Mianowanie

Procedura mianowania członka Zarządu EBC rozpoczyna przyjęcie zalecenia przez Radę ECOFIN, w którym wskazuje ona imiennie kan-dydata,⁷⁸ z kręgu osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodo-wym w dziedzinie pieniądza i bankowości. Rada ECOFIN podejmuje decyzję zwykłą większością głosów członków reprezentujących państwa członkowskie nieobjęte derogacją (139 ust. 2 lit. h TfUE).⁷⁹ Zgodnie

78 Por. Empfehlung des Rates vom 8 März 2005 zur Ernennung eines Mitglieds des Direktorium der Europäischen Zentralbank ABl EU L 68/40.

79 Jeśli TWE nie stanowi inaczej, Rada przyjmuje uchwały większością głosów – art. 205 TWE. W tym przypadku Traktat nie stanowi inaczej.

z nieformalną praktyką kandydatura jest wcześniej uzgadniana w gro-nie ministrów gospodarki i finansów państw, które przyjęły euro, czyli w Eurogrupie.⁸⁰ Z przepisów nie wynika jasno, czy Rada wysuwa tylko jednego kandydata, czy też większą ich liczbę. W zależności od odpo-wiedzi na to pytanie, Rada Europejska albo jedynie akceptowałaby wy-bór Rady UE, albo dokonywałaby rzeczywistego wyboru między większą liczbą kandydatów. Regulacja wynikająca z art. 283 ust. 2 TfUE, używa-jąc pojęcia „zalecenie Rady” (ang. recommendation from the Concil, niem.

Empfehlung des Rates), nie rozstrzygnęła, czy Rada ECOFIN może za-proponować większą liczbę kandydatów. W polskiej i angielskiej wersji językowej używa się jedynie pojęcia „mianowanie” (appointment), nato-miast wersja niemiecka posługuje się sformułowaniem „wybiera i po-wołuje” (auswählt und ernennt), co jednoznacznie sugeruje konieczność przedstawienia większej liczby kandydatów, tak aby szefowie rządów państw członkowskich mogli dokonać wyboru, a następnie nominować wybraną osobę. Natomiast art. 122 regulaminu Parlamentu Europejskie-go⁸¹ reguluje procedurę opiniowania przez Parlament Europejski (dalej także jako PE) tylko jednego kandydata na prezesa EBC (ust. 1. przed-miotowego artykułu). Taka sama procedura, w myśl ust. 5. tego artyku-łu, jest stosowana w stosunku do pozostałych członków Zarządu EBC, to znaczy opiniowany jest tylko jeden kandydat na jedno stanowisko. Po-nadto należy podkreślić, iż art. 112. ust. 2. TWE wskazywał, iż mianowa-nie członków Zarządu następuje „za wspólnym porozumiemianowa-niem” (ang. by common accord, niem. einvernehmlich). W literaturze przedmiotu przy omawianiu sposobu wyboru Zarządu także używa się sformułowania

80 Handelsblatt, 22.12.2005, <www.handelsblatt.de>.

81 Regulamin Parlamentu Europejskiego (ósma kadencja; zob. <http://www.europarl.

europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+RULES-EP+20140701+

0+DOC+PDF+V0//PL&language=PL>): „kandydat pro-ponowany na stanowisko prezesa Europejskiego Banku Centralnego”, „Der für das Amt des Präsidenten der Eu-ropäischen Zentralbank ausgewählte Kandidat…” (podkr. autora).

„za wspólną zgodą”.⁸² Powyżej wskazana konstrukcja językowa – „za zgo-dą/porozumieniem” – sugeruje, że w procesie wyłaniania członków Za-rządu EBC głowy państw i szefowie rządów (grono wybierające Zarząd EBC w przedlizbońskim stanie prawnym) mają władzę jedynie bloku-jącą; akceptują czyjąś decyzję. Nie decydują natomiast o wyborze kandy-data. Traktat z Lizbony dokonał w tym obszarze istotnej, normatywnej zmiany. Zrezygnowano mianowicie z części przepisu „za wspólnym po-rozumieniem”. Mimo to praktyka opowiedziała się właśnie za takim ro-zumieniem przepisu, który nie przyznaje Radzie Europejskiej (wcześniej szefom państw i rządów) uprawnienia do wyboru, lecz jedynie do ak-ceptacji wyboru innego organu. Rada ECOFIN przedstawiała dotych-czas Radzie Europejskiej („szefom państw i rządów”) tylko jedną osobę na konkretne stanowisko.⁸³ Ze względu na niemiecką, również autentycz-ną, wersję traktatu (auswählt und ernennt) należy jednak przyjąć stano-wisko, iż odmienna praktyka (tj. wysunięcie wielu kandydatów na jedno stanowisko) także zostałaby uznana za zgodną z prawem unijnym. Rada Europejska zyskałaby wówczas prawo prawdziwego wyboru. Przepis re-gulaminu PE należałoby odpowiednio zinterpretować, aby zapewnić stan zgodności z przepisami traktatu.

