G9 można na początku tego miesiąca przy cieplej i wilgotnej pogodzie rozsadzić

i bramować niemi rabaty ogrodowe. M ożna też sadzić cebulę i rokambuł.

Zazwyczaj około tego czasu wiatr północny osusza bardzo ziem ię; zaniedby­

wać więc częstego z rana i wieczorem polewania grząd zasianych i jeśli mo­

żna nakrywać matami. K to w przeszłym roku w sierpniu nie przesadził tru­

skawek, niechaj je teraz przesadza. Oczyszczać cały ogród z chwastów i skła­

dać je przez całe lato na jednej kupie. Ziem ię na grzędach korzonków cu­

krowych-— ostrożnie, żeby roślin nie nadwerężyć — rydlem spulchnić. Sadzić kartofle, koniecznie na suchym gruncie. G rzędy truskawkowe oczyścić, spul­

chnić i je ś li potrzeba, ziemią napełnić. Podczas odw ilży przygotować ziemię na potrzeby ogrodowe i choć raz ją przewrócić. Przechowane przez zimę i przeznaczone do sadzenia flance posadzić w ogrodzie.

W inspektach. K w itn ące kawony i m elony osłaniać gałęziami od zby­

tecznego światła słonecznego, aby prędzej owoc osadzały i starannie je obci­

nać i oczyszczać. Inspektom melonowym, podług tego, jak powietrze pozwala, codziennie więcej lub mniej udzielać świeżego powietrza, przyczem przez zasłanianie matami, tak w ilgoć jako i ostry albo wysuszający wiatr wstrzy­

mywać. Z nakrywaniem stosować się ciągle do stanu powietrza i ciepła grząd inspektowych, ażeby się przez niedbalstwo gnój nie zapalił i wszystko od razu nie zginęło. N a późniejsze kawony i m elony zakładać nowe inspekta.

W sadzie. W inorośl, morele i brzoskwinie trzeba odkryć, obejrzeć do­

kładnie, ciąć i rozpinać. G d y zaczną rosnąć, starannie okrywać je matami od działania słońca w południe i przymrozków w nocy. Rozpoczęte w marcu szczepienie na gruncie dokończyć. W ysadzić sadzonki wszystkich drzew i krzewów owocowych przez posadzenie ich dziczków. R an y na drzewach, spowodowane rakiem i oparzelizną, wycinać aż do zdrowego miejsca, wycinki zasmarować maścią. Zbierać skrzętnie owady i gąsienice z drzew.

M a j.

W ogrodzie. U koń czyć zasiewy i przesadzania, w przeszłym miesiącu przepisane. Zasiew ogrodowizn, które się młode używają, co dwa tygodnie ponawiać, jako t o : grochu, sałaty, rzodkiew ki itp. G rzędy warzywne opielać i m otyką spulchniać. W czasie suchym nie zaniedbywać rano albo wieczo­

rem polewać grzędy zasiane, przez co się też wstrzymują pchły ziemne od uszkodzenia roślinek. K arczoch y przesadzać. Sadzić ziarna fasoli karłowej, tyczkowej i perłowej. G rochy jedne po drugich zasiewane, nim znaczniej wy­

rosną., opatrzyć tyczkami. K a la fio ry do użycia domowego siać na gruncie, podobnież rzodkiew itp. Sadzić ziarna ogórków i dyni. W szystkie flance gatunków, należących do rodzaju kapusty, przesadzić w czasie dżdżystym.

W cześniej już przesadzone ziemią okopywać. Przesadzać pory i selery. P od a ­ wać tyczki lub płotki wszystkim wysadkom- czyli roślinom nasiennym, które w maju w łod ygi rosną, aby ich wiatr nie przewracał i nie łamał. G d y przechowane przez zimę i na inspektach hodowane kalafiory zaczną ukazywać kw iat, nadlamywać czyli naginać liście nad kwiatem, aby b y ły białe, w ielkie i jędrne. G rzędy truskawek pilnie oczyszczać. K u p y gnoju i przysposobionej ziemi przewracać, jeśli tego jeszcze nie uskutecznione. Szparagi zrzyn a ć; jeśli nie zaraz mają być użyte, w ziemi albo wilgotnym piasku przechowywać, aby nie zwiędły.

