Rozdział 3. System prognostyczny inflacji
3.5. Model DSGE jako główny model prognostyczny
System prognostyczny inflacji w bankach centralnych stosujących strategię BCI oparty został na wielu modelach określanych jako modele główne, pomocnicze oraz satelitarne. Niemalże w każdym banku centralnym, publikującym dane na temat systemu prognostycznego, wykorzystywany jest jakiś typ modelu DSGE. W ramach całego systemu stosowane są prawie wszystkie typy modeli ekonometrycznych i matematycznych, a nieraz ich ilość liczona jest w setkach162. Stąd też wprowadzenie modeli DSGE jako modeli pomocniczych bądź satelitarnych jest w pełni zrozumiałe. Najistotniejszy jednak, dla prowadzenia polityki monetarnej i wdrażania strategii, jest model główny. Spośród wszystkich państw realizujących strategię BCI oraz udostępniających informacje na temat modeli ponad połowa opiera swoją projekcję inflacji na nowokeynesowskim modelu DSGE,
162
141
przy czym w wielu bankach centralnych, prace nad tego typu modelem są cały czas w toku. W aneksie w tabeli A.3.1. przedstawiono zestawienie obrazujące wykorzystanie modeli DSGE w procesie prognozowania inflacji w bankach centralnych wdrażających strategię BCI na świecie.
„Modele DSGE są małymi lub średnimi modelami ekonomicznymi wcielającymi główne sektory gospodarki w jedną spójną i powiązaną całość” [Dotsey 2013 s. 11]. Dynamiczne stochastyczne modele równowagi ogólnej, jak sama nazwa wskazuje:
1. są modelami dynamicznymi, co oznacza, że analizują zmiany gospodarki w czasie, a obecne zachowania podmiotów nie zależą tylko od aktualnej sytuacji gospodarczej, ale i od oczekiwań, co do jej kształtowania się w przyszłości [Dotsey 2013, s. 11],
2. są modelami stochastycznymi, tj. przyjmują założenie istnienia i wpływu wstrząsów na gospodarkę,
3. są modelami równowagi ogólnej, tzn. dotyczą gospodarki w skali makro określonej, jako suma indywidualnych oraz podejmowanych przez przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, rząd, bank centralny wyborów i decyzji w oparciu o ich własne preferencje, oczekiwania oraz poglądy na temat przyszłości [Shiu Sheng 2010, s. 6].
Możliwości wykorzystania modeli DSGE w polityce pieniężnej są bardzo duże, a ich cechy składają się na kreację idealnego narzędzia. Nie są one jednak pozbawione wad. Po części wynikają one ze stosunkowo krótkiego okresu wykorzystywania modeli DSGE i ciągłego procesu ulepszania. Większość problemów pojawia się na bieżąco. Można je podzielić na te, mające swoje źródła w praktyce bankowości centralnej oraz te, dotyczące dyskursu pomiędzy teoretykami modelowania gospodarki. Należy zauważyć, że występująca się w opracowaniach krytyka stanowi w większości podejście subiektywne. I tak, badania przeprowadzone w 2006 roku na podstawie modelu Smets-Wouters przez jego twórców na państwach strefy euro ukazały bardzo niską zdolność prognostyczną modelu nawet jeden kwartał w przód, gdzie trafność prognoz uzyskanych z typowego modelu empirycznego typu AR była zdecydowanie większa. Wychodząc jednak z założenia, że wynik modelowy ma stanowić swoisty framework dla pracy KM, zdolności prognostyczne okazują się już nie tak istotne, jak możliwość przedstawienia kilkuset analiz kontrfaktycznych gospodarki. Dodatkowo wielu naukowców przyczyn kryzysu w bankowości centralnej upatruje w zbytnim poleganiu na modelach DSGE. I tak, koło się zamyka. Należy jednak pamiętać, iż model jest tylko narzędziem, a nie automatyczną odpowiedzią. O wiele poważniejsze okazują
142
się zarzuty mające swój grunt w samej teorii. Dotyczą one krytyki Lucasa. Pojawiają się głosy o braku, w wykorzystywanych w bankowości centralnej modelach DSGE, solidnych mikropodstaw, a co za tym idzie niewystarczająco głębokich parametrów. Dodatkowo, w niektórych opracowaniach wysuwane są wątpliwości dotyczące szoków strukturalnych i empirycznych słabości modeli [Shiu Sheng 2010 s. 20-37].
Krytyka nowokeynesowskich modeli DSGE otworzyła drzwi do wprowadzenia nowych rozwiązań w zakresie modelowania gospodarki. Pomimo, iż naukowcy zgodnie podkreślają, iż modele DSGE nie są idealne, ale nie znają lepszego narzędzia, pojawiają się coraz ciekawsze propozycje ich rozwinięcia. Po pierwsze, prowadzone są badania nad wdrożeniem do modeli elementów stabilności finansowej w ramach nadzoru makroostrożnościowego. Po drugie, coraz częściej przeprowadzana jest analiza nad modelami typu DSGE VAR, zaproponowanymi w pracy Del Negro w 2004 roku. Jego elementy są już widoczne w modelu DSGE szwedzkiego banku centralnego.
Nowokeynesowskim modelem DSGE określanym mianem state of the art jest model Smets-Wouters wykorzystywany do analiz polityki pieniężnej w EBC. Modele NEMO, RAMZES, COMPASS oraz G3 (norweskiego, szwedzkiego, angielskiego oraz czeskiego banku centralnego) były na nim wzorowane. Ich struktura i główne cechy są niemalże identyczne. W tabeli 3.19 przedstawiono typy modeli podstawowych w systemach prognozowania inflacji w wybranych bankach centralnych. Obecnie każdy z tych banków korzysta z modelu typu DSGE.
