PRAW, 1 N S T R 0 K C Y I I P R Z E P I S Ó W ,
obowiązujących dla prywaloego przemysłu górniczego
w guberniach Królestwa Polskiego.
DĄBROWA.
Wydanie R ad y Zjazdu p r z e m y s ło w c ó w górn iczych K ró le stw a Polskiego.
1899.
Drukowano z rozporządzenia Zachodniego Zarządu Górniczego.
W drukarni S t Sw ięc kiego w Dąbrowie.
P rz e d m o w a . U s ta w a G órnicza
K się g a p ierw sza. O g ó ln a u sta w a Górnicza.
R o zd ział pierw szy. O rg a n iz a c y a z a rz ą d u górniczego.
T y tu ł trzeci. O m iejscow ym z a r z ą d zie górniczym.
O d d z ia ł drugi. O k o m p e te n c y i, p ra w a c h i o b o w ią z k a c h u rz ę d n ik ó w i instytucyi m iejscow ego z a rz ą d u g órniczego.
I. O k o m p e te n c y i, p r a w a c h i o b o w ią z k a c h z a r z ą d ó w
górniczych . . . . . . .
II. O k o m p e te n c y i, p r a w a c h i o b o w ią z k a c h inżynierów o k r ę g o w y c h , ich p o m o cn ik ó w , mierniczych i n a d z o r c ó w g ó rn ic z y c h . . . . O d d z ia ł trzeci. O sposobie s k a rż e n ia czynności u r z ę d
n ik ó w i instytucyi m ie jsc o w e g o z a rz ą d u g ó rn ic z e g o T y t u ł szósty. O k o m is y a c h do s p r a w g órniczych T y t u ł siódmy. O z a k ła d a c h n a u k o w y c h w ydziału g ó r
n ic z e g o i o k o m is y a c h e g z a m in a cy jn y c h ze z n a
jo m o śc i g ó rn ic tw a . . . . . .
T y tu ł dziewiąty. O o b o w ią z k a c h policyi w przedm iocie d o z o ru n a d p o rz ą d k ie m w k o p a ln ia c h i h u ta c h R o z d z ia ł drugi. O p ry w a tn y m przem yśle górniczym . T y tu ł drugi. O p ry w a tn y m przem yśle górniczym w gu
b e rn ia c h K r ó le s tw a P o lsk ie g o .
O d d z ia ł pierw szy. P rzepisy o gólne , . . . O d d ział drugi. O p o s z u k iw a n ia c h . . . . O d d z ia ł trzeci. O z g ło szen iach . . . . O d d ział czw arty. O n a d a n iu p rzestrzen i do w y d o b y w a n ia ciał k o p a ln y c h . . . . . O d d ział piąty. O s to s u n k a c h p o m ięd zy p rz e m y s ło w c a
mi górniczym i a właścicielam i g r u n t u .
O d d z ia ł szósty. O p r a w a c h i o b o w ią z k a c h właścicieli
n a d a ń . . . . . . . .
O ddział siódm y O w zajem n y ch s t o s u n k a c h właścicieli n a d a ń przyległych
O ddział ósmy. O s p o so b ie w y d o b y w a n ia ciał k o p a ln y c h T y tu ł szósty. O najm ie r o b o tn ik ó w do hut i k o p a lń
p ry w a tn y c h .
O ddział pierwszy. P rzepisy o gólne o najm ie r o b o tn i
k ó w do hut i k o p a lń p r y w a tn y c h
T y tu ł siódmy. O sp o so b ie p ro w a d z e n ia r o b ó t p o d z iem nych p rzez p rze m y sło w c ó w górniczych.
O d d z ia ł pierwszy. P rzep isy ogólne . . . . O d d z ia ł drugi. O szczególnych ś r o d k a c h d o z o ru r z ą
do w eg o n ad p ro w ad zen iem r o b ó t podziem nych O d d z ia ł trzeci. O czynnościach u r z ę d n ik ó w i instytucyi
z a rz ą d u gó rn iczeg o w razie n ie w y p eln ian ia p rzez p rz e m y sło w c ó w g ó rn iczy ch przepisów o p r o w a dzeniu r o b ó t p o d z ie m n y c h .
T y tu ł ósmy. O p ry w a tn y c h s k ła d a c h m a te ry a łó w w y b u c h o w y c h dla potrzeb p rzem y słu g ó rn iczeg o
i solnego . . . . . . .
T y tu ł dziewiąty. O p o d a t k u górniczym.
O d d ział pierwszy. P rz e p is y o gólne . . . . O ddział trzeci. O p o d a t k u od platyny, srebra, miedzi,
su ro w c a , rtęci i cynku.
I. O w ysokości p o d a t k ó w . . . . .
II. O sposobie obliczania i p o b ie ra n ia p o d a tk ó w III. O e g zek u cy i zaległości . . . . . . K się g a czw arta. P rz e p isy o k a r a c h za p o g w a łc e n ie
p o s ta n o w ie ń g órniczych i o p o s tę p o w a n iu w tych s p r a w a c h
R o zd ział pierwszy. O k a r a c h za p o g w a łc e n ie p o s t a n o w ie ń g ó rn iczy ch . . .
R o z d z ia ł drugi. O p o s tę p o w a n iu w s p r a w a c h p o g w a ł ceń p o s ta n o w ie ń górniczych.
T y tu ł pierwszy. Z a s a d y o g ó ln e .
T y tu ł drugi. O sposobie p ro w a d z e n ia spraw , p o d le g a ją c y c h k o m p e te n c y i instytucyi a d m in istracy jn y ch . Z a łą c z n ik do art. 341 (uw aga).
P rzepisy o zasto so w an iu do przem y sło w có w g órniczych cudzoziem ców w g u b e rn ia c h K ró le stw a P o lsk ie g o
Z a łą c z n ik do art. 349 (u w aga).
P rz e p isy o sposobie z e z w a lan ia p rz e m y sło w c o m g ó r n i
czym gubernii K ró le stw a P olskiego n a staw ianie b u d y n k ó w w obrębie p a su p o g ra n ic z n e g o z P r u
sami i A u s try ą . . . . . .
Z a łą c z n ik do {,rt. 714 (u w aga).
P rz e p isy o sposobie p r o w a d z e n ia r o b ó t w z a k ł a d a c h h utniczych oraz w fa b ry k ach i innych z a k ła d a c h , n ależący ch do k o p a lń . . . . . O w zm ocnieniu d o z o ru n ad p ry w a tn y m przem ysłem
górniczym i o z a tw ie rd z en iu eta tu Z ach o d n ie g o Z a rz ą d u G órn iczeg o . . . . . . O u tw o rzen iu d w ó c h p o s a d m ierniczych w g u b e rn ia c h
K ró le stw a P o l s k i e g o . . . . . I n s tr u k c y a o g ó ln a dla m ierniczych D e p a r ta m e n tu G ór
niczego . . . . . . .
T a k s a za ro b o ty , w y k o n y w a n e p rzez m ierniczych D e p a r ta m e n tu G ó rniczego . . . . . P r a w o o s z k o le górniczej w D ą b ro w ie
U s ta w a sz k o ły górniczej w D ą b ro w ie
O z a tw ie rd z e n iu p r o g r a m ó w eg zam in ó w , ja k im należy p o d d a w a ć osoby, k t ó r e przy jęły odpow iedzialność za p r o w a d z e n ie r o b ó t górniczych, a nie m a ją w y m a g a n y c h przez p ra w o dy p lo m ó w i p a te n tó w U s ta w a z ja z d ó w p r z e m y s ło w c ó w górniczych K ró le stw a
P o lsk ie g o . . . . . . .
P r a w o o s tałem Biurze k o n s u lta c y jn e m fa b r y k a n tó w
ż e la z a . . . . . . . .
I n s t r u k c y a M inistra D ó b r P a ń s t w a stałem u B iuru k o n su lta c y jn e m u fa b r y k a n tó w żelaza
K o d e k s N a p o le o n a .
