Wymiana pasażerska
Warszawa
miasto o największej wymianie pasażerskiej w 2020 r.
16,5%
ogólnej wymiany pasażerskiej w kraju
Średnia liczba zatrzymań została określona ilorazem łącznej liczby zatrzymań na stacji pasażerskiej oraz liczby godzin przypadającej na dany rok kalendarzowy.
Na 71 stacjach i przystankach w Polsce istnieje możliwość skorzystania z pociągu częściej niż raz na 10 minut.
Najczęściej do pociągu można było wsiąść na stacji Warszawa Zachodnia – średnio co 1,5 minuty. Wśród mniejszych miejscowości największą częstotliwością charakteryzowała się stacja Legionowo.
Kraków Główny Warszawa Centralna
Gdańsk Główny Gdańsk Oliwa
Sopot
Poznań Główny Katowice Wrocław Główny
Gdańsk Wrzeszcz Gdynia Główna
Warszawa Powiśle Warszawa Stadion
Warszawa Ochota Warszawa Śródmieście
Warszawa Wschodnia Warszawa Zachodnia
11 11 12 13 13 14 14 15 16 16
20 20 20 20
31 36
Rys. 9 Stacje o średniej liczbie zatrzymań większej niż 10 w ciągu godziny w 2020 r.
Przewozy pasażerskie 22 Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego
117 170 8 31
371 166 37 65
68 115 4
20 44
82 1 15
63 96 4 20
Średnia liczba zatrzymań pociągów na terenie województwa na godzinę Liczba stacji o liczbie zatrzymań powyżej 1 000 w skali roku
Liczba stacji o wymianie pasażerskiej powyżej 1 000 osób na dobę Liczba stacji o wymianie pasażerskiej pomiędzy 100 a 1 000 pasażerów na dobę
281 264 22 85
132 131 7
40 912
290 84 123
78 116 4 55 18
51 3
14 84
130 4 19 188
169 8 47 319
209 20 67
154 128 10 42 74
107 3 17 256
241 23 85
W 2020 r. oferta połączeń kolejowych w dużym stop-niu została ograniczona. Znaczące spadki dotknęły m.in. jedynego przewoźnika obsługującego stację pasażerską Świnoujście Centrum - UBB. Odnotowano również spadki związane z obsługą stacji pasażerskich zlokalizowanych przy lotniskach, gdzie przekroczyły one 50%. Na wyniki pasażerskie wpływ mają również zamknięcia wybranych połączeń. Przykładem są stacje znajdujące się w ramach rozkładowej linii S6 Katowice – Wisła Głębce przewoźnika Koleje Śląskie.
Jednakże w 2020 r. widoczne były także wzrosty spowodowane nowymi połączeniami. Jeden z naj-większych wynikał z wydłużenia sieci połączeń SKM Warszawa, dzięki czemu pociągi zaczęły docierać do takich miejscowości jak Nieporęt, Dąbkowizna, Radzymin. Bardzo duże wzrosty dotyczyły również stacji, uruchomionych w drugim tygodniu grudnia 2019 r. jak między innymi Mokronos Górny czy Jelenia Góra Zaborze.
Rys. 10 Wymiana pasażerska oraz zatrzymania pociągów – dane dla województw w 2020 r.
