Spis ludności z 2011 r. wstępnie wykazał, że w województwie mazowieckim przebywa czasowo 13,7 tys. stałych mieszkańców innych krajów, w tym 11,0 tys. przebywa w Polsce dłużej niż 3 miesiące. Spośród nich 8,0 tys. (niemal 73%) to imigranci długookresowi – prze-bywający w Polsce co najmniej 12 miesięcy, a 3,0 tys. (nieco ponad 27%) to imigranci krót-kookresowi – przebywający w naszym kraju od 3 do 12 miesięcy. Mazowieckie jest dla imi-grantów atrakcyjnym miejscem zamieszkania – w momencie spisu mieszkało tu najwięcej, bo ponad 1/4 ogółu imigrantów w kraju.
Mimo iż w 2011 r. spisano więcej imigrantów niż w poprzednim spisie (w 2002 r.
w województwie było 9,0 tys. imigrantów przebywających czasowo powyżej 2 miesięcy), to ocenia się, że wielkości uzyskane w obu spisach są zaniżone. Badaniem reprezentacyjnym trudno objąć imigrantów, zwłaszcza tych, którzy mają nieuregulowany status przebywania w Polsce, a rejestry i systemy administracyjne dostarczają jedynie danych o osobach zareje-strowanych. Ponadto imigranci, a także osoby wynajmujące im mieszkania być może mylnie sądzili, że spis dotyczy wyłącznie obywateli polskich lub tych, którzy w Polsce mieszkają na stałe.
Imigranci przybyli z zagranicy przebywający w Polsce czasowo nie są włączani do sta-nów ludności faktycznie zamieszkałej, prezentowanych w tym raporcie, natomiast część z nich – przebywający 12 miesięcy lub dłużej – wchodzi w skład ludności rezydującej. W celu wy-znaczenia właściwego stanu ludności rezydującej w Polsce konieczne będzie doszacowanie rozmiarów imigracji czasowych.
Pomimo niedoszacowania skali imigracji, na podstawie zebranych danych można pod-jąć próbę scharakteryzowania tej zbiorowości pod względem demograficznym oraz kraju po-chodzenia.
W 2011 r. wśród imigrantów zamieszkałych w województwie mazowieckim a przeby-wających w Polsce powyżej 3 miesięcy przeważały kobiety (stanowiąc prawie 56% ogółu), podczas gdy w 2002 r. nieznacznie przeważali mężczyźni (ponad 52%). W grupie imigrantów krótkookresowych więcej jest mężczyzn (56%), natomiast w grupie imigrantów długookre-sowych odnotowano przewagę kobiet (60%). Zdecydowana większość imigrantów (niemal 82%) przebywa w miastach (w 2002 r. było to 86%).
Imigranci są stosunkowo młodą subpopulacją – połowa z nich nie przekroczyła 30-tego roku życia. Co trzeci imigrant jest w wieku 20–29 lat, przy czym mężczyźni najczęściej byli w wieku 25–29 lat (prawie 21%), a kobiety w wieku 20–24 lata (ponad 19%). Grupa wieku 20–29 lat była najliczniejsza zarówno wśród imigrantów długookresowych, jak i krótkookre-sowych i stanowiła po około 36%.
0 500 1000 1500 2000
0–4 5–9 10–14 15–19 20–24 25–29 30–34 35–39 40–44 45–49 50–54 55–59 60–64 65–69 70–74 75–79 80–84 85 lat i więcej
Mężczyźni Kobiety
Imigranci przebywający czasowo powyżej 3 miesięcy według płci i grup wieku w 2011 r.
Najwięcej imigrantów jako kraj poprzedniego zamieszkania wskazało dwa sąsiednie państwa: Ukrainę (ponad 23% ogółu) oraz Białoruś (ponad 5%). Na trzecim miejscu znalazły się Wietnam i Chiny, z których przybyło po niespełna 5% imigrantów, a na kolejnych miej-scach – Stany Zjednoczone, Francja oraz Wielka Brytania z udziałami po około 4%. W przy-padku tego ostatniego kraju są to w większości obywatele polscy, którzy wcześniej opuścili Polskę na stałe.
Wśród imigrantów ponad 88% to cudzoziemcy; najwięcej przyjechało ich z Ukrainy, Białorusi, Chin, Wietnamu, Rosji i Bułgarii. Pozostałe osoby to Polacy, którzy wcześniej opuścili nasz kraj i obecnie – jako stali mieszkańcy innych krajów – przebywają czasowo w województwie mazowieckim. Znaczny udział Polaków obserwuje się wśród imigrantów przybyłych z państw, będących – tradycyjnie lub w ostatnich latach – głównymi kierunkami emigracji, czyli z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i Francji.