Tabela 3.19. Typy modeli głównych stosowanych w systemach prognozowania inflacji w wybranych bankach centralnych w 2013 r.
BC Model główny Typ modelu Okres stosowania
NB NEMO DSGE 2002-…
CNB g3 DSGE VIII 2008-…
BoE COMPASS DSGE 2011-…
SR RAMZES DSGE-VAR 2007-…
Źródło: Opracowanie własne na podstawie stron internetowych banków centralnych.
W tabeli 3.20 zaprezentowano porównanie cech ekonomicznych powyższych modeli DSGE. W następnym rozdziale przedstawiona została metoda badania efektów końcowych całego systemu prognostycznego inflacji- projekcji inflacji.
143
Tabela 3.20. Porównanie cech ekonomicznych modeli Smets-Wouters, NEMO, RAMZES, COMPASS oraz g3
Cechy modelowe Model Smets-Wouter Model NEMO Model RAMZES COMPASS Model g3
Typ modelu Nowokeynesowski model
DSGE
Nowokeynesowski model DSGE
Nowokeynesowski model DSGE. Model DSGE VAR.
Nowokeynesowski model DSGE Nowokeynesowski model DSGE Funkcje Tworzenie projekcji. Komunikacja. Analizy i symulacje. Tworzenie projekcji. Komunikacja. Analizy i symulacje. Tworzenie projekcji. Komunikacja. Analizy i symulacje. Tworzenie projekcji. Komunikacja. Analizy i symulacje. Tworzenie projekcji. Komunikacja. Analizy i symulacje. Zachowanie poszczególnych mikropodmiotów Gospodarstwa domowe Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności Przedsiąbiorstwa Maksymalizacja oczekiwanych zysków. Maksymalizacja oczekiwanych zysków. Maksymalizacja oczekiwanych zysków. Maksymalizacja oczekiwanych zysków. Maksymalizacja oczekiwanych zysków. Władze monetarne Władze monetarne dążą do osiągnięcia celu inflacyjnego korzystając ze stopy procentowej. Władze monetarne dążą do osiągnięcia celu inflacyjnego korzystając ze stopy procentowej.
Władze monetarne dążą do osiągnięcia celu inflacyjnego korzystając ze stopy procentowej.
Władze monetarne dążą do osiągnięcia celu inflacyjnego korzystając ze stopy procentowej.
Władze monetarne dążą do osiągnięcia celu inflacyjnego korzystając ze stopy procentowej. Sztywnosci nominalne i konkurencja monopolistyczna. Nowa synteza neoklasyczna.
Długi okres. Klasyczne cechy w długim okresie.
Klasyczne cechy w długim okresie.
Klasyczne cechy w długim okresie.
Klasyczne cechy w długim okresie.
Klasyczne cechy w długim okresie.
Krótki okres. Cechy keynesowskie w krótkim okresie. Cechy keynesowskie w krótkim okresie. Cechy keynesowskie w krótkim okresie. Cechy keynesowskie w krótkim okresie. Cechy keynesowskie w krótkim okresie.
Dynamika Kwartalna Kwartalna Kwartalna Kwartalna Miesięczna
Rynek produktów Niedoskonała
konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja
Rynek pracy Niedoskonała
konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja Niedoskonała konkurencja Sztywności realne
Formułowanie zachowań konsumpcyjnych Narzut kosztów kapitału
Formułowanie zachowań konsumpcyjnych Narzut kosztów kapitału
Formułowanie zachowań konsumpcyjnych Narzut kosztów kapitału
Formułowanie zachowań konsumpcyjnych Narzut kosztów kapitału
Formułowanie zachowań konsumpcyjnych Sztywności nominalne Narzut na ceny
Narzut na płace Narzut na ceny Narzut na płace Narzut na ceny Narzut na płace Narzut na ceny Narzut na płace Narzut na ceny Narzut na płace
Zmienna użyteczność kapitału Tak Tak Tak Tak Tak
Zmienna efektywność pracy Tak Tak Tak Tak Tak
Liczba podmiotów wydatkujących zrównana
z liczbą podmiotów oszczędzających Tak Tak Tak Tak Tak
Model dla małej otwartej gospodarki. Nie Tak. Norwegia i reszta. Tak. Szwecja i reszta. Tak. Wielka Brytania i reszta. Tak. Czechy i cała reszta.
Mechanizm aktualizacji cen Mechanizm Calvo Mechanizm Calvo Mechanizm Calvo Mechanizm Calvo Mechanizm Calvo
Polityka monetarna
Reguła polityki pienieżnej wprowadzana jest do modelu ad hoc. Reguła stanowi połączenie reguły stopy procentowej i minimalizacji funkcji straty.BC
Reguła polityki pienieżnej wprowadzana jest do modelu ad hoc. Reguła stanowi połączenie reguły stopy procentowej i minimalizacji funkcji straty BC..
Reguła polityki pienieżnej wprowadzana jest do modelu ad hoc. Uogólniona reguła Taylora.
Reguła polityki pienieżnej wprowadzana jest do modelu ad hoc. Uogólniona reguła Taylora.
Reguła polityki pienieżnej wprowadzana jest do modelu ad hoc. Reguła stanowi połączenie reguły stopy procentowej i minimalizacji funkcji straty BC. Funkcja ta jest przykładem reguły ścisłej., Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentów udostępnianych przez wybrane BC na stronach internetowych. .