23 Przewozy pasażerskie
Wrocław 18,2 480 876
40 704 18 583 45 099 45 980 1 615 090
Legnica 1,4
Oborniki Śląskie 0,7
Jelenia Góra 0,7
Wałbrzych 0,7
pozostałe 37,1
Bydgoszcz 3,7 168 895
Toruń 2,3 120 650
Inowrocław 0,6 23 894
Włocławek 0,6 26 906
Grudziądz 0,4 35 847
pozostałe 4,9 784 910
Lublin 1,4 65 059
Dęblin 1,0 33 726
Łuków 0,6 31 306
Chełm 0,4 25 753
Biała Podlaska 0,4 9 408
pozostałe 2,3 520 129
województwo dolnośląskie
województwo kujawsko-pomorskie
województwo lubelskie
województwo lubuskie
Zielona Góra 1,1 47 413
Gorzów Wielkopolski 0,7 38 370
Zbąszynek 0,6 30 021
Kostrzyn nad Odrą 0,4 27 156
Nowa Sól 0,3 11 361
pozostałe 2,1 403 169
miasto wymiana
pasażerska
(w mln osób) udział w wymianie udział w liczbie zatrzymań liczba
zatrzymań
29,3% 14,5%
18,5% 10,4%
4,9% 2,1%
4,9% 2,3%
3,4% 3,1%
39,1% 67,6%
20,7% 8,5%
12,9% 6,9%
11,4% 5,4%
8,6% 4,9%
5,2% 2,0%
41,2% 72,3%
22,6% 9,5%
16,8% 4,9%
10,3% 4,6%
6,5% 3,8%
6,2% 1,4%
75,9%
37,6%
49,1% 29,8%
2,5%
1,2%
2,8%
2,8%
60,9%
3,9%
1,8%
1,8%
1,8%
41,6%
Tab. 5 Wymiana pasażerska na terenie województw w 2020 r. (dane oraz liczba zatrzymań wyszczególniona dla pięciu miast z największym udziałem w wymianie pasażerskie w danym województwie)
Przewozy pasażerskie 24 Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego
miasto wymiana
pasażerska
(w mln osób) udział w wymianie udział w liczbie zatrzymań
25 Przewozy pasażerskie
miasto wymiana
pasażerska
(w mln osób) udział w wymianie udział w liczbie zatrzymań
26 Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego
miasto wymiana
pasażerska
(w mln osób) udział w wymianie udział w liczbie zatrzymań
Warto zauważyć, że w wyniku pandemii udział głów-nych ośrodków miejskich w wymianie pasażerskiej zmalał w stosunku do poprzednich lat. Dane wskazują, że wśród przyczyn można wymieniać mniejsze zain-teresowanie wykorzystaniem kolei np. do przemiesz-czania się wewnątrz tego samego miasta, zmniejszenie liczby pasażerów podróżujących z najbliższych miej-scowości, które w bardzo dużym stopniu generowały wymianę dla kluczowych stacji największych woje-wódzkich miast.
Porównanie udziału największych miast w stosunku do liczby zatrzymań wskazuje na bardzo duże różnice między województwami pod względem współzależ-ności tych dwóch parametrów. W wielu miastach jak np. w Białymstoku, Przemyślu, Zakopanem duży udział w wymianie pasażerskiej jest generowany w wyniku podróży dalekobieżnych realizowanych przez pasażerów PKP Intercity pomiędzy miastami także innych województw. W wynikach ogólnych województw w przypadku trzech z nich - lubelskiego, małopolskiego oraz warmińsko-mazurskiego średnia liczba zatrzymań pociągów w stosunku do 2019 r.
wzrosła, na co wpływ miały między innymi zakoń-czone modernizacje części linii i ponowne rozpoczęcie kursowania pociągów.
We wszystkich województwach, z wyjątkiem święto-krzyskiego, liczba stacji o wymianie dobowej powyżej 1000 osób spadła. Największy procentowo spadek
pod względem tego kryterium miał miejsce w woje-wództwie opolskim, gdzie w 2019 r. takich stacji było 9, zaś w 2020 r. tylko 3. W wartościach całko-witych spadek ten był oczywiście najwyższy w woje-wództwie mazowieckim, gdzie w 2019 r. takich stacji było 106, a w 2020 r. 84. W większości województw spadek wymiany dobowej oznaczał zmniejszenie się także liczby stacji o wymianie od 100 do 1000
pasażerów. Z wyjątkiem województw mazowieckiego, podlaskiego i pomorskiego, gdzie wartość stacji w tym przedziale była większa niż w 2019 r.
W przypadku województwa mazowieckiego jest to związane zwłaszcza z przesunięciem do tego prze-działu stacji, dla których wymiana pasażerska kształ-towała się wcześniej na poziomie powyżej 1000 osób.
