Niemożność modyfikacji zarzutu przez prokuratora

Z chwilą wniesienia aktu oskarżenia, prokurator traci unienia do modyfikowania zarówno opisu, jak i kwalifikacji praw-nej zarzucanego czynu. Może jedynie albo odstąpić od oskarże-nia (art. 14 § 2 KPK), albo złożyć wniosek o zmianę opisu lub kwalifikacji prawnej czynu, jednak pod warunkiem niewykro-czenia poza zakres tożsamości czynu wyznaczony zdarzeniem faktycznym, stanowiącym podstawę faktyczną oskarżenia.

Wyrok SN z 2.12.2005 r., IV KK 98/05, OSNKW 2006, Nr 4, poz. 36

Sentencja

Sąd Najwyższy w sprawie Jana Z., skazanego z art. 291 § 1 i in.

KK, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 2.12.2005 r.

kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego od wyroku Sądu Okręgowego w N. z 5.3.2004 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w N. z 9.1.2003 r.,

uchylił zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Rejonowego w N. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w N. (...).

Z uzasadnienia faktycznego

Prokurator Prokuratury Rejonowej w N. oskarżył Jana Z. o to, że „w dniu 1.7.2001 r. w L. nabył od Marka J. samochód m-ki Mer-cedes Sprinter za kwotę 17 000 zł, faktycznej wartości 56 950 zł, wiedząc na podstawie zaniżonej jego wartości i przebitych nu-merów identyfikacyjnych, że pochodzi on z przestępstwa, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary, co najmniej 6 m-cy za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o przestępstwo z art. 291 § 1 KK w zw. z art. 64 § 1 KK”

(...).

Natomiast w innej sprawie (...) oskarżył go o to, że „w okresie od 2.7.2001 r. do 3.8.2001 r. w bliżej nieustalonym miejscu prze-robił numery identyfikacyjne samochodu m-ki Mercedes Sprin-ter 212 D (...) w ten sposób, że pierwotne znaki nadwozia (...) zeszlifował w zakresie »6«-tego, »9«-tego, »13«-tego, »14«-tego

i »17«-tego znaku z kolei, po czym sposobem ręcznym naniósł w ich miejsce nowe znaki (...), a także zeszlifował pierwotne znaki numeru silnika (...) w zakresie »10«–tego, »11«–tego i »12«–tego znaku z kolei, po czym naniósł w ich miejsca inne nowe znaki (...), tj. o przestępstwo z art. 306 KK”.

Postanowieniem z 10.9.2002 r. Sąd Rejonowy w N. połączył te dwie sprawy (...) do wspólnego rozpoznania (...).

Na rozprawie w dniu 6.11.2002 r. prokurator „zmodyfikował”

zarzut aktu oskarżenia z pierwszej sprawy w ten sposób, że oskarżył Jana Z. o to, że „w dniu 1.7.2001 r. w L. nabył od nieusta-lonej osoby samochód m-ki Mercedes Sprinter za kwotę 17 000 zł (...) faktycznej wartości 56 950 zł pochodzący z kradzieży na szkodę Krzysztofa S., wiedząc, iż pochodził on z przestępstwa, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy za umyślne przestępstwo podobne, tj. o przestępstwo z art. 291 § 1 KK w zw. z art. 64 § 1 KK”.

Sąd Rejonowy w N. wyrokiem z 9.1.2003 r. uznał oskarżonego Jana Z. za winnego:

„I. tego, że w okresie czasu pomiędzy 1.7.2001 r. a 3.8.2001 r.

w nieustalonym miejscu na terenie RP nabył od nieustalo-nej osoby za nieustaloną kwotę samochód marki Mercedes Sprinter 212 D (...), wartości co najmniej 70 000 zł, wiedząc, że został on uzyskany za pomocą czynu zabronionego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej sześciu miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne,

II. popełnienia czynu zarzucanego mu, w pkt II aktu oskarże-nia, przy czym ustalił, że zarzucanego mu czynu oskarżony dopuścił się w okresie od 1.7.2001 r. do 3.8.2001 r.”.

Ustalił przy tym, że „Jan Z. w dniu 1.7.2001 r., za cenę 17 000 złotych, zakupił od Michała M. samochód marki Merce-des Benz Sprinter 312D Maxi, koloru białego (...) oraz samochód Mercedes Sprinter 212 D w czasie i okolicznościach opisanych w punkcie I wyroku”.