K s ię g a dru g a. O m a j ą t k a c h i ro zm aity ch o d m ia n a c h w łasności.
R o z d z ia ł drugi. O własności.
T y tu ł drugi. O p ra w ie p rzy b y cia do tego, co się ł ą czy z r z e c z ą i w ciela do niej.
O d d ział pierwszy. O p ra w ie p rzy b y cia co do rzeczy
n ie ru c h o m y c h . . . . . . .
R o z d z ia ł trzeci O u ż ytkow aniu, uży w an iu i m ieszkaniu.
IV
Str.
T y tu ł pierw szy . O użytkowaniu.
•Oddział pierwszy. O p ra w a c h u ż y tk o w n ik a . . • 148 In s tr u k c y a o z a sto so w a n iu art. 334— 415 ust. Górn.
wyd. 1893 r., o przem yśle górniczym w g u b e r
nia c h K ró le stw a P o lsk ie g o . . . . 149
In stru k c y a dla w ydziałów hip o teczn y ch w przedm iocie urządzenia k s ią g hipotecznych nieruchom ości g ó r
niczych 1°9
U s ta w a o Przem yśle.
K sięga pierwsza. O przem yśle fabrycznym.
'R ozdział drugi. O p ra w a c h i obow iązk ach , zw iązanych z urządzeniem i utrzym aniem z a k ła d ó w fabrycznych.
T y tu ł czwarty. O najm ie r o b o tn ik ó w do fab ry k i rę- kodzielni.
O d d ział pierwszy. P rz e p is y o gólne . . . . 195 Oddział drugi. O najm ie m ałoletnich do r o b ó t w fa b ry k a c h 201 Oddział czwarty. Przepisy szczególne o w z a je m n y c h
s t o s u n k a c h f a b r y k a n tó w i ro b o tn ik ó w . 205 P ra w o o długości i podziale czasu ro b o c z e g o w z a k ł a
dach fabryczno-hutniczych . . . . . 214
Przepisy, ty czące się długości i p o d ziału czasu r o b o
czego w z a k ła d a c h górniczych i hutniczych . 218 In s tru k c y a w przedm iocie sto s o w a n ia do z a k ła d ó w
górniczych i hutniczych N ajw yżej w d. 2 czerw ca 1897 r. z atw ierd zo n ej opinii R a d y P a ń s tw a o d łu gości i pod ziale czasu r o b o c z e g o w z a k ła d a c h
p rz e m y sło w y c h . . . . 225
Spis ro b ó t, dla k tó ry ch , z g o d n ie z a rty k u łe m 13, m ożna
zezw olić n a w y jątk i od p rz e p isó w z a sa d n ic z y ch 244 P rz e p is y o p rz e c h o w y w an iu i w y d a tk o w a n iu k a p ita łu
k a r n e g o w z a k ła d a c h hutniczych i górniczych . 246
; W y j ą t k i z d z ie n n ik ó w K om isyi do s p ra w górniczych
przy D e p a r ta m e n c ie Górniczym . . . . 252 P o sta n o w ie n ie o b o w iązu jące K omisyi do s p ra w g ó r n i
czych przy Z ach o d n im Z arządzie Górniczym. O ś ro d k a c h o c h ro n y życia, zd ro w ia ro b o tn ik ó w i m o
ralności w z a k ła d a c h hutniczych i górniczych . 263 P o sta n o w ie n ie o b o w ią z u ją c e Komisyi do s p ra w g ó r n i
czych przy Z ach o d n im Z a rząd zie Górniczym. O p o m ocy le k a rs k ie j dla r o b o tn ik ó w w z a k ła d a c h h u t
niczych i g ó rn ic z y c h . . . . 270
U s ta w a k a s szpitalnych, u rząd zan y ch w z a k ła d a c h h u t
niczych i g órniczych w g u b e rn ia c h K ró lestw a
P o lsk ie g o . . . . . . .
U s ta w a n o r m a ln a p ry w a tn y c h k a s p o ż y c z k o w o -o sz cz ę d - n o ścio w y ch i po m o cy dla u r z ę d n ik ó w i rob o tn i
k ó w w z a k ła d a c h hutn iczy ch i g ó rn ic z y c h Ił o k r ę gu gó rn iczeg o K ró le stw a P o lsk ieg o
I n s tr u k c y a o d o z o rz e n a d p ry w a tn y m przem y słem g ó r
niczym . . . .
P rz e p isy p ro w a d z e n ia ro b ó t gó rn iczy ch ze w zględu n a ich b ez p ie c ze ń stw o . . . . . . U zu p ełn ie n ie przepisów , d o łą c z o n y c h do instrukcyi o d o
z o rz e n a d p ry w a tn y m p rzem y słem górniczym , z a tw ierd zo n ej p rzez Ministra D óbr P a ń s t w a d. 2 lipca
1888 r o k u . . . . . . . .
O ś r o d k a c h o s tro żn o ści przy używ aniu k o tłó w p a r o w ych i o dpow iedzialności za n ieza c h o w an ie tych
ś r o d k ó w . . . .
P rzep isy , d o tyczące urząd zan ia, u sta w ia n ia i u trzy m y w a n ia k o t ł ó w p a r o w y c h tudzież s p o so b u ich r e
w id o w a n ia . . . . . . .
R o z p o r z ą d z e n i e Z a r z ą d z a j ą c e g o M inisterstw em D ó b r P a ń s tw a . O ś ro d k a c h , w y w o ła n y c h p rzez p o w ie rzenie M inisterstwu D ó b r P a ń s t w a d o z o ru n ad k o tła m i p a ro w y m i w p ry w a tn y c h insty tu cy ach p rze m y sło w o -g ó rn ic zy c h C e s a rs tw a
P rz e p is y d o d a tk o w e , k tó r e n ależy z a c h o w y w a ć przy użyciu k o t ł ó w p a r o w y c h s y ste m u in iy n iera-tech - n o lo g a J a r k o w s k i e g o , o p ró cz o g ó ln y c h w tym p rz ed m io cie przepisów , z a tw ie rd z o n y c h d. 30 lipca 1890 r o k u p rz e z M inistra S k a r b u po po ro zu m ien iu się z w łaśc iw e m i M inisterstw am i
P r a w o o opłacie od k o t ł ó w p a ro w y c h
P r z e p is y o o p łacie od k o t ł ó w . . . . . P rz e p is y t y m c z a s o w e o używ aniu m a te r y a łó w w y b u c h o w y ch p rzy ro b o ta c h górn iczy ch , uło żo n e w w y k o n a n iu N ajw yżej w d. 22 lutego 1880 r. z a tw ie r
dzonej uchw ały K om itetu M inistrów .
K r ó t k a in s tr u k c y a o u rząd zan iu p i o r u n o c h r o n ó w przy pom ieszczeniach, w k tó r y c h są p rz e c h o w y w a n e m a te r y a ły w y b u c h o w e .
Str.
279
289 304 320
341
345
347
363
364 366 368
386
412
P rzep isy o urządzaniu i u trzy m y w an iu p ry w a tn y c h s k ł a d ó w m a te ry a łó w w y b u c h o w y c h dla p o trz e b p r z e mysłu g ó rn iczeg o i solnego, tudzież o rewizyi tych s k ła d ó w i stałym d ozorze n a d nimi
Przepisy ty m czaso w e o przew ozie ła d u n k ó w w y b u c h o w y ch d ro g am i żelaznem i . . , . Spis m a te ry a łó w w ybuchow ych, k tó ry c h p rz e w ó z d r o
gami żelaznemi je s t w z b ro n io n y .
Przepisy o obliczaniu surow ca, u w a ln ia n e g o od p o b o ru p o d a tk u , sto so w n ie do art. 496 u staw y Górniczej . P r a w o o p o d a t k a c h b e z p o śred n ich . . . . K o d e k s K a r głów nych i po p raw czy ch
U s ta w a o k a ra c h , wym ierzanych przez sędziów p o k o ju U sta w a P o s tę p o w a n ia są d o w e g o K a r n e g o .
