o 0,5%
Największą grupę pracowników wśród kolejowych przewoźników pasażerskich stanowią maszyniści oraz kierownicy pociągu. Typowymi zawodami w przewozach pasażerskich są również rewidenci taboru,
dyspozytorzy, kasjerzy biletowi oraz konduktorzy.
Przewoźnicy pasażerscy mają również do zaoferowania pracę na stanowiskach niezwiązanych bezpośrednio z realizacją przewozów.
Rynek kolejowy otwarty jest na specjalistów spoza branży.
Stanowiska regulowane stanowią
47,07%
całego zatrudnienia w przewozach pasażerskich
Na stanowisku kolejowym można zatrudniać wyłącznie osoby pełnoletnie posiadające odpowiednie wykształcenie oraz przygotowanie
zawodowe (potwierdzone egzaminem kwalifikacyjnym), spełniające odpowiednie wymagania zdrowotne (fizyczne oraz psychiczne) potwierdzone orzeczeniem lekarskim.
Dokumentem opisującym stanowiska kolejowe jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia
11 stycznia 2021 r. w sprawie pracowników zatrudnionych na stanowiskach
bezpośrednio związanych z prowadzeniem
i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem określonych pojazdów kolejowych.
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
24 965
Rys. 17 Zatrudnienie w sektorze przewozów pasażerskich w latach 2012 – 2020
Zatrudnienie przewoźników pasażerskich
1.6
35 Przewozy pasażerskie
Rys. 18 Struktura zatrudnienia przewoźników pasażerskich w 2020 r.
stanowiska
regulowane 10 676 10 887
automatyk 1 1
dróżnik przejazdowy 0 0
dyżurny ruchu 45 55
manewrowy 132 190
maszynista 5 093 5 276
nastawniczy 52 54
kierownik pociągu 4 052 4 019
prowadzący pojazdy
kolejowe 45 123
rewident taboru 872 809
toromistrz 14 17
ustawiacz 297 282
zwrotniczy 73 61
3 117 629 1 190 1 298 stanowiska
nieregulowane Urząd Transportu Kolejowego nie posiada danych dotyczących zatrudnienia na tych stanowiskach
w latach 2018-2019 dyspozytor
2018 2019 2020
4,6%
Tab. 7 Zatrudnienie na stanowiskach pracy w latach 2018 – 2020
Przewozy pasażerskie Pod względem poziomu zatrudnienia 2020 r. był
zróżnicowany wśród przewoźników pasażer-skich. Dwie największe pod tym względem spółki odnotowały spadek liczby zatrudnionych: PKP Intercity o 1,6% (139 osób), a POLREGIO o 1,9%
(126). Największy pod względem liczby pracowni-ków wzrost zatrudnienia odnotowano w Kolejach Wielkopolskich – o 47 osób (6,4%). Największy wzrost procentowy miał natomiast miejsce w Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – 7,6% (29 osób) i w SKM Warszawa – 6,5% (29 osób).
W 2020 r. nastąpił spadek liczby pracowników we wszystkich grupach wiekowych. W grupie pracow-ników do 30 roku życia spadł również udział według ekwiwalentów czasu pracy i wyniósł 14,3% zatrud-nionych. Pomimo spadku liczby zatrudnionych utrzymał się udział pracowników od 30 do 50 roku życia (43,6% udziału), a w niewielkim stopniu wzrósł w grupie powyżej 50 roku życia (z 41,8% do 42,1%).
W porównaniu z 2019 r., w którym udział według ekwiwalentu czasu pracy maszynistów do 30 roku życia zmalał, w 2020 r. wzrósł on o 3,1%
(z 974 do 1004). Udział tej grupy wiekowej w sto-sunku do maszynistów we wszystkich grupach wieko-wych wzrósł o 1,5 pkt procentowego i wyniósł 19,1%.
Największą grupę według ekwiwalentu czasu pracy stanowią maszyniści pomiędzy 30 a 50 rokiem życia – 2500 pracowników, co stanowi 47,5%. Natomiast
w grupie wiekowej pracowników powyżej 50 roku życia nastąpił zdecydowany spadek liczby zatrudnio-nych (o 14,5%). Według stanu na 31 grudnia 2020 r.
maszyniści w tej grupie wiekowej stanowili 33,4%, czyli 1758 ekwiwalentów czasu pracy.
Zauważalna jest tutaj wymienność pokoleniowa. Część pracowników, którzy przeszli na emeryturę, została zastąpiona przez osoby w wieku do 30 roku życia.
W zawodzie maszynisty zdecydowanie przeważają mężczyźni - 99,2% zatrudnionych wg ekwiwalentu czasu pracy (5219 osób). Ich liczba spadła jednak o 5,0% w stosunku do 2019 r. Liczba kobiet jako maszynistów wg ekwiwalentu czasu pracy zwiększyła się o 10 (z 33 do 43).