Po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji obrońcy oskar-żonego, Sąd Okręgowy w N., wyrokiem z 5.3.2004 r., utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Wyrok sądu odwoławczego zaskarżył kasacją obrońca ska-zanego i zarzucając między innymi:

– rażące naruszenie prawa procesowego przez to, że oskarżyciel w toku rozprawy zmodyfikował zarzucany skazanemu czyn stanowiący paserstwo z art. 291 § 1 KK i na tej podstawie rozpoznano rozszerzone oskarżenie z naruszeniem art. 398 KPK,

– wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w N. do ponownego rozpoznania.

Prokurator Okręgowy w N. wniósł o oddalenie kasacji.

Z uzasadnienia prawnego

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Nieprawdziwy jest zarzut rażącego naruszenia art. 398 KPK z uwagi na to, że sytuacja opisana w tym przepisie w rozpozna-wanej sprawie nie zaistniała. Wprawdzie w protokole rozprawy z 6.11.2002 r. figuruje zapis, że prokurator modyfikuje zarzut aktu oskarżenia dotyczący przestępstwa paserstwa, ale nie zna-czy to, że wystąpił on z nowym oskarżeniem. Wszak zmodyfiko-wany zarzut dotyczy nabycia w tym samym dniu tego samego samochodu, przynajmniej tak zindywidualizowanego w oparciu o numery podwozia i silnika, jak w zarzucie aktu oskarżenia. Owa modyfikacja dotyczyć miała jedynie osoby sprzedającego oraz bardzo istotnego elementu, a mianowicie pochodzenia pojazdu z kradzieży na szkodę Krzysztofa S. Rzecz w tym jednak, że w dniu 1.7.2001 r. pojazd należący do Krzysztofa S. nie został jeszcze skradziony. Tak więc nie można przyjąć, że ta bardzo nieprecyzyjna modyfikacja była w istocie poszerzeniem oskarżenia o nowy czyn.

Nie potraktował jej w ten sposób również sąd I instancji.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań, w tym miejscu należy stwierdzić, że przedmiotem procesu karnego jest kwestia odpowiedzialności karnej osoby oskarżonej przez oskarżyciela o zarzucony jej czyn zabroniony, opisany i zakwalifikowany w za-rzucie akcie oskarżenia jako przestępstwo. Z chwilą skutecznego wniesienia aktu oskarżenia do sądu ten ostatni staje się gospoda-rzem sprawy (dominus litis) i to on zobowiązany jest przepisami procedury karnej do określonego postępowania, mającego na

celu dalsze realizowanie celów procesu karnego. Zgodnie jednak z zasadą skargowości, sąd związany jest podstawą faktyczną oskarżenia, tj. czynem opisanym i zakwalifikowanym w zarzu-cie aktu oskarżenia. Ten bowiem czyn wyznacza ramy rozpo-znania sprawy. Do momentu więc wniesienia aktu oskarżenia prokurator ma pełną swobodę w formułowaniu opisu i kwalifi-kacji prawnej zarzucanego podejrzanemu czynu. Co więcej, ma wręcz obowiązek, wraz ze zmieniającą się sytuacją wynikającą z przeprowadzonych dowodów, zmieniać ów opis i kwalifikację, wydając w tym przedmiocie stosowne postanowienie. Jednak z chwilą wniesienia aktu oskarżenia prokurator traci uprawnie-nia do modyfikowauprawnie-nia zarówno opisu, jak i kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu. Może jedynie albo odstąpić od oskarżenia (art. 14 § 2 KPK), albo składać wniosek do sądu o zmianę opisu i (lub) kwalifikacji prawnej tego czynu, jednakże pod warunkiem niewykroczenia poza zakres tożsamości czynu wyznaczony zdarze-niem faktycznym, stanowiącym podstawę faktyczną oskarżenia.

Żaden bowiem przepis procedury karnej na taką modyfikację nie zezwala. Zdarzenie faktyczne, opisane i opatrzone kwalifikacją prawną, jako czyn przestępczy, wyznacza granice i przedmiot procesu. Nie oznacza to oczywiście, że prokurator ma nie za-uważać zmieniającej się sytuacji. Przeciwnie, zasada legalizmu nakazuje mu składanie wniosku do sądu, będącego gospoda-rzem sprawy, o zmianę opisu czynu, o zmianę jego kwalifikacji prawnej, zaś w szczególnych sytuacjach – nakazuje mu wręcz odstąpić od oskarżenia. I tak jak odstąpienie od oskarżenia (oczy-wiście w sprawach z oskarżenia publicznego) nie wiąże sądu, co oznacza, że może on prowadzić dalej postępowanie w granicach wytyczonych zarzutem aktu oskarżenia, tak i wniosek o zmianę opisu czy kwalifikacji prawnej czynu zarzuconego nie może wią-zać, również w tym sensie, że wytycza nowe ramy oskarżenia.

