cze (średnie).
T esch en -Lieb w erd (C zech y), w y ż sza szkoła ro ln ic z a : 3 lata nauki, w y kład niemiecki. Warunld przyjęcia:
ukończenie 6 klasy szkoły średniej.
Nauka od 1. października, czesne 100 zł., wpisowe 12 zł.
<f. k. Szkoła oin ologiczn o-p om o- lo g iczn a w K lo stern eu b u rg u (Dolna Austrya) 2 lata nauki. W arunkiem p rzy
jęcia jest ukończenie 4 klas gimnazyal- nych lub realnych albo egzamin wstę
pny za zezwoleniom Ministerstwa rol
nictwa, świadectwo praktyki w winni
cach lub ogrodnictwie, oraz rewers, za
pewniający utrzymanie. Wpisowe 2 zł., opłata 40 zł., uwolnienie możliwe. Ukoń
czenie szkoły daje prawo jednorocznej służby wojskowej.
IY . Szkoły malarstwa i muzyki.
1. Akadem ia sztuk p ięk n y ch we W iedniu. Składa się z następujących oddziałów : a) ogólna szkoła malarstwa 4 lata, b) ogólna szkoła rzeźby, 4 lata, c) dwie specyalne szkoły architektury, 3 lata, d) cztery specyalne szkoły ma
larstwa historycznego, e) szkoła malo
wania krajobrazów, f) szkoła malowa
nia zwierząt, g) szkoła miedziorytnictwa, h) szkoła rytownictwa i medalografii, i) dwie szkoły wyższej rzeźby. Nauka w oddziałach d) —i) trwa po pięć lat.
Warunki przyjęcia do szkół pod a) i b) ukończenie 4 kl. gimn. lub realn , egza
min wstępny i przedłożenie prac rysun
kowych ; do szkoły pod c ) : ukończenie wydziału budownictwa na politechnice.
Do innych specyalnych szkół przede- wszystkiem przyjmuje się uczniów, któ
rzy ukończyli oddziały a) lub b). W p i
sowe 2 zł., opłata 10 zł. za półrocze.
Liczne stypendya i nagrody, 6 stypen- dyów na podróż za gTanicę. Po trzech latach nauki prawo do jednorocznej służby wojskowej.
2. Akadem ia rysunków w Gracu, przyjmuje także kobiety. Dwa oddziały : historyczny (2 lata nauki) i kurs ryso
wania kwiatów i krajobrazów.
3. Akadem ia malarska w Pradze.
T rzy oddziały: dwa dla malarstwa figu
ralnego i jeden dla krajobrazów. W a runki, jak w szkole krakowskiej.
4. K on serw a toryu m we W iedniu.
Oprócz przedmiotów, istniejących w kra
jow ych szkołach, jest jeszcze szkoła dramatyczna: a) szkoła operowa, b) szkoła dramatu. W pisy od 1— 15 w rze
śnia, wpisowe 3 zł., w razie spóźnienia 6 zł. i taksa 10 za egzamin wstępny, w przepisanym terminie bezpłatny. 84 miejsc funduszowych, 32 niestałych bez
płatnych.
5. K on serw a toryu m w Pradze. Ję
zyk wykładowy czeski lub niemieoki.
Warunki przyjęcia: 15 lat, ukończenie IV . klasy gimn. lub realnej. Podania
6 0
0 przyjęcie przed 1. września, egzamin wstępny przed 15. września. 15. sty- pondyów.
6. P ryw atna szkoła dramatyczna p ro f. K . Slcraupa w Pradze.
V. Szkoły wyższe.
1. C. k. Akadem ia Terezyańska we W iedniu. Obejmuje w ydział prawa 1 administracyi oraz gimnazyum z kur
sem przygotowawczym. Opłata za całe utrzymanie 1.500zł. rocznie; 169 miejsc funduszowych.
' 2. C. k. oryentalna Akadem ia we W iedniu. Kształci na urzędników am
basad i konsulatów, zwłaszcza znajdu
jących się na Wschodzie. Warunkiem przyjęcia, oprócz matury i obywatelstwa austryackiego, jest egzamin wstępny z historyi (od r. 1648 do 1856 ,ze szczeg.
uwzględnieniem Austryi) i piśmienny egzamin (zadanie niemieckie, przekład z niem. na francuski język, przekład z franc. jęz. na niemiecki). Oprócz fran
cuskiego i niemieckiego, musi kandydat władać jeszcze innym jakimś językiem, używanym w monarchii. Podania do końca sierpnia do minist. spraw wewnę
trznych. Opłata za całe utrzymanie i naukę 1.300 zł., w półrocznych ratach z góry i przy wpisie 120 zł. na urzą
dzenie. Są też miejsca funduszowe.
