Orzeczenie kończące postępowanie karne w innym

w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej jako negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 54 KWUS

Od 1.5.2004 r. orzeczenie kończące postępowanie karne w innym państwie Unii Europejskiej (art. 54 Konwencji wyko-nawczej do Układu z Schengen) stoi na przeszkodzie ściganiu karnemu w Polsce za ten sam czyn. Nie ma przy tym znaczenia, czy takie orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej zapadło przed datą polskiej akcesji do tejże Unii, czy też po tej dacie. Istotne jest jedynie to, czy sąd polski orzekał po 1.5.2004 r., albowiem od tego dnia na przeszkodzie ściganiu w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 KPK stoi orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim.

Wyrok SN z 29.3.2011 r., III KK 365/10, OSNKW 2011, Nr 7, poz. 58

Sentencja

Sąd Najwyższy w sprawie Wiesława J., skazanego z art. 43 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.4.1997 r.

i art. 242 § 1 KK, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 29.3.2011 r. kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Oby-watelskich od wyroku Sądu Rejonowego w R. z 20.5.2004 r., 1) uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej skazania

Wie-sława J. za przestępstwa określone w art. 43 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.4.1997 r. i w tym zakre-sie na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 114 § 3 pkt 3 KK i art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schen-gen z 14.6.1985 r. postępowanie karne wobec Wiesława J.

umorzył,

2) oddalił kasację w pozostałym zakresie.

Z uzasadnienia faktycznego

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył kasacją wyrok Sądu Rejonowego w R. z 20.5.2004 r., którym skazano Wiesława J.

za dwa przestępstwa zakwalifikowane z art. 43 ust. 3 ustawy z 24.4.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 76, poz. 468 ze zm.), popełnione w okresie od 10.8.1996 r. do 13.8.1996 r.

oraz w dniu 18.9.1996 r., a polegające na udziale w obrocie środkami odurzającymi w znacznych ilościach. Ponadto skazano go za przestępstwo określone w art. 242 § 1 KK, polegające na samouwolnieniu się ze szpitala krajowego w Z. na terenie Re-publiki Federalnej Niemiec w dniu 12.5.2001 r. Wyrok powyższy nie został zaskarżony i uprawomocnił się w I instancji.

W odniesieniu do skazania za oba przestępstwa określone w art. 43 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w kasacji pod-niesiono zarzut naruszenia art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 114

§ 3 pkt 3 KK i w zw. z art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z 14.6.1985 r. (Dz. Urz. UE z 2000 r. Nr 239, poz. 19 ze zm.), polegającego na skazaniu oskarżonego za przypisane mu czyny popełnione na terenie Republiki Federalnej Niemiec, w sy-tuacji gdy został on uprzednio skazany za to samo prawomocnym wyrokiem Sądu Krajowego w Koblencji z 23.7.1998 r. (…).

Opierając się na powyższych zarzutach, Rzecznik Praw Oby-watelskich wniósł o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej skazania za przestępstwa określone w art. 43 ust. 3 ustawy o przeciw-działaniu narkomanii i umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 KPK z powodu zaistnienia ujemnej przesłanki procesowej w postaci stanu rzeczy osądzonej (…).

Z uzasadnienia prawnego

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja jest zasadna w stopniu oczywistym w zakresie pierw-szego z podniesionych w niej zarzutów. Wprawdzie zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w R., z powodu jego niezaskarżenia, nie został pisemnie uzasadniony, to jednak dla oceny zasadności zarzutów wystarczający jest sam opis zachowań przypisanych oskarżonemu.

