Rozdział 14. POMOC SPOŁECZNA
1. Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie
Przygotowała: Monika Domeracka – Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej we Wschowie
Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie, w ramach prowadzonej działalności w 2021 roku realizował liczne programy rządowe, zarówno obowiązkowe, jak i fakultatywne - do których przystąpiła Gmina Wschowa.
Od 2020 roku przez Ośrodek prowadzony jest również projekt gminny
„Aktywny senior”, współfinansowany ze środków zewnętrznych. Ponadto Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie realizował założenia gminnych strategii i programów, związanych z obszarem polityki społecznej.
Programy rządowe realizowane w 2021 roku:
a) Program „Wspieraj seniora”
Program zakłada pomoc w dostarczeniu niezbędnych produktów do domu seniora, by ograniczyć konieczność wychodzenia osób starszych na
zewnątrz podczas pandemii, ze względu na ich bezpieczeństwo. Program jest realizowany od 20 października 2020 roku. Usługa wsparcia polega w szczególności na dostarczeniu zakupów, zgodnie ze wskazanym przez Seniora zakresem, obejmujących artykuły podstawowej potrzeby, w tym artykuły spożywcze, środków higieny osobistej. Program adresowany jest do osób w wieku 70 lat i więcej, które pozostają w domu w związku
99 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
z zagrożeniem zakażeniem Covid-19, w szczególnych przypadkach również do osób poniżej 70 roku życia. Realizacja usługi wsparcia w postaci dostarczenia zakupów nie przysługuje osobie, która korzysta z usług opiekuńczych, bądź specjalistycznych usług opiekuńczych. W 2021 roku dwie osoby z terenu Gminy zostały zakwalifikowane do tego rodzaju wsparcia.
b) Program Karta Dużej Rodziny
Ogólnopolska Karta Dużej Rodziny to system zniżek oraz dodatkowych uprawnień dla rodzin wielodzietnych. Jej posiadacze mają możliwość korzystania z katalogu oferty kulturalnej, rekreacyjnej czy transportowej na terenie całego kraju. Przysługuje rodzinom z przynajmniej trójką
dzieci, niezależnie od dochodu. W ramach rządowego programu dla rodzin wielodzietnych - Karty Dużej Rodziny w 2021 roku Ośrodek Pomocy
Społecznej we Wschowie przyjął 59 wniosków o przyznanie Karty Dużej Rodziny. Łącznie wydano 154 kart (w tym 88 dla rodziców i 66 dla dzieci).
c) Program „Posiłek w szkole i w domu”
Program przewiduje wsparcie w formie posiłku, świadczenia pieniężnego w postaci zasiłku celowego na zakup posiłku lub żywności oraz
świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych. Pomoc taka trafia do dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych — spełniających warunki otrzymania pomocy wskazane w ustawie o pomocy społecznej oraz kryterium dochodowe, tj. 150 proc. kryterium dochodowego
uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej. W 2021 roku
programem (w formie posiłków oraz zasiłków celowych) objęto 764 osoby - wnioskodawców oraz członków ich rodzin. Z posiłków wydawanych
w szkołach, przedszkolach oraz w Firmie X skorzystały 262 osoby.
Dożywianie prowadzono w 16 punktach żywieniowych. Liczba posiłków ogółem wyniosła 39 459.
d) Pogram „Asystent rodziny”
Program jest adresowany do Jednostek Samorządu Terytorialnego szczebla gminnego i powiatowego, których obowiązkiem jest realizacja zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
100 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
zastępczej oraz ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.
Dofinansowaniu w ramach Programu mogą podlegać koszty
wynagrodzenia asystentów rodziny oraz koordynatorów pieczy zastępczej.
e) Program „Rodzina 500+”
Program „Rodzina 500+” to główny instrument polityki rodzinnej
realizujący trzy główne cele: poprawa sytuacji demograficznej, redukcja ubóstwa wśród najmłodszych, inwestycja w rodzinę. W ramach programu
"Rodzina 500+” rodzinom z dziećmi na utrzymaniu przysługuje
świadczenie wychowawcze w wysokości 500 złotych na dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia. W 2021 roku świadczenie wychowawcze zostało wypłacone 2 370 rodzinom na 3 866 dzieci. Całość środków wydatkowanych na ten cel pochodziła z dotacji z Budżetu Państwa.
