprzyjające włączeniu społecznemu i przedsiębiorczość społeczna prowadzić będą do nowych innowacyjnych modeli biznesowych i mogą przyczynić się do bardziej zintegrowanego podejścia do innowacji.

OECD Tourism Trends and Policies 2018¹⁹

 Zmieniające się warunki środowiskowe, innowacje tech-nologiczne i zmiany demograficzne prawdopodobnie ra-dykalnie odmienią oblicze turystyki do 2040 roku,

 Zmieniające się zapotrzebowanie odwiedzających,

 Zrównoważony rozwój turystyki,

 Technologie wspomagające,

 Mobilność w podróży.

Are you reframing your future or is the future reframing you?

Megatrends 2020 and beyond

| EYQ 3rd edition²⁰

 Dekarbonizacja,

 Zimna wojna techniczna,

 Ekonomia behawioralna,

 Media syntetyczne,

Najczęściej opisywane globalne megatrendy, które bezpośrednio wpływają na konkurencyjność miast, to przede wszystkim:

 Urbanizacja, przemiany demograficzne i wyłaniająca się klasa średnia – od 2010 roku po raz pierwszy w historii ponad połowa światowej populacji żyje w miastach. Miasta wytwarzają ponad 80% globalnego krajowego brutto produkt (PKB). Urbanizacja wskazywana jest jako jeden z procesów rozwoju miast o największym znaczeniu. W raporcie Frost & Sullivan okre-śla się ją jako jeden z najpewniejszych i najbardziej wpływowych megatrendów do 2025 ro-ku²¹. Ponieważ miasta stają się coraz bardziej konkurencyjne pod względem talentów, inwe-stycji i technologii, właściwy rodzaj planowania urbanistycznego – często nazywany „inteli-gentnymi miastami” lub „inteligentną urbanistyką” – ma fundamentalne znaczenie dla za-pewnienia wysokiej jakości życia wymaganej przez ich obywateli i przedsiębiorstwa.

Świat doświadcza znacznej i szybkiej ekspansji klasy średniej przede wszystkim ze względu na wzrost zamożności gospodarek wschodzących. Klasa średnia z rynków wschodzących po-dwoi swój udział w globalnej konsumpcji od jednej trzeciej do dwóch trzecich do 2050 roku.

Ta klasa będzie skoncentrowana w istniejących i nowych miastach. Tendencja ta będzie miała szerokie implikacje, zwłaszcza że rosnąca liczba ludności będzie miała większą siłę nabywczą.

Połączenie tego wzrostu z postępem technologicznym oznacza, że przedstawiciele klasy średniej będą mieli większy dostęp do towarów i usług na całym świecie. Kolejnym czynni-kiem, który będzie kształtować obraz współczesnego świata, są przemiany demograficzne, w tym zwłaszcza starzenie się społeczeństwa. Do 2050 roku co piąta osoba będzie miała co najmniej 60 lat. W ciągu następnych 50 lat starzenie się populacji dotknie większość kra-jów OECD, a kraje rozwijające się, zwłaszcza w Afryce i Azji Południowej, doświadczą znacz-nego wzrostu liczby ludności. Starzenie się, czyli wzrost średniego wieku mieszkańców oraz odsetka ludzi starszych w populacji, jest najbardziej rozpowszechnione w Europie i Japonii, ale jego rozwój jest najbardziej zauważalny w krajach o średnim dochodzie, w Chinach oraz w mniejszych krajach, takich jak Sri Lanka. Azjatyckie kraje o raczej niskim średnim docho-dzie, takie jak Indie, Pakistan i Indonezja, mogą liczyć na młodsze, rosnące populacje przez co najmniej kolejne dwie dekady. Starzenie się siły roboczej może mieć negatywny wpływ na długoterminowy wzrost, wywierać presję na systemy społeczne i powodować poważne zmiany w przepływach konsumpcji i inwestycji.

 Wzrost polaryzacji społecznej – gwałtowna urbanizacja w krajach rozwijających się nieu-chronnie zwiększa dystans rozwojowy między miastami z jednej strony a małymi miastecz-kami i obszarami wiejskimi z drugiej. Rosnące luki dochodowe są widoczne zarówno pomię-dzy miastami, jak i w granicach gmin. Rosnąca polaryzacja społeczna jest niekorzystna z punk-tu widzenia rozwoju społecznego przede wszystkim z uwagi na generowanie podziałów spo-łecznych, na bazie których powstają zamknięte, względnie izolowane od siebie grupy, które we wzajemnych relacjach cechują się tzw. negatywnym kapitałem społecznym. Sytuacja taka pociąga za sobą zmniejszenie efektywności gospodarowania. Polaryzacja społeczna posiada bowiem dalekosiężne gospodarcze (a także społeczne i polityczne) skutki. Podzielone społe-czeństwo cechuje się gorszą kondycją społeczną, co decyduje o słabszym potencjale rozwo-jowym. Nierówności majątkowe prowadzą do trwałej dyskryminacji grup mniej zamożnych, decydując o ich wykluczeniu społecznym i prowadząc do wzrostu napięć społecznych.

