z okresu od 1. IX. 1932.
Rok 1932 stał w świecie ewangelickim zagranicą pod znakiem uroczystości pamiątkowych na cześć bohaterskiego króla Gustawa Adolfa. Zarówno w Niemczech jak i we Szwe
cji dzień 6 listopada był uroczyście obchodzony. Tegoż dnia odbyła się w starodawnym kościele na Riddarholmen w Sztok
holmie, uroczystość narodowa ku czci Gustawa Adolfa w któ
rej wzięli udział delegaci kościołów ewangelickich w Niem
czech i ewangelików francuskich. Nietyle nieustraszone mę
stwo ile raczej niezłomna wiara króla, stała się wzorem do naśladowania i do tej wiary zachęcały uczestników wszystkie uroczystości szczególnie w dobie wielkiego zobojętnienia z je
dnej strony a wzrastającego bezbożnictwa z drugiej strony.
Na wschodzie prześladowanie chrześcijaństwa nie ustało.
Rada komisarzy ludowych sowiecka, wydała z początkiem la
ta 1932 r. dekret, który zawiera plan zupełnego wytępienia religji i zniszczenia kościołów jakoteż innych organizacyj re
ligijnych w Rosji od 1932 do 1937 r. Akcja bezbożnictwa da
ła się i innym krajom europejskim we znaki. Odczuła ją na
wet Anglja, nie mówiąc o Niemczech, gdzie istniała centrala Związku bezbożników, którą z powodu wypadków politycz
nych, przeniesiono do Bazylei. We wszystkich krajach budzi się reakcja przeciw działalności różnych związków antyreli- gijnych, które działając pod różnemi formami podkopują pod
stawy wiary, niszczą przywiązanie do kościoła i psują oby
czaje.
Kościoły ewangelickie łączą się do obrony swych naj
cenniejszych dóbr i do pracy w duchu Ewangelji wśród dzi
siejszych stosunków. W dniach od 10— 15 września 1932 r., odbył się w Sztokholmie 5 Zjazd Międzynarodowej Ligi ewan
gelickiej, w którym brało udział 400 uczestników, reprezentu
jących 62 kościoły lub organizacje kościelno-społeczne. W specjalnych referatach zajmowano się m. i. niebezpieczeństwem bolszewickiem, pojmowaniem Reformacji w obozie katolickim a przedewszystkiem sprawą małżeństw mieszanych. W tej sprawie uchwalono następującą rezolucję:
Podług przepisów nowego kodeksu Prawa Kanonicznego, kościół rzymsko-katolicki uważa małżeństwa, zawarte w koś
ciołach ewangelickich zgodnie z przepisami chrześcijańskiemi, za nieważne a dzieci zrodzone w takich małżeństwach za nie
ślubne. Ewangelicy muszą powyższe stanowisko kościoła rzymsko-katolickiego uważać za niesłychane przeciwstawienie się nakazom i zasadom chrześcijańskiej miłości i sprawiedli
wości. Ewangelicy protestują z całą stanowczością przeciwko roszczeniom kościoła rzymsko-katolickiego, który ośmiela się żądać od ewangelików przysiąg i śmie ich powoływać przed swe sądy. Protestantyzm oczekuje od swych wyznawców, iż będą poważnie i godnie przeciwstawali się wszelkim podo
bnym żądaniom. Oczekuje również, iż zbory ewangelickie w każdym wypadku powtórnege chrztu lub ślubu będą prawnie występowały przeciwko stanowisku nowego kodeksu w spra
wie małżeństw mieszanych, specjalnie zaś w krajach, gdzie zakusy kościoła rzymsko-katolickiego stają się niebezpieczne dla sprawiedliwości, aby wzięły małżeństwa mieszane pod swą obronę.“
W dniach od 30 stycznia do 1 lutego 1933 r. obradował w Berlinie Wydział wykonawczy „Wszechświatowego Związku Przyjaznej Współpracy Kościołów”. Ustalono program konfe- rencyj regjonalnych na maj 1933 r. w Bukareszcie i na wrze
sień 1933 r. w Sofji. Na zebraniu wydziału Wykonawczego Rady Ekumenicznej w dn. 3— 4 lutego 1933 r. w Berlinie,
— 80
-Dr. M#rcin Luter modli się za chorego Melanchton*.
dnoczenia postępuje naprzód, co się zaznacza także w działal
ności Międzynarodowej Rady Misyjnej, do której należą pra
wie wszystkie Ewangelickie Towarzystwa Misyjne. Rada po
siada Oddział badań społecznych i gospodarczych, który jest instytucją, badającą istniejące warunki społeczne i gospodar
cze oraz ich wpływ na zbory chrześcijańskie, nadto biurem informacyjnem, udzielającem potrzebnych wiadomości zarówno misjom jak i opinji publicznej. Na polach misyjnych łączą się
6 rozpatrywano plan zwołania 2-ej Wszechświatowej Konferen
cji chrześcijaństwa społecznego, która ma się odbyć przed r.
1937 w Londynie. Będzie to drugi zrzędu sobór kościołów chrześcijańskich, niewątpliwie liczniejszy jak sztokholmski.
Konferencje polityków i dyplomatów, rozbrojeniowa i gospo
darcza nie dały dotąd żadnych wyników. Tem większa odpo
wiedzialność spada na kościoły chrześcijańskie, k órych zada
niem jest głoszenie ewangelji o pojednaniu i pokoju. — I na od
ległych polach misyjnych, mimo wielu trudności, dzieło
zje-- 81 —
Organizacje kościelne w większe jednostki, co pracownikom ułatwia działalność wśród ludów pogańskich. Początek zrobio
no w Indjach, których wzór naśladowano w Chinach. W tym olbrzymim, walkami wewnętrznemi i różnemi katastrofami na
wiedzonym kraju, misja robi dobre postępy. Biblja należy tam do najbardziej rozpowszechnionych książek.
Oprócz terenów misyjnych, uwagę kościołów ewangelic
kich zajmował kraj, w którym doniedawna działalność orga- nizacyj ewangelickich była bardzo ograniczona. Nowa republi
ka hiszpańska nadała wyznaniom równouprawnienie, a szkol
nictwo uwolniła z pod wpływu zgromadzeń zakonnych.
Ewangelickie organizacje kościelne Hiszpanji utworzyły zwią
zek kościołów pod nazwą „Kościół ewangelicki w Hiszpanji”, który jest naczelną reprezentacją ewangelików wobec Rządu.
Pomyślnym objawem wzrastającego życia religijnego, za
równo w Hiszpanji jak i w innych krajach o większości ka
tolickiej jest między innemi pochód zwycięski Biblji. W roku 1932 Brytyjskie i zagraniczne towarzystwo biblijne, rozpo
wszechniło w Europie 19.557 egzemplarzy Biblji i części Bi
blji, o 943 egz. więcej jak w r. 1931, w tem poważna część przypada na Hiszpanję. Na całym świecie rozpowszechniło Towarzystwo ogółem 11,888.226 Biblij, Nowych Testamentów i części Biblji, w tem większość za pośrednictwem 1130 kol
porterów. W Anglji, Biblja jeszcze dziś jest najbardziej rozpo
wszechnioną książką.
Czem się stała Biblja dla kościoła ewangelickiego w Niemczech, to uwydatnią uroczystości jubileuszowe z okazji 400-lecia wydania Biblji w przekładzie Dra Marcina Lutra w r. 1534. Niemiecki kościół ewangelicki zjednoczony, mający swą ustawę od 11 lipca 1933 r., obchodził w listopadzie 1933 roku, wielkie uroczystości na pamiątkę 450-ch urodzin Lutra.
W całych Niemczech był ten dzień pamiątkowy, świętem narodo- wem, poświęconem głównie sprawom misji ludowej. Poprze
dzały to święto dwie inne uroczystości pamiątkowe we wrze
śniu. Dnia 12 września 1933 r. obchodzono w Hamburgu uro
czyście 100-lecie założenia Zakładu djakonji męskiej i jej cen
trali w Hamburgu, a dn. 17 września urządziły Zakłady w Kaiserswert uroczystość z okazji 100-lecia założenia Zakładu macierzystego djakonis.
- 82 —