Możliwe źródła i sposoby finansowania instalacji GPC

(dotacji, preferencyjnych kredytów, ulg podatkowych) wspierających rozwój instalacji pomp ciepła. Ponieważ instalacje te przyczyniają się do oszczędnego gospodarowania energią i zmniejszania emisji gazów cieplarnianych, mogą ko-rzystać z tych samych zasad i źródeł finansowania co pozostałe OZE.

Istnieje szereg możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania pro-jektów wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym GPC. Środki te mogą mieć zarówno charakter komercyjny, jak i preferencyjny. Mogą pochodzić od instytucji wspierających rozwój energetyki odnawialnej, jak i z rynków finanso-wych. Środki o charakterze pomocowym można pozyskać z funduszy krajo-wych i zagranicznych. Najważniejsze z nich scharakteryzowano poniżej.

Fundusze dostępne w ramach Krajowych Programów Operacyjnych

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)

Środki udzielane są w ramach programu priorytetowego o nazwie Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokospraw-nej kogeneracji. Budżet programu wynosi 560 mln zł, a termin jego wykorzy-stania jest zaplanowany do końca 2011 r. Wsparcie udzielane jest w formie pożyczek o stałym oprocentowaniu w wysokości 3% rocznie, maksymalnie do 75% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, na okres do 10 lat. Minimal-ny koszt przedsięwzięcia to 1 mln zł, a planowaMinimal-ny efekt to uzyskanie energii odnawialnej na poziomie minimum 330 GWh/r. Wdrażaniem programu zaj-mują się wojewódzkie oddziały Funduszu (WFOŚiGW).

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ)

Środki udzielne są w ramach Priorytetu IX o nazwie „Infrastruktura energe-tyczna przyjazna środowisku i efektywność energeenerge-tyczna” o budżecie 580,9 mln euro do wykorzystania w latach 2007-2013. O wsparcie na inwestycje z udzia-łem GPC można ubiegać się głównie z dwóch działań: Działanie 9.3.: Termo-modernizacja obiektów użyteczności publicznej i Działanie 9.4.: Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych. Warunki i tryb udzielania pomocy publicznej z tego programu reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakre-sie budowy lub rozbudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii (Dz. U. Nr 21, poz. 112). Wysokość wsparcia uzależniona jest od lokalizacji inwestycji oraz wielkości przedsiębiorstwa i wynosi od 30 do 70% wydatków kwalifikowanych. Jednocześnie maksymalna kwota wsparcia nie może przekroczyć 40 mln zł, a minimalna – 20 mln zł. Projekty o niższej wartości mogą otrzymać wsparcie z regionalnych progra-mów operacyjnych.

Fundusze dostępne w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych

(RPO)

Programy te zostały uruchomione we wszystkich 16 województwach. Łącznie ich budżet wynosi 391,1 mln euro na lata 2007-2013. Każdy Regionalny Pro-gram Operacyjny ustalił własne, szczegółowe zasady udzielania wsparcia. Nie we wszystkich też województwach wyszczególniono specjalne działania wspierające inwestycje z zakresu odnawialnych źródeł energii. Wsparcie to udzielane jest najczęściej w ramach działań dotyczących ochrony środowiska lub w ramach działań Programu Innowacyjna Gospodarka. Niektóre regiony wprowadziły również ograniczenia kwotowe dotyczące wysokości wsparcia. Wszystkie regiony stosują konkursową procedurę przyjmowania wniosków.

Fundusze spoza środków Unii Europejskiej

Szwajcarski Instrument Finansowy

Fundusz ten został utworzony w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy z grudnia 2007 r. Ma on charakter bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Szwajcarię Polsce i 9 innym, nowym państwom członkowskim UE. O dofinansowanie projektów z dziedziny OZE można ubiegać się w ramach celu 2: Zwiększenie efektywności energetycznej i redukcja emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji. Wielkość środków przezna-czonych na ten cel wynosi 117,5 milionów franków, a okres ich wykorzystania został ustalony na 8 lat. Minimalna wymagana wartość projektu to 10 mln fran-ków, a wymagany wkład własny powinien wynosić 40%. Koordynatorem roz-działu tych środków pomocowych jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Projekt efektywności energetycznej

Środki na jego realizację w wysokości 11 mln $ pochodzą z Funduszu na Rzecz Globalnego Środowiska (GEF), którego administratorem jest Bank Światowy. Zadaniem funduszu jest wspomaganie krajów rozwijających się w projektach na rzecz ochrony środowiska. Do 30 czerwca 2011 r. GEF ma oferować wsparcie finansowe podmiotom realizującym inwestycje energooszczędne. Mogą z niego korzystać osoby fizyczne, prawne, samorządy, spółdzielnie oraz przedsiębiorstwa działające w formule ESCO (formuła ta oznacza przyjęty na świecie skrót, któ-rym posługują się firmy energetyczne działające na zasadzie finansowania projek-tów energetycznych przez tzw. stronę trzecią). Finansowanie inwestycji przez stronę trzecią jest rozwiązaniem bardzo interesującym i mogącym przyczynić się do szyb-kiego rozwoju OZE. Dla inwestora ma ono wiele zalet: umowa z firmą działającą w formule ESCO to umowa o efekt energetyczny, nie angażuje się własnych środ-ków, brak dodatkowych opłat, system grzewczy jest eksploatowany i serwisowany przez wyspecjalizowaną firmę. Warunkiem skorzystania z programu GEF jest wykonanie audytu energetycznego. Polski rynek tego typu usług dopiero się roz-wija, ale obserwując sytuację w innych krajach, należy zakładać, że i u nas coraz więcej firm będzie oferowało usługi w formule ESCO.

