1
91
format 73 / 2016 Galeria handlowa Sky Tower jest natomiast przestrzenią innego rodzaju.
Umiesz-czone w niej dzieła „czują się” z pewnością znacznie mniej komfortowo niż czułyby się w którejś z galerii sztuki. Tutaj nieuniknione było to, że zostaną uwikłane w han-dlowo-reklamowe konteksty, że wejdą w dialog nie tylko między sobą, lecz że będą musiały skonfrontować się z aranżacjami witryn sklepów czy z innymi wizualnymi elementami składającymi się na pozaartystyczną ekspozycję, typową dla takich miejsc. Owe niedogodności do pewnego stopnia rekompensuje fakt, że wystawę (a przynajmniej niektóre prezentowane na niej prace) zobaczyły osoby, które praw-dopodobnie nigdy nie zawitają w progach galerii specjalizujących się w prezenta-cjach sztuki współczesnej. Była to zatem okazja, by z owymi realizacjami spotkali się też odbiorcy innego rodzaju niż bywalcy galeryjnych wernisaży. (Według danych przekazanych przez menedżerów galerii handlowej Sky Tower w czasie prezento-wania w niej wystawy galerię odwiedziło ok. pół miliona osób.)
Kurator wystawy Agata Szuba oraz koordynatorzy projektu Paweł Lisek i Rafał Warzecha dobrze poradzili sobie z trudnym zadaniem, choć w swych aranżacyj-nych działaniach często musieli wybierać rozwiązania kompromisowe, gdyż trudno było pogodzić ze sobą wymogi ekspozycyjne stawiane przez poszczególne prace
z uwarunkowaniami przestrzeni galerii handlowej, w której prezentowane dzieła stanowią jedynie jedną z warstw (wcale nie najistotniejszą czy dominującą). Trzeba tutaj dodać, że kompromisy narzucane przez miejsce prezentacji dotyczyły rów-nież pewnych prac, na które nałożono dosłowne lub technologiczne listki figowe. Kuratorom wystawy udało się jednak sprawić, że prezentowane dzieła wchodzi-ły w interesujący dialog z przestrzenią ekspozycji. Poszczególne prace, odpowiednio „wtrącone” w zastaną sytuację wizualną, ujawniały tutaj swoje walory plastyczne, ale równocześnie zamieniały się w wizualne zagadki, ich obecność niepokoiła, zada-wała pytania przypadkowym odbiorcom, którzy nie spodziewali się znaleźć w takim miejscu bezinteresownych obrazów, projekcji lub grafik. Bezinteresownych, czyli takich, które nie namawiają ich do kupienia żadnego produktu lub do skorzystania z jakiejś usługi.
Galeria FF w Łodzi jest jedną z najważniejszych polskich galerii prezentujących twórców z obszaru szeroko rozumianych fotomediów, warto zatem nieco więcej uwagi poświęcić prezentowanej tam obecnie ekspozycji. Na wystawie „enter[PHO-TO]tainment”, odbywającej się w ramach tegorocznego Fotofestiwalu, kuratorka Magdalena Świątczak wyraźnie wydobywa dwa obszary tematyczne. Jednym z nich
3
2
1. Wystawa „Sky Tower Made in Photo Made in Media” 2, 3. Aleksandra Bełz Rajtak, Nie prywatność
4. Krzysztof Pietrek, David, 2016, fotoinstalacja
92
O F OTO G R A F II jest codzienność, sfera prywatnych i intymnych, choć często bardzo
uniwersalnych doświadczeń, które stają się tematem dzieł. Codzien-ność, która budzi zdziwienie, która staje się nie-oczywista, która przekształca się w problem. Drugim tematem są represyjne aspek-ty współczesnej kultury, wynikające z jej biurokraaspek-tyzacji i z zaku-sów rozmaitych demagogicznych ideologów, co skutkuje specyficznie pojmowaną społeczną, polityczną, religijną czy kulturową „popraw-nością”, która przejawia się w piętnowaniu i wykluczaniu z publiczne-go dyskursu pewnych tematów. Warto przy tym podkreślić, że te dwa obszary tematyczne ściśle łączą się ze sobą, gdyż we współczesnym świecie nie istnieje żadna wyraźna granica pomiędzy tym, co prywat-ne i tym, co publiczprywat-ne. Biurokraci i ideolodzy próbują zatem wpływać nie tylko na publiczną przestrzeń kulturową, lecz ingerują również (z różnym skutkiem) w prywatne życie ludzi.