O zaliczeniu k a r z a rty k u łó w 597 i 616 k o d e k s u K a r n e g o z a niezaw iadom ienie z a rz ą d u górniczego o w y b u d o w a n iu z a k ła d u i z a n iep rz e d sta w ien ie tem uż z a rz ą d o w i k siąg s z n u ro w y c h do z a p is y w a nia m etalów do k ar, w y m ie rz a n y c h w d ro d ze
adm in istracy jn ej . . . . . .
In stru k cy a, ułożona w w y k o n a n iu pun. 3 art. I N aj
wyżej w d. 3 g ru d n ia 1888 r. z atw ierd zo n ej u c h w a ły K om itetu M inistrów w k w e s ty i w zn o sz e n ia b u d y n k ó w i u rząd zeń g ó rn iczy ch w o b ręb ie 875 są ż niow ego p asu p o g r a n ic z n e g o w g u b e rn ia c h K r ó
le stw a P o lsk ieg o . . . . . .
I n s tr u k c y a w przedm iocie p rz e d s ta w ia n ia przez p rz e m y sło w c ó w górniczych p r o je k tó w b u d o w la n y c h do z a tw ie rd z en ia Z a c h o d n ie g o Z a rz ą d u Górniczego .
wz&eoinowa.
Trzeci zjazd przemysłowców górniczych Króles
tw a Polskiego podjął w m arcu 1893 r. starania w celu uzyskania pozwolenia na zebranie w jedną całość i wy
danie w języku ruskim i polskim przepisów prawnych i instrukc-yi, dotyczących górnictw a w Królestwie Pol- skiem, i starania te uwieńczone zostały pomyślnym skutkiem .
R ada Zjazdu przemysłowców górniczych Króles
tw a Polskiego, wydając niniejszy zbiór, w myśl zasad
niczej idei, w skazanej przez ów zjazd, m iała na celu zapełnić odczuwany dotychczas brak podobnego rodza
ju w ydaw nictw a, zawierającego w sobie wyłącznie przepisy praw ne, obowiązujące w granicach Królestwa Polskiego.
Znaczny rozwój górnictwa tutejszego kraju w os
tatnich latach i trudność a nawet niemożliwość dla człowieka, niewtajemniczonego w ark an a nauki pra
wa, oryentow ania się wśród obszernego m ateryału prawodawczego, dotyczącego górnictw a, stanowią, podług zdania Rady Zjazdu, dostateczny powód do wy
dania podobnego zbioru.
Dla urzeczywistnienia tego projektu R ada Zjazdu zw róciła się do adw okata przysięgłego Stanisław a
Bukowieckiego z propozycyą zajęcia się ułożeniem szczegółowego programu wydawnictwa, które, zawie
rając wszystkie, o ile możności, obowiązujące w Kró
lestwie Polskiem przepisy prawne, dotyczące górnic
twa, i nie mając pretensyi do doskonałości, miało by na widoku cel praktyczny i służyło by jako podręcz
nik prawny dla tutejszych przemysłowców górniczych- Taki jest program i cel naszego wydawnictwa, który tłomaczy pewne jego niedomówienia np. co do praw służbowych i stosunków między organam i władz górniczych, wewnętrznych porządków biurowości zarzą
dów górniczych i t. d.
P. Bukowiecki z zupełną znajomością rzeczy speł
nił przyjęte na siebie zobowiązanie i według programu, zatwierdzonego przez Radę Zjazdu, ułożył szczegółowy plan wydawnictwa i polski tekst zbioru, pomimo mnóstwa trudności i wątpliwości, napotykanych przy kwalifikowaniu odpowiednich przepisów praw a, które mogły wzbudzić wątpliwość w umyśle niejednego pra
wnika.
Mianowicie, przepisy praw a górniczego, obowią
zujące w k raju tutejszym i wydane po zawieszeniu w 1871 r. Dziennika Praw , przedstaw iają wiele w ąt
pliwości, dobrze znanych każdemu prawnikowi.
Początkowo, po zawieszeniu Dziennika P raw , pa
now ał pogląd, że wówczas tylko dany przepis praw ny obowiązuje w Królestwie Polskiem, jeżeli znajdow ała się w nim wyra,zna pod tym względem wzmianka.
Następnie pogląd sfer miarodajnych uległ zmianie i wiele przepisów praw nych, obowiązujących w C esar
stwie, uznano analogicznie za obowiązujące i dla Kró
lestwa Polskiego, pomimo braku bezpośrednich pod tym względem wskazówek w odnośnych przepisach prawa.
Trudności powiększyły się jeszcze od r. 1893, kiedy prawo górnicze Królestwa Polskiego weszło po
XI
raz pierwszy do Zbioru P raw , albowiem dla określenia obowiązujących w Królestwie Polskiem praw trzeba by
ło zbadać zrodło każdego oddzielnego prawa.
N aturalnie, że wszystkie te okoliczności wywoła
ły nadzw yczajną rożnorodność poglądów i wiele w ąt
pliwości co do obowiązujących dla Królestwa Polskie
go przepisów praw nych. Wątpliwości te zwiększają się przy grupow aniu rozmaitych przepisów i instrukcyi, w ydaw anych w rozm aitym czasie i przez rozmaite instytucye w celu w yjaśnienia odpowiednich przepisów górniczych.
Mając na względzie zasadniczą ideę naszego wy
daw nictw a i dla uniknienia zbytecznego balastu pomieszczone zostały w wydawnictwie naszem wyłącz
nie tylko te arty k u ły odpowiednich praw, uwagi do nich i naw et w yjątki z nich, które na wyłuszczonych powyżej zasadach m ają bezpośredni organiczny zwią
zek z naszym programem.
Wobec niemożliwości podążania za szybkim bie
giem praw odaw stw a w dziale górniczym podczas dru
kow ania niniejszego zbioru, wybraliśmy, jako termin krańcowy dzień 1 stycznia 1899 r., do którego czasu pomieściliśmy cały m ateryał prawodawczy w dziale górnictw a K rólestw a Polskiego, wszystkie zaś przepisy praw ne za czas następny będą pomieszczane w dodat
kach, które mamy zam iar drukować po skończeniu każdego roku.
N a tej zasadzie pomieszczone zostały w zbiorze przepisy praw ne, tyczące się nieistniejącej już instytu- cyi — Komisyi do spraw górniczych przy Zachodnim Zarządzie Górniczym, ponieważ została ona zniesiona dopiero w r. 1899.
Co się zaś tyczy praw a o państwowym podatku przemysłowym, to, jakkolw iek prawo to zostało w yda
ne w r. 1898, jednak według naszego zdania, samo to praw o bez instrukcyi i wyjaśnień, wydanych jak o je go rozwinięcie w ciągu r. 1899, jest tak ścisłe, że
uważaliśmy za odpowiednie pomieścić je jako jedną całość razem z instrukcyą w dodatku za rok 1899.
D la zachowania możliwej dokładności i ujaw nie
nia zasad przytaczanych w zbiorze praw , przepisów i instrukcyi, przy każdym z nich, w miarę możności, wskazane jest źródło, z którego takow e były zaczer
pnięte.
N a takich zasadach był ułożony przez adw okata przysięgłego Stanisława Bukowieckiego wspomniany przez nas początkowy plan tego wydawnictwa.
Samo wydanie zbioru, jak o to, zebranie niezbędnego do tego m ateryału prawodawczego, uzupełnienie go pó
źniejszymi przepisami prawnymi, zewnętrzna czysto ad mi- nistracyjna strona wydawnictwa przypadły w udziale sekretarzowi Rady Zjazdu K azim ierzom Srokowskiemu, który zaprosił do współudziału w pracy adwokata przysięgłego Henryka Hoffmanna.
R a d a Z ja zd u p r z e m y s ło w c ó w g ó r n ic z y c h K r ó le s tw a P o lsk ie g o .
USTAWA GÓRNICZA.
( Z b i ó r P r a w . T o m VII. I Wyd. z r. 1893 p o d ł u g c i ą g u d a l s z e g o z r. 1895.)