W tym kontekście nie można podzielić poglądu wyrażonego na gruncie nieobowiązującego już Kodeksu postępowania karnego z 1969 r., na marginesie rozważań dotyczących innej proble-matyki, w wyroku Sądu Najwyższego z 12.6.1996 r., w sprawie II KKN 25/96 (OSNPiPr 1997, Nr 2, poz. 10), zgodnie z którym

„jeżeli na rozprawie prokurator zmienił pierwotną ocenę prawną

czynu zawartą w akcie oskarżenia, to przedmiotem postępowania jest kwestia odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucany czyn w ramach nowej oceny prawnej, a nie według kwalifikacji prawnej wskazanej w akcie oskarżenia”. Nie można też podzielić stanowiska zawartego w glosie aprobującej opisane orzeczenie, że nie można odmawiać prokuratorowi „...samodzielnego pra-wa do zmodyfikopra-wania zarzutu określonego w akcie oskarżenia, (którego jest autorem) w toku rozprawy głównej. Takie ograni-czenie uprawnień oskarżycielskich nie znajduje żadnych podstaw prawnych, co więcej, byłoby wyraźnie sprzeczne z obowiązującą prokuratora zasadą obiektywizmu...” (S. Stachowiak, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1996 r., II KKN 25/96, Prok. i Pr. 1997, Nr 6, s. 101).

Podkreślenia wymaga, że z chwilą wniesienia aktu oskarżenia prokurator staje się stroną postępowania, co oznacza, iż traci on uprawnienia „władcze”, przysługujące gospodarzowi sprawy.

Ponadto przepis art. 413 § 1 pkt 4 KPK wskazuje, że wyrok po-winien zawierać przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu; takie zaś uprawnienie i taką powinność Kodeks postępowania karnego na-daje oskarżycielowi przy formułowaniu aktu oskarżenia (art. 332

§ 1 pkt 2–4). Przywołanie wskazanych przepisów jest niezbędne, bowiem rozwiązania sygnalizowanego problemu należy szukać w przepisach nadających kompetencje, nie zaś w braku przepi-sów zawierających ograniczenie tychże (por. też: J. Satko, Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15.6.1995 r., OSP 1996, Nr 2, poz. 42).

Wracając zaś na grunt rozpoznawanej sprawy, modyfikacja zarzutu aktu oskarżenia była więc wnioskiem prokuratora skie-rowanym do sądu I instancji o rozważenie zmiany opisu czy-nu zawartego w akcie oskarżenia i nie tworzyła nowej jakości, o której pisze w zarzucie pierwszym autor kasacji.

Odnośnie do nabycia przez skazanego samochodu pocho-dzącego z kradzieży, sąd I instancji ustalił, że opisany w zarzucie aktu oskarżenia samochód Mercedes Sprinter skazany rzeczywi-ście kupił, że kupił go od konkretnej osoby, tyle tylko, iż wbrew twierdzeniu oskarżyciela samochód ten legalnie został

sprowa-dzony do Polski, a więc że pojazd ten nie mógł być przedmiotem paserstwa. Nie uniewinnił jednak skazanego od zarzucanego mu czynu, lecz przypisał mu, wykraczając poza opisany w akcie oskarżenia czyn, nabycie od nieustalonej osoby, w nieustalonym miejscu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, w innym czasie innego samochodu, rzeczywiście skradzionego we Wrocławiu.

De facto skazał więc Jana Z. za zupełnie inny czyn, choć kwali-fikowany tak jak czyn zarzucany. Na dodatek w uzasadnieniu podkreślił, że zmienił tylko opis czynu zarzucanego oskarżonemu w punkcie pierwszym aktu oskarżenia, w rzeczywistości zaś – co podnosi autor kasacji i co wykazano wyżej – tożsama z zarzutem aktu oskarżenia pozostaje tylko osoba skazanego i kwalifikacja prawna przypisanego mu czynu.

1. Jaka jest różnica w pozycji procesowej prokuratora w postę-powaniu przygotowawczym i w stadium jurysdykcyjnym?

2. Jak należy rozumieć pojęcie „tożsamości granic oskarżenia”

i jaki ma ono wpływ na zakres rozpoznania sprawy przez sąd?