Kandydatura Rady ECOFIN jest konsultowana z Parlamentem Eu-ropejskim i Radą Prezesów EBC.⁸⁴ Obowiązek wystąpienia o opinię cią-ży na Radzie UE. Prawo nie rozstrzyga, w jakiej kolejności Rada UE musi zasięgnąć tych dwóch opinii: czy najpierw poprosić o opinię parlament, czy organ decyzyjny EBC. Kolejność zwracania się o opinię będzie zależała od swobodnej decyzji Rady UE. O opinię o zaproponowanym kandydacie

82 a. nowak-far, Unia Gospodarcza…, s. 203, k. kołodziejczyk-konarska, op. cit., s. 48.

83 Jedynym prezesem EBC wybranym pod rządami znowelizowanych przez Traktat z Lizbony traktatów podstawowych był prof. Mario Draghi. Był on jedynym kan-dydatem, który został przedstawiony Radzie Europejskiej.

84 Zgodnie z art. 50 Statutu ESBC pierwsza nominacja członków Zarządu nastąpiła po zasięgnięciu opinii Rady Europejskiego Instytutu Walutowego.

prosi przewodniczący Rady UE listownie, kierując swoją „prośbę” na ręce prezesa EBC i przewodniczącego PE, załączając zalecenie Rady ECO-FIN. Rada Prezesów EBC powinna bez zbędnej zwłoki wydać opinię, wskazując w niej po pierwsze, czy uważa, że dany kandydat jest osobą o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pienią-dza lub bankowości, oraz stwierdzić, że nie sprzeciwia się powołaniu tej osoby na członka Zarządu EBC.⁸⁵ Rada Prezesów przyjmuje swoje stano-wisko większością zwykłą. Opinia Parlamentu Europejskiego jest poprze-dzona bardziej rozbudowaną procedurą. Kandydaci na członka Zarządu EBC muszą się stawić przed właściwą komisją PE w celu autoprezentacji i udzielenia odpowiedzi na ewentualne pytania (art. 109 ust. 1. i 5 regula-minu PE). Obecnie jest to Komisja Gospodarcza i Monetarna. Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu własną opinię (niem. Empfeh-lung, co można także tłumaczyć jako „zalecenie”), na którą składają się projekt uchwały PE (wynika z niej, czy komisja zaopiniowała kandydata pozytywnie, czy też negatywnie) i uzasadnienie (tam padają stwierdzenia, iż kandydat jest osobą o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodo-wym w dziedzinie pieniądza lub bankowości, a dodatkowo używana jest formuła, że kandydat jest a convinced European), a do której dołączane jest curriculum vitae kandydata i lista jego publikacji.⁸⁶ Parlament Europejski przyjmuje swoje stanowisko większością głosów (art. 231 TfUE), przy

85 Por. Opinię z 9 czerwca 2011 r. w sprawie zalecenia Rady dotyczącego mianowa-nia prezesa Europejskiego Banku Centralnego (CON/2011/48); zob. także Opinię z 17 marca 2005 r. Opinion of the Governing Council of the European Central Bank of 17 march 2005 on a recommendation from the Council of the European Union on the appo-intment of a member of the Executive Bard of the European Central Bank (CON/2005/6), OJ L 68, 15.3.2005, s. 40. Opinia została wydana w dziewięć dni po wysłaniu proś-by o opinię przez przewodniczącego Rady UE; lub Opinia Rady Prezesów EBC z 2 marca 2006 r. w sprawie zalecenia Rady Uniii Europejskiej dotyczącego mianowania nowego członka Zarządu EBC (CON/2006/14), Dz. Urz. UE, C 58/12.