3. C. k. szkoła wschodnich j ę z y ków we W iedniu. Dwa kursy: elemen
tarny i wyższy. Rozpoczęcie nauki 20.
października. Nauka bezpłatna. W p i
sowe 2 zł.
4. C. k. Akademia ro ln ic z o -le ś n i- cza we W iedniu. Składa się z trzech w ydziałów : a) technicznego (inżyniero
wie melioracyjni, geometrowie ewiden
cyjni i katastralni), b) rolniczego, c) la- sowego. Nauka trwa trzy lata, a równo
cześnie wolno uczęszczać na wydział prawa w uniwersytecie wiedeńskim.
Rok zaczyna się 1. października. Taksa i :nmatryku 1 ucyjna 5 zł., czesne 25 zł., za półrocze, uwolnienie możliwe. K ilka
naście stypendyów.
5. Ck. Akadem ia g ó rn icza w L e o - Ic n (Styrya). T rzy w ydziały: a) nauk ogólnych, b) górniczy, c) hutniczy. P ier
wszy dwuletni, inne po jednym roku każdy. Taksa immatrykulacyjna 5 zł.
czesne 15 zł. za półrocze, uwolnienio możliwe. 45 różnych stypendyów po 200 i 300 zł. (Tak samo urządzona A k a
demia górnicza w Przybramie.
. 6. C. k. K ursa fachow e dla nau
czycieli gimnastyki w Wiedniu, Pradze i Gracu. Warunki przyjęcia: świade
ctwo dojrzałości ze szkoły średniej lub seminaryum. Nauka bezpłatna, dla kan
dydatów na nauczycieli szkół średnich
stypendya po 300 zł. 20 miejsc, nauka trwa dwa lata.
7. C. k. U niw ersytety w Wiedniu (osobny wydział teol. protestanckiej), w Pradze, Gracu, Insbrucku, Czernio- weach (bez medycyny) i e. k. p o lite ch n ik i w Wiedniu, Pradze (w obu piąty wydział nauk ogólnych) w Gracu i Ber
nie, (w obu brak wydziału budowni
ctwa, a za to wydział nauk ogólnych)—- mają wszystkie urządzenia lakio, jak nasze szkoły wyższe.
Szkoły wojskowe.
I. Grupa: 1) Zakład sierót w F i- schau koło Wiednia. 2) N iższe szkoły realne w Eisenstadt, Giins, Koszycach i St. Pulten. 3) W yższa szkoła realna w W eisskirchen. 4) Akademia w o j
skowa w W ien er-N eu sta d t (dla pie
choty, strzelców i jazdy). 5) T e ch n i
czna. akademia wojskowa we W iedniu (dla artyleryi, inżynieryi, pionierów i pułku kolejowego). W szkołach real
nych nauka trwa 4, względnie 7 lat w akademii 4 lata. Z akademii wycho
dzi się w stopniu podpor. (lieutenant).
Rodzaje miejsc są: a) bezpłatno lub za połowę opłaty. Pierwszeństwo mają sy
nowie oficerów i innych członków armii, wreszcie urzędników, b) funduszowe gdy jakaś fundacya składa opłatę prze
pisaną, c) płatno. Opłata wynosi 800 zł.
rocznie w akademii, 400 zł. w szkole realnej, płatna w półrocznych ratach z góry. W a ru n k i p rz y ję c ia : obywatel
stwo austryackio lub węgierskie, zdol ność Ozyczna, należyte przysposobienie naukowe, dobro obyczaje, wiek przepi
sany, egzamin wstępny, zobowiązanie się do odsłużenia za każdy rok nauki jednego roku pod bronią po nad czas.
dla wszystkich obywateli państwa prze
pisany. — Na I. rok niższej szkoły re
alnej potrzebny wiek od 10 do 12 lat (w dniu 1. września), na wyższo w tym samym stosunku (11— 13 itd.), na I. rok akademii 17—20 łat. Na II. rok akade
mii nie przyjmuje się wprost. Potrzeba wykazać się ukończeniom szkoły ludo
wej do przyjęcia na I rok niższej szk.
realnej, I. klasy gimnazyum lub szkoły realnej na II. rok itd., a świadectwem ukończenia najwyższej klasy, lub świa
dectwem dojrzałości w celu przyjęcia do akademii. Opłata za naukę wynosi 14 zł. rocznie. Egzam in wstępny składa się w dotyczącym zakładzie po powtór
nej rew izyi lekarskiej. Egzamin do w yż
szej szkoły realnej lub do akademii odbywa się cały w języku niemieckim.