K S I Ę G A P I E R W S Z A .
ROZDZIAŁ PIERW SZY.
O r g a n i z a c y a z a r z ą d u gór ni cz ego.
T Y T U Ł T R Z E C I .
0 m i e j s c o w y m z a r z ą d z i e g ó r n i c z y m .
O D D Z I A Ł D RUGI.
0 k o m p e t e n c y i , p r a w a c h i o b o w i ą z k a c h u r z ę d n i k ó w i i n s t y t u c y i m ie js c o
w e g o z a r z ą d u górniczego.
I. O kompetencyi, prawach i obowiązkach zarządów górniczych.
61. Zarządy górnicze zawiadują, w określonym dla każdego z nich obrębie działania, wszystkimi pry
w atnym i i skarbowym i zakładam i hutniczymi i gór
niczymi.
62. Ogólne obowiązki zarządów górniczych są następujące: 1) nadzór nad ścisłem wypełnieniem praw 1 rozporządzeń rządu we wszystkich działach zarządu
ochrony m ajątku skarbowego i zapobieżenia wszelkie
mu wogóle uszczerbkowi dla, skarbu i wykroczeniom przeciwko prawom górniczym; 3) nadzór nad zachowy
waniem ustanowionych term inów w sprawach skarbo
wych i powództwach pieniężnych, prowadzonych w in- stytucyach sądowych; 4) staran ie o rozwój przem ysłu górniczego wogóle i możliwe popieranie pryw atnego przemysłu górniczego i hutniczego; 5) czuwanie nad terminowem i prawidłowem wpływaniem podatków górniczych i innych opłat praw nych od przemysłow
ców górniczych, tudzież nad ściąganiem zaległości z tych opłat; 6) nadzór nad zachowywaniem przepisów, dotyczących bezpieczeństwa robót górniczych i h u tn i
czych. najm u robotników górniczych, stosunków po
między robotnikami górniczymi i najm ującym i i pracy kobiet i nieletnich, a to stosownie do postanowień, za
w artych w artykułach 647 — 660 i 714 — 766; 7) nad
zór ogólny, we wskazanych przez prawo wypadkach, nad prawidłowością robót górniczych pod względem technicznym; 8 ) nadzór ogólny nad wykonywaniem przepisów obowiązujących o urządzaniu, ustaw ianiu i utrzym yw aniu kotłów parowych, oraz sposobu ich rewizyi w prywatnych zakładach hutniczych i górni
czych; 9) delegowanie inżynierów górniczych i m ier
niczych lub innych urzędników do wydzielania placów kopalnianych na wolnych ziemiach skarbowych oraz zawiadywanie tymi placami na zasadzie przepisów o pryw atnym przemyśle górniczym na wolnych zie
miach skarbowych i o przemyśle naftowym; 10) przyj
mowanie zgłoszeń,-, planów i opisów nowych kopalń na gruntach pryw atnych i posesyjnych, rozporządzenia w przedmiocie sprawdzania zgodności planów i opisów z n atu rą, wydawanie świadectw o ich otrzym aniu, de
legowanie, na prośbę przemysłowców górniczych, urzęd
ników górniczych do obejrzenia kopalń i zdjęcia z nich planu, a oprócz tego, w k raju Kaukaskim , wydawanie pozwoleń na eksploatacyę kopalń na wszelkich g ru n tach: 11) pozwolenie na budowę nowych zakładów na gruntach pryw atnych i na zmiany w tych zakładach, przyjm owanie deklaracyi o puszczeniu ich w ruch i o jego powiększeniu lub zmniejszeniu; 12) przyjmo
wanie deklaracyi o sprzedaży udziału w zakładach wspólnikom i współspadkobiercom i wydawanie świa
dectw o możności wydzielenia jednego lub więcej za
kładów z ogólnej ich masy; 13) czuwanie nad ścisłem wykonyw aniem przez dzierżawców skarbowych zak ła
dów hutniczych i górniczych wszystkich przyjętych przez nich w arunków i zobowiązań; 14) dokładne uja
wnienie zakładów hutniczych i górniczych, zbieranie szczegółowych wiadomości o ich istotnem położeniu, wydajności, nowych urządzeniach, udoskonaleniach i nowych odkryciach, tudzież o potrzebach przemysłu górniczego i hutniczego i dostarczanie tych wiadomości M inisterstw u Dóbr Państwa; 15) rozpoznawanie spraw 0 nieszczęśliwych wypadkach w zakładach hutniczych 1 górniczych, podległych zarządom, i ostateczne wnio
skowanie w tych sprawach; 1(1) czuwanie nad wyko
nywaniem wszystkich przepisów, dotyczących urządze
nia i zabezpieczenia bytu byłej ludności górniczej;
17) nadzór nad czynnościami podwładnych zarządom urzędników.z.
D o d a t e k. Zarządy górnicze, tudzież De
partam ent Górniczy, stosownie do kompetencyi, m ają sobie polecone obowiązki, wymienione w ustawie Leśnej (art. 449, załącznik) i w7 usta
wie o Czynszach Skarbow ych (art. 19, uw aga 2) c o d o zaopatryw aniapryw atnych zakładów7 gór
niczych w7 potrzebny im m ateryał drzew ny z la
— 3 —
gruntów skarbowych pod urządzanie lub rozsze
rzanie tych zakładów.
(¡4. W miejscowościach, gdzie istnieją źródła sło
ne i warzelnie soli skarbowe lub pryw atne, zarządy górnicze m ają obowiązek czuwania nad wypełnianiem odnośnych przepisów oraz warunków dzierżawy sk a r
bowych źródeł i warzelni soli.
69. Zarządy górnicze tych miejscowości, w któ
rych znajdują się szkoły górnicze, biorą w zaw iady
waniu temi szkołami udział, określony w ustaw ach tych szkół.
72. Naczelnik zarządu obowiązany jest osobiście rewidować, w m iarę zachodzącej potrzeby, podległe zarządowi zakłady hutnicze i górnicze. Może on przy- tem przyjmować prośby i wydawać niezwłocznie, w granicach powierzonej mu władzy, rozporządzenia w celu przywrócenia mocy pogwałconego praw a.
73. Naczelnikowi zarządu służy prawo posyłania podwładnych mu urzędników na rewizye zakładów hutniczych i górniczych i wogóle w celu spełniania poleceń w zakresie górnictwa. Czynności tych urzęd
ników określają udzielone im przez naczelnika zarzą
du instrukcye lub polecenia.
I I O kompetencyi, prawach i obowiązkach inżynie
rów okręgowych, ich pomocników, mierniczych i nad
zorców górniczych.
80. Inżynierowie okręgowi m ają, w granicach powierzonego każdemu z nich okręgu, bezpośredni nad
zór miejscowy nad prowadzeniem prywatnego przemy
słu górniczego tak na gruntach skarbowych, jak o też
i na gruntach, należących do osóh pryw atnych, tow a
rzystw, instytucyi i stanów.
81. Inżynierowie okręgowi czuwają wogóle nad ścislem wypełnianiem przepisów górniczych w zak ła
dach hutniczych i górniczych pryw atnych i w prow a
dzają w wykonanie wszelkie rozporządzenia wyższej władzy, dotyczące tych zakładów.