Co do skazania za przestępstwa określone w art. 43 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zauważyć należy, że art. 17

§ 1 pkt 7 KPK, konstytuujący negatywną przesłankę powagi

rze-czy osądzonej, musi być interpretowany w powiązaniu z art. 114 KK, który określa prawne znaczenie orzeczenia wydanego za gra-nicą. W § 1 przepis ten przyjmuje zasadę, że orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadze-nia postępowaprowadze-nia karnego za ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim. Zasada ta jednak jest ograniczona wyjątkami określonymi w art. 114 § 3 KK, któremu nowe brzmienie nadano ustawą z 18.3.2004 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 626), obowiązującą od 1.5.2004 r., to jest od dnia akcesji Polski do Unii Europejskiej (§ 3 pkt 3 znowelizowany został ponownie ustawą z 24.10.2008 r., Dz.U. Nr 214, poz. 1344, co jednak w rozpoznawanej sprawie pozbawione jest znaczenia). Od 1.5.2004 r., w związku z przy-stąpieniem Polski do Unii Europejskiej, w stosunku do Polski obowiązuje także Traktat wykonawczy do Układu z Schengen z 14.6.1995 r. (Dz. Urz. UE z 2000 r. Nr 239, poz. 19 ze zm.), który od chwili wejścia w życie traktatu amsterdamskiego stał się częścią acquis communautaire Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 54 tego Traktatu osoba, której proces zakończył się wy-daniem prawomocnego wyroku na obszarze jednej Umawiającej się Strony, nie może być ścigana na obszarze innej Umawiającej się Strony za ten sam czyn, pod warunkiem że została nałożona i wykonana kara lub jest ona w trakcie wykonywania, lub nie może być już wykonana na mocy przepisów prawnych skazującej Umawiającej się Strony. Z uwzględnieniem tej regulacji musi być odczytywany przepis art. 114 § 3 pkt 3 KK, według którego (w brzmieniu obowiązującym w dniu orzekania przez Sąd Re-jonowy w R. w niniejszej sprawie) przepisu art. 114 § 1 KK nie stosuje się do prawomocnych orzeczeń sądów państw obcych kończących postępowanie karne, jeżeli wynika to z wiążącej Polskę umowy międzynarodowej. Innymi słowy, od 1.5.2004 r.

orzeczenie kończące postępowanie karne w innym państwie Unii Europejskiej (bo tylko te związane są postanowieniami Konwen-cji wykonawczej do Układu z Schengen) stoi na przeszkodzie ściganiu karnemu w Polsce za ten sam czyn (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2.6.2006 r., IV KO 22/05, OSNKW 2006, Nr 7–8, poz. 75). Nie ma przy tym znaczenia, czy owo orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej zapadło przed

datą polskiej akcesji do Unii, czy też po tej dacie. Istotne jest jedynie to, czy sąd polski orzekał po 1.5.2004 r., albowiem od tego dnia na przeszkodzie ściganiu w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 KPK stoi orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim.

Wiesław J. skazany został wyrokiem Sądu Krajowego w Kob-lencji z 23.7.1998 r. Nie ulega przy tym w wątpliwości, że ska-zaniem tym objęto zachowania przypisane oskarżonemu jako przestępstwa zaskarżonym wyrokiem. Powinnością Sądu było w tej sytuacji umorzenie postępowania w zakresie czynów kwali-fikowanych jako przestępstwa określone w art. 43 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 14 § 3 pkt 3 KK oraz art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen. Nie czyniąc tego, Sąd Rejonowy rażąco naruszył te przepisy, co w konsekwencji prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku we wskazanej części i umorzenia postę-powania na wskazanej wyżej podstawie (…).

1. Jaki jest zakres intertemporalny stosowania w polskim po-rządku prawnym zasady ne bis in idem, wyrażonej w art. 54 KWUS?

2. Jak należy w polskim porządku prawnym interpretować i stosować treść art. 17 § 1 pkt 7 KPK w świetle regulacji międzynarodowych konstruujących zasadę ne bis in idem?

3. Czy w ramach prowadzenia krajowego postępowania kar-nego polski organ procesowy może bezpośrednio stosować art. 54 KWUS?

4. Jak należy interpretować treść art. 54 KWUS w kontekście wymogu jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej i jednolitej wykładni we wszystkich państwach członkow-skich Unii Europejskiej?

5. Jakie krajowe i unijne instrumenty prawne umożliwiają skuteczną wymianę informacji między państwami człon-kowskimi na temat ostatecznych rozstrzygnięć organów krajowych w sprawach karnych?