W 2020 r. nieznacznie spadł udział kobiet wśród pra-cowników zatrudnionych w sektorze przewozów pasa-żerskich. W 2019 r. kobiety stanowiły 27,3% zatrud-nionych przez przewoźników kolejowych. W 2020 r.
odsetek ten wynosił 27,0% (spadek o 0,3 pkt procen-towego). Według ekwiwalentów czasu pracy w 2019 r.
zatrudnionych było 6253 kobiet, a rok później 5799 (spadek o 7,3%).
ekwiwalent czasu pracy
kobiety 6 253 5 799
udział procentowy 27,3% 27%
mężczyźni 16 611 15 643
udział procentowy 72,7% 73,0%
płeć 2019 2020
ekwiwalent czasu pracy
do 30 lat 974 1 004
udział procentowy 17,6% 19,1%
od 31 do 50 lat 2 497 2 500 udział procentowy 45,2% 47,5%
powyżej 50 lat 2 055 1 758 udział procentowy 37,2% 33,4%
przedział wiekowy 2019 2020 ekwiwalent czasu pracy
do 30 lat 3 341 3 069
udział procentowy 14,6% 14,3%
od 31 do 50 lat 9 959 9 347 udział procentowy 43,6% 43,6%
powyżej 50 lat 9 564 9 026 udział procentowy 41,8% 42,1%
przedział wiekowy 2019 2020
ekwiwalent czasu pracy
kobiety 33 43
udział procentowy 0,6% 0,8%
mężczyźni 5 493 5 219
udział procentowy 99,4% 99,2%
płeć 2019 2020
6 Struktura wiekowa obliczona w oparciu o kalkulację ekwiwalentu czasu pracy pracowników (etatów) w ramach działalności kolejowej od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. oraz od 1 stycz-nia do 31 grudstycz-nia 2020 r. Jako ekwiwalent pełnego czasu pracy należy rozumieć całkowitą liczbę godzin (wraz z nadgodzinami) przepracowaną na stanowisku pracy, podzieloną przez średnią liczbę godzin przepracowanych rocznie na pełnoetatowym stanowisku.
7 Płeć pracowników obliczona w oparciu o kalkulację ekwiwalentu czasu pracy pracowników (etatów) w ramach działalności kolejowej od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. oraz od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 r. Jako ekwiwalent pełnego czasu pracy należy rozumieć całkowitą liczbę godzin (wraz z nadgodzinami) przepracowaną na stanowisku pracy, podzieloną przez średnią liczbę godzin przepracowanych rocznie na pełnoetatowym stanowisku.
Tab. 8 Przedział wiekowy pracowników zatrudnionych w przewozach pasażerskich w latach 2019 – 20206
Tab. 10 Płeć pracowników zatrudnionych w przewozach pasażerskich w latach 2019 – 20207
Tab. 9 Przedział wiekowy maszynistów zatrudnionych w przewozach pasażerskich w latach 2019 – 20206
Tab. 11 Płeć maszynistów zatrudnionych w przewozach pasażerskich w latach 2019 – 20207
37 Przewozy pasażerskie Przychody oraz koszty działalności przewoźników
pasażerskich uległy zmniejszeniu w 2020 r., przy czym koszty funkcjonowania sektora przewyższyły chody generowane przez przewoźników (wraz z przy-znanymi subsydiami). Wpływy ze sprzedaży biletów, dotacje z budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego oraz pokrycie deficytu z tytułu przyzna-nia ulg ustawowych wyniosły łącznie 6,24 mld zł, przy kosztach szacowanych na poziomie 6,33 mld zł.
W ubiegłym roku w znacznym stopniu zwiększyły się subsydia ze środków publicznych (z 3,1 mld zł w 2019 r. do ponad 4,1 mld zł w 2020 r.). Sektor prze-wozów pasażerskich otrzymuje corocznie wsparcie finansowe. W 2019 r. udział subsydiów w przycho-dach sektora kształtował się na poziomie około 47%, natomiast w kryzysowym 2020 r. osiągnął aż 66%.
W celu złagodzenia wpływu pandemii na sytuację w branży kolejowej i ograniczenia strat finansowych przewoźników kolejowych zdecydowano o wprowa-dzeniu instrumentów wsparcia. Minister Infrastruktury przekazywał przewoźnikom środki na finansowanie rekompensaty z tytułu umowy o świadczenie usług w publicznym transporcie zbiorowym w zakresie, w jakim rekompensata ta nie została sfinansowana ww. dotacją oraz środkami pierwotnie zaplanowa-nymi w budżetach organizatorów publicznego trans-portu zbiorowego. Środki pochodziły z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.