82. W szczególności inżynierowie okręgowi ma
ją sobie polecony: 1) nadzór nad bezpieczeństwem ro
bót górniczych i hutniczych; 2) nadzór nad nabyw a
niem. przechowywaniem i użyciem m ateryałów wybu
chowych przez przemysłowców górniczych, tudzież wydawanie i rewizyę ksiąg do zapisywania tych m a
teryałów ; 3) bezpośredni nadzór, we wskazanych przez prawo wypadkach, nad prawidłowością robót górni
czych także pod względem technicznym; 4) bezpośred
ni nadzór w pryw atnych zakładach hutniczych i gór
niczych nad kotłam i parowymi na zasadzie obowiązu
jących w tym przedmiocie przepisów; 5) nadzór nad budową zakładów hutniczych i wznoszeniem budowli w zakładach górniczych; 6) czuwanie nad w ypełnia
niem przez przemysłowców górniczych w ym agań praw o najm ie robotników górniczych, o stosunku ich do najm ujących i o pracy nieletnich i kobiet; 7) czuwanie nad tern, aby osoby, którym właściciele powierzyli za
rząd zakładów hutniczych i górniczych, były zaopatrzo
ne w przepisane przez prawo pełnomocnictwa i dostar
czanie zwierzchności ich odpisów; 8) czuwanie nad pra
widłowym i terminowym wpływem podatków górni
czych, przedstawianie należytych w tym względzie spra
wozdań i przedsiębranie środków prawnych w celu ściągania zaległości tych podatków; 9) wydzielanie, wspólnie z mierniczym lub geometrą, w razie potrze
by, według poleceń odnośnych instytucyi, placów ko
palnianych na wolnych gruntach skarbowych, i 10) spo
rządzanie trybem, przepisanym przez odnośne arty k u ły ustawy Postępowania Sądowego Karnego, protokółów 0 wykroczeniach przeciwko postanowieniom o prze
myśle górniczym, o eksploatacyi złota i soli, o kotłach parowych w zakładach górniczych, o robotnikach gór
niczych i o ochronie źródeł wód m ineralnych, o ile te wykroczenia pociągają za sobą karę sądową lub wy
mierzaną w drodze adm inistracyjnej.
83. Inżynierowie okręgowi są obowiązani popie
rać właścicieli prywatnych zakładów hutniczych i gór
niczych w celu prawidłowego i korzystnego prowadze
nia robót i udzielać im stosownych rad w zakresie górniczo-technicznym, nie w trącając się samowolnie do pryw atnych spraw przemysłowców.
84. Inżynierowie okręgowi m ają obowiązek zbie
rać i opracowywać wiadomości górniczo-techniczne 1 statystyczne i składać w przepisanej drodze spraw o
zdania terminowe ze statystyki górniczej i hutniczej z wyjaśnieniem rzeczywistego położenia i potrzeb pry
watnego przemysłu górniczego w ich okręgach.
86. W zakładach hutniczych i górniczych sk a r
bowych, wydzierżawionych osobom pryw atnym , inży
nier okręgowy oprócz tego przestrzega, aby dzierżaw
cy ściśle wypełniali wszystkie przyjęte na siebie w a
runki i zobowiązania.
88. W okręgach, gdzie prowadzi się p ry w atn a eksploatacya złota lub nafty, albo gdzie istnieją źródła wód mineralnych, uznane za m ające znaczenie uży
teczności publicznej, inżynierowie okręgowi pełnią obowiązki, włożone na nich przez przepisy niniejszej ustawy, dotyczące prywatnej eksploatacyi złota, prze
mysłu naftowego, oraz przepisy o ochronie źródeł wód m ineralnych (ust. Lek. art. 352 i nast.).
- 7
89. W miejscowościach, gdzie istnieją źródła sło
ne i warzelnie soli skarbowe lub pryw atne, inżynie
rowie okręgowi m ają obowiązek czuwania nad w y
pełnianiem odnośnych przepisów i w arunków umów dzierżawnych ze skarbem o źródła słone i warzelnie soli.
90. Co się tyczy przemysłu górniczego w guber
niach K rólestw a Polskiego, inżynierowie okręgowi pełnią obowiązki, włożone na nich przez prawo o prze
myśle górniczym w tych guberniach oraz instrukcye, zatw ierdzane przez M inistra Dóbr Państw a.
91. W miejscowościach, gdzie właściciele hut otrzym ują z Banku P aństw a pożyczki na zastaw me
talów, inżynierowie okręgowi w ydają świadectwa 0 m etalach, zastaw ianych i w ysyłanych na sprzedaż, oraz czuwają nad całością tych metalów.
92. Pomocnicy inżynierów okręgowych działają stosownie do poleceń odnośnych inżynierów okręgo
wych. przyczem może im być powierzane pełnienie wszystkich obowiązków, wyszczególnionych w a rty k u łach 82 - 91.
93. Co się tyczy dozoru nad zachowaniem należ
nego porządku w pryw atnych zakładach hutniczych 1 górniczych, obowiązkiem inżynierów okręgowych i ich pomocników jest: 1) czuwanie nad wypełnianiem przepisów o pracy kobiet i nieletnich robotników, oraz o uczęszczaniu tych ostatnich do szkół początkowych;
2) staran ia o zakładanie osobnych szkół, mających do
starczać wspomnianym robotnikom elementarnego wy
kształcenia, ja k również o przygotowanie w tym celu istniejących szkół ludowych, przy w spółdziałaniu m iej
scowej władzy naukowej, o ile tego zachodzi potrzeba;
3) czuwanie nad w ypełnianiem przez najm ujących i ro
botników przepisów, określających ich obowiązki i wza
jem ne stosunki; 4) czynności wykonawcze przy stoso
w aniu postanowień obowiązujących komisyi do spraw górniczych oraz dozór nad wypełnianiem tych posta
nowień; 5) przeglądanie i zatwierdzanie taks, tablic, rozkładów i przepisów porządku wewnętrznego (ust.
Przem., wyd. 1893 r. art. 140 — 142 i 147), u kłada
nych przez zarządy zakładów górniczych dla ich robo
tników; 6) przedsiębranie środków, zmierzających do uniknięcia sporów i nieporozumień między najm ujący
mi i robotnikami, drogą zbadania powstałych niezado
woleń na miejscu i polubownej zgody stron i 7) wszczy
nanie dochodzenia, a w odnośnych w ypadkach i oskar
żanie przed sądem winnych uchybienia przepisom, za
wartym w artykułach 86 — 121 i 128 — 155 ustawy 0 Przemyśle.
94. O zauważonych przez siebie pogwałceniach przepisów, zaw artych w art. 86 — 121 i 128 — 155 ustawy o Przemyśle, inżynierowie okręgowi i ich po
mocnicy spisują sposobem, wskazanym w art. 1131 1 następnych ustawy Postępowania Sądowego Karnego protokóły, które składają w ładzy sądowej lub komi- syom do spraw górniczych, stosownie do kompetencyi.
U w a g a. Do protokółów, składanych ko- misyom górniczym, inżynierowie okręgowi i ich pomocnicy dołączają swoje wnioski o wysokości kar.
95. Mierniczowie, będący w rozporządzeniu tak D epartam entu Górniczego, jako i zarządów górniczych, obowiązani są, niezależnie od prowadzonych z polece
nia zwierzchności robót mierniczych, podziemnych i na powierzchni, przestrzegać w obrębie w skazanych przez władzę okręgów ścisłego w ypełniania przez przemy
słowców górniczych w ym agań praw a o prowadzeniu
i stałem uzupełnianiu planów eksploatacyi górniczej i, jeżeli zauważą, że przemysłowcy nie dopełniają tego obowiązku, układać i uzupełniać takie plany. Za spo
rządzanie i uzupełnianie planów mierniczowie otrzy
m ują od przemysłowców górniczych wynagrodzenie podług taksy, a w czasie robót pomiarowych korzy
stają ze wszystkich praw i przywilejów, nadanych ge
ometrom przez praw a miernicze.
96. Zwiedzając kopalnie pryw atne, mierniczy zw ra
ca uw agę na to, czy roboty odpowiadają wszelkim wym aganiom prawra i, w razie dostrzeżonych uchybień, daje przemysłowcowi górniczemu odpowiednie w ska
zówki, nie w ydając zresztą w łasną władzą żadnych w7 tym przedmiocie rozporządzeń i zawiadam iając nie
zwłocznie miejscowego inżyniera okręgowmgo o udzie
lonej wskazówce.
97. W czasie wolnym od służby mierniczowie mogą podejmowrać się zdejmowania lub uzupełniania planów' kopalnianych, mocą prywratnej umowy z prze
mysłowcami górniczymi i za dobrowolnie umówioną opłatą.