Ad 1. Stanowisko Sądu Najwyższego nie pozostawia wąt-pliwości, że od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, to jest od 1.5.2004 r., przepis art. 17 § 1 pkt 7 KPK musi być

także interpretowany przez sądy polskie w powiązaniu z art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen (zwanej dalej

„KWUS”)²³. Oznacza to z jednej strony, że orzeczenia kończące postępowanie karne w innym państwie członkowskim Unii Euro-pejskiej mogą stanowić przeszkodę ścigania karnego w Polsce za ten sam czyn, przy czym nie ma znaczenia, czy owo orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim UE zapadło przed datą polskiej akcesji do Unii, czy też po tej dacie. Istotne jest jedynie to, czy sąd polski orzekał po 1.5.2004 r., ponieważ od tego dnia na przeszkodzie ściganiu, w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 KPK, stoi orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej²⁴. Z drugiej strony orzeczenia kończące postępowa-nie karne w Polsce mogą stanowić przeszkodę ścigania karnego w innym państwie członkowskim Unii za ten sam czyn.

Ad 2. Nie można jednak zapominać, że przepis art. 17 § 1 pkt 7 KPK musi być także interpretowany w szerszym kontekście praw-nomiędzynarodowym, między innymi w powiązaniu z systemem prawnym Rady Europy, w szczególności z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności²⁵ (art. 4 wiążącego Polskę protokołu dodatkowego Nr 7 do EKPCz²⁶, statuującego zakaz ponownego sądzenia lub karania), która wobec bogatego dorobku orzecznictwa swoich organów ma zasadnicze znaczenie dla wypracowania standardów współpracy pomiędzy państwami członkowskimi, a która jednocześnie, ze względu na podjęte

zo-23 W wersji angielskojęzycznej treść tego przepisu jest następująca: „A person whose trial has been finally disposed of in one Contracting Party may not be prosecuted in another Contracting Party for the same acts provided that, if a penalty has been imposed, it has been enforced, is actually in the process of being enforced or can no longer be enforced under the laws of the sentencing Contracting Party”.

24 Z art. 3 ust. 1 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia do Unii Europejskiej Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej w związku z pkt 2 jego załącznika I wynika, że KWUS jest wiążąca i stosuje się ją w Polsce, począwszy od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, to jest od 1.5.2004 r., Dz.Urz. L Nr 236 z 2003 r., s. 33 (http://eur-lex.europa.eu/pl/treaties/dat/12003T/pdf/12003T.html).

25 Nazywaną też Europejską Konwencją Praw Człowieka, podpisaną przez państwa będące członkami Rady Europy 4.11.1950 r. w Rzymie. EKPCz weszła w życie w dniu 8.9.1953 r., po ratyfikowaniu jej przez pierwszych 10 państw. Natomiast w stosunku do Polski weszła w życie w 1993 r., Dz.U. z 1992 r. Nr 61, poz. 284 ze zm., dalej jako: EKPCz.

26 Sporządzony 22.11.1984 r. w Strasburgu, Dz.U. z 2003 r. Nr 42, poz. 364.

bowiązania, ma bezpośredni wpływ na kształt ustawodawstwa państw członkowskich – a więc także na kształt ustawodawstwa polskiego²⁷ – oraz stosowanie przepisów w prawie wewnętrznym, między innymi również w zakresie art. 17 § 1 pkt 7 KPK²⁸. Ponad-to EKPCz, przynosząc „ze sobą ideę upodmioPonad-towienia jednostki (osoby prywatnej) na forum międzynarodowym”²⁹, ustanawia bezpośrednio na rzecz jednostki takie prawa, na które może się ona powołać przed sądami krajowymi³⁰. Należy podkreślić efek-tywność mechanizmu kontrolnego przestrzegania EKPCz³¹, która ustanowiła międzynarodową kontrolę przestrzegania normaty-wu, stanowiąc w art. 19, że w celu zapewnienia przestrzegania zobowiązań wynikających z niej dla państw członkowskich tworzy się Europejski Trybunał Praw Człowieka³² – konstruując, po raz pierwszy w dziejach prawa międzynarodowego, system ochrony ustanowionych w jej treści praw osobistych³³.