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Ukraina Białoruś
Wietnam Chiny
Stany Zjednoczone Francja Wielka Brytania Rosja Bułgaria
Niemcy Cudzoziemcy Polacy
93
Główna przyczyna przybycia imigrantów do Polski jest zróżnicowana i zależna od obywatelstwa – wśród cudzoziemców najczęściej jest to praca (około 33%), natomiast wśród Polaków – sprawy rodzinne (około 37%). W celu edukacji przyjechało do województwa ma-zowieckiego ponad 11% cudzoziemców i ponad 7% osób posiadających obywatelstwo pol-skie.
2. Emigranci z Polski przebywający czasowo za granicą – wyniki wstępne
W ostatnich latach, zwłaszcza po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej i otwieraniu kolejnych rynków pracy przez kraje członkowskie Wspólnoty, zwiększyła się liczba wyjaz-dów Polaków za granicę. Rejestry i systemy administracyjne niestety nie dostarczają miaro-dajnych danych o skali wyjazdów, dlatego temat ten został podjęty w spisie ludności.
Aktualnie osoby przebywające czasowo za granicą (nawet przez klika lat) są włączone do stanu ludności faktycznie zamieszkałej w Polsce. Ludność rezydująca wyklucza emigran-tów długookresowych – przebywających za granicą 12 miesięcy lub dłużej.
Według szacunkowych danych, wyprowadzonych na bazie wyników spisu, w końcu marca 2011 r. za granicą przebywało powyżej 3 miesięcy ok. 147,8 tys. osób mających stałe miejsce zamieszkania w województwie mazowieckim. Wystąpił więc znaczący wzrost liczby emigrantów w stosunku do 2002 r., kiedy to poza granicami Polski dłużej niż 2 miesiące przebywało 54,9 tys. mieszkańców województwa.
Wśród emigrantów nieznacznie przeważają kobiety, które stanowią około 52% miesz-kańców województwa przebywających poza krajem. W 2002 r. przewaga kobiet była nieco większa – stanowiły ponad 55%. Odsetki kobiet i mężczyzn różnią się jednak w zależności od kraju przebywania, np. wśród emigrantów przebywających we Włoszech kobiety stanowią ponad 74%, a w Norwegii – niespełna 42%.
Zdecydowana większość (ponad 3/4) osób przebywających za granicą mieszkała przed wyjazdem w miastach. Również analizując liczbę emigrantów przypadających na 1000 ludno-ści można stwierdzić, że wyższy wskaźnik odnotowano dla miast (33) niż dla wsi (18).
Wskaźnik dla województwa wyniósł 28 osób. Analiza liczby emigrantów w stosunku do licz-by mieszkańców w układzie województw pokazuje, że mazowieckiego dotyczył relatywnie najmniejszy odpływ, chociaż liczba osób, które stąd wyjechały jest znaczna.
Emigranci to w większości osoby młode – 1/3 z nich jest w wieku 25–34 lata, przy czym mężczyźni najczęściej byli w wieku 30–34 lata (17%), a kobiety w wieku 25–29 lat (18%). Dzieci w wieku 0–14 lat stanowią ponad 11% ogółu emigrantów.
0 10000 15000 20000 25000
0–4 5–9 10–14 15–19 20–24 25–29 30–34 35–39 40–44 45–49 50–54 55–59 60–64 65–69 70–74 75–79 80–84 85 lat i więcej
Mężczyźni Kobiety
5000
Emigranci przebywający czasowo powyżej 3 miesięcy za granicą według płci i grup wieku w 2011 r.
W końcu marca 2011 r. najliczniejsza zbiorowość emigrantów z województwa mazo-wieckiego przebywała w Wielkiej Brytanii (niemal 20%), Stanach Zjednoczonych (prawie 11%), Niemczech (prawie 7%), Irlandii (ponad 4%), Włoszech (ponad 3%) i Kanadzie (3%).
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000
Wielka Brytania Stany Zjednoczone Niemcy Irlandia Włochy Kanada Francja Belgia Norwegia Niderlandy
Najczęstszą przyczyną wyjazdu – podawaną przez osoby, dla których uzyskano taką in-formację – była praca (ponad 66%), w tym najwięcej osób jako główny powód wymieniło wyższe zarobki za granicą i trudności w znalezieniu pracy w kraju. Ponad 17% wskazało sprawy rodzinne, przy czym najczęściej było to towarzyszenie rodzinie, a na drugim miejscu ex aequo – połączenie rodziny i założenie rodziny. Przyczyny związane z edukacją wymieniło nieco ponad 9% ogółu emigrantów (około 12% kobiet i 6% mężczyzn).
Jak zaznaczono wcześniej, prezentowane powyżej dane nie są ostateczne i mogą jeszcze ulec zmianie.
95