98. Minister Dóbr Państw a określa wr specyalnej in- strukcyi, na wyłuszczonych wyżej wr artykułach 80—92 i 95 — 97 zasadach, zakres obowiązków' i procedurę odpowiedzialności inżynierów' okręgowych, ich pomo
cników i mierniczych, oraz ustanaw ia wzmiankow aną w' artykule 95 taksę. Minister Dóbr Państwm, po po
rozumieniu się z Ministrem Spraw Wewmętrznyeh, w y
daje przepisy szczegółowe o trybie czynności inżynie
rów' okręgow ych i ich pomocników' wr przedmiocie nad
zoru nad zachowaniem porządku w' zakładach hutni
czych i górniczych prywratnych (art. 93^ i o stosunku tych osób do władz gubernialnych i policyi; przepisy te ogłaszane są w' sposób ustanowiony.
— 9 —
99. Nadzorcy górniczy, mianowani przez M inistra Dóbr Państw a do nadzoru nad robotami podziemnemi, nie mając w ładzy rozporządzania, obowiązani są, pod kierunkiem inżynierów okręgowych, codziennie baczyć na ścisłe wypełnianie przez przemysłowców górniczych wszystkich przepisów i instrukcyi w przedmiocie bez
pieczeństwa robót górniczych i o wszelkich zauważo
nych uchybieniach zawiadamiać niezwłocznie zarząd kopalni i donosić inżynierowi okręgowemu. Specyal- na instrukcya Ministra Dóbr Państw a ściśle określa obowiązki nadzorców górniczych, ja k również stosu
nek ich do zarządu górniczego lub D epartam entu Gór
niczego i do przemysłowców górniczych.
O D D Z I A Ł T R Z E C I.
O sposobie s k arże n ia c z y n n o ś c i u r z ę d n i k ó w i i n s t y t u c y i m ie js c o w e g o
z a r z ą d u górniczego.
100. Na czynności urzędników i instytucyi miej
scowego zarządu górniczego, w przedmiocie w ykony
wania ich obowiązków służbowych, osoby pryw atne, których czynności te dotyczą, mogą zanosić skargi do bezpośredniej zwierzchności tych osób i instytucyi.
101. Skargi, wzmiankowane w artykule poprze
dzającym, należy podawać do tych instytucyi i osób, których czynności dotyczą; te zaś instytucye i osoby odsyłają je do władzy kompetentnej, w raz ze swojemi
objaśnieniam i najpóźniej w ciągu miesiąca od daty otrzym ania skargi. Z przepisu tego są wyłączone:
1) skargi n a powolność prowadzenia sprawy lub na nieprzyjęcie skargi, i 2) skargi na rozporządzenia in
żynierów okręgowych i ich pomocników w przedmio
tach. przewidzianych w artykule 93 niniejszej ustaw y i w artykułach 128 — 155 ustawy o Przemyśle; sk ar
gi pierwszego rodzaju mogą być podawane bezpośred
nio do tej instytucyi lub osoby, do której są zanoszone, skargi zaś drugiego rodzaju należy podawać do ko- misyi do spraw górniczych w terminie miesięcznym od daty ogłoszenia rozporządzenia.
102. Skargi na decyzye M inistra Dóbr Państw a należy zanosić, w przepisanej drodze do Senatu Rzą
dzącego (w pierwszym Departamencie) w ciągu mie
siąca od dnia ogłoszenia decyzyi (jeżeli, stosownie do rodzaju sprawy, prawo nie przepisuje innego terminu), z dodaniem na przesyłkę skargi term inu wiorstowego, który liczy się dla dróg zwykłych po pięćdziesiąt
a dla dróg żelaznych po trzysta wiorst na dobę.
— 11 —
T Y T U Ł S Z Ó S T Y.
0 k o m i s y a c h do s p r a w g ó r n i c z y c h .
160. Komisye do spraw górniczych są urządzane dla wyższego dozoru nad zachowaniem porządku i bez
pieczeństwa w pryw atnych zakładach hutniczych i gór
niczych.
161. D la miejscowości, podwładnych zarządom górniczym, komisye do spraw górniczych są urządza
ne przy tych zarządach. Dla wszystkich innych miej
scowości istnieje jedna Komisya do spraw górniczych przy Departamencie Górniczym.
162. Komisye do spraw górniczych przy zarzą
dach górniczych (art. 161), składają się z naczelnika zarządu górniczego, jak o przewodniczącego, przedsta
wiciela Ministerstwa Spraw W ew nętrznych, m ianowa
nego przez Ministra Spraw W ewnętrznych, członka do
zoru prokuratorskiego, mianowanego przez Ministra Sprawiedliwości i dwóch przedstawicieli prywatnego przemysłu górniczego *).
163. Komisya do spraw górniczych przy D epar
tamencie Górniczym (art. 161) składa się z trzech członków Rady Górniczej, mianowanych przez Mini
stra Dóbr Państwa, jednego przedstawiciela Minister
Najwyżej z a tw ie rd z o n a w dniu 10 lipca 1898 r. u c h w ala K o m i
tetu Ministrów:
1) J a k o ś ro d e k ty m c z a so w y , do czasu rew izyi u s ta n o w io nym try b em o d p o w ied n ich przepisów u sta w o d a w c z y c h o sk ła d z ie komisyi do sp raw górniczych i fabrycznych, postanowić:
a) ażeby do sk ła d u komisyi do s p ra w g ó rn ic z y c h przy z a rz ą d a c h górniczych był w yzn aczan y , oprócz w s k a z a n e g o w art.
162 ust. Górn. przed staw iciela M inisterstw a S p ra w W e w n ę t r z n y c h , oficer oddzielnego k o rp u su ż a n d a r m ó w w^edlug w s k a z ó w e k n a
czelnika m iejscow ego g u b e rn ia ln e g o z a rz ą d u ż a n d a rm e ry i;
b) ażeb y do sk ła d u komisyi do s p ra w g órniczych (art. 162 ust. Gór.) byli w p ro w a d z e n i w c h a r a k te rz e członków , starsi in
s p e k to ro w ie fabryczni tych gubernii, gdzie z n a jd u ją się w y m ien io ne kom isye, a do sk ła d u kom isyi fabrycznych, z n a jd u ją c y c h się w o k r ę g u o b szaró w górniczych, w c h a r a k t e rz e czło n k ó w , u rz ę d n i
cy m iejscow ego dozoru g ó rn iczeg o w e d łu g nom inacyi m iejscow ych z a r z ą d ó w górniczych. (Z b ió r praw i r o z p o rz ą d ze ń R z ą d u , 1898 r., N§ 121, art. 1618).
stwa Spraw W ew nętrznych, mianowanego przez Mi
nistra Spraw W ewnętrznych, jednego przedstawiciela M inistra Sprawiedliwości, mianowanego przez Ministra Sprawiedliwości, i dwóch przedstawicieli prywatnego przem ysłu górniczego. Przewodniczy w tej komisyi jeden z należących do niej członków Rady Górniczej,
m ianowany przez M inistra Dóbr Państwa.
164. Należących do komisyi do spraw górniczych przedstawicieli pryw atnego przemysłu górniczego (art.
162 i 163) wybiegają na trzy lata miejscowe zjazdy przemysłowców górniczych. W miejscowościach zaś, gdzie zjazdy nie bywają zwoływane, wzmiankowanych przedstawicieli powołuje Minister Dóbr Państw a.
165. Na posiedzenia komisyi do spraw górniczych mogą być powoływani, z prawem głosu doradczego:
miejscowy gubernialny inspektor lekarski, inżynier lub budowniczy gubernialny, oraz inne osoby, od któ
rych można oczekiwać pożytecznych wiadomości i wy
jaśnień.