f) Program „Za życiem”
Program „Za życiem” jest programem kompleksowego wsparcia rodzin, w szczególności: wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, opieki, w tym paliatywnej lub rehabilitacji dzieci, wsparcia dla kobiet w ciąży i ich rodzin w przypadku ciąży powikłanej, pomocy w zabezpieczeniu szczególnych potrzeb, w tym mieszkaniowych, rodzin z dzieckiem posiadającym stosowne zaświadczenie. Rodzinie z dzieckiem, u którego zostanie zdiagnozowane ciężkie i nieodwracalne upośledzenie lub nieuleczalna choroba zagrażająca jego życiu, powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, przysługuje jednorazowe świadczenie
w wysokości 4 000 złotych. Wypłata tego świadczenia jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, środki na jego wypłatę oraz koszty obsługi są finansowane z Budżetu Państwa. W 2021 roku nie został złożony żaden wniosek o wypłatę powyższego świadczenia, w związku z czym Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie nie pozyskał dotacji na ten cel.
g) Program „Opieka wytchnieniowa”
Program był realizowany w okresie od 1 lipca 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku, w ramach powstałego w dniu 1 stycznia 2019 roku
Państwowego Funduszu Celowego pt. Fundusz Solidarnościowy. Zgodnie
101 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
z art.1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu
Solidarnościowym, celem Funduszu Solidarnościowego jest m.in. wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych. Program kierowany był do członków rodzin lub opiekunów, którzy wymagają wsparcia w postaci doraźnej, czasowej przerwy w sprawowaniu bezpośredniej opieki nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności, a także nad osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz podniesienia swoich umiejętności i wiedzy w tym zakresie. W ramach projektu świadczone były usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej i tą forma wsparcia objęto 16 osób z terenu Gminy Wschowa.
h) Program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”
Program był realizowany w okresie od 1 czerwca 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku, w ramach Funduszu Celowego pt. Fundusz Solidarnościowy.
Program miał na celu zapewnienie dostępności do usługi asystenta
tj. wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym osób niepełnosprawnych. W ramach projektu
świadczone były osobie niepełnosprawnej usługi asystenckie i tą forma wsparcia objęto 8 osób z terenu Gminy Wschowa.
Projekty i programy gminne realizowane w 2021 roku:
a) Projekt „Aktywny senior”
Projekt „Aktywny senior” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020, Osi priorytetowej 7 Równowaga społeczna. Działania 7.5 Usługi społeczne. Projekt realizowany jest przez Gminę Wschowa/Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie na podstawie umowy o dofinansowanie projektu, podpisanej z Urzędem Marszałkowskim Województwa
Lubuskiego. Partnerem w realizowaniu projektu jest Lutolska Spółdzielnia Socjalna "Winda” Projekt był realizowany w okresie od 1 września 2020 roku do 31 października 2021 roku. Uczestnicy projektu to mieszkańcy Gminy Wschowa, którzy są wieku 60+. W ramach projektu świadczone są usługi opiekuńcze w formie pobytu w Domu Dziennego Pobytu (30 osób)
102 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
oraz usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania (5 osób). Uczestnicy mają możliwość skorzystania z zajęć terapeutycznych i fizjoterapeutycznych, wsparcia psychologa i pracownika socjalnego, uczestnictwa w imprezach kulturalnych, wycieczkach, spotkaniach integracyjnych. Ponadto mają zapewnione dwa posiłki we wszystkie dni robocze.
b) Program terapeutyczny „Stop przemocy”
Program był realizowany w okresie od 1 października 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku w ramach realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz
Przeciwdziałania Narkomanii oraz był finansowany z budżetu Gminy.
Zgodnie z założeniami programu, 38 osób zagrożonych i doznających przemocy w rodzinie skorzystało z poradnictwa specjalistycznego, a mianowicie z pomocy psychologa, prawnika i pracownika socjalnego.
W ramach programu utworzony został Specjalistycznego Punktu Informacyjnego działającego przy Ośrodku Pomocy Społecznej we Wschowie. Głównym celem konsultacji indywidualnych dla osób doświadczających przemocy w rodzinie było zapewnienie im
bezpieczeństwa, uczenie działań skierowanych na zatrzymanie
przemocy oraz wzmacnianie ich kompetencji osobistych i społecznych.
Utworzenie Specjalistycznego Punktu Informacyjnego poprawiło dostępność do świadczonych usług dla tej grupy społeczeństwa lokalnego.