II. Grupa: S zk oły kadeckic. 1) dla strzelców i piechoty: we Lw ow ie, W ie dniu, Peszcie (z oddziałem dla stadnin
G l rządowych), Karlsbadzie, Karthaus (koło
Berna), Łobzow ie (kolo Krakowa), Her- manstadzie, Tryeście, Liebenau (koło Gracu), Preszburgu (z oddziałom dla służby sanitarnej), Pradze (z oddziałem tronu), Marburgu, Insbruku i Temesz- warze, 2) dla k aw aleryi: w Weisskir- clien, 3) dla artyleryi: w Wiedniu, 4) dla pionierów: w Hamburgu, 5) dla obrony krajowej : w Wiedniu. W szkole pod 2) są lata II.—IV ., w szkole pod 5) lata I.— III., w innych I.—IV . — W szkołach pod 3) i 4) przyjmuje się tylko na I. lub II. rok w innych na każdy rok. W szystkie miejsca są bez
płatno, tylko za naukę płaci s ię : a) w szkołach pod 1)—4) płacą synowie oficerów i innych wojskowych w czyn- nnej służbie 12 zł. rocznie, synowie oficerów rezerwowych, urzędników i sług rządowych 60 zł. rocznie (w szkole dla artyleryi i pionierów 30 zł.) innych obywateli państwa 120 zł. (w szkole dla artyleryi i pionierów 60 zł.), obco
krajowców 240 zł., b) w szkole pod 5) płacą synowie oficerów i innych człon
ków armii 12 zł., innych osób 60 zł.
rocznie. W szkole dla kawaleryi nadto płaci się na II. roku 100 zł., na w y ż
szych po 200 zł. na utrzymanie konia;
ta opłata może być zniżona do połowy dla synów wojskowych. W a runki p r z y ję c ia takie, jak w I. grupie. W ie k po-
trzebny : W szkole dla piechoty lub jazdy na I. rok ukończony 14 rok, a nie przekroczony 16. na w yższe podobnie (15— 17, 16— 18, 17—20) w szkole dla artyleryi lub pionierów na I. rok 15— 17 na II. rok 17—20. W szkole dla obrony krajowej na I. rok 15— 18, na II. 17 do 20, na III. 18—20. Co do przy sp oso
bienia wymaga s ię : a) w szkole dla piechoty :
na I. rok ukończ. 4 klas szkoły śred.
i r 5
3> -11' » )) u )) » • »
HI- „ „ 6 „
,, IV . „ „ najw. kl. (bez mat.) b) w szkole dla kawaleryi na II. rok ukończenia 5 klas, na III. — 6 klas, na IV . najwyższej klasy, c) w szkoło arty
leryi lub pionierów na I. rok 5 klas, na II. rok najwyższej klasy, d) w szkole dla obrony krajowej na I. rok 5 klas, na II. rok 6 klas, na III. rok najwyż
szej klasy. Podania wnosi się wprost do komondy szkoły i wymienia 3 szkoły (jeżeli idzie o szkoły dla piechoty). Ze szkoły wychodzi się w stopniu kadeta.
III. Grupa: Akadem ia żeglarska we Fiumie (Rieka). Obejmuje 4 lata nauki.
Są m iejsca bezpłatne (jak w yżej w I.
grupie) i płatno (800 zł. rocznie), razem około 30 rocznie. W ie k : do przyjęcia na I. rok potrzeba ukończyć 14 lat, a nie przekroczyć 16, na II. role przyjmuje.
się tylko wyjątkowo i trzeha ukończyć 17 lat. P rz y g o to w a n ie : na I. rok ukoń
czenie 4 klas szkoły średniej, na II.
rok 5 klas. Na wyższo lata nie p rzyj
muje się. Inne warunki, jak w I. gru
pie. Egzamin wstępny podług planu szkół realnych. W ym aga się dobrego wzroku. Podania wnosi się do oddziału dla marynarki w ministerstwie wojny przez najbliższą komendę wojskową.