W inspektach. R oboty kwietniowe, jeżeli jeszcze nie załatwione, usku­

tecznić. M elony, mianowicie te, które się zabierają do zawiązywania owocu, za pomocą cienkich mat albo gałązek utrzymywać w cieniu, aby na pędzo­

40

nych zbytecznem ciepłem, zawiązki nie opadały. Kontynuow ać przecinania łęcin czyli gałęzi melonowych, w udzielaniu im świeżego powietrza stosować, się do stanu pogody i ochraniać od zbytecznej w ilgoci, ostrych wiatrów i mogących przypaść przymrozków nocnych. Polew ania troskliwie doglądać.

P o d owoce melonów, które doszły wielkości jaja, podkładać skorupy albo kawałki szyb, aby nie gn iły, i przyciąć łęciny.

W sadzie. Późniejsze odmiany drzew owocowych szczepić przez kożu­

chowanie. Przyw iązyw ać pędy z zeszłorocznego oczkowania. W ycin ać wilki na drzewach. P ę d y boczne u drzew przycinać i po okopaniu zasilać drzewa nawozami ciekłym i. Podczas suszy podlewać starannie drzewka, świeżo posa­

dzone. W malinach obcinać zbyteczne pędy, jeżeli nie mamy robić z nich odkładów. Rozpocząć uszczykiwanie i wyłam ywanie pędów w drzewach k a r­

łowych i formowanych, a także u winorośli. Niszczenie szkodników prowadzić dalej starannie i energicznie.

Czerwiec.

TF ogrodzie. N a początku tego miesiąca sadzić flance późnej kapusty, późnej fryzurki, białych buraków, kalarepy, brukwi etc. N ajlepiej sadzić, jeżeli to być może, przed łagodnym deszczem albo zaraz po nim. Jednakże nie czekać długo na deszcz, pospolicie o tej porze rzadki, aby się bardzo nie spóźnić. Przesadzoną w przeszłym miesiącu ranną kapustę, oraz wyrosłe łodygi kartoflowe, nie zaniedbać ziemią obsypać czyli okopać. W yrosłe ło­

dygi nasienne do palików przywiązać, aby wiatr nie połamał. Marchew, p ie­

truszkę korzonkową i inne rośliny korzonkow e przesadzić. Posiać jeszcze raz fasolę. N ow e grzędy szparagowe motyką spulchnić i oczyścić; z dawniej­

szych nie zrzynać już po św. Janie szparagów, — jeśli z nich przez dalsze lata korzystać chcemy. Oczyścić je z zielska, nim zakwitną, albo nasienie w y­

dadzą i na osobnem miejscu na kupę znosić W tym miesiącu można jeszcze siać wszelkie grochy i bób ogrodowy, jako i ranny gatunek fasoli, aby mieć i w październiku świeże strąki. W połowie tego miesiąca sadzić flance kala­

fiorów, które w jesieni mają być posadzone w sklepie i służyć do użycia zi­

mowego. N a końcu tego miesiąca i w następującym, m otyle gąsienic zwykły składać płód swój na dolnej stronie liści kapusty. K to więc chce z małą pracą zabezpieczyć kapustę od gąsienic, niech gubi motyle, przejrzy liście kapusty, a dolne liście, na których się zawiązki przyszłych gąsienic znajdują, odejmie i spali. Gubić glisty ziemne i ślimaki. Świeżo przesadzone flance polewać. O koło końca tego miesiąca siać andywię i sałatę głowiastą, pona­

wiając to aż do połowy lipca, aby mieć w jesieni głow y przydatne w piwnicy na użytek zimowy. A b y dynie wydawały wielki owoc, często je polewać. N ie - zaniedbywać odejmowania wici truskawkowych i oczyszczania grząd ich z chwastu. W ogólności cały ogród troskliwie opielać, aby nie dopuścić chwa­

stu do nasienia, a tem samem nie powiększać na przyszłość i tak żmudnej pracy, oczyszczania ogrodów. W szystkie aromatyczne i korzenne zioła zrzynać, jak tylko zakwitną, bo wtedy są najlepsze.

W inspektach. Zachowywać to samo, co w przeszłym miesiącu przepi­

sano. Podczas łagodnego i ciepłego deszczu, z młodych kawonów i melonów, jeśli ziemia sucha, zdjąć na parę godzin okna, co je bardzo orzeźwi.