Praca Ewy Buchty Porządki wiosenne to trzy dwuwarstwowe fotoobiekty (połączenie rysunku i fotografii), z których wyłania się pełna humoru opowieść o wciąż ponawianych przez nas próbach uporządkowania swego świata (tutaj ograniczonego do dwóch re-gałów i stojaka na ubrania), próbach skazanych na niepowodze-nie, gdyż każdy porządek zawiera w sobie zapowiedź chaosu, ku któremu zmierza każdy układ uporządkowany. Fotoinstalacja Do
przytulenia Marii Downarowicz jest opowieścią o tym, jak dzieci
or-ganizują cały świat matki, domagają się dotyku (przytulenia), a ich obecność ukierunkowuje estetyczne wybory, naznacza i rytmizuje
czasoprzestrzeń rodzica. W tej opowieści jest zarówno akcep-tacja tej sytuacji, jak i dystans wobec takiego stanu rzeczy. Alek-sandra Bełz-Rejtak w fotoinstalacji Nie-Prywatność pokazuje sześć obiektów, w których kluczową rolę odgrywają zwykłe, banalne przedmioty naznaczone ludzkim dotykiem (z utrwa-lonymi fotograficznie liniami papilarnymi). Przedmioty te, na których zapisały się wyabstrahowane ślady ludzkiego istnienia, nie przestały być banalne i zwyczajne, lecz równocześnie sta-ją się istotne i wysta-jątkowe, tak jakby odcisk palca nadawał im tożsamość. Obiekt fotograficzny Planeta Femina Sylwii Witkow-skiej ukazuje rozkwitającą, intensywnie różową planetę-kwiat (we wnętrzu kwiatostanu kryją się przedstawienia waginy), unoszącą się nad utrzymaną w tej samej barwnej tonacji fo-tografią przedstawiającą nagą, zatopioną we śnie lub w ma-rzeniach dziewczynę. Realizację tę można odczytać jako lekką i zabawną wizualizację sennych marzeń młodej dziewczyny, która śni o rozbudzonej kobiecości lub, patrząc szerzej, jako opowieść o człowieku definiowanym przez jego płciowość. Krzysztof Pietrek w instalacji fotograficznej Dawid 2016 rów-nież dotyka problemu płciowości. Słynna rzeźba Michała Anioła, tyle że pozbawiona genitaliów, zostaje zamieniona przez nie-go w fotograficzny obiekt (2,5 metra wysokości) ustawiony na tle panoramy Florencji, zaś warstwę dźwiękową tej instalacji stanowi muzyka techno i wrzawa tłumów zgromadzonych na berlińskiej Love Parade. Zderzenie ocenzurowanego, „bezpł-ciowego” Dawida i spektaklu płciowości i seksualności ujawnia paradoksy obecne we współczesnej cywilizacji spektaklu. Agata Szuba w swej instalacji fotograficznej Wolności, do kuchni marsz formułuje ironiczny wizualny komentarz do fundamentalistycz-nych pomysłów ograniczających życiową, społeczną i kulturo-wą aktywność kobiet. Autorka, w kuchennej scenografii, wśród unoszących się w powietrzu poszatkowanych, biało-czerwonych narodowych barw, inscenizuje spektakl, podczas którego kobie-ta-wolność ogłasza i fetuje swoje zwycięstwo.
2
1
93
O F OTO G R A F I I FORmAT 73 / 2016 Kuratorka wystawy Magdalena Świątczak zauważa, że biorący w niejudział fotografowie dotykają zjawisk, które naruszają naszą jednostkowość
– wszechobecną obecnie utratę prywatności i intymności; biurokratyzację, która coraz bardziej wkracza w prywatne życie i dąży do sformalizowania i uschematyzowania wszelkich aspektów egzystencji”, zaś stworzone przez nich dzieła ukazują ich „indywidualne światy i prowadzą, zabarwiony humorem i ironią, dyskurs ze współczesnością.