Strategie i programy gminne realizowane w 2021 roku:
a) Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wschowa na lata 2016-2022
Przyjęta przez Radę Miejską we Wschowie Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Wschowa na lata 2016-2022 zawiera cztery cele strategiczne, które następnie dzielą się na kolejne cele operacyjne. Każdy z celów operacyjnych ma przypisane kierunki działań:
• wsparcie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym:
103 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
o redukowanie wykluczenia społecznego przez walkę ze zjawiskiem wyuczonej bezradności i dziedziczenia biedy, o wsparcie bezrobotnych i poszukujących pracy,
o przeciwdziałanie uzależnieniom,
• tworzenie warunków sprzyjających umacnianiu rodziny:
o wzmacnianie rodziny, podnoszenie poziomu jej funkcjonowania, o pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz usprawnianie
systemu wsparcia dla rodziny,
o przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i ochrona ofiar przemocy, o zapobieganie uzależnieniom i przestępczości wśród dzieci
i młodzież,
• poprawa jakości życia seniorów, osób niepełnosprawnych i długotrwale chorych,
o rozwijanie usług społecznych na rzecz seniorów, osób niepełnosprawnych i długotrwale chorych,
o kreowanie pozytywnego wizerunku seniorów i osób niepełnosprawnych,
o przeciwdziałanie izolacji i integracja ze środowiskiem seniorów, osób niepełnosprawnych i długotrwale chorych,
• partnerstwo na rzecz współdziałania w rozwiązywaniu lokalnych problemów społecznych,
o profesjonalizacja kadr i służb pomocowych oraz rozwijanie infrastruktury socjalnej,
o wspieranie instytucji społeczeństwa obywatelskiego, o zwiększenie roli sektora niepublicznego w realizacji zadań
społecznych.
W 2021 roku pomimo ograniczeń związanych z panującą sytuacją
epidemiczną, Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie prowadził prace związane z zapisanymi w Strategii działaniami. Dążenie do osiągnięcia celów strategicznych było realizowane poprzez szereg działań, które należą do zadań statutowych Ośrodka. Na bieżąco były realizowane zadania związane z redukowaniem wykluczenia społecznego
104 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
(np. dożywianie, praca socjalna, kierowanie osób do Centrum Integracji Społecznej), tworzeniem warunków sprzyjających umacnianiu rodziny (np. działania asystenta rodziny, wypłaty świadczeń dla rodzin z dziećmi, realizacja projektu „Stop przemocy”) oraz poprawą jakości życia
seniorów, osób niepełnosprawnych i długotrwale chorych (np. realizacja projektu „Aktywny senior”, programu „Wspieraj seniora”).
b) Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2021—2023
Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2021-2023 został uchwalony uchwałą nr XXIII/222/20 Rady Miejskiej we Wschowie z dnia 29 grudnia 2020 r. Program ukierunkowany jest przede wszystkim na problemy rodzin niewydolnych w sprawach opiekuńczo-wychowawczych:
• wspieranie prawidłowego funkcjonowania rodziny, podejmowanie działań interdyscyplinarnych mających na celu zapobieganie sytuacjom kryzysowym oraz rozwiązywanie już istniejących, wsparcie rodzin niewydolnych wychowawczo:
o zapewnienie rodzinom wymagającym wsparcia pomocy
finansowej i rzeczowej budowanie bezpieczeństwa socjalnego rodzin,
o zapewnienie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych wsparcia poprzez asystenta rodziny,
o zapewnienie specjalistycznego wsparcia psychologicznego, terapeutycznego i prawnego rodzinom i dzieciom oraz informowanie o instytucjach pomocowych dla rodzin wymagających wsparcia,
o zapewnienie kompleksowej pomocy i wsparcia dla kobiet w ciąży i ich rodzin zgodnie z ustawą „Za życiem”,
o zapewnienie rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo–wychowawczych wsparcia w formie rodzin wspierających,
o tworzenie i prowadzenie grup wsparcia,
105 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
o edukacja służąca wzmocnieniu kompetencji opiekuńczo- wychowawczych rodziców,
o wdrażanie programów nakierowanych na pracę z rodziną zagrożoną kryzysem, niewydolną wychowawczo,
o praca socjalna z rodziną przeżywającą trudności opiekuńczo-wychowawcze prowadzona przez pracownika socjalnego,
• wsparcie dla rodzin w opiece i edukacji dzieci i młodzieży:
o wsparcie rodzin w opiece nad dziećmi w wieku do 3 lat, o wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, o organizowanie olimpiad przedmiotowych, warsztatów,
konkursów, przeglądów artystycznych,
• zapobieganie uzależnieniom i zjawiskom przemocy:
o realizowanie programów profilaktyczno-edukacyjnych dotyczących uzależnień dla dzieci i młodzieży,
o monitorowanie środowisk zagrożonych uzależnieniami do podjęcia terapii, leczenia odwykowego,
o wdrażanie i propagowanie lokalnych inicjatyw z dziedziny rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy,
• wsparcie rodziny w profilaktyce zdrowotnej na rzecz poprawy jakości jej życia:
o edukacja i promocja zdrowia jamy ustnej wraz z fluoryzacją kontaktową zębów u dzieci,
o monitorowanie sytuacji zdrowotnej rodziny, o realizowanie programów prozdrowotnych,
• wspieranie form organizacji wolnego czasu służącemu umacnianiu więzi rodziny:
o organizowanie wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży, o organizowanie festynów, imprez rekreacyjno-sportowych,
• działalność placówek wsparcia dziennego,
• reintegracja rodziny,
• tworzenie systemu wspierania rodziny:
106 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
o uczestnictwo w szkoleniach dotyczących wspierania rodziny w zakresie pełnienia jej prawidłowej funkcji opiekuńczo-wychowawczej,
o organizowanie szkoleń dla rodzin wspierających,
o współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej,
rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo- wychowawczej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.