Tak więc ocena, czy w polskim systemie prawnym granice prawa jednostki do ochrony standardów wykreowanych w

sy-27 Porównaj szerzej: C. Mik, Teoria obowiązków pozytywnych państw-stron traktatów w dziedzinie praw człowieka (na przykładzie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [w:]

J. Białocerkiewicz, M. Balcerzak, A. Czeczko-Durlak, O ludzki wymiar prawa. Księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Jasudowicza, Toruń 2006, s. 257–276.

28 Zobacz szerzej: R. Pelewicz, Zasada ne bis in idem w kontekście europejskim. Znaczenie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Sprawied-liwości dla sędziego krajowego. [w:] IUS ET AMICITIA. Stosowanie prawa międzynarodowego i ponadnarodowego w zakresie ochrony praw człowieka w wewnętrznych systemach prawnych Polski i Ukrainy. Pierwsze Polsko-Ukraińskie Forum Prawnicze, Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu 2007, s. 25 i n.

29 Zobacz: B. Gronowska, Pozycja jednostki w systemie procedury kontrolnej Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., [w:] J. Białocerkiewicz, M. Balcerzak, A. Czeczko-Durlak, op. cit., s. 164.

30 Szerzej na temat pozycji jednostki w systemie procedury kontrolnej Konwencji zob.:

F. Sudre, Konwencja Europejska o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, War-szawa 1993, s. 10–11; B. Gronowska, Pozycja jednostki…, op. cit., s. 161–181.

31 Zobacz: L. Gardocki, Europejskie standardy wypowiedzi a polskie prawo karne [w:] Stan-dardy praw człowieka a prawo karne, Warszawa 1995, s. 226, oraz Z. Gostyński, Tajemnica dziennikarska a obowiązek składania zeznań w procesie karnym, Warszawa 1997, s. 66.

32 Oświadczenie rządowe z 28.10.1998 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską protokołu Nr 11 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, dotyczącego przekształcenia mechanizmu kontrolnego ustanowionego przez Konwencję, sporządzonego w Strasburgu dnia 11.5.1994 r., który wszedł w życie w stosunku do Polski dnia 1.11.1998 r., Dz.U. Nr 147, poz. 962. Wcześniej, od 1.5.1993 r., Polska uznała kompetencje Europejskiej Komisji Praw Człowieka i jurysdykcję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 286.

33 F. Sudre, op. cit., s. 7–8.

stemie prawnym Unii Europejskiej, Rady Europy czy Organizacji Narodów Zjednoczonych³⁴, w tym standardu zakazu ponownego karania za ten sam czyn, zostały wytyczone w sposób optymal-ny, czy też nie, musi uwzględniać nie tylko obowiązujące w tym zakresie standardy krajowe, ale także standardy wykreowane w normatywach międzynarodowych³⁵, które narzucają sposób interpretacji przepisów prawa wewnętrznego³⁶. W konsekwencji dla ustalenia na gruncie polskiego porządku prawnego zakresu odpowiedzialności karnej organ procesowy nie może posługiwać się tylko polskimi przepisami – Kodeksem karnym i Kodeksem postępowania karnego – ale musi mieć przed sobą także tekst odpowiednich aktów prawa międzynarodowego.

Ad 3. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego zasługuje na uwagę także z tego powodu, że nie tylko podkreśla konieczność otwar-tości i kreatywności wobec interpretacji polskich (krajowych) norm proceduralnych, ale jednocześnie wskazuje na obowiązek uwzględniania regulacji unijnych w procesie stosowania prawa polskiego (krajowego). Ukazuje również dzisiejsze wyzwania sto-jące przed organami krajowymi w procesie interpretacji prawa oraz drogę, którą w związku z tym mają do pokonania polskie sądy i polscy sędziowie, nie tylko na tle wykładni i stosowania art. 54 KWUS. Niezbędne jest jednak podkreślenie, że mimo powszechności występowania tej zasady unijny status zakazu ponownego karania za ten sam czyn nie jest do końca jasny.

Dlatego też sprostanie wyzwaniom zakreślonym przez Sąd Naj-wyższy w prezentowanym judykacie wymaga znajomości dorob-ku orzeczniczego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako TSUE – dawniej ETS) na tle wykładni art. 54 KWUS, tym bardziej że według Trybunału to przede wszystkim do właści-wych instancji krajowłaści-wych należy ostateczne ustalenie, czy stopień tożsamości i powiązania wszystkich okoliczności faktycznych,

34 Zobacz: art. 14 ust. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19.12.1969 r., Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167.