• 166. Komisye do spraw górniczych m ają sobie polecone: 1) wydawanie postanowień obowiązujących o środkach, jakie winny być przestrzegane dla ochro
ny życia, zdrowia i moralności robotników w czasie robót oraz pobytu w zabudowaniach zakładowych, a także w przedmiocie pomocy lekarskiej dla robotni
ków; 2) rozstrzyganie spraw o wykroczenia, wyszcze
gólnione w artykułach 153 — 155 ustawy o Przemyśle, oraz o wykroczenia, przewidziane w artykule 13591 kodeksu K arnego (wyd. 1885 r.), o ile ostatnie popeł
nione zostały przez zawiadowców zakładów hutniczych lub górniczych po raz pierwszy i drugi i nie pociągnę
ły za sobą skutków, w skazanych w artykule 13592 ko
deksu K arnego (według ciągu dalszego z roku 1890);
3) rozpoznaw anie skarg na rozporządzenia inżynierÓAY okręgow ych i ich pomocników w przedmiotach, prze
— 13 —
widzianych w artykule 93 niniejszej ustawy i w arty kułach 128 — 155 ustawy o Przemyśle, oraz uchylanie tych rozporządzeń w odnośnych wypadkach; 4) u k ła
danie przepisów dodatkowych, dotyczących stosunków pomiędzy zarządami zakładów hutniczych i górniczych i robotnikami pomocniczymi, oraz robotnikami, pracu- jącym i w arielach lub po cenach hurtowych, i 5) roz
strzyganie wątpliwości, napotykanych przez inżynierów okręgowych i ich pomocników przy stosowaniu a rty kułu 93 niniejszej ustawy i przepisów, wyłuszczonych w artykułach 128 — 155 ustaw y o Przemyśle.
U w a g a 1. Postanowienia obowiązujące, wzmiankowane w ustępie i niniejszego (166) artykułu, są ogłaszane w miejscowym dzienniku urzędowym i wystawiane w zarządach policyj
nych i gminnych, oraz w tych zakładach hut
niczych i górniczych, dla których zostały wy
dane.
U w a g a 2. Postanowienia obowiązujące, wydawane przez komisye do spraw górniczych, nie powinny dotyczyć środków technicznych, j a kie winny być przestrzegane dla ochrony zdro
wia i życia robotników w robotach górniczych i hutniczych.
D o d a t e k. Komisye do spraw górniczych rozstrzygają sprawy o wykroczenia, przewidzia
ne w artykułach 1266 i 12662.
167. Skargi na postanowienia komisyi do spraw górniczych należy podawać w terminie miesięcznym od dnia ogłoszenia postanowienia Ministrowi Dóbr Państw a, który je rozstrzyga w porozumieniu z Mini
strem Spraw W ewnętrznych. Postanowienia komisyi w spraw ach o wykroczenia, w skazane w ustępie 2 po
przedniego (166) artykułu, nie ulegają zaskarżeniu,
0 ile w ym ierzona na winnego k a ra nie przenosi stu rubli.
1(18. Przepisy szczegółowe prowadzenia spraw 1 akt w komisyach do spraw górniczych wydaje Mi
nister Dóbr P aństw a w porozumieniu z Ministrem Spraw W ew nętrznych: przepisy te są w ustanowiony sposób ogłaszane.
— 15 —
T Y T U Ł S I Ó D M Y .
0 zakładach naukowych wydziału górniczego i o komisyach egzaminacyjnych ze znajomości górnictwa.
169. Z akłady naukowe wydziału górniczego są następujące: 1) Instytut Górniczy: 2) Szkoła Sztygarów w Lisiczańsku, i 3) szkoły górnicze — na Uralu, w Ir
kucku i w Dąbrowie.
174. Szkoła Górnicza, założona we wsi Dąbrowa, powiatu Będzińskiego, gubernii Piotrkowskiej, ma na celu przygotowanie sztygarów i m ajstrów hutniczych dla potrzeb przem ysłu górniczego.
175. Z akłady naukowe, wymienione w poprzed
nich (169—174) artykułach, pozostają w zawiadywaniu M inisterstwa Dóbr P aństw a w D epartam encie Górni
czym. Główny zarząd Instytutu Górniczego należy do Ministra Dóbr Państw a. Pozostałe zakłady naukowe podlegają: Szkoła SztygaTÓw w Lisiczańsku i szkoły górnicze n a Uralu i w Irkucku miejscowym zarządom górniczym, zaś Szkoła Górnicza w Dąbrowie — N a czelnikowi skarbowych zakładów górniczych w guber
niach K rólestw a Polskiego.
177. 5) Osoby, które ukończyły z powodzeniem kurs nauk w Szkole Górniczej w Dąbrowie i złożyły przepisany egzamin ostateczny, jeżeli służyły najmniej rok w zakładzie hutniczym lub górniczym skarbowym lub pi}w alnym i przedstawią świadectwo znajomości rzeczy i sumiennego w ypełniania poleconych im obo
wiązków, wydane przez zawiadowcę służby technicznej zakładu hutnicznego lub górniczego i poświadczone przez miejscowego naczelnika górniczego albo inży
niera okręgowego, według kompetencyi, otrzymują stopień sztygara lub m ajstra hutniczego, stosownie do wybranej przez nich specyalności; posiadający ten sto
pień otrzymują po dziesięciu latach służby techniczno- górniczej ty tu ł osobistego obywatela honorowego, o ile z pochodzenia nie m ają wyższych praw stanu.
178. Komisye egzaminacyjne ze znajomości gór
nictwa przez osoby, nie mające dyplomu na stopień inżyniera górniczego, ani patentu z ukończenia kursu w szkole górniczej lub w wydziale górniczym szkół przemysłowych, składają się z miejscowego inżyniera okręgowego, mierniczego i innych osób, mianowanych przez zarządy górnicze, w miejscowościach zaś, gdzie zarządy te nie istnieją, przez D epartam ent Górniczy.
Do tych egzaminów dopuszczone są tylko osoby, które najmniej przez trzy lata pracow ały w kopalniach lub które posiadają dyplomy szkół górniczych zagranicz
nych. Program y egzaminów układa Komitet Naukowy Górniczy, zatwierdza je Minister Dóbr Państw a, po
czerń następuje ogłoszenie takowych.
- 17 -
T Y T U Ł D Z I E W I Ą T Y .
O obowiązkach policyi w przedmiocie dozoru nad porząd
kiem w kopalniach i hutach.
186. Urzędnicy policyi miejskiej i powiatowej donoszą inżynierom okręgowym i ich pomocnikom o wszystkich wiadomych policyi wypadkach pogwałce
nia porządku w zakładach hutniczych i górniczych pryw atnych i okazują inżynierom okręgowym i ich pomocnikom należyte współdziałanie.
187. Spełnianie obowiązków inżynierów okręgo
wych i ich pomocników, wskazanych w ustępie 7 arty kułu 93 w przedmiocie sądowego ścigania winnych wykroczeń przeciwko postanowieniom, zaw artym w a r
tykułach 91 — 126 i 128 — 155 ustawy o Przemyśle, może być powierzane urzędnikom policyi.
188. Minister Spraw W ew nętrznych, w porozu
mieniu z Ministrem Dóbr Państw a, wydaje przepisy szczegółowe o obowiązkach policyi i speeyalnych „is- p ra w n ik ó w , mianowanych przez gubernatorów w okrę
gach znacznego przemysłu złotego w przedmiocie do
zoru nad porządkiem w zakładach hutniczych i górni
czych prywatnych; przepisy te ogłaszane są w sposób ustanowiony.
191. W razie niew ykonania przez policyę w ym a
gania zarządu górniczego i naczelników górniczych, ostatni zanoszą skargę do gubernatorów, którzy są obowiązani przymuszać urzędników policyjnych i po
ciągać za wykroczenia do odpowiedzialności, według przepisów prawa.
a
ROZDZIAŁ DRUGI.
T Y T U Ł D R U G I .
0 prywatnym przemyśle górniczym w guberniach Królestwa Polskiego.
O D D Z I A Ł P I E R W S Z Y .
P r z e p i s y o g ó l n e .
334.y Poszukiwania i wydobywanie ciał kopalnych może być dokonywane zarówno na gruntach skarbo
wych lub należących do różnych instytucyi, ja k i na gruntach właścicieli pryw atnych (nie wyłączając m ajo
ratowych).
