O D D Z I A Ł P IE R W S Z Y .
P r z e p i s y o g ó ln e o n a j m i e r o b o t n i k ó w d o h u t i k o p a l ń p r y w a t n y c h .
647. Najem robotników do hut i kopalń pryw a
tnych, z w yjątkiem przem ysłu złotego, oraz prowadzo
nych w zakładach górniczych robót około rąbania la
su, wypalania węgla, spławu karaw an i różnego rodza
ju transportów , jak również wzajemne stosunki pomię
dzy tymi robotnikami a zarządem huty luh kopalni, podlegają przepisom, wyłożonym w artykułach 86—121 i 128—155 ustawy o Przemyśle (wyd. 1893 r.) ze zmia
nami i uzupełnieniami, w skazanem i w artykułach n a
stępujących (648 — 659).
U w a g a. W zakładach górniczych i ko
palniach pryw atnych zakłóceniem porządku, oprócz czynów, wymienionych w artykule 146 ustawy o Przemyśle, przyznaje się także pogwał
cenie przepisów o bezpieczeństwie prowadzenia robót.
648. Praw a i obowiązki, nadane w artykułach 86 — 121 i 128 — 155 ustawy o Przem yśle,' urzęd
nikom inspekcyi fabrycznej, komisyom gubernialnym do spraw fabrycznych i Ministrowi Skarbu, należą, odnośnie do hut i kopalń pryw atnych, do inżynierów okręgow ych i ich pomocników, komisyi do spraw gór
niczych i Ministra Dóbr Państw a, stosownie do kom- petencyi.
649. Zabrania się zarządom hut i kopalń zawierać z robotnikami umów najm u, których wykonanie ma się rozpocząć w rok i więcej po ich zawarciu.
650. Umowy, zawierane pomiędzy zarządami hut lub kopalń i robotnikami, nie powinny zawierać w a
runków, zmierzających do ograniczenia stron w ko
rzystaniu z prawa obrony sądowej.
651. W razie oddania robót artelow i robotników, odnośna umowa winna być zaw arta na piśmie z w y
mienieniem w niej wszystkich członków artelu, sta
rosty artelu, zasad wzajemnego obliczania członków artelu i warunków najmu; biuro huty lub kopalni win
no być zawiadamiane o każdej zmianie w składzie oso
bistym artelu, ja k również o zmianie starosty.
652. W ydaw anie książeczki obrachunkowej ro
botnikom jest obowiązkowe. Robotnicy, pracujący w ar- telach (art. 651), otrzym ują jedną, wspólną dla całego artelu książeczkę obrachunkową.
653. Książeczki obrachunkowe powinny zawierać oprócz przedmiotów, wskazanych w artykule 137 usta
wy o Przemyśle, potrącenia, dokonywane z płacy za
robkowej za wydawane na jej rachunek m ateryały i narzędzia (art. 654).
654. Za zezwoleniem inżyniera okręgowego ro
botnicy mogą otrzymywać na rachunek płacy zarob
kowej po cenach, nie przewyższających kosztów wy
robu: 1) m ateryały oświetlające do robót podziemnych, 2) m ateryały wybuchowe i 3) inne potrzebne do robót górniczych m ateryały i narzędzia.
655. Małoletni robotnicy, którzy nie ukończyli lat piętnastu, i kobiety nie są dopuszczane do robót noc
nych, oraz do robót wewnątrz kopalń. Robotnicy ma
— 47
łoletni oprócz tego nie powinni zajmować się pracą dłużej, niż przez ośm godzin na dobę.
656. Przedmioty spożywcze w sklepach, urządza
nych przez zarządy hut i kopalń, winny być sprzeda
wane po cenach, nie wyższych od cen, zatwierdzanych przez inżyniera okręgowego. Przy ustanaw ianiu tych cen inżynierowie okręgowi biorą pod uwagę koszta wyrobu przedmiotów, w ydatki na utrzym anie sklepu i wiadomości o cenach, otrzym ywane od miejscowych zarządów miejskich lub ziemskich.