21 S. Singh, Top 20 Global Mega Trends and Their Impact on Business, Cultures and Society, Frost & Sullivan, https://www.thegeniusworks.com/wp-content/uploads/2016/01/Megatrends-2025-Frost-and-Sullivan.pdf.

ce nierówności i sztywne podziały w społeczeństwie ograniczają mobilność społeczną, co przekłada się na mniejsze szanse edukacyjne (i dalej: zawodowe) dla osób mniej zamoż-nych, a także ich gorszą kondycję fizyczną i psychiczną. Swoista rywalizacja między spolary-zowanymi grupami powoduje, że w miejsce działania na rzecz dobra wspólnego pojawia się walka ścierających się grup interesu, a mechanizmy kooperacji społecznej zostają zastąpione bardziej kosztowną i mniej efektywną konkurencją. W efekcie mamy do czynienia z mniej-szym wzajemnym zaufaniem w gospodarce, co ogranicza efektywność wymiany poprzez zwiększenie kosztów transakcyjnych. Regiony o niskim kapitale społecznym mają większą szansę utknąć w pułapce średniego rozwoju. W zwalczaniu nierówności bardzo dużą rolę odgrywają usługi publiczne²².

 Zrównoważony rozwój – można zdefiniować go jako długoterminowy rozwój gospodarczy zgodny z dostępnymi zasobami naturalnymi i ochroną środowiska naturalnego. Wraz ze wzrostem liczby ludności i dochodów rośnie presja na zasoby i środowisko. Istotne trendy z zakresu zrównoważonego rozwoju to przede wszystkim ograniczenie zużycia zasobów natu-ralnych, wykorzystania tworzyw sztucznych, zmniejszenia masy odpadów na składowiskach i wreszcie redukcja emisji gazów cieplarnianych. Inwestorzy indywidualni, jak i firmy, coraz częściej mierząc swój wpływ i zwrot z inwestycji, biorą pod uwagę nie tylko koszty i zyski finansowe, ale także korzyści społeczne oraz środowiskowe²³. Mieszkańcy miast mocno odczuwają zmiany klimatyczne – globalne ocieplenie, rosnące zanieczyszczenie powietrza i wód, nawalne deszcze i susze. Aby skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku, zarówno regio-ny, jak i firmy muszą zmniejszyć m.in. tzw. ślad węglowy, tj. całkowitą sumę emisji gazów cie-plarnianych. Miasta są szczególnie intensywnymi użytkownikami energii, żywności i wody, biorąc pod uwagę koncentrację ludzi i działalność gospodarczą, są ponadto odpowiedzialne za ponad połowę globalnej emisji gazów cieplarnianych. Obok wysokiej emisji gazów cieplar-nianych największym problemem środowiskowym mającym bezpośrednie przełożenie na ja-kość życia i zdrowie mieszkańców miast są wysokie wskaźniki zanieczyszczeń powietrza.

Z tych powodów elementem polityki rozwoju jest poprawa jakości powietrza. Gwałtowna urbanizacja sprawia, że miasta pochłaniają coraz więcej zasobów oraz wytwarzają coraz wię-cej odpadów – nie tylko śmieci, ale też dwutlenku węgla z energii, ciepła czy środków trans-portu. Jednocześnie popyt na energię w skali światowej rośnie nieprzerwanie i jest silnie sko-relowany ze wzrostem gospodarczym oraz rozwojem techniki. Zużycie energii na mieszkańca na całym świecie wzrosło ponad dwukrotnie od 1950 roku. Według Międzynarodowej Agencji Energii popyt na energię w rozwijającej się Azji podwoi się, napędzany rewolucjami przemy-słowymi w Chinach i innych częściach rozwijającego się świata. Produkcja energii elektrycznej do 2050 roku wzrośnie o 79%²⁴. Konieczne jest zwiększenie efektywności energetycznej, zmiana źródeł oraz inwestycje w technologie. Najwięcej energii zużywa przemysł (górnictwo, przetwórstwo, rolnictwo oraz budownictwo), dalej – transport, usługi oraz mieszkalnictwo.

Jednocześnie rosnące zapotrzebowanie na żywność zderza się z brakiem nowych gruntów pod rolnictwo. Ponadto produkcja energii i żywności wymaga dużych ilości wody, co powodu-je rosnącą presję na zasoby wodne. Odpowiedzią powodu-jest szereg działań i programów strategicz-nych odwołujących się w bezpośredni lub pośredni sposób do poprawy stanu środowiska, w tym jakości powietrza oraz tworzenia zdrowej i przyjaznej mieszkańcom przestrzeni

22 Tak np. Raport Oxfam https://indepth.oxfam.org.uk/public-good-private-wealth/.

23 https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/press-releases/articles/megatrendy-ekonomiczne-2018.html.

