takie jak Ocena Skutków Zdrowotnych (HIA, Health Impact Assesment), z założenia uwzględniać mają głos pochodzący od społeczności lokalnych, po to właśnie by – przykładowo – plan zagospodarowania przestrzennego jakiegoś obszaru jak najbar-dziej sprzyjał zdrowiu publicznemu populacji.33
Zakończenie: renowacja zamiast innowacji
Nowe wyzwania, przed jakimi stoją polskie miasta nie zawsze wymagają instytucjonal-nej innowacji, ale czasem raczej renowacji. Nowoczesnym instytucjom niejednokrotnie brakuje dziś tego wymiaru, który niegdyś już istniał, ale został na jakimś etapie dzie-jowym porzucony, czy to intencjonalnie czy też przy okazji. Tak się składa, że pewne mechanizmy, których nam obecnie brakuje określić można mianem neomediewalnych: ze średniowiecza powinniśmy zaczerpnąć pewną kompromisową wizję polityk miej-skich. Wizję odrzucającą, z jednej strony totalizm barokowej urbanistyki, z drugiej zaś przestrzenną wolno-amerykankę turbo-kapitalizmu. Inspiracją, która może nam pomóc w realizacji tych celów jest porzucenie ściśle racjonalistycznego rozumienia polityki. Warto dokonać takiej neomediewalnej renowacji podejścia do polityk miejskich dlate-go, że dotychczasowa, sztywno ujęta racjonalność stawia wygórowane wymagania wobec uczestników polityki. Prowadzi to do „widzenia tunelowego” – niedostrzegania szeregu istotnych kwestii, a w konsekwencji wypierania ich z dyskusji publicznej. Takie podej-ście niestety zmusza słabszych aktorów polityki do „siedzenia cicho” lub do zachowań patologicznych: bo nie mogą bronić swoich interesów; bo na siłę muszą przedstawiać własne postulaty w kategoriach dobra wspólnego lub w kategoriach dobra innych. Takie podejście premiuje za to aktorów silniejszych, dając im wielkie pole do popisu – pozwa-la bowiem, forsować swoje interesy pod przykrywką kupionych badań naukowych czy przebiegłej erystyki.
Ze średniowiecza powinniśmy zaczerpnąć uznanie realnego istnienia różnic społecz-no-ekonomicznych. Dlaczego? Bo podtrzymywanie pozorów, że różnice społeczne nie przekładają się na wpływ polityczny jest szkodliwe społecznie i na dłuższą metę służy bogatym do eksploatowania pozorów obiektywnej, jednej i niezmiennej „racjonalności“. Nie chodzi oczywiście o to, aby w polityce została na modłę feudalną odzwierciedlona siła ekonomiczna. Chodzi raczej o dostrzeżenie w systemie politycznym tego, że ta siła przekłada się na władzę. Dopiero wtedy będzie można różnym stronom takie nierówno-ści skompensować. Polityki miejskie powinny być też czułe na potrzeby ludzkie innego rodzaju – potrzebę szacunku, bezpieczeństwa i godności. Ignorowanie elementu emocji w polityce często odwraca się przeciw nawet najlepiej przemyślanym planom. Próby for-sowania polityk wbrew opinii publicznej, wbrew istotnym w tej polityce interesariuszom coraz częściej kończą się zatorami przy implementacji. Dlatego, tym bardziej istotna jest zdolność budowania koalicji na rzecz realizacji danych polityk.
dejście nie tylko ignoruje istotne zmiany społecznych oczekiwań, ale nade wszystko zapomina, że często „diabeł tkwi w szczegółach”, że ustalanie detali w implementa-cji często zmienia cel samej polityki. Dlatego zmiana myślenia wymaga odwrócenia kolejności działań. Potrzeba nam najpierw wspólnego i solidarnego ustalania treści polityk, po to żeby ich całokształt posiadał sankcję wspólnej woli wszystkich intere-sariuszy. To „drobna” lekcja, którą powinniśmy zaczerpnąć ze średniowiecza.
Ackoff R.L. (1990), Redesigning the future, „Systems Practice”, t.3, no 6, s. 521–524.
Argyris, C., and Schön D. (1978), Organizational Learning: A Theory of Action Perspective, Addison Wesley, Reading. Bierdiajew M. (1997), Nowe Średniowiecze, Antyk, Komorów.
Blackmore C. (2007), What kinds of knowledge, knowing and learning are required for addressing resource dilemmas?: a theoretical overview, „Environmental Science & Policy”, t.10, no 6, s. 512–525. Collins K., and Ison R. (2006), Dare we Jump off Arnstein’s Ladder? Social Learning as a New Policy Paradigm, pre-sented at the Proceedings of PATH (Participatory Approaches in Science & Technology) Conference Edinburgh. Czyżewski A. (2001), Trzewia Lewiatana. Antropologiczna interpretacja utopii miasta-ogrodu, UJ, Kraków. Dryzek J.S. (2002), Deliberative Democracy and Beyond: Liberals, Critics, Contestations,
Oxford University Press, New York.
Eco U. (1998), Nowe średniowiecze, [w:] Semiologia życia codziennego, P. Salwa (red.), Czytelnik, Warszawa, s. 74–101. Encyklopedia PWN (2016), Lokacja http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/lokacja;3933615.html, 15.09.2016. Eysymontt R. (2009), Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław.