657. W razie oddania robót hutniczych lub gór
niczych pojedyńczej osobie w przedsiębierstwo, prze
strzeganie wszelkich przepisów, obowiązujących dla za
rządu huty lub kopalni, w przedmiocie najm u robotni
ków, ich utrzym ania, sposobu ich w ypłacania i t. p.
stanowi obowiązek przedsiębiercy, najm ującego robot
ników. W razie pogw ałcenia tych przepisów, przed- siębierca podlega odpowiedzialności według zasad, przepisanych dla zawiadowcy huty lub kopalni. Lecz jeżeli ze strony robotników, najętych przez przedsię- biercę, zgłoszoną zostanie skarga o niewypłacenie im płacy zarobkowej, to zarząd huty lub kopalni winien rozpatrzyć pretensyę robotników, starać się skłonić obie strony do zgody, w razie zaś nieosiągnięcia jej — potrącić przedsiębiercy sumę, przypadającą w stosun
ku przeciętnej płacy miesięcznej na każdego z w ystę
pujących z pretensyą robotników. Zarząd huty lub ko
palni, który nie w ypełnił tego obowiązku, winien sam zadowolić słuszne żądania robotników. Suma, potrą, eona przedsiębiercy, w inna mu być zwróconą po upły
wie trzech miesięcy od dnia jej potrącenia, jeżeli w cią
gu tego czasu robotnicy nie wytoczą akcyi przedsię
biercy.
U w a g a. W ysokość przeciętnej płacy mie
sięcznej, mającej być, na zasadzie niniejszego
(657) artykułu, potrąconą przedsiębiercy, określa inżynier okręgowy.
658. W łaścicielom hut i kopalń służy prawo sta rać się o nagrodzenie listami pochwalnymi, kaftanam i i medalami m ajstrów , robotników i inne osoby, służą
ce w hutach i kopalniach za szczególne ich w górnic
twie zasługi lub za dokonane przez nich odkrycia albo wynalazki. Przedstaw iać do tych nagród należy za pośrednictwem D epartam entu Górniczego.
659. W zakładach górniczych pryw atnych mogą być tworzone, za wspólną zgodą właścicieli zakładów i ludzi pracujących, stowarzyszenia górnicze, mające na celu rozpoznawanie w ynikających pomiędzy robot
nikam i nieporozumień, opiekę nad robotnikam i w cho
robie, starości i w czasie nieszczęść domowych, opiekę nad wdowami i sierotami po robotnikach, szerzenie moralności wśród ludności roboczej i inne środki, po
pierające jej dobrobyt. Do tych stowarzyszeń stosują się w głównych zasadach postanowienia o stow arzy
szeniach górniczych w zakładach skarbowych z tą je dynie różnicą, że prezesa górniczego urzędu opiekuń
czego m ianuje właściciel zakładu.
U w a g a . Przepisy szczególne określają urządzenie działu lekarskiego w pryw atnych za
kładach górniczych i hutniczych (por. 166 p. 1, art. 647, 659).
660. Ministrowi Dóbr P aństw a służy praw o, za porozumieniem z Ministrem Spraw W ew nętrznych;
1) oznaczyć term iny, w jakich przepisy, zaw arte w a r tykułach 647 — 659, winny być wprowadzone w róż
nych miejscowościach Cesarstwa*) i 2) w yłączać, na
*) Najwyżej w dniu 9 Marca 1893 ro k u z a tw ie r d z o n a opinia R a d y P a ń s t w a p o stan o w iła przep isy o n a d z o rz e n a d p o rz ą d k ie m
— 49 —
skutek starań komisyi do spraw górniczych, drobne kopalnie z pod działania przepisów, zaw artych w a rty kułach 128 — 155 ustawy o Przemyśle.
T Y T U Ł S I Ó D M Y.