Projekt „Made in Photo” zasługuje na uwagę z wielu względów. Po pierwsze stanowi on znakomitą platformę promocyjną, dzięki której moż-na prezentować prace młodych twórców, absolwentów wrocławskiej ASP. Po drugie, niejako przy okazji, pośrednio, promuje on samą uczelnię, w tym przede wszystkim Katedrę Sztuki Mediów i działającą w strukturze tej kate-dry Pracownię Fotografii Intermedialnej. Prace prezentowane w ramach tego projektu pokazują, czym owocuje w praktyce program pracowni, w którym szczególny nacisk położony został na wykorzystywaniu przez studentów kreacyjnego potencjału fotografii. W programie tym chodzi przede wszyst-kim o szeroko rozumianą fotografię intermedialną wspartą o działania na pograniczu różnych mediów (program ten ma autorski charakter i jest dziełem prof. Andrzeja P. Batora). Warto jednak podkreślić, że w pewnym
sensie współautorami są tu także studenci, których wrażliwość i osobisty sto-sunek do medium fotografii w istotny sposób współkształtują ów program. W tytule projektu zawarta jest sugestia, że jego autorzy traktują obszar fotografii jako swego rodzaju terytorium obdarzone konkretną podmioto-wą tożsamością. Mamy poczuć – wcale nie metaforycznie – że wkraczamy percepcyjnie, emocjonalnie i intelektualnie na teren pewnego „państwa” ist-niejącego w uniwersum mediów (języków) sztuki, państwa, które wchodzi z innymi funkcjonującymi tam podmiotami w rozmaite alianse, lecz przecież zachowuje swą odrębność i nie traci swej podmiotowości.
Terytorium fotomediów rozrasta się coraz bardziej. Współcześnie doko-nuje się to nie tyle nawet przez zagarnianie obszarów, które wcześniej nale-żały do innych mediów sztuki, co raczej poprzez aneksję nowych przestrzeni, które ujawniają się i otwierają dzięki gwałtownemu rozwojowi technologii. Wszystko wskazuje na to, że proces ten będzie trwał nadal i że hasło „Made in Photo” nadal będzie aktualne, choć będzie wypełniać się treścią w ustawicz-nie zmieniających się technologicznych warunkach. Podmiotowa tożsamość terytorium wyznaczanego tytułem „Made in Photo” zachowa swą żywotność, mimo iż – paradoksalnie – nic nie starzeje się szybciej niż, tak istotne dla
fotografii, nowe technologie. n
L
ast year, there were two exhibitions organized as part of the framework of the project entitled ‘Made in Photo’, which was initiated by Prof. Andrzej Bator and Prof. Agata Szuba from Intermedia Photographic Workshop at the Fine Arts Academy in Wrocław (Department of Media Arts). The first of these presentations (Made in Photo 6) took place in the BWA Gal-lery in Jelenia Góra, where they showed a selection of art-pieces by twelve graduate and undergraduate students from the Photo-media Laboratory and by three young employees of the Department of Art Media. The second exhibi-tion was arranged at the shopping mall of the Wrocław Sky Tower. It offered a much broader formula. It was entitled ‘Made in Photo 7 – Made in Media’ and included art-pieces by 67 participants from five studios of the Media Art Department including the following studio: Inter-media Action, Photo-media, Multi-media Space Formation, Persuasion Media, Multimedia Design. The In-ter-media Photographic Workshop and the Made in Photo projects were very successful. Six participants were invited to this year's photo festival in Łódź entitled ‘enter [PHOTO] tainment’. The show was organized at the FF Gallery. n‘Made in Photo’ at the BWA in Jelenia Góra,
the Sky Tower in Wrocław and
"enter [PHOTO] tainment" in Łódź FF Gallery
4
3
1. ewa Buchta, Porządki wiosenne 2. Sylwia Witkowska, Planeta femina 3. Maria downarowicz, Do przytulenia