Ad 1. Usytuowanie procesowe prokuratora w postępowa-niu przygotowawczym jest diametralnie odmienne od jego po-zycji w stadium jurysdykcyjnym. Ustawa procesowa wskazuje prokuratora jako podstawowy organ prowadzący i nadzorują-cy postępowanie przygotowawcze. Zasadą jest, że prokurator prowadzi śledztwo, może jednak powierzyć je do prowadzenia Policji w całości, w części albo zlecić wykonanie w jego toku poszczególnych czynności. Czynności procesowe w toku śledz-twa związane z przedstawieniem zarzutów, zmianą lub ich uzupełnieniem należą do wyłącznej kompetencji prokuratora.

Prokurator może zastrzec do osobistego wykonania jakąkolwiek czynność śledztwa, a w szczególności czynności wymagające wydania postanowienia – art. 311 KPK. Prokurator jest dominus litis postępowania przygotowawczego.

Zgodnie z art. 326 § 1 KPK prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym w takim zakresie, w jakim sam go nie prowadzi.

Prokurator może objąć nadzorem także czynności sprawdza-jące, prowadzone w trybie przedprocesowym, których wykonanie ma za cel potwierdzenie informacji o popełnieniu przestępstwa zawartych w zawiadomieniu. W obecnym stanie prawnym Policja, wykonując czynności sprawdzające, nie ma obowiązku powia-damiania prokuratora o ich podjęciu¹⁶⁵.

Kodeks postępowania karnego nakłada na prokuratora obo-wiązek czuwania nad prawidłowym i sprawnym przebiegiem całego nadzorowanego przez siebie postępowania. Zgodnie z art. 2 ProkU jej zadaniem jest m.in. czuwanie nad ściganiem przestępstw. Z tytułu sprawowanego nadzoru prokurator wy-znacza kierunki postępowania i wydaje w tym celu zarządze-nia, może też uczestniczyć w czynnościach dokonywanych przez prowadzącego postępowanie, osobiście je przeprowadzać albo przejąć sprawę do własnego prowadzenia – art. 326 KPK.

Mimo władczych kompetencji prokuratora na tym etapie po-stępowania w coraz szerszym zakresie czynności popo-stępowania przygotowawczego podlegają kontroli sądowej. Przejawem tej kontroli są między innymi: rozpatrywanie zażaleń na postano-wienia o odmowie wszczęcia i umorzenia postępowania przygo-towawczego – art. 330 § 1 KPK w zw. z art. 465 § 2 KPK – orze-kanie o umorzeniu postępowania z uwagi na niepoczytalność podejrzanego i potrzebę orzeczenia środka zabezpieczającego – art. 324 KPK. Sąd stosuje i przedłuża tymczasowe aresztowanie – art. 250 § 1 KPK, art. 263 § 1–2, 4 KPK. Nadto sąd wykonuje też czynności procesowe przesłuchania świadka w toku postę-powania przygotowawczego, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, a strona, prokurator lub inny organ prowadzący postępowanie zwróci się do sądu z żądaniem przesłuchania – art. 316 § 3 KPK. Sąd przesłuchuje też małoletnich świadków w postępowaniu przy-gotowawczym w trybie art. 185a i 185b KPK. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi na podstawie art. 299 § 3 KPK przysługują prawa strony.

165 Obowiązek ten uchylony został ustawą z 10.1.2003 r. o zmianie ustawy Kodeks postę-powania karnego (…), Dz.U. Nr 17, poz. 155, poprzez uchylenie § 4 art. 307 KPK.

Mimo poddania w pewnym zakresie czynności prokuratora kontroli sądu to do prokuratora należy przygotowanie skargi pub-licznej i właściwe skonstruowanie zarzutów. Prokurator zgodnie z zasadą legalizmu wnosi i popiera przed sądem żądanie ukarania określonej osoby za wskazany w akcie oskarżenia czyn ścigany z urzędu – art. 10 § 1 KPK. Wszczęcie postępowania sądowego na-stępuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela – art. 14 KPK.

Decyzja o przedstawieniu zarzutów, a także o jego uzupeł-nieniu i zmianie należy do prowadzącego postępowanie przy-gotowawcze. Czynności te w śledztwie, zgodnie z art. 311 § 3 KPK, wykonuje osobiście prokurator.

