Instytut Socjologii UW
Malejący poziom bezrobocia, a tak jest obecnie, traktowany jest często jako ozna-ka coraz silniejszej pozycji negocjacyjnej i większego poczucia pewności pracow-nika na rynku pracy.
rehabilitacyjnego, świadczenia lub zasiłku przed-emerytalnego, zasiłku chorobowego lub macie-rzyńskiego;
3) nie są właścicielami lub posiadaczami nieru-chomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 hektarów przeliczeniowych, nie pod-legają ubezpieczeniu emerytalnemu i rento-wemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o ana-logicznej powierzchni;
4) nie uzyskują miesięcznego przychodu w wy-sokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przy-chodów od środków pieniężnych zgromadzo-nych na rachunkach bankowych; nie pobierają, na podstawie przepisów o świadczeniach ro-dzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub do-datku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka.
Stopa bezrobocia w Polsce w lutym 2016 r. – podział na województwa
Żródło: GUS.
w procentach Stopa bezrobocia w Polsce w lutym 2016 w podziale na województwa
9,1 12,2
ST ATY STYKA ST ATY STYKA
Definicja ta uznawana jest za restrykcyjną, bo w myśl tego przepisu wystarczy na przy-kład, żeby konkretna osoba nie pracowała i po-szukiwała pracy, ale wynajmowała regularnie mieszkanie, osiągając w ten sposób dochód wyższy niż połowa minimalnego wynagrodze-nia, a nie zostanie zakwalifikowana jako bez-robotna.
Według definicji Międzynarodowej Organiza-cji Pracy, bezrobotną możemy nazwać osobę w wieku 15–74 lat, która spełnia jednocześ-nie trzy warunki:
1) w okresie badanego tygodnia nie pracowała odpłatnie więcej niż jedną godzinę;
2) aktywnie poszukiwała pracy, tzn. podjęła konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wlicza-jąc jako ostatni tydzień badany), aby znaleźć pracę;
3) była gotowa (zdolna) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu ba-danym.
Podobna do formuły MOP jest definicja Euro-statu, Europejskiego Urzędu Statystycznego, która przyjmuje, że osoba bezrobotna nie ma pracy, jest gotowa ją podjąć w ciągu najbliż-szych dwóch tygodni i w ciągu ostatnich czte-rech tygodni aktywnie jej poszukiwała.
Według danych Głównego Urzędu Statystycz-nego na koniec lutego 2016 r. najwyższa sto-pa bezrobocia (rozumiana jako stosunek licz-by osób bezrobotnych do liczlicz-by osób aktyw-nych ekonomicznie, czyli zdolaktyw-nych do pracy, stanowiących zasób siły roboczej populacji) jest w województwie warmińsko-mazurskim (17 proc.), a najniższa w województwach ślą-skim (8,5 proc.) i mazowieckim (8,7 proc.). Na Mazowszu widać także największe zróżnico-wanie: to tam, w podregionie radomskim jest
obszar szydłowiecki, gdzie odnotowano naj-wyższą stopę bezrobocia w Polsce (32 proc.).
W tym samym województwie, jednak w pod-regionie miasto stołeczne Warszawa stopa bezrobocia jest jedną z niższych w Polsce (tylko 3,5 proc.). Dla porównania: stopa bez-robocia dla Krakowa wynosi 4,6 proc., dla Wrocławia – 3,6 proc., a dla Poznania, gdzie jest rekordowo niska – 2,5 proc.
Stopa bezrobocia dla całej Polski w lutym 2016 r. wyniosła 10,3 proc. i jest to delikatny wzrost w porównaniu do danych z jesieni 2015 r., kiedy stopa bezrobocia w Polsce była jednocyfrowa (we wrześniu wyniosła 9,7 proc., w październiku i listopadzie – 9,6 proc., a w grudniu – 9,8 proc.).