Program pozwolił na zapewnienie rodzinom i ich dzieciom na terenie Gminy Wschowa wielowymiarowego i zintegrowanego systemu wsparcia.
Praca z rodziną polegała szczególnie na prawidłowym diagnozowaniu problemów rodziny, określeniu wspólnie z rodziną jej podstawowych problemów i potrzeb, zmotywowaniu rodziny do współpracy i działań zmierzających do pokonywania problemów, sporządzaniu planu pomocy rodzinie z uwzględnieniem metod bezpośredniej pracy z rodziną,
zorganizowaniu wsparcia środowiskowego przy współpracy wszystkich zainteresowanych służb i instytucji, pomocy w poprawie sytuacji życiowej rodziny, w szczególności pomocy w usunięciu czynników zakłócających osobiste wychowywanie dzieci (rozwiązywaniu podstawowych problemów socjalnych, psychologicznych, wychowawczych), pomocy w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego, wspieranie rodziny w uzyskaniu zatrudnienia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, wspieraniu rodziny w dążeniu do pokonywania problemów, budowaniu i utrwalaniu w niej wiary we własne siły.
c) Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025
Uchwałą Rady Miejskiej we Wschowie nr XXII/209/20 z dnia 30 listopada 2020 r. został przyjęty do realizacji Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025. Celem głównym programu jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz zwiększenie dostępności i skuteczności pomocy dla rodzin, w których stosowana jest przemoc poprzez zintegrowane
107 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
działania wszystkich służb oraz podniesienie świadomości społecznej odnośnie przemocy. Realizacja celów Programu zakłada:
a) wzrost zaangażowania poszczególnych podmiotów udzielających pomocy w związku z zaistnieniem problemu przemocy
w środowisku lokalnym w ramach swoich kompetencji,
b) wymianę informacji i skuteczne współdziałanie poszczególnych podmiotów w celu ograniczenia skutków występowania przemocy, c) stałą edukację środowiska lokalnego nt. zjawiska przemocy
i agresji poprzez: ulotki, broszury,
d) ochronę i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie, e) edukację i pomoc w korygowaniu zachowań osób stosujących
przemoc w rodzinie,
f) podnoszenie kompetencji służb i przedstawicieli podmiotów realizujących działania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
W 2021 roku Zespół Interdyscyplinarny do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, któremu obsługę organizacyjno-techniczną
108 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
zapewnia Ośrodek Pomocy Społecznej we Wschowie, realizował przedmiotowy program, zgodnie z założeniami.
Rysunek 22. Realizacja zadań Ośrodka Pomocy Społecznej we Wschowie w 2021 roku.
W okresie od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku za pośrednictwem Działu Świadczeń i Analiz oraz Działu Pomocy Środowiskowej wydanych zostało:
a) 708 decyzji z zakresu realizacji zasiłku rodzinnego oraz dodatków, b) 114 decyzji z zakresu realizacji jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka,
c) 48 decyzji z zakresu realizacji świadczenia rodzicielskiego, d) 5 decyzji z zakresu realizacji specjalnego zasiłku opiekuńczego, e) 5 decyzji z zakresu realizacji zasiłku dla opiekuna,
f) 363 decyzje z zakresu realizacji zasiłku pielęgnacyjnego, g) 192 decyzje z zakresu realizacji świadczenia pielęgnacyjnego,
109 | S t r o n a Raport o stanie Miasta i Gminy Wschowa za rok 2021
h) 55 decyzji z zakresu realizacji świadczenia wychowawczego, (ponadto 2343 informacje z zakresu realizacji świadczenia wychowawczego),
i) 2454 decyzje z zakresu realizacji świadczeń z pomocy społecznej, j) 14 decyzji z zakresu potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych,
k) 51 decyzji z zakresu realizacji dodatków mieszkaniowych, l) 13 decyzji z zakresu realizacji dodatków energetycznych, m) 49 decyzji z zakresu realizacji stypendium szkolnego, n) 2 decyzje z zakresu realizacji zasiłku szkolnego.
Rozdział 15. STRAŻ MIEJSKA