Wyposażenie EBC w osobowość prawną nadało mu podmioto-wość prawną w każdym państwie członkowskim i to w jej najszerszym wymiarze, jakie prawo krajowe gwarantuje osobie prawnej (art. 9 ust. 1 zd. 1 część druga Statutu ESBC). W Polsce EBC ma osobowość praw-ną na podstawie art. 282. ust. 3. TfUE w zw. z art. 91 ust. 2. Konstytucji RP w zakresie określonym przepisami polskiego prawa, a w szczególno-ści art. 33 i nast. Kodeksu cywilnego. Idąca w parze z podmiotowoszczególno-ścią prawną zdolność do czynności prawnych jest zasadniczo ograniczona do sfer związanych z wykonywaniem zadań nałożonych na EBC lub ESBC. Wewnątrz tak ograniczonego obszaru działań EBC ma jednak swobodę w dokonywaniu czynności prawnych.69 W związku ze swoją podmiotowością prawną EBC ma również zdolność sądową przed są-dami krajowymi oraz posiada legitymację czynną i bierną do występo-wania przed Trybunałem Sprawiedliwości.
Nadanie osobowości prawnej w prawie krajowym umożliwia EBC realizację zadań ESBC, w tym dokonywanie operacji walutowych i pro-wadzenie polityki pieniężnej przy wykorzystaniu niewładczych instru-mentów finansowych, np. operacji otwartego rynku. EBC nie może być w krajowym porządku prawnym kwalifikowany jako zagraniczna osoba prawna (cudzoziemiec), co tym samym uwalnia go od wielu admini-stracyjnych obowiązków i konieczności uzyskiwania zezwoleń wszel-kiego rodzaju.
W literaturze przedmiotu trwa spór o podmiotowość EBC w ob-szarze prawa międzynarodowego. Zgodnie z orzeczeniem AETR,70 podmiotowość międzynarodową, w tym przede wszystkim zdolność
69 b. smulders, [w:] Kommentar…, pod red. groeben, schwarze, Art. 107. EGV, Rnr 10 s. 168.
70 TS wyrok w sprawie 22/70, (Komisja/Rada), Rnr 13/14, ECR 1971/1/00263.
traktatową, mają tylko Wspólnoty. TS stwierdza w nim, iż „Wspól-nota posiada zdolność do zawierania umów w stosunkach zewnętrz-nych z państwami trzecimi w obszarach wskazazewnętrz-nych w części pierwszej Traktatu (…) gdzie opisane zostały jej cele”. Traktat z Maastricht wprowadził do Części I TWE postanowienia o unii walutowej i jed-nej walucie (art. 2. i art. 4.), co, zgodnie z orzeczeniem TS, oznaczałoby przyznanie Wspólnocie podmiotowości prawnej na arenie międzyna-rodowej również w dziedzinie kwestii walutowych. Tezę tę miałby po-twierdzać art. 111 TWE (obecny art. 219 TfUE), który upoważniał Wspólnotę, reprezentowaną przez Radę UE, do zawierania umów dotyczących systemu kursów wymiany wspólnej waluty w stosunku do walut pozawspólnotowych. Tym samym to Wspólnota, a nie EBC, mogła mieć podmiotowość prawną na arenie międzynarodowej, choć oczywiście EBC mógłby wykonywać samodzielnie zadania z obsza-ru stosunków pozawspólnotowych, nałożone na niego przez Statut ESBC, tj. uczestniczyć w międzynarodowych organizacjach waluto-wych (art. 6 ust. 2 Statutu ESBC), nawiązywać z nimi stosunki oraz dokonywać wszelkiego rodzaju czynności bankowych w obrocie praw-nym z inpraw-nymi państwami i organizacjami międzynarodowymi (art. 23 Statutu ESBC), w tym operacji walutowych (dawny art. 105. ust. 2.
drugi tiret TWE).71
Inne stanowisko przekonuje, iż z samej treści normy art. 282 ust. 3 TfUE (dawnego art. 107 ust. 2 TWE72) wynika nadanie osobowości prawnej EBC, także w obszarze prawa międzynarodowego.73 Przyznana
71 b. smulders, [w:] Kommentar…, pod red. groeben, schwarze, Art. 107. EGV, Rnr 16 s. 170.
72 Artykuł 9 ust. 1. Statutu: „EBC, na mocy artykułu 107(2) niniejszego Traktatu, ma osobowość prawną, posiada w każdym Państwie Członkowskim zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych o najszerszym zakresie przyznanym przez usta-wodawstwo krajowe osobom prawnym; może on zwłaszcza nabywać i zbywać mie-nie ruchome i mie-nieruchome i stawać przed sądem”.