24 https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=41433.

skiej, budowanie tzw. zielonych miast, termomodernizacja budynków, rozwój nisko- i zeroe-misyjnego transportu, w tym promocja elektromobilności, a także wprowadzanie ograniczeń dla parametrów samochodów z silnikiem Diesla oraz samochodów benzynowych, tworzenie stref niskoemisyjnych oraz okresowego ograniczenia ruchu samochodów. Ważnym wyzwa-niem, wobec którego stają miasta, jest odzysk i recykling odpadów, efektywniejsze wykorzy-stywanie dostępnych zasobów i podejmowanie działań ekoinnowacyjnych zmierzające do zasobooszczędnego gospodarowania zasobami, czyli transformacja w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Na znaczeniu zyskuje koncepcja urban resilience postrzegająca miasto jako system, jeden organizm, który przetrwać i rozwijać się może tylko w warunkach wewnętrznej równowagi. Poszczególne elementy tego systemu, tj. mieszkańcy, lokalne wła-dze i przedsiębiorcy, muszą współpracować, aby stworzyć rozwiązania optymalne dla wszyst-kich, a jednocześnie korzystne dla miejskiego klimatu.

 Zmiany technologiczne – zaawansowanie nowoczesnych technologii i ich powszechność przekłada się na intensywny wpływ innowacyjnych rozwiązań na każdy element życia w mia-stach, w tym także na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Ogólna wydajność systemów kompu-terowych wciąż się poprawia w tempie wykładniczym. Następstwem postępu technologicz-nego jest megatrend digitalizacji i automatyzacji pracy. Postęp technologiczny zawsze pobu-dzał urbanizację. Miasta pozostają w najlepszej pozycji, aby skorzystać ze zmian technolo-gicznych, zarówno stopniowych, jak i przełomowych – od dostępu do rynków globalnych, nowych możliwości w zakresie edukacji i szkoleń, poprawy opieki zdrowotnej, przechowywa-nia i wykorzystywaprzechowywa-nia Big data i wiele więcej. Wśród najważniejszych rozwiązań napędzają-cych rozwój Przemysłu 4.0 należy wskazać Internet rzeczy (IoT), uczenie maszynowe, sztuczną inteligencję oraz rozszerzoną i wirtualną rzeczywistość (AR i VR), a także masową personali-zację. Istotną dziedziną będzie także wykorzystanie dużych zbiorów danych (Big data) m.in. do produkcji i optymalizacji procesów biznesowych. W dalszym ciągu wzrastać będzie gromadzenie i udostępnianie dużej ilości danych, które będą przydatne dla badań i innowacji.

Najbardziej zauważalnym skutkiem szybkiego rozwoju technologicznego są poważne zakłó-cenia gospodarcze i społeczne. W perspektywie krótkoterminowej zagraża to perspektywom rozwoju wielu tradycyjnych firm, a także prowadzi do redefinicji i przemieszczania całych sek-torów biznesowych. Przykładowo branża hotelarska została zakłócona przez aplikacje na smartfony, które pozwalają podróżnym rezerwować pokoje w prywatnych domach – takie jak Airbnb, OneFineStay i Booking.com. To zakłócenie zmusiło tradycyjne hotele do zmiany modelu biznesowego i obniżenia cen, dając podróżującym znacznie większe możliwości pla-nowania podróży. Do 2040 roku rewolucja cyfrowa w postaci sztucznej inteligencji i automa-tyzacji prawdopodobnie sprawi, że duża liczba ludzi nie będzie już potrzebna w miejscu pra-cy. Ale jednocześnie jest ona również niesamowitą szansą dla przedsiębiorstw typu startup, które są w stanie wykorzystać możliwości szybkiego wzrostu oferowane przez tzw. efekt sieci, który jest nieodłącznym elementem przedsiębiorstw internetowych.

 Klastry przemysłowe i globalne łańcuchy wartości – globalne łańcuchy wartości są najbardziej widoczne w produkcji, zwłaszcza w produktach ICT, ale umożliwiają je usługi pomocnicze, w szczególności usługi finansowe, telekomunikacyjne, transportowe, logistyczne i inne usługi biznesowe. Handel globalnymi łańcuchami wartości jest najszybciej rozwijającą się częścią handlu międzynarodowego i kluczowym czynnikiem napędzającym produktywność, wzrost i zatrudnienie zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Globalne łańcuchy

wartości łączą eksport, import, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, kluczowe technologie

wartości łączą eksport, import, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, kluczowe technologie

W dokumencie DIAGNOZA POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO AGLOMERACJI WARSZAWSKIEJ I WYTYPOWANIE OBSZARÓW DOSKONAŁOŚCI GOSPODARCZEJ (Stron 19-31)