35 Porównaj: J. Jaskiernia, Concuil of Europes Activities in the Field of Setting–up Constitu-tional Standards, [w:] Law in Greater Europe. Towards a Common Legal Area. Studies in Honour of HeiNrich Klebes, red. B. Haller, H.Ch. Krüger, H. Petzold, The Hague–London 2000, s. 22.

36 A. Zoll, Nowa kodyfikacja karna w świetle Konstytucji, CzPKiNP 1997, Nr 2, s. 103.

które podlegają porównaniu, pozwala – w świetle wskazanego decydującego kryterium – na stwierdzenie, że chodzi o „ten sam czyn” w rozumieniu art. 54 KWUS³⁷, a jeżeli przepis nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich, to z wymogu jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej wynika konieczność autonomicznej i jednolitej wykładni prawa unijnego we wszystkich państwach członkowskich UE³⁸.

Ponadto na tle prezentowanych orzeczeń należy zaakcepto-wać stanowisko, że pod wpływem prawa unijnego i standardów wykreowanych przez źródła klasycznego prawa międzynarodo-wego³⁹ zasadnicza rola systemu wewnątrzkrajowego prawa po-zytywnego dla orzecznictwa sądowego, którą w swoim czasie lapidarnie i rygorystycznie określił Monteskiusz – „sędziowie są tylko ustami, przez które przemawia ustawa” – nie znaj-duje już potwierdzenia zarówno w prawie międzynarodowym, jak i w wewnętrznych systemach prawnych większości państw uczestniczących w obrocie prawnomiędzynarodowym⁴⁰. Ma to zasadnicze znaczenie z punktu widzenia stosowania międzyna-rodowego standardu ne bis in idem w wewnętrznych porządkach prawnych państw członkowskich⁴¹. Opierając się na komplek-sowej wykładni przepisów konstytucyjnych, stwierdzić bowiem należy, że polski sędzia i polski prokurator są uprawnieni do podejmowania decyzji procesowej na podstawie umowy między-narodowej⁴². Oznacza to także, że każdy, kto uzna, iż międzyna-rodowe gwarancje służące zakazowi prowadzenia ponownego postępowania karnego przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn zostały naruszone, może zwrócić się do sądu polskiego

37 Zobacz: wyr. ETS z 18.7.2007 r. w sprawie C–367/05 Kraaijenbrink, Zb. Orz., s. I–6619.

38 Zobacz: wyr. ETS z 17.7.2008 r. w sprawie C–66/08 Kozłowski, Zb. Orz., s. I–6041.

39 W perspektywie prawa karnego zob. m.in.: M. Szwarc-Kuczer, Kompetencje Unii Eu-ropejskiej w dziedzinie harmonizacji prawa karnego materialnego, Warszawa 2011; H. Ku-czyńska, Wspólny obszar postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2008;

P. Hofmański, Przyszłość ścigania karnego w Europie, EPS 2006, Nr 12; L.K. Paprzycki, Przyszłość europejskiego-unijnego prawa karnego, [w:] W. Czapliński (red.), Prawo w XXI wieku. Księga pamiątkowa Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2006.

40 J. Łętowski, Polski sędzia wobec prawa europejskiego, [w:] Stosowanie prawa Unii Euro-pejskiej w wewnętrznym porządku prawnym państwa, Ośrodek Informacji i Dokumentacji Rady Europy Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Biuletyn 1998, Nr 3–4, s. 9.

41 Porównaj: A. Zieliński, Prawa człowieka – ideał i rzeczywistość, Pal. 2000, Nr 11–12, s. 123–124.

42 Zobacz: A. Zoll, op. cit., s. 99.

(krajowego) z żądaniem ich ochrony, jak również stosowania w praktyce orzeczniczej sądów polskich⁴³.