Służba jednorocznego ochotnika Pra w o do jednorocznej służby w o j
skowej mają ci, którzy a) przed 1 marca tego roku słonecznego, w którym koń
czą 21 rok życia, ukończyli z dobrym skutkiem państwową lub prywatną, ale prawo publiczności posiadającą szkołę średnią (gimnazyum, szkołę realną) lub inny równorzędny publiczny zakład naukowy, b) w tymże terminie znajdują się w najwyższej klasie szkoły średniej i ukończą ją następnie z dobrym sku
tkiem przed 1. października tegoż roku, c) w tymże terminie złożą egzamin tak zw. In te lig e n z p ru fu n g (ci, którzy nie mają żadnego z powyżej wymienionych warunków). Jeżeli ktoś nie zostanie asenterowany przy piorwszoin stawia
niu się, musi przód każdem następnem zgłosić, iż zastrzega sobie prawo jedno
rocznej służby (jeżoli je miał przy pier- wszem). W przeciwnym razie traci się to prawo.
Służbę jednoroczną powinno sic w zasadzie odbywać na własny koszt.
W tym wypadku albo 1) stara się ka
żdy sam o w yżywienie, ubranie i uzbro
jenie (przy kąwaleryi także o utrzyma
nie konia i rynsztunek), albo 2) płaci za to wszystko administraoyi wojskowej 174 zł. za cały rok z góry (przy ka-wa- leryi 326 zł.) Niozamożni mogą być przyjęci na koszt rządu, jeżeli się wy
każą świadectwom uhóstwa, a inne do- kumenta korzystnie za nimi przema
wiają.
Podanie wnosi się najpóźniej do końca lutego tego roku, w którym koń
czy się 21. rok życia do komendy uzup.
okręgu (Erganzungs-Bezirks-Commando) tj. tego okręgu, do którogo należy m iej
sce urodzenia petenta. W podaniu w y mienia 'się: rodzaj broni (piechota, strzelcy, kawalerya,*) artylerya połowa lub forteczua, inżynierya,’ *) pioniory,**) pułk kolejow y,**) tron,***) oddział sa
nitarny), chęć służenia na własny kosz, albo prośbę o przyjęcie na koszt rządu i rok, w którym się chce odbyć służbę
T y lk o n;i własny koszt, **) tylko dla aliitu- ryen tów gim nazyalnych, realnych luh słuchaczów politechniki. ***) przyjm uje sit; tylko pewną liczbę.
2 3
Potrzebne dOKumenta: l. poświadczenie przynależności i wieku (t. zw. Eintritts- schein) wystawiono przez starostwo (we L w ow ie i" Krakowie Magistrat) w któ
rego obrębie położone jest miejsce uro
dzenia; 2. świadectwo szkolne (dojrza
łości lub ukończenia szkoły), lub świa
dectwo z rządowego eg'zarAinu; 3. po
zwolenie ojca lub opiekuna, legalizo
wane przez notaryusza, sąd lub potwier
dzone przez władzę polityczną; 4. świa
dectwo moralności (jeżeli petent nie jest uczniem lub słuchaczem Uniwersytetu) albo świadectwo uczęszt z rnia na w y kłady. Nadto mający służyć na własny koszt załączają oświadczenie ojca lub opiekuna zapewniające utrzymanie (lo- gaiizacya j. w.). Proszący zaś o p rzy
jęcie na koszt rządu mają zamiast tego p rzedłożyć; świadectwo ubóstwa i w y kaz familijny, sporządzony przez pro
boszcza (prowadzącego metryki). P e
tenci, będący jeszcze uczniami szkoły średniej, załączają tylko świadectwo Dyrokcyi, iż są publicznymi (w gimn.
lub szkole realnej też prywatnymi) u- czniami najwyższej klasy i dokument pod 1 wspomniany.
Odbyć służbę powinno się właści
wie wkrótce po asenterowaniu tj. roz
począć ją od 1. października tego sa
mego roku. Tylko tym, którzy uczę
szczają do w yższych szkół, wolno pro
sić (już w podaniu lub późniaj, alo przed 1. września) o odroczenie służby do 1. października tego roku, w którym kończą 24. rok życia. Jednak co roku przed 1. września powinni wykazać świadectwami, że uczęszczają na w y kłady. U w olnić się od służby można:
jeżeli się odziedziczy posiadłość rolną, jeżeli się jest zmuszonym utrzymywać rodzinę ze swej pracy (np. jedynak syn po śmierci ojca itd.), jeżeli się wstąpi do seminaryum lub do nowicyatu (je
dnak przed upływom tnrminu powyżoj wyrażonego), wreszcie jeżeli się stawia do asenterunku już jako nauczyciel ludowy.