335. Poszukiwania i wydobywanie wszelkiego ro
dzaju ciał kopalnych na gruntach, wymienionych w po
przedzającym (334) artykule, może być dokonywane przez właścicieli albo, za ich zgodą, przez osoby obee,_
336. Na gruntach, wskazanych w artykule 334, osoby obce mogą poszukiwać i wydobywać bez zgody właścicieli tylko następujące ciała kopalne: 1) rudy żelaz
ne, 2) rudy cynkowe, 3) rudy ołowiane i 4) węgle kopalne.
U w a g a 1. Przepis niniejszego (336) arty kułu nie rozciąga się na rudy napływowe i dar
niowe.
U w a g a 2. W ciągu pierwszych dwóch lat po wprowadzeniu Najwyżej w dniu 28 kw ietnia 1892 roku zatwierdzonego praw a o przemyśle
górniczym w guberniach Królestwa Polskiego, wyłożonego w artykułach 334 — 4 1 5 'niniejszej ustawy, poszukiwania i wydobywanie rud żelaz
nych na cudzych gruntach nie może być dozwo
lone bez zgody właścicieli.
337. Praw o niniejsze nie rozciąga się na ciała ko
palne, zaw arte w zwałach dawnych robót górniczych.
Wydobywanie tych ciał kopalnych, ja k również kam ie
nia budulcowego, gliny, gipsu i t. p. nie wym aga uzy
skania nadania (art. 360) i podlega jedynie nadzorowi inżynierów okręgowych pod względem górniczo-poli- cyjnym.
338. Prowadzenie przemysłu górniczego na grun
tach skarbowych i prywatnych: 1) w obrębie lasów ochronnych lub zabezpieczających początek i źródła rzek i ich dopływów i 2) w obrębie cennego lasu, a tak że na gruntach skarbowych, których położenie przed
stawia szczególne dogodności do prowadzenia skarbo
wego przemysłu górniczego, jest dozwolone z zacho
waniem warunków i z ograniczeniami, wskazanem i w artykułach 339 i 340. Spis tych gruntów układa, a w razie potrzeby i zmienia Minister Dóbr Państw a, a Senat Rządzący podaje go do powszechnej wiado
mości. G runta pryw atne, wskazane w ustępie 1 niniej
szego artykułu, są wciągane do owego spisu bez proś
by o to samych właścicieli, wzmiankowane zaś w ustę
pie 2-im jedynie na skutek takich próśb, zasługujących zdaniem M inistra Dóbr Państw a na uwzględnienie.
339. Odnośnie do prowadzenia poszukiwań i wy
dobywania ciał kopalnych na gruntach, wzm iankowa
nych w artykule 338, Ministrowi Dóbr Państwa służy prawo wydawania przepisów, które winny być prze
strzegane w widokach ochrony powierzchni i rosnące
go na niej lasu, oraz określania, w razie potrzeby, w y
— 19 —
górniczy dla zabezpieczenia wykonyw ania tych prze
pisów.
340. Minister Dóbr Państw a ma prawo w wyda
wanym przez siebie spisie (art. 338) wymieniać: 1) grun
ta skarbowe i prywatne, na których, aż do zmiany spisu, prowadzenie poszukiwań i wydobywanie ciał ko
palnych przez prywatne osoby jest zabronione i 2) grun
ta skarbowe, na których złoża ciał kopalnych, odkryte przez osoby prywatne, mogą być eksploatowane przez skarb, za w ypłatą odkrywającemu je zwrotu kosztów odkrycia oraz odpowiedniego wynagrodzenia za samo odkrycie.
341. Prowadzenie przemysłu górniczego jest do
zwolone poddanym rosyjskim wszelkich stanów, za w y
jątkam i, wskazanymi w artykułach następujących (342 — 345).
U w a g a. Odnośnie do praw cudzoziemców do prowadzenia przemysłu górniczego stosują
się przepisy załączone.
342. Prowadzenie przemysłu górniczego zabrania się pozbawionym wszelkich szczególnych praw i przy
wilejów, osobiście i do stanu przywiązanych.
343. Duchownym świeckim wolno brać udział w towarzystwach górniczo-przemysłowych, ale osobiste prowadzenie przemysłu górniczego jest im wzbronione.
U w a g a. Duchowni świeccy, którzy otrzy
mali nadania na wydobywanie ciał kopalnych na Zasadzie przepisów, obowiązujących przed wprowadzeniem praw a o przemyśle górniczym w guberniach Królestwa Polskiego, Najwyżej zatwierdzonego dnia 28 kw ietnia 1892 roku i wy
łożonego w artykułach 334 — 415 niniejszej
ustawy, zachowują i nadal prawo posiadania tych nadań.
344. Przem ysł górniczy na cudzych gruntach oraz udział w nim jest zabroniony: lj zajmującym w Mini
sterstwie Dóbr Państw a posady w wydziale górniczym i w zarządzie gruntów skarbowych; 2) urzędnikom te
goż wydziału, służącym w miejscowych zarządach skarbowych zakładów górniczych i dóbr państwowych, tudzież zajmującym posady w nadzorze rządowym nad prywatnym przemysłem górniczym w granicach okrę
gu, w którym pozostają w służbie; 3) żonom i nie- wyposażonym dzieciom osób, wymienionych w ustępie 1, ja k również w ustępie 2, tam, gdzie zajmowanie się prze
mysłem górniczym zabronione jest ich mężom i ojcom, i 4) żydom.
U w a g a. Osoby, wskazane w niniejszym (344) artykule, które otrzym ały nadania na eks- ploatacyę ciał kopalnych na zasadzie przepisów, obowiązujących przed wprowadzeniem praw a o przemyśle górniczym w guberniach Królestwa Polskiego, Najwyżej zatwierdzonego d. 28 kw iet
nia 1892 roku i wyłożonego w artykułach 334 — 415 niniejszej ustawy, zachowują i nadal prawo posiadania tych nadań.
345. Osoby, którym prowadzenie przemysłu gór
niczego jest zabronione, nie mogą być również pełno
mocnikami innych osób w spraw ach przemysłu górni
czego.
346. Osoby, którym prowadzenie przem ysłu gór
niczego jest wzbronione, ja k również osoby, które pra
wo to utraciły, winny sprzedać lub oddać otrzymane albo należące do nich nadania w ciągu lat trzech:
pierwsze od dnia nabycia nadania, ostatnie zaś od dnia utraty praw a posiadania ich. W razie niew ykonania
— 21 —
niniejszego, wymienione osoby podlegają skutkom, w ska
zanym w artykule 393. Przepis ten stosuje się także do praw a udziału w przemyśle górniczym.
347. Osoby, którym prowadzenie przemysłu gór
niczego jest dozwolone, mogą, na ogólnych zasadach, tworzyć w tym celu stowarzyszenia i brać w nich udział. Odnośne umowy lub ustawy spółek albo to
warzystw winny być przedstawiane do wiadomości in
żynierowi okręgowemu i zarządowi górniczemu.
348. W szelkie koszta ogłoszeń w wypadkach, przewidzianych w artykułach następujących (350—412), na udzielanie nadań, zajmowanie gruntów pod eks- ploatacyę górniczą i t. p. obciążają przemysłowców górniczych.
349. Minister Dóbr Państw a ma prawo rozstrzy
gać wszelkie kwestye i nieporozumienia, mogące się trafić przy stosowaniu przepisów, wyłuszczonych w a r
tykułach 334 — 415, oraz, w rozwinięciu i w yjaśnie
niu tych artykułów , wydawać ogólne instrukcye i spe- cyalne postanowienia, obowiązujące dla przemysłowców górniczych, z tern zastrzeżeniem, ażeby te decyzye i postanowienia nie dotyczyły przedmiotów i spraw, z natury swojej podlegających rozpoznaniu władzy są
dowej lub prawodawczej i ażeby wyjaśnienia, obowią
zujące wszystkich przemysłowców górniczych, były przedstawiane Senatowi Rządzącemu dla ogłoszenia do wiadomości powszechnej.
U w a g a. Sposób udzielania pozