Ponieważ z każdym rokiem Zakład Filologii Polskiej pozyskiwał kolejnych pracowników i poszerzał ofertę specjalności, mógł więc kształcić więcej studen-tów (zob. tabela 11). Rozwój naukowy również był znaczny, dzięki czemu 1 października 1989 roku w miejsce Zakładu Filologii Polskiej powołano Zakład Literaturoznawstwa i Zakład Językoznawstwa, osobno zaś stworzono Zakład Kultury i Literatury Warmii i Mazur. Te trzy jednostki szybko jednak połączono ze sobą i przekształcono, tworząc z nich (1 stycznia 1990 roku) Instytut Filologii Polskiej66. Pierwszym jego dyrektorem została doc. dr hab. A. Pospiszyl (potem prof. nadzw.), a zastępcą dr L. Hull. Obie panie kierowały IFP dwie kadencje
66 Zob. J. Chłosta, dz. cyt., s. 42. Na oznaczenie Instytutu Filologii Polskiej używa-my dalej skrótu IFP.
(1990–1999), przy czym współpracował z nimi drugi zastępca, dr Adam Doba-czewski (1997–1999). Następnie, również dwie kadencje, prowadziła jednostkę prof. M. Biolik (2000–2009). Jej zastępcami byli: dr hab. Zbigniew Chojnowski, prof. nadzw. (2000–2002), dr Alina Naruszewicz-Duchlińska (2003–2005) i dr Katarzyna Zawilska (2005–2009, od marca do sierpnia 2009 jej obowiązki przejęła dr Renata Makarewicz)67. W latach 2010–2014 funkcję dyrektora Insty-tutu pełnił dr hab. Sławomir Buryła, prof. nadzw., a jego zastępcą była dr Monika Czerepowicka (w czasie od lutego do lipca 2012 obowiązki zastępcy ciążyły na dr hab. Joannie Chłoście-Zielonce). Od 2015 roku stanowisko dyrektora zajmuje prof. dr hab. Mariusz Rutkowski, a jako zastępca pomaga mu dr hab. J. Chłosta- -Zielonka, prof. nadzw.
Tabela 11
ABSOLWENCI FILOLOGII POLSKIEJ WSN/WSP/UWM W LATACH 1977–200868
Rok
Jednolite studia magisterskie
Stacjonarne Niestacjonarne Razem
1977 53 44 97 1978 56 59 115 1979 35 53 88 1980 40 41 81 1981 37 18 55 1982 31 39 70 1983 19 29 48 1984 15 13 28 1985 35 18 53 1986 6 36 42 1987 23 36 59 1988 31 11 42 1989 33 --- 33 1990 14 17 31 1991 29 16 45 1992 26 23 49 1993 50 29 79 1994 39 26 65 1995 43 25 68 1996 45 27 72 1997 73 45 118
67 Zob. J. Chłosta-Zielonka, Olsztyńska polonistyka, „Kajet” 2010, nr 5, s. 4.
68 Według list absolwentów Radosława Grossa (R. Gross, Wydział Humanistyczny
1969–2009, s. 97–156, 162–202). Zaznaczyć trzeba, że spośród osób przyjętych w danym
1998 53 54 107 1999 61 34 95 2000 88 35 123 2001 84 30 114 2002 123 26 149 2003 108 20 128 2004 101 27 128 2005 89 24 113 2006 95 25 120 2007 96 24 120 2008 83 19 102 Ogółem 1714 923 2637 Tabela 12
ABSOLWENCI FILOLOGII POLSKIEJ WSP/UWM W LATACH 1998–200869
Rok
Studia licencjackie i magisterskie uzupełniające
Studia stacjonarne Studia niestacjonarne
Razem Licencjackie uzupełniające Magisterskie Licencjackie
Magisterskie uzupełniające 1998 --- --- 21 --- 21 1999 --- --- 77 10 87 2000 --- --- 32 28 60 2001 --- --- 29 63 92 2002 --- --- 15 35 50 2003 --- --- 13 12 25 2004 --- --- 15 27 42 2005 --- --- 16 12 28 2006 --- --- 21 27 48 2007 --- 14 20 31 65 2008 57 23 15 16 111 Ogółem 57 37 274 261 629 69 Tamże.
Tabela 13
ABSOLWENCI FILOLOGII POLSKIEJ UWM W LATACH 2009–201870
Rok
Studia stacjonarne Studia niestacjonarne
Razem
Lic. Magist. uzupeł.
Magist. jednolite Lic. Magist. uzupeł. Magist. jednolite 2009 101 23 98 6 36 17 281 2010 86 55 --- 12 42 --- 195 2011 73 68 --- 12 44 --- 197 2012 61 60 --- 10 28 --- 159 2013 44 62 --- 12 20 --- 138 2014 40 52 --- --- 13 --- 105 2015 25 33 --- 1 18 --- 77 2016 14 29 --- --- --- --- 43 2017 9 24 --- --- --- --- 33 2018 16 16 --- --- --- --- 32 Ogółem 469 422 98 53 201 17 1260
Pierwotna struktura IFP oddawała charakter ukształtowanych w latach ist-nienia Zakładu Filologii Polskiej kierunków, w jakich podążały prace badawcze pracowników oraz rozwijane przez nich specjalności. Można mówić o czterech kręgach zainteresowań: historycznoliterackim, teoretycznoliterackim, języko-znawczym i związanym z metodyką nauczania języka polskiego. Badania te przekładały się na jakość i treść prowadzonych na studiach filologii polskiej przedmiotów. Początkowo w ramach Instytutu znajdowało się więc pięć zakła-dów i dwie pracownie71:
1) Zakład Języka Polskiego (kier. dr hab. M. Biolik); 2) Zakład Dialektologii (kier. dr A. A. Zdaniukiewicz); 3) Zakład Historii Literatury (kier. dr J. Kaczyński); 4) Zakład Teorii Literatury (kier. D. B. Ossowska);
5) Zakład Literatury Współczesnej (kier. dr hab. A. Staniszewski);
6) Pracownia Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego (kier. dr W. J. Kądziela); 7) Pracownia Literatury dla Dzieci i Młodzieży (kier. dr T. Brzeska-Smerek).
Struktura ta ulegała niezwykle szybkim przemianom. Zakład Historii Litera-tury rozpadł się w 1993 roku na dwa zakłady: Zakład LiteraLitera-tury Staropolskiej i Oświecenia (kier. dr hab. K. Stasiewicz, prof. nadzw.) i Zakład Literatury XIX Wieku (kier. dr hab. J. Kaczyński, prof. nadzw.). Niedługo potem, w 1995 roku, Zakład Literatury XIX Wieku przekształcono w Zakład Literatury Pozyty-
70 Według informacji Biura ds. Studenckich UWM.
wizmu i Młodej Polski (jego kierownikiem pozostał dr hab. J. Kaczyński, prof. nadzw.) oraz utworzono osobno Zakład Literatury Romantyzmu (kier. dr hab. Marian Śliwiński, prof. nadzw.), w którym pracowały dr Maria Ankudowicz-Bieńkowska i mgr Bożena Adamkowicz-Iglińska. Ten stan rzeczy trwał do 1999 roku, w którym dr hab. J. Kaczyński, prof. nadzw. odszedł na emeryturę.
W pierwszym dziesięcioleciu istnienia IFP mniejsze zmiany dotknęły inne jednostki: Zakład Dialektologii stał się samodzielną Pracownią Dialektologii i Językoznawstwa Historycznego (kier. dr A. A. Zdaniukiewicz); Pracownia Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego – Zakładem Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego (kier. dr W. J. Kądziela); Pracownia Literatury dla Dzieci i Młodzieży otrzymała nazwę Pracowni Literatury Dziecięcej (kier. dr T. Brze-ska-Smerek).
Pojawiły się ponadto dwa zupełnie nowe zakłady. Pierwszy z nich to Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (kier. dr hab. Eugeniusz Ścibor, prof. nadzw.)72. Samodzielny Zakład Bibliotekoznawstwa, istniejący wcześniej na Wydziale Humanistycznym, utracił swoją niezależność organizacyjną z po-wodów niespełniania wymogów kadrowych i zawieszono rekrutację kandydatów na studia z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W związku z tym Zakład został włączony w 1992 roku w strukturę Instytutu Filologii Polskiej pod nazwą Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Dzięki temu połącze-niu udało się uruchomić specjalność informacja naukowa i bibliologia. W 1997 roku Zakład ten wyłączono z IFP, przywracając mu samodzielność73. Drugi nowy zakład zaistniał w Instytucie w 1995 roku – był to Zakład Kulturoznaw-stwa (kier. dr hab. Bogdan Czyżak, prof. nadzw., z którym współpracowali prof. sztuk teatr. Bohdan Głuszczak i mgr Mariola Marczak).
Wszystkie te transformacje strukturalne wiązały się z dużym przyrostem ka-dry. W stosunku do lat wcześniejszych (siedemdziesiątych i osiemdziesiątych) nie zmienił się sposób pozyskiwania nowych pracowników. Pod tym względem ponownie można wyróżnić trzy grupy: a) własnych absolwentów (WSP); b) absolwentów innych uczelni; c) osoby na drugim etacie lub godzinach zleco-nych. Zmieniła się za to dominanta – o ile uprzednio przeważali, co zrozumiałe, absolwenci innych uczelni, o tyle teraz większość spośród zatrudnionych osób stanowili właśni absolwenci.
72 Zob. I. Pereszczako, Wspomnienie o profesorze Eugeniuszu Ściborze, „Wiadomo-ści Uniwersyteckie UWM” 2003, nr 7/8, s. 15.
Tabela 14
INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ
SKŁAD OSOBOWY W ROKU AKADEMICKIM 1993/1994 Dyrekcja i sekretariat
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Anna Pospiszyl prof. nadzwyczajny (dyrektor) 2. dr Leokadia Hull adiunkt (zastępca dyrektora) 3. Halina Wyrzykowska samodzielny referent
Zakład Literatury Staropolskiej i Oświecenia
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Krystyna Stasiewicz prof. nadzwyczajny (kierownik) 2. mgr Iwona Maciejewska asystent
3. mgr Agata Roćko asystent
Zakład Literatury XIX Wieku
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Jan Kaczyński prof. nadzwyczajny (kierownik) 2. dr hab. Janusz Kryszak prof. nadzwyczajny (drugi etat i godziny
zlecone) 3. dr Maria Ankudowicz-Bieńkowska adiunkt 4. dr Grzegorz Igliński adiunkt 5. mgr Bożena Adamkowicz-Iglińska asystent
6. mgr Ryszard Świątkowski starszy wykładowca
Zakład Literatury Współczesnej
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Andrzej Staniszewski prof. nadzwyczajny (kierownik) 2. dr Leokadia Hull adiunkt
3. dr Mirosław Świątecki adiunkt (od 1995 r. na emeryturze) 4. mgr Anita Borawska (potem Frankowiak) asystent
5. mgr Joanna Chłosta (potem Chłosta- -Zielonka
asystent 6. mgr Beata Tarnowska asystent
Zakład Teorii Literatury
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr Danuta Barbara Ossowska adiunkt (kierownik) 2. dr hab. Bogdan Czyżak prof. nadzwyczajny 3. dr Zbigniew Chojnowski adiunkt
4. mgr Andrzej Kotliński asystent 5. mgr Marek Lubański asystent 6. mgr Mariola Marczak asystent 7. mgr Edward Pitura asystent 8. mgr Zbigniew Stala asystent 9. mgr Ewa Szczepkowska asystent
Zakład Języka Polskiego
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Maria Biolik prof. nadzwyczajny (kierownik) 2. prof. dr hab. Zygmunt Saloni prof. zwyczajny
3. dr hab. Anna Pospiszyl prof. nadzwyczajny 4. dr Lech Krajewski adiunkt
5. mgr Adam Dobaczewski asystent 6. mgr Joanna Dronow asystent 7. mgr Iwona Kosek asystent 8. mgr Jolanta Piwowar asystent 9. mgr Katarzyna Zawilska asystent
10. mgr Józefa Krzemieńska starszy wykładowca (jęz. łac.) 11. mgr Anna Salwa wykładowca (jęz. łac.) 12. mgr Krystyna Klimaszewska
(potem Klimaszewska-Wojasińska)
lektor (jęz. łac.)
Zakład Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr Wanda Janina Kądziela adiunkt (kierownik) 2. mgr Wojciech Tański asystent
3. mgr Małgorzata Żarczyńska asystent
4. mgr Jolanta Łotys starszy wykładowca
Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr hab. Eugeniusz Ścibor prof. nadzwyczajny (kierownik) 2. dr hab. Bohdan Łukaszewicz prof. nadzwyczajny
3. dr Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew adiunkt 4. dr Irena Jarosz-Rapacka74 adiunkt 5. dr Kordula Szczechura adiunkt 6. dr Irena Pereszczako adiunkt 7. mgr Elżbieta Budnik asystent
Pracownia Dialektologii i Językoznawstwa Historycznego
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr Alojzy Adam Zdaniukiewicz starszy wykładowca
Pracownia Literatury Dziecięcej
Lp. Stopień, imię i nazwisko Stanowisko 1. dr Teresa Brzeska-Smerek adiunkt (kierownik) 2. mgr Barbara Ciesielska asystent
74 Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (1975) – zob. Absolwenci
Przeobrażeniom strukturalnym towarzyszyła nieustanna rotacja pracowni-ków. Trudno prześledzić losy wszystkich. W roku 1993 opuścił Instytut dr T. Zienkiewicz, przechodząc do Zakładu Historii i Kultury Wschodniosło-wiańskiej, należącego do powstałej wtedy Katedry Słowiańszczyzny Wschodniej (wywodzącej się z dawnego Zakładu Filologii Rosyjskiej, a później przekształ-conej w Instytut Słowiańszczyzny Wschodniej). Znany językoznawca, prof. dr hab. Zygmunt Saloni (wcześniej pracujący w Filii UW w Białymstoku 1977–1991), został zatrudniony w Zakładzie Języka Polskiego IFP (1991), ale w 2009 roku podjął pracę na Wydziale Lingwistyki Stosowanej UW75. Znacznie krócej pracował w IFP ks. dr hab. Alojzy Szorc, prof. nadzw. (wcześniej zatrud-niony w Warmińskim Instytucie Teologicznym) – w roku akad. 1994/1995 zagościł w Zakładzie Literatury Staropolskiej i Oświecenia, a w latach 1999–2002 był pierwszym dziekanem Wydziału Teologii76. Na krótko związał się z IFP także dr hab. Janusz Kryszak (na stałe pracujący w UMK, od 1996 roku prof. tytularny). Najpierw współtworzył zespół Zakładu Literatury XIX Wieku IFP, a następnie przynależał do Katedry Literatury Współczesnej (1997), przeob-rażonej potem w Katedrę Literatury Współczesnej i Dziennikarstwa (2002), w której pracował do końca jej istnienia (2004). W 1995 roku zatrudniony został na stanowisku prof. nadzwyczajnego dr hab. Marian Śliwiński (wcześniej pracu-jący w WSP w Słupsku)77. Dzięki temu powstał Zakład Literatury Romantyzmu, którym kierował. Profesor opuścił IFP pod koniec lat 90. W 1993 roku w Zakła-dzie Teorii Literatury IFP podjął pracę jako prof. nadzwyczajny dr hab. Bogdan Czyżak (zatrudniony wcześniej w PAN, 1979–1993, i specjalizujący się w histo-rii kultury), w 1995 roku objął kierownictwo Zakładu Kulturoznawstwa IFP, odszedł w 1998 roku (wykładał potem m.in. w Elbląskiej Uczelni Humanistycz-no-Ekonomicznej i Wyższej Szkole Komunikacji Społecznej w Gdyni). W 1995 roku na stanowisku prof. nadzwyczajnego, w Zakładzie Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego IFP, zatrudniono językoznawcę z Filii UW w Białymstoku (potem Uniwersytet w Białymstoku) dr hab. Henrykę Sędziak78. Podobnie jak wcześniej wymienieni profesorowie, również prof. Sędziak pracowała w IFP zaledwie kilka lat.
75 Zob. Nie bez znaczenia… Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Saloniemu
z okazji jubileuszu 15 000 dni pracy naukowej, red. W. Gruszczyński [i in.], Białystok
2001.
76 Zob. K. Stasiewicz, Był wśród nas historyk ks. prof. dr hab. Alojzy Szorc
(6 X 1935 – 27 XII 2010), „Echa Przeszłości” 2012, t. 13, s. 503–506. Por. I. Makarczyk, Ksiądz profesor Alojzy Szorc (6 X 1935 – 27 XII 2010), „Zapiski Historyczne” 2011, z. 1,
s. 163–167.
77 Zob. Złota księga nauk humanistycznych 2013, s. 402.
78 Zob. D. Czyż, M. Frąckiewicz, Życie i prace Prof. dr hab. Henryki Sędziak, [w:] Prace poświęcone Pani Profesor Henryce Sędziak, red. D. Czyż i M. Frąckiewicz, Łomża 2010, s. 11–13; Złota księga nauk humanistycznych 2013, s. 348–349.
Znacznie dłużej działał w IFP zasłużony dla teatru Bohdan Głuszczak (od 1999 roku prof. sztuk teatr.), długoletni kierownik artystyczny i dyrektor Olsztyńskiej Pantomimy Głuchych (1959–1989), reżyser i aktor Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1962–1971), wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi (1969–1977) oraz Akademii Teatralnej w Warszawie (filia w Białymstoku, 1979–1992, 1994), dyrektor Olsztyńskiego Teatru Lalek (1994–1995). W IFP zatrudniony został 1 października 1994 roku. Za sprawą profesora 1 lipca 1997 roku powstał Zakład Wiedzy o Teatrze. Pomysłodawcy udało się zaprosić do współpracy wykładowców z Wydziału Lalkarskiego Akademii Teatralnej w Warszawie (filia w Białymstoku): prof. nadzw. Tomasza Jaworskiego79
i dr Jadwigę Jakubowską-Opalińską80. W taki sposób pojawiła się na studiach polonistycznych nowa specjalność – edukacja teatralna (od roku akad. 1998/1999). Do zespołu dołączyła wkrótce mgr Kamila Bruderek (potem Bialik), absolwentka olsztyńskiej WSP (1998), która zrealizowała pracę magisterską pod kierunkiem prof. B. Głuszczaka.
Na początku lat 90. mają miejsce awanse pierwszych absolwentów WSP w Olsztynie, którzy zaczęli pracę na uczelni zaraz po studiach i związali się z polonistyką olsztyńską na stałe, kontynuując karierę dydaktyczno-naukową i habilitując się u progu XXI wieku, a więc we wczesnych latach istnienia UWM: 1) Zbigniew Chojnowski doktorat uzyskał w 1991 roku (WSP w Krakowie, promotor prof. dr hab. Stanisław Burkot); habilitacja (UMK, 2000) na podstawie rozprawy wydanej w 1999 roku81;
2) Maria Ankudowicz-Bieńkowska ukończyła stacjonarne studia doktoranc-kie w IBL PAN w Warszawie; doktorat uzyskała w 1992 roku (UMK, promotor doc. dr hab. Janina Kamionka-Straszakowa); habilitacja (UG, 2003) na podstawie rozprawy wydanej w 1997 roku82;
3) Grzegorz Igliński doktorat uzyskał w 1993 roku (UW, promotor prof. dr hab. Andrzej Z. Makowiecki)83; habilitacja (UW, 2000) na podstawie
79 Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w
Olsz-tynie, s. 55–56.
80 Zob. K. Bialik, Profesor Bohdan Głuszczak. Dydaktyk (nie)akademicki), [w:] „Róbcie teatr...”. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Bohdanowi
Głusz-czakowi, red. I. Grzesiak, A. Naruszewicz-Duchlińska, A. Staniszewski, Olsztyn 2007,
s. 37.
81 Zob. Złota księga nauk humanistycznych 2013, s. 44.
82 Zob. więcej: T. Matulewicz, Maria Anna Ankudowicz-Bieńkowska wileńska
olsz-tynianka, [w:] tegoż, Wileńskie rodowody, s. 241–245. W latach 1986–1989 profesor
pracowała jako bibliotekarz, a następnie jako wykładowca (1986–1993) na Wydziale Pedagogicznym WSP.
83 Zob. Absolwenci filologii polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu
rozprawy wydanej w 1999 roku; laureat Nagrody Olsztyńskiego Forum Nauko-wego za rok 1999 w obszarze nauk humanistycznych;
4) Beata Tarnowska doktorat uzyskała w 1994 roku (UMK, promotor prof. dr hab. Andrzej Staniszewski), dysertacja otrzymała Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1995); habilitacja (UŚ, 2005) na podstawie rozprawy wydanej w 2004 roku.