Filip S. (2013), Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wydawnictwo Czarne, Warszawa. Gruszkowski W. (1989), Zarys historii urbanistyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Hajer M.A. (2009), Authoritative Governance: Policy Making in the Age of Mediatization, Oxford University Press, Oxford.
Harvie C., and Matthew H.C.G. (2000), Nineteenth-century Britain: A very short introduction, Oxford University Press, Oxford.
Held D. (2010), Modele demokracji, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Kaczmarczyk Z. (1961), Początki miast polskich (Zagadnienia prawne), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, no 2. Lewicki G. (2010), Sieciowa Teoria Nowego Średniowiecza, „Pressje. Teki Klubu Jagiellońskiego”, 2010, t.20, s. 77–96. Maciejewska B., (2011), Lokacja miasta na prawie magdeburskim - rok 1242, Gazeta Wyborcza Wrocław, 10.03, http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/56,35762,9233681,lokacja-miasta-na-prawie-magdeburskim-rok-1242,,3.html, 16.09.2016. Mansbridge J., Bohman J., Chambers S., Estlund D., Føllesdal A., Fung A., Lafont C., Manin B., i Martí J. luis (2010), The Place of Self-Interest and the Role of Power in Deliberative Democracy,
„Journal of Political Philosophy”, t.18, no 1, s. 64–100.
Motak M. (1996), Waszyngton – wybitne dzieło urbanistyki barokowej. Powstanie miasta i jego rozwój przestrzenny 1790-1990,
„Czasopismo Techniczne – Architektura. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej”, t.1.
Peisert A. (2010), Demokracja Deliberatywna: Utopia czy Ratunek dla Demokratycznych Wartości?, Kultura Liberalna 2/2010
http://kulturaliberalna.pl/2010/01/12/peisert-demokracja-de-liberatywna-utopia-czy-ratunek-dla-demokratycznych-wartosci/ 10.11.2014.
Rittel H.W.J., and Webber M.M. (1973), Dilemmas in a General Theory of Planning, „Policy Science”, no 4, s. 155–169. Samsonowicz H. (1965), Badania nad Dziejami Miast w Polsce, „Kwartalnik Historyczny”, t.72, no 1.
Schön D.A. (1995), Knowing-in-Action: The New Scholarship Requires a New Epistemology, „Change: The Magazine of Higher Learning”, t.27, no 6, s. 27–34.
Schumpeter J.A. (2009), Kapitalizm, Socjalizm, Demokracja, PWN, Warszawa.
Szlachta B. i Krzynówek A. (2006), „Polityka Deliberatywna: Realistyczna Utopia czy Zbędny Eks-peryment?”, w: A. Mania, P.Laidler (red.), Amerykańska Demokracja w XXI Wieku. Zbiór Referatów Konferencyjnych z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Zorganizowanej przez Instytut Ame-rykanistyki i Studiów Polonijnych UJ, Kraków 9-11 grudnia 2005, Wydawnictwo UJ, Kraków.
„Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne”, 2009, t.22, s. 27–42. Wikimedia Commons (1972), “L’Enfant Plan”,
https://en.wikipedia.org/wiki/L%27Enfant_Plan#/media/File:L%27Enfant_plan.jpg 10.09.16.
Young I.M. (1998), Inclusive Political Communication: Greeting, Rhetoric and Storytelling in the Context of Political Argument, presented at the Annual Meeting of American Political Science Association Boston. Zabdyr-Jamróz M. (2009), Gdzie Jest Sklep z Gadaniną? Czyli Kilka Uwag o Suwerenności na Podstawie Ujęcia Parlamentaryzmu przez Carla Schmitta, [in:] Politikon. Publikacja Pokonferencyjna,
KNP UJ, Kraków 2009, s. 51–62.
Zabdyr-Jamróz M. (2014), Demokracja, partycypacja, deliberacja,
[in:] Nauka prowadzi w przyszłość, ed by. M. Król, AT Wydawnictwo, Kraków, s. 302–307. Zabdyr-Jamróz M. (2015), The Veil of Ignorance and Solidarity in Healthcare:
Finding Compassion in the Original Position, „Diametros”, t.43, s. 79–95.
Zabdyr-Jamróz M. (2015B), Ocena Skutków Zdrowotnych (HIA) w Polsce dla Planowania Przestrzennego i Transportu, Ministerstwo Zdrowia, http://www.nierownosci.mz.gov.pl/aktualnosci/wyniki-prac/. Zabdyr-Jamróz M. (2016), Combining Emotions, Self-Interests and Expertise: Three Discourses in Deli-beration Assembled, [w:] Conference paper for the Sciences Po 4th Political Theory Graduate Confe-rence, Paris. Dostęp do publikacji na stronie akademickiej autora: https://www.academia.edu/24621838/ Combining_Emotions_Self-Interests_and_Expertise_Three_Discourses_in_Deliberation_Assembled. Zabdyr-Jamróz M., Czabanowski W. (2010), Trzy dyskursy sejmujące. W poszukiwaniu polskiego eidosu, „Pressje. Teki Klubu Jagiellońskiego”, 2010, t.22–23, s. 50–62.
***
Strona 64 – Panorama Wrocławia od strony południowej; miedzioryt C. Wincklera ok. 1730 r. Za: Zbiory Wratislaviae Amici http://dolny-slask.org.pl/924916,foto.html