Dane o wymianie pasażerskiej i zatrzymaniach na stajach w 2020 r. wskazują, że w poszczególnych województwach nie zmieniły się miasta o największej wymianie pasażerskiej. Cztery miejscowości stanowią wyjątek. W pierwszej piątce w swoich wojewódz-twach nie znalazły się miasta, które były w pierwszej piątce w 2019 r.:
Kuźnica Białostocka (woj. podlaskie), z powodu ograniczenia ruchu międzynarodowego, Siedlce (woj. mazowieckie), wzrost znaczenia Mińska Mazowieckiego w przewozach lokalnych, Wieliczka (woj. małopolskie), wzrost znaczenia Krzeszowic w przewozach lokalnych,
Kutno (woj. łódzkie), wzrost znaczenia Zgierza w przewozach lokalnych.
Wiele z miast odnotowało spadki wynoszące kilka-dziesiąt procent pasażerów, co też przełożyło się na inną kolejność w wielu zestawieniach.
Trudno traktować dane z 2020 r. jako wyznacznik trendu, są one bardziej wskazaniem, gdzie znaczenie podróży dalekobieżnych, pracy i nauki zdalnej szcze-gólnie wpłynęło na sytuację pod względem zaintere-sowania koleją oraz gdzie oferta przewozowa została w większym lub mniejszym stopniu ograniczona.
Przewozy pasażerskie 28 Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego
Przewoźnikiem kolejowym, zgodnie z treścią ustawy o transporcie kolejowym jest:
przedsiębiorca uprawniony na podstawie licencji do wykonywania przewozów kolejowych;
przedsiębiorca uprawniony na podstawie licencji do świadczenia usługi trakcyjnej;
podmiot wykonujący przewozy na infrastrukturze kolei wąskotorowej.
W zakresie licencjonowania przewozów pasażerskich Prezes UTK w 2020 r.:
nie udzielił licencji na działalność polegającą na wykonywaniu przewozów pasażerskich;
dwóm przewoźnikom wygasił licencję: Muzeum Ziemi Pałuckiej, Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych;
cofnął jednemu przewoźnikowi licencję: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne we Wrocławiu.
4 Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia, w okresie ubezpieczenia nie dłuższym niż 12 miesięcy, wynosi równowartość w złotych:
1) 100 000 euro dla przewoźnika kolejowego posiadającego licencję na wykonywanie przewozów kolejowych, wykonującego przewozy wyłącznie po liniach kolejowych wąskotorowych;
2) 250 000 euro dla przewoźnika kolejowego wykonującego przewozy wyłącznie po infrastrukturze kolejowej, której jest zarządcą;
3) 2 500 000 euro dla pozostałych przewoźników.
5 Dz. U. z 2017 r. poz. 1033 z 25 maja 2017 r.
Na koniec 2020 r. aktywne licencje na wykonywanie przewozów kolejowych osób (z wyłączeniem zawie-szonych) posiadało 30 przewoźników kolejowych, z czego 18 sprawozdawało o wykonywaniu przewo-zów osób na infrastrukturze normalnotorowej.
Wszyscy przewoźnicy kolejowi spełnili minimum dotyczące poziomu sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC4 wymagane rozporządzeniem w sprawie
ubezpieczenia przewoźnika kolejowego5. Wśród przewoźników posiadających licencję na przewozy pasażerskie zobowiązanych do posiadania ubezpie-czenia na minimalną sumę gwarancyjną stanowiącą w złotych polskich równowartość 2 500 000 euro, średnia suma gwarancyjna ubezpieczenia wynio-sła 79 319 898 zł. W grupie przewoźników posia-dających ubezpieczenie na sumę gwarancyjną mieszczącą się w przedziale od 10 642 750 zł lub 2 500 000 euro do 50 000 000 zł średnia war-tość wyniosła 23 946 774 zł, w grupie przewoźników posiadających ubezpieczenie na sumę gwarancyjną mieszczącą się w przedziale powyżej 50 000 000 zł do 100 000 000 zł włącznie wartość ta wyniosła 73 547 583 zł, natomiast w przedziale powyżej 100 000 000 zł średnia suma gwarancyjna przyjęła wartość 383 908 100 zł.
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
35
13 35
12 35
13 36
12 38
16 39
18 35
15 32
15 33
16 30
18
liczba uprawnionych przewoźników liczba funkcjonujących przewoźników normalnotorowych
Rys. 11 Liczba licencjonowanych przewoźników