Ad 4. Na tle wymogu jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej i jego jednolitej wykładni we wszystkich państwach członkowskich UE, poza prezentowanym w casebooku orzecze-niem ETS z 22.12.2008 r.⁴⁴, dla prawidłowej wykładni i zastoso-wania przez organy krajowe art. 17 § 1 pkt 7 KPK w kontekście art. 54 KWUS niezbędna jest znajomość następujących judykatów Trybunału:

1) zasada ne bis in idem, usankcjonowana w art. 54 KWUS, stosuje się również do postępowań prowadzących do wy-gaśnięcia prawa oskarżyciela publicznego do oskarżenia, takich jak te, które dotyczą sprawy głównej, w ramach któ-rych prokurator państwa członkowskiego, bez udziału sądu, kończy definitywnie postępowanie karne wszczęte w tym państwie członkowskim po spełnieniu przez podejrzanego pewnych warunków, w szczególności zapłaceniu określonej kwoty pieniężnej ustalonej przez tego prokuratora⁴⁵;

2) zasada ne bis in idem, zawarta w art. 54 KWUS, nie znajduje zastosowania do decyzji organów sądowych danego państwa członkowskiego kończących postępowanie bez rozstrzyg-nięcia merytorycznego w następstwie decyzji prokuratora o zaniechaniu dalszego ścigania karnego wyłącznie z powodu uprzedniego wszczęcia postępowania karnego w innym pań-stwie członkowskim przeciwko temu samemu podejrzanemu za ten sam czyn⁴⁶;

3) wykładni art. 54 KWUS należy dokonywać w następujący sposób:

– zasada ne bis in idem, o której mowa w art. 54 KWUS, powinna znaleźć zastosowanie w przypadku

postępowa-43 Zobacz m. in.: K. Skubiszewski, Stosowanie i przestrzeganie prawa międzynarodowego w państwie, PiP 1984 r., Nr 9, s. 19–20; L. Kubicki, B. Kunicka-Michalska, Zasady odpowiedzial-ności karnej w prawie polskim w świetle międzynarodowych standardów praw człowieka, [w:] J. Skupiński (red.), Standardy praw człowieka a polskie prawo karne, Warszawa 1995, s. 136.

44 Sprawa C–491/07 Turansky, Zb. Orz. 2008, s. I–11039.

45 Wyrok ETS z 11.2.2003 r. w sprawach połączonych Gözütok i Brügge, Zb. Orz., s. I–1345.

46 Wyrok ETS z 10.3.2005 r. w sprawie Miraglia, C–469/03, Zb. Orz., s. I–1938.

nia karnego wszczętego w państwie umawiającym się za czyn, który doprowadził już do skazania zainteresowanego w innym państwie umawiającym się, podczas gdy KWUS jeszcze nie obowiązywała w tym ostatnim państwie w mo-mencie ogłaszania wyroku skazującego, o ile obowiązywała ona w tych państwach umawiających się w momencie oceny zastosowania zasady ne bis in idem przez instancję rozpatrującą sprawę w drugim procesie;

– decydujące kryterium dla celów zastosowania tego prze-pisu KWUS stanowi kryterium tożsamości zdarzenia, ro-zumianego jako istnienie całości, na którą składają się nierozdzielnie ze sobą związane zachowania, niezależnie od kwalifikacji prawnej tych zachowań lub chronionego interesu prawnego;

– czyn karalny polegający na wywozie i przywozie tych sa-mych środków odurzających ścigany w różnych państwach, które przystąpiły do KWUS, jest zasadniczo uznawany za

„ten sam czyn” w rozumieniu tego art. 54, przy czym ostateczna ocena w tym zakresie należy do właściwych instancji krajowych⁴⁷;

4) zasada ne bis in idem, zawarta w art. 54 KWUS, stosuje się do orzeczenia organu sądowego umawiającego się państwa wydanego w następstwie przeprowadzonego postępowania karnego, w wyniku którego postępowanie karne wobec oskar-żonego zostało prawomocnie umorzone z powodu przedaw-nienia przestępstwa objętego ściganiem;

– zasada ta nie znajduje zastosowania do innych osób niż te, których proces zakończył się wydaniem prawomocnego wyroku na terytorium jednej z umawiających się stron;

– sąd karny państwa członkowskiego nie może uznać, że dany

– sąd karny państwa członkowskiego nie może uznać, że dany