86 Por. Report on the Council’s recommendation on Th appointment of Lorenzo Bini Smagli as Executive Board Member of the European Central Bank, Committee on Economic and Monetary Affairs, A6-0094/2005.

obecności co najmniej 1/3 członków (art. 155 regulaminu PE).⁸⁷ Głoso-wanie musi się odbyć w ciągu dwóch miesięcy od wystąpienia przewodni-czącego Rady UE z „prośbą” o opinię. Termin ten może zostać wydłużony na wniosek komisji parlamentarnej, frakcji parlamentarnej lub co najmniej 40 członków PE. W przypadku przyjęcia negatywnej opinii Parlamentu Europejskiego przewodniczący PE żąda od Rady UE wycofania kandyda-ta Rady i przedskandyda-tawienia nowego. Rada UE nie jest jednak związana ne-gatywną opinią ani PE, ani Rady Prezesów EBC. Brak konsultacji choćby z jedną z tych instytucji stanowi naruszenie zasady praworządności i rów-nowagi instytucjonalnej, co powinno prowadzić do usunięcia nielegalnie mianowanego członka Zarządu przez Trybunał Sprawiedliwości na pod-stawie art. 11 ust. 4 Statutu ESBC.⁸⁸ Z drugiej strony celowe przeciąganie procedury opiniowania przez PE lub Radę Prezesów może doprowadzić do tego, iż Rada ECOFIN przystąpi do dalszych etapów procedury wybo-ru członków Zarządu EBC bez uzyskania opinii instytucji, która poprzez swoją obstrukcję rezygnuje z wykorzystania swojego prawa do konsulta-cji. Analogicznie należy tutaj zastosować orzeczenie TS z 30 marca 1995 r.

w sp. C-65/93, „Parlament Europejski v. Rada”.

Kandydata Rady ECOFIN mianuje Rada Europejska. Należy usta-lić, w jakim składzie zapadają decyzje w obu organach o mianowaniu członka Zarządu. Mechanizm ten bazuje na rozrzuconych po prawie pierwotnym przepisach. Podstawową regulacją jest art. 139 ust. 2 lit. h TfUE, który wyłącza państwa członkowskie objęte derogacją od procesu

87 Por. European Parlament decision on the Council’s recommendation on the ap-pointment of Lorenzo Bini Smagli as Executive Board Member of the European Central Bank, P6_TA(2005)0171, OJ C 92/110-164 E. – wówczas właściwym ar-tykułem był art. 136.

88 W literaturze przedmiotu w przedlizbońskim stanie prawnym podnoszono wątpli-wości co do możliwątpli-wości usunięcia osoby mianowanej niezgodnie z prawem wspól-notowym, ze względu na brak właściwości TS do rozstrzygania o legalności aktów

„szefów rządów i głów państw” (mianowania dokonywała bowiem Rada w składzie szefów rządów i głów państw); m. potacs, [w:] Kommentar…, pod red. groeben, schwarze, art. 112, Nrb. 4 s. 1308.

mianowania członków Zarządu EBC. Proces mianowania można rozu-mieć dwojako: wyłącznie jako decyzje Rady Europejskiej albo obejmujący również opinię Rady. Praktyka opowiedziała się za drugim rozwiązaniem – w obu organach decyzję podejmują jedynie przedstawiciele państw, któ-rych walutą jest euro.

Zgodnie z art. 139 ust. 1 TfUE, państwa członkowskie objęte de-rogacją są to „państwa członkowskie, w odniesieniu do których Rada nie zdecydowała, że spełniają one warunki niezbędne do przyjęcia euro”.

Konstrukcja tego przepisu wymaga paru słów komentarza. W szczegól-ności rozstrzygnąć należy, czy przedstawiciele Danii i Zjednoczonego Królestwa mogą uczestniczyć w wyborze członków zarządu. Po pierw-sze, użycie określenia „Rada” przesądza, że chodzi o Radę w rozumie-niu art. 16 TUE (dawną Radę UE). Nie jest to zatem Rada Europejska.

Analiza art. 140 ust. 2 TfUE prowadzi do wniosku, iż Rada Europej-ska jest wyłączona od decyzji o uchyleniu derogacji (jedynie na jej forum przeprowadza się dyskusję poprzedzającą decyzję o „zdjęciu” derogacji).

Ze względu na użytą frazę w art. 139 ust. 1 TfUE kluczowe jest ustale-nie, w stosunku do których państw Rada nie zadecydowała, że spełnia-ją one warunki, aby przyspełnia-jąć euro. Zgodnie z art. 140 ust. 2 TfUE, Rada rozstrzyga, które państwa członkowskie objęte derogacją spełniają nie-zbędne warunki, i uchyla derogację w stosunku do tych państw. Państwa, które nie legitymują się taką decyzją należy uznać za państwa objęte de-rogacją. Status państw objętych derogacją wynika również z postanowień traktatów akcesyjnych. Pamiętać bowiem trzeba, że co do zasady art. 140 TfUE wywołuje skutek na przyszłość (po wejściu w życie).