W postępowaniu przygotowawczym prokurator samodzielnie może wobec zmiany lub dokonania nowych ustaleń dowodowych wydać na podstawie art. 314 KPK nowe postanowienie o przed-stawieniu zarzutów. Sytuacja taka zaistnieje, gdy w toku postępo-wania ujawni się potrzeba zarzucenia podejrzanemu popełnienia czynu nieobjętego wydanym postanowieniem o przedstawieniu zarzutów albo gdy należy mu zarzucić popełnienie czynu w zmie-nionej w sposób istotny postaci. Podstawę do wydania nowego postanowienia stanowi także potrzeba zakwalifikowania zarzu-canego czynu z nowego przepisu.^.

Wydanie nowego postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest nie tylko uprawnieniem, ale i obowiązkiem prowadzącego postępowanie, spełnia bowiem z punktu widzenia poszanowa-nia prawa do obrony funkcję gwarancyjną. Z tego też powodu w § 157 ust. 2 Regulaminu wewnętrznego urzędowania¹⁶⁶ przewi-dziano dodatkową, niewynikającą wprost z regulacji kodeksowej przesłankę wydania nowego postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Mianowicie postanowienie takie należy wydać także, gdy zarzucany czyn należy zakwalifikować z przepisu o takim samym zagrożeniu ustawowym lub z łagodniejszego przepisu, gdy ma to znaczenie dla obrony podejrzanego.

Ostateczna postać zarzucanego oskarżonemu czynu zawarta jest w akcie oskarżenia. Prokurator zgodnie z art. 332 § 1 KPK zobowiązany jest dokładnie określić zarzucany oskarżonemu czyn

166 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24.3.2010 r. – Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, Dz.U. Nr 49, poz. 296.

ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popeł-nienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody.

Wniesienie aktu oskarżenia do sądu stanowi dla prokura-tora cezurę możliwości samodzielnego wpływania na kształt zarzucanego oskarżonemu czynu. Prokurator nie ma od tego momentu prawa modyfikowania opisu zarzucanego czynu¹⁶⁷. Jest to jedno z pryncypiów postępowania karnego. Od momentu wniesienia skargi publicznej nie istnieje możliwość zmiany przed-miotu oskarżenia, w konsekwencji też przedprzed-miotu wyrokowania.

Cechą postępowania sądowego jest niezmienność stanu oskar-żenia¹⁶⁸. Wyjątkiem od tej reguły jest możliwość przedmiotowe-go rozszerzenia oskarżenia o nowy czyn stanowiący odmienne zdarzenie faktyczne¹⁶⁹. Jeżeli oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do nowego czynu.

W kontekście prezentowanych poglądów za niezasługujące na akceptację należy uznać stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z 12.6.1996 r.¹⁷⁰ w sprawie przywołane w oma-wianym orzeczeniu.

Podobnie za nieznajdujące oparcia w obowiązujących regu-lacjach procesowych uznać należy poglądy doktryny akceptują-ce możliwość modyfikacji przez prokuratora zarzutu na etapie postępowania sądowego¹⁷¹.

Wyłączenie możliwości zmiany zarzutu przez prokuratora nie uchyla obowiązującej go zasady obiektywizmu. Możliwość złoże-nia wniosku dotyczącego zmiany kwalifikacji do sądu pozwala bowiem na uprzedzenie stron o możliwości zakwalifikowania

167 Tak m.in.: SN w wyr. z 6.2.2008 r., V KK 265/07, Prok. i Pr. – wkł. 2008, Nr 11, poz. 26.

168 „Przedmiotem wyrokowania jest treść aktu oskarżenia odczytanego przy rozpoczęciu przewodu sądowego, gdy rozpoczyna się spór prawnokarny. Modyfikacje aktu oskarżenia nie wiążą sądu (arg. z art. 14 § 2 KPK), są jedynie przesłanką orzekania, ale nie zmieniają jego przedmiotu”, wyr. SA w Krakowie z 28.4.1999 r., III Aka 62/99, KZS 1999, z. 5, poz. 38.

169 L.K. Paprzycki [w:] J. Grajewski (red.), J.K. Paprzycki, S. Steinborn, Komentarz aktualizo-wany…, op. cit., LEX 2012, komentarz aktualizowany do art. 398 KPK.

170 II KKN 25/96, op. cit.

171 Pogląd taki wyrazili: W. Grzeszczyk, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2005 r., IV KK 98/05, Prok. i Pr. 2007, Nr 1, s. 161–164; S, Stachowiak, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1996 r., sygn. II KKN 25/96, Prok. i Pr.,1997, Nr 6, s. 101.

czynu według innego przepisu prawnego zgodnie z art. 399 KPK. Wszelkie oświadczenia oskarżyciela związane z odmiennym ujęciem oskarżenia złożone na rozprawie należy traktować jako wnioski o odpowiednie ukształtowanie przez sąd treści czynu przypisanego¹⁷². Nie zmienia tej oceny fakt, że prokurator jest nie tylko oskarżycielem publicznym, lecz także rzecznikiem interesu społecznego, gdyż ta ostatnia funkcja pozwala na kształtowanie kierunku wnoszonych środków prawnych i zgłaszanych postu-latów procesowych.

Oczywistą konsekwencją usytuowania prokuratora w postę-powaniu sądowym jest swoboda sądu w ocenie wniosku proku-ratora o zmianę wniesionego zarzutu. Jeśli bowiem sąd nie jest związany odstąpieniem oskarżyciela od wniesionego oskarżenia – art. 14 § 2 KPK – to tym bardziej nie może być związany jego stanowiskiem w kwestii zmiany zarzutu oskarżenia.

Samodzielne prawo prokuratora do modyfikacji zarzutu aktu oskarżenia po jego skierowaniu do sądu musiałoby wynikać z normy kompetencyjnej zawartej w ustawie procesowej. Takiego zapisu Kodeks postępowania karnego nie zawiera. Prokurator w postępowaniu sądowym jest stroną, która może składać wnio-ski i oświadczenia oraz skarżyć zapadłe rozstrzygnięcia sądu.

Zakres kompetencji prokuratora po skierowaniu aktu oskarżenia ogranicza się do możliwości odstąpienia od oskarżenia w opar-ciu o przepisy art. 14 § 2 KPK. Prokurator nie ma możliwości cofnięcia aktu oskarżenia¹⁷³. Odstąpienie może być całkowite lub częściowe (dotyczyć niektórych oskarżonych lub niektórych zarzutów).

Prokurator, gdy dostrzega potrzebę modyfikacji zarzutu za-wartego w akcie oskarżenia, może składać wnioski dowodo-we, dążąc do zmiany ustaleń faktycznych, które jednak muszą pozostawać w granicach tożsamości czynu zarzucanego aktem oskarżenia.

Ad 2. Zestawienie wymogów procesowych zawartych w art. 332 § 1 pkt 2, art. 398 i art. 399 KPK oraz art. 413 § 1

172 Wyrok SA w Warszawie z 4.4.2000 r., Aka 11/00, OSA 2000, Nr 10, poz. 76.

173 Porównaj: wyr. SN z 28.12.1976 r., VI KRN 286/76, OSNKW 1997, Nr 3, poz. 25.

pkt 4 KPK wyraża wspólne założenie dotyczące zagwarantowania w stadium jurysdykcyjnym tożsamości przedmiotu oskarżenia.

Zamysłem ustawodawcy było zapewnienie stabilności sytua-cji prawnej oskarżonego, który nie powinien być zaskakiwa-ny zmianą zarzutu lub wniesieniem w toku procesu nowego oskarżenia.

Utrzymanie tożsamości przedmiotu postępowania podczas całego postępowania sądowego jest przejawem równości stron postępowania.

Z wymienionych powodów interpretacja pojęcia „granic oskarżenia” ma elementarne znaczenie dla poszanowania wy-mienionych reguł postępowania i tym samym nie może być dokonywana ekstensywnie.

Granice oskarżenia wyznaczają podmiotowe granice procesu, określone przez zdarzenie faktyczne, które oskarżyciel opisuje w akcie oskarżenia w formie zarzutu, podając także naruszony, jego zdaniem, przepis ustawy karnej¹⁷⁴.

Przedmiotem procesu jest odpowiedzialność oskarżonego za wskazany w akcie oskarżenia czyn. Granice postępowania określa zdarzenie faktyczne, do którego ten czyn się odnosi.

O granicach oskarżenia nie decyduje jego opis, określenie norm czasowych jego popełnienia ani zaproponowana przez oskarży-ciela kwalifikacja prawna¹⁷⁵.

Zmiana ustaleń odpowiadających znamionom ustawowym przestępstwa, nawet jeśli inaczej precyzują czas i miejsce po-pełnienia przestępstwa, nie stanowi wyjścia poza granice skargi uprawnionego oskarżyciela¹⁷⁶.

Warunkiem pozostania w granicach oskarżenia, o których mowa w przepisie art. 399 § 1 KPK, jest istnienie chociaż części

Warunkiem pozostania w granicach oskarżenia, o których mowa w przepisie art. 399 § 1 KPK, jest istnienie chociaż części