73 Por. j. gliniecka, System bankowy w regulacjach polskichi i unijnych, s. 200.
w traktacie podmiotowość prawna nie wyczerpuje się bowiem w zdol-ności prawnej w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1. Statutu ESBC, tyl-ko rozciąga się również na stosunki międzynarodowe. Część doktryny wskazuje właśnie na cytowane powyżej orzeczenie TS AETR i wynika-jącą z niego teorię implied powers i parallelism between internal and exter-nal competences (można domniemywać kompetencje do zawarcia umowy międzynarodowej, jeśli prawo pierwotne nadaje kompetencje do działań wewnątrz Wspólnoty).74 Zgodnie z tą teorią, także EBC miałby mieć zdolność do zawierania umów międzynarodowych we wszystkich tych sferach, w których, jako człon ESBC, ma kompetencje do działania we-wnątrz Wspólnoty, to jest, przede wszystkim, we wskazanych w art. 127 ust. 2 i 5 TfUE obszarach działania i odpowiedzialności. Międzynaro-dowa podmiotowość EBC ulegałaby uszczegółowieniu w art. 6 ust. 2 i art. 23 Statutu ESBC (w szczególności EBC miałby zdolność trakta-tową w kwestii uczestnictwa i nawiązywania stosunków z walutowymi organizacjami międzynarodowymi oraz obrocie prawnym w zakresie czynności bankowych). Natomiast art. 219 TfUE, jako wyjątek od re-guły, odbierałby na rzecz Wspólnoty zdolność traktatowa EBC w kwe-stiach polityki walutowej (kreacji systemu wymiany walut).75 Jednakże część doktryny wyraża pogląd o istnieniu dualizmu zdolności między-narodowej – Unii (dawniej Wspólnoty) i EBC – także i w tej sferze.
Zdolność traktatowa EBC w sferze polityki walutowej miałaby wyni-kać dla tego ostatniego z kompetencji wskazanej w art. 127 ust. 2 dru-gi tiret TfUE.76 Pojawił się nawet pogląd, iż EBC może rozszerzyć swoją podmiotowość prawną na obszar zastrzeżony dla Unii poprzez
74 TS sp. 22/70, Nrb. 16–19.
75 r. martha, The Fund Agreement and the Surrender of Monetary Sovereignty to the Eu-ropean Community CMLR 1993, s. 749, r. stadler, Der rechtliche Handlungsspiel-raum…, s. 92.
76 ch. zilioli, m. selmayr, The Law of the European…, s. 171 i n., ch. zilioli, m. sel-mayr, The External Relations…, CMLR 1999, s. 273 i n.
podejmowanie czynności zastrzeżonych dla innych organów Unii (daw-niej Wspólnoty).77
Wobec orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości z 10 lipca 2003 r.
(sp. C-11/00) oraz jednoznacznego rozstrzygnięcia w Traktacie z Lizbony (art. 13 TUE) należy się opowiedzieć za wpisaniem działań EBC również w obszarze prawa międzynarodowego w ramy Unii. Zwolennicy odręb-nej od Unii (dawniej Wspólnoty) podmiotowości międzynarodowej EBC powołują się na art. 6 ust. 2 i 23 Statutu ESBC, które upoważniają EBC do działań na arenie międzynarodowej. Jednakże te przepisy upoważnia-ją także krajowe banki centralne do przystąpienia do międzynarodowych organizacji monetarnych lub dokonania czynności wobec organizacji mię-dzynarodowych i państw trzecich. Natomiast jest bezsporne, iż na pod-stawie tych przepisów Statutu ESBC KBC nie uzyskują samodzielnej, odrębnej od państwa macierzystego podmiotowości międzynarodowej.
Ani TfUE, ani Statut ESBC nie nadają EBC dalej idącej podmiotowości międzynarodowej niż krajowym bankom centralnym. EBC, tak jak krajo-we banki centralne, jest bowiem integralną częścią systemu. Międzynaro-dowa podmiotowość EBC nie może być także szersza niż podmiotowość Unii. Dlatego też należy się opowiedzieć za tezą, iż EBC na arenie mię-dzynarodowej występuje jako instytucja działająca w ramach Unii. Prze-pisem gwarantującym EBC szerszą podmiotowość niż krajowym bankom centralnym na pewno nie jest art. 282 ust. 3 TfUE.
Na EBC i jego personel zostały rozciągnięte działania Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (art. 23 tego Protokołu oraz art. 39 Statutu ESBC). W szczególności pomieszczenia i budynki EBC nie mogą zostać przeszukane, zajmowane lub znacjona-lizowane. Jego majątek bez zgody TS nie może zostać poddany egzekucji sądowej lub administracyjnej (art. 1 Protokołu w sprawie przywilejów…
w zw. z art. 1 Statutu ESBC).
77 r. stadler, Der rechtliche Handlungsspielraum…, s. 92.