W sadzie. N a drzewach szpalerowych i formowanych przywiązywać młode pędy, a niepotrzebne wyłamywać. P ęd y owocujące na winorośli uszczy- kiwać nad 3 — 4 liściem ponad gronami, gałęzie przywiązywać i nieowocujące pędy usuwać. Drzewa i krzew y owocowe, a także krzaki winne, okazujące

41 słaby wzrost i okryte żółtym i liśćmi, podlewać rozczynem siarczanu m iedzi Oczkowanie drzew owocowych na żywe oczko prowadzić dalej. F la n ce tru­

skawek silnie podlewać rozcieńczoną, gnojówką. Przeciw pojawiającej się nł liściach drzew i winorośli rosie miodowej używać kwiatu siarczauego. Czas rozpocząć odkłady krzewów owocowych dla ich rozmnożenia.

Lipiec

W ogrodzie. N iektóre roboty czerwcowe kończyć. N a grzędach po zdję­

tym. rannym grochu, można na początku tego miesiąca siać rzepę brande- bu rską; można też na tych grzędach liancować majeran, tymian, endywię i sałatę głowiastą, albo siać szpinak. Nasiona, które nierazem dojrzewają, mianowicie z roślin, do rodzaju kapusty należących, w miarę ich dojrzewania zbierać, bo łatwo się wysypują i ptactwo łakomie się na nie rzuca. P rzeglą ­ dać często kapustę, a jeżeli się m iędzy liściam i znajdują gąsienice, zaraz je

gubić, aby się nie rozszerzały. K alafiory, do użycia zimowego przeznaczone, oraz innego gatunku kapusty, nie zaniedbać, ziemią okupiać. W tym mie­

siącu nie należy już zrzynać szparagów. Majeran, tymian, melissę i t. d.

przed rozkwitnieniem zrzynać i suszyć w cieniu, gdzie wiatr przechodzi. Szar­

lotkę, czosnek zbierać z ogrodu gd y już liście pożółkną. O gród z chwastu

•oczyścić.

W inspektach. N ie ma co przypominać, tylko żeby późne kawony i m elony dobrze doglądać i od ulewnych deszczów ochraniać. Dojrzewające m elony tylko mało podlewać, a często obracać.

IV sadzie. M łode pędy, otrzymane z tegorocznego szczepienia, poodpu- szczać, wilki i pędy korzeniowe starannie niszczyć. Przedsięwziąć oczkowanie na śpiące oczko w szkółkach. G ałęzie drzew, uginające się pod owocami, pod­

pierać -— zbyteczne owoce usuwać. Brzoskwinie, morele i winorośl rozpinać na parkanach i murach. Owoce dojrzałe z brzoskwiń, m oreli i śliwek, wiśni, agrestu i porzeczek zbierać najlepiej z rana. Owoce przegniłe i opadłe zbie­

rać, lepsze pozostawić dla gospodarstwa dom owego i bydła, a resztę spalić, bo tym sposobem zapobiega się mnożeniu robactwa. W czasie suszy dobrze podlewać drzewa i krzewy, a zwłaszcza drzewa formowane. N ie szczędzić pou drzewa nawozów ciekłych, zwłaszcza pod wiśnie po zebraniu owoców. Na drzewach formowanych i szpalerach, uszczykiwać pędy drzewne. R obić sa­

dzonki porzeczek i agrestów.

Sierpień.

W ogrodzie. Nasiona, które nie razem dojrzewają, w miarę ich dojrze­

wania zbierać. Siać szpinak na gruncie, aby go mieć w następnej jesieni.

Siać na starych inspektach kalafiory i ranną sałatę głowiastą do przezimo­

wania. N a potrzebę zimową posiać także na starym inspekcie po melonach rzodkiew kę i t. d. Zakładać grzędy truskawek. E ndyw ię przesadzać, a rańszą związywać. F lance sałaty głowiastej do użycia zimowego przesadzać. W w ol­

nym czasie przygotowaną na kupach ziemię przewrócić i przerobić, co przy­

najmniej dwa razy na rok uczynić należy.

W inspektach. M elonów i kawonów podług przepisu doglądać, strzedz o d wszelkiej wilgoci i podczas chłodnych nocy nakrywać.

W sadzie. U kończyć oczkowanie. W iśn ie brzoskwinie i śliw y szczepić zrazami o oberwanych liściach. W ysiew ać świeże ziarnka śliw i wisien. Zbie­

rać ziarnka owocowe i zasypywać je w w ilgotnym piasku w miejscach

zaeie-42

nionyćh. Podpierać gałązki, obciążone owocami. Silnie zraszać i nawozić wszystkie drzewa i krzewy owocowe. Oswobodzone od owoców pędy malin, nie powtarzających owocowania, obcinać. W yłam yw ać i przywiązywać wino.

Rozpinanie moreli, brzoskwiń i wina prowadzić dalej.

Wrzesień.

W ogrodzie. Najgłówniejszem jest zatrudnieniem zbieranie nasion, które nie razem dojrzewają. W czasie słoty oczyszczać zebrane nasiona. Szparagi oczyścić z chwastu, a łodygi, gd y żółknąć zaczną, poobcinać na pół stopy od ziemi. O koło końca tego miesiąca sadzić szarlotkę, czosnek i inne rośliny cebulowe. K a la fio ry i flance sałaty sadzić do przezimowania w skrzyniach albo garnkach i w oranżeryi, albo w innem miejscu, dosyć świeżego powie­

trza mającem, aż do lutego przechować. Opróżnione grzędy skopać i jeśli potrzeba, gnojem nawieźć. P rzy końcu tego miesiąca korzenie cykoryi z ziemi w yk op ać; cieńsze posadzić w skrzyniach na sałatę zimową, a grobsze suszyć do kawy. E n dyw ię podczas suchej pogody do blechowania związywać i za­

bezpieczyć od mrozu, aby tem dłużej trwała.

W inspeictach. M ało polewać, bo się ciepło słoneczne zmniejsza. N a odnowionych inspektach można sadzić flance sałaty głowiastej. Z e starych czyli opróżnionych inspektów okna pod dachem złożyć, skrzynie pozdejmować, ziemię wybrać i na kupy złożyć, podobnież gnój wybrać i na pole lub gdzie wypadnie, wywieźć. K t o ma jeszcze na inspektach późne m elony i kawony, niech od mrozu inspekta dobrze nakrywa, a zmniejszone ich ciepło przez obłożenie z boków świeżym gnojem końskim powiększy.

W sadzie. Zbierać owoce z jabłonek i grusz jesiennych, ze śliwek, m oreli i brzoskwini. Zebrane owoce starannie układać w piwnicy, bacząc na to, aby jedne owoce nie dotykały drugich, bo od tego rozpoczyna się gnicie owoców. D ojrzałe winogrona zbierać także i wieszać na nitkach w suchej pi­

wnicy. Zbierać dalej ziarnka owocowe, nakładać na drzewa pierścienie papie­

rowe, nasmarowane smołą lub lepem ptasim, jako ochronę od owadów. R obić sadzonki z porzeczek. K o p a ć doły pod drzewa owocowe, które będą sadzone w przyszłym miesiącu, nie zaniedbując dokonać tej czynności teraz, gdyż wczesne przygotowanie dołów w bardzo w ielkiej mierze warunkuje przyjęcie się sadzonych drzew. Przesadzać teraz drzewa owocowe, hodowane w do­

niczkach.

Październik.

W

ogrodzie

i

w piwnicy. R oboty, w przeszłym miesiącu zaczęte, po­

kończyć, a zaniedbane uskutecznić. W szystkie gatunki kapusty i wszystkie warzywa, których się korzenie używają, podczas dobrej suchej pogody z ogrodu zbierać, przed złożeniem do piwnicy na powietrzu nieco osuszyć; lepiej się tak konserwować będą, wszakże przed wykopaniem z ziemi korzeni, można wprzód ziele pozrzynać. Największego teraz starania dokładać celem prze­

chowania do użycia zim owego wszystkich roślin kuchennych. Zakładać nowe grzędy na szparagi, a dawniejsze gnojem zaścielać. W miesiącu tym można także siać na g ru n cie: marchew, pietruszkę, cebulę, szpinak, szparagi, lawendę itd. Naw ozić, gdzie potrzeba, gnój. — Skopać lub zaorać grunta w jesien i:

przykłada się to szczególniej do dobroci roślin, ich obfitości i wzrostu; grunt ciężki i twardy spulchnia, piasczysty przejmuje w ilgocią na całe lato, — i nie potrzebuje powtórnego na wiosnę kopania, tylko spulchnienia motyką czyli nasiekania z wierzchu przed siejbą; nadto skopanie to w jesieni przy­

43

W dokumencie Kalendarz Ilustrowany „Słowa Polskiego” na Rok 1901 (Stron 61-65)