Malejący poziom bezrobocia (rozumiany jako zwiększanie skłonności do zatrudnienia no-wych osób) często uznawany jest za oznakę coraz silniejszej pozycji negocjacyjnej i więk-szego poczucia pewności pracownika na ryn-ku pracy. Samo zjawisko bezrobocia utożsa-miane jest z systemem rynkowym. Jak wska-zuje Wiesława Kozek, w badaniach poświęco-nych zmianom w Polsce po roku 1989 bez-robocie znalazło się wśród najważniejszych deklarowanych zmian na gorsze (w roku 1999 na bezrobocie jako najgorszą zmianę wskaza-ło 59 proc., a w roku 2009 – 33 proc. respon-dentów)1.
Analizując dane dotyczące bezrobocia, warto pamiętać też o istotnym mierniku rynku pra-cy, jakim jest współczynnik aktywności eko-nomicznej ludzi (w polskiej tradycji
staty-[1] W. Kozek, Rynek pracy. Perspektywa instytucjonalna, War-szawa 2013, s. 92.
Poziom bezrobocia w Polsce przedstawiono na wykresie – od 1990 do 2016 r.
Żródło: GUS.
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 20052004200320022001 2016201520142013201220112006 2007 2008 2009 2010
22
ST ATY STYKA ST ATY STYKA
stycznej nazywany współczynnikiem aktyw-ności zawodowej). Pokazuje on udział pra-cujących i bezrobotnych razem w stosunku do całej populacji i dotyczy zazwyczaj osób w wieku 15–55 lat. Wskazuje także jak duża jest podaż siły roboczej na rynku pracy – jak duże są jej zasoby, ile osób potencjalnie mo-głoby pracować. Należy pamiętać, że do osób aktywnych ekonomicznie nie należą uczący się (uczniowie lub studiujący dziennie), eme-ryci i renciści. Zjawiska takie, jak zwiększenie współczynnika skolaryzacji na poziomie szkoły średniej czy studiów wyższych oraz procesy dezaktywizacji zawodowej (renty inwalidzkie, wcześniejsze emerytury) obniżają współczyn-nik aktywności zawodowej. Wysokie wartości osiąga on między innymi w krajach Afryki,
gdzie praca młodych ludzi jest akceptowa-na społecznie oraz zakceptowa-nacznie trudniejszy niż w Europie jest dostęp do edukacji czy opieki socjalnej państwa.
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wy-nika, że w Polsce współczynnik aktywności za-wodowej w czwartym kwartale 2015 r. wyniósł 56,5 proc. W stosunku do danych z trzeciego kwartału 2015 r. wskaźnik wzrósł o 0,1 pkt.
proc. Dla porównania, współczynnik aktywno-ści zawodowej w czwartym kwartale 2014 r.
został oszacowany na 56,3 proc. Wskaźnik ten w ciągu ostatnich piętnastu lat maksymalną wartość osiągnął w drugim kwartale 2000 r.
i wynosił 56,8 proc. Należy jednak pamiętać, że na początku lat 90. XX wieku wskaźnik przekraczał 60 proc.
Summary
The author of this article discusses the current unemployment rate in Poland (in different part of Poland, compared with unemployment rates in Poland in cross-section last 25 years).
The main question of this article is: What can we now say about the job market of employee in Poland?
Key words
unemployment, job market, actibity in the labour market, employees, employers
Więcej o autorze
Michał Dobrołowicz
Instytut Socjologii UW
Doktorant Zakładu Socjologii Pracy i Organizacji Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, dziennikarz ra-diowy. Interesuje się problematyką pokoleń funkcjonujących na rynku pracy, procesami segmentacji rynku pracy w praktyce oraz działaniami zbiorowymi za i przeciwko deregulacji. Prowadzi zajęcia w Instytucie Socjologii UW mię-dzy innymi z socjologii rynku pracy, zarządzania zasobami ludzkimi i warsztaty na temat szans socjologów na rynku pracy. Jako badacz brał udział między innymi w koordynowanym przez Harvard University projekcie „Logika społeczeń-stwa obywatelskiego”.