Mówiąc o funduszach przeznaczonych na wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii, należy również wspomnieć o środkach przeznaczonych na ter-momodernizację i remont budynków, których celem jest zmniejszenie ich ener-gochłonności. W przypadku instalacji grzewczych z zastosowaniem pomp ciepła montowanych w budynkach istniejących wsparcie to może być bardzo istotne lub wręcz konieczne z punktu widzenia opłacalności inwestycji.

Fundusz Termomodernizacyjny został utworzony na podstawie przepisów ustawy termomodernizacyjnej z dnia 18 grudnia 1998 r.26 Podstawowym jego celem jest wsparcie finansowe dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne za pomocą kredytów zaciąganych w bankach komercyj-nych. Fundusz powierzono Bankowi Gospodarstwa Krajowego, który podej-muje decyzję o przyznaniu premii termomodernizacyjnej i po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia przekazuje przyznaną premię do banku kredytują-cego na spłatę pozostałej części kredytu zaciągniętego przez inwestora. Środ-ki wypłacane w formie premii termomodernizacyjnej są pokrywane przez Skarb Państwa. Kredyt jest spłacany przez inwestora z uzyskanych oszczędności energetycznych. Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania się o premię jest przedstawienie audytu energetycznego. Audyt taki powinien być dołączo-ny do wniosku o przyznanie premii, składanego wraz z wnioskiem kredyto-wym w banku kredytującym.

19 marca 2009 r. weszła w życie nowa ustawa o wspieraniu termomoderni-zacji i remontów27, która zastąpiła ustawę z 1998 r., i zniosła m.in. wymóg posiadania wkładu własnego, który dotychczas musiał stanowić co najmniej 20% kosztów inwestycji. Wysokość przyznawanej premii termomodernizacyj-nej wynosi obecnie 20% wykorzystanego kredytu, jednak nie więcej niż 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia i dwukrotność spodziewa-nych roczspodziewa-nych oszczędności kosztów energii. Jeśli chodzi o premię remon-tową, to jej wysokość stanowi 20% kwoty kredytu wykorzystanego na remont, jednak nie więcej niż 15% poniesionych kosztów przedsięwzięcia. Zarówno w przypadku premii termomodernizacyjnej, jak i remontowej, warunkiem ich uzy-skania jest przedstawienie wyników audytu, pozytywnie zaopiniowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Przedstawione wyżej instytucje i fundusze nie wyczerpują wszystkich moż-liwości uzyskania wsparcia finansowego na realizację inwestycji z zakresu OZE, w tym GPC. Oferta szybko się zmienia, jedne fundusze się wyczerpują, aktywi-zowane są nowe, zmieniają się też szczegółowe warunki i wymagania udzielania dotacji i pożyczek lub kredytów. Należy jednak pamiętać, że żadna z instytucji nie finansuje z zasady całości projektu inwestycyjnego. Zawsze (niezależnie od tego, czy wsparcie ma postać dotacji, kredytu itd.), niezbędny jest plan

fi-26Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. (Dz. U. Nr 162, poz. 1121 z późn. zm.).

27Ustawa z 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. z 19.12.2008 r. Nr 223, poz.1459).

nansowy całego przedsięwzięcia ze wskazaniem źródeł jego finansowania, w tym wykazanie udziału własnego. Ogólnie można stwierdzić, że udzielanie pomocy finansowej jest obwarowane wieloma warunkami i w konsekwencji jej uzyskanie jest często trudne, szczególnie przez małych inwestorów.

Należy również zaznaczyć, że opisane wyżej możliwości wsparcia finanso-wego inwestycji GPC dotyczą tylko firm i inwestorów z sektora publicznego. Jak dotąd brak jest tego typu wsparcia i zachęt dla inwestorów prywatnych, wykonujących instalacje grzewcze w budynkach mieszkalnych na własne po-trzeby. Aby rynek GPC zaczął się dynamicznie rozwijać w tym sektorze, ko-nieczne jest wprowadzenie systemu zachęt finansowych w formie preferencyj-nych kredytów czy też dopłat lub ulg podatkowych. Przykład USA, Kanady i wielu krajów europejskich pokazuje, że jest to jedyna droga upowszechnienia się stosowania tej technologii w sektorze mieszkaniowym, zwłaszcza w począt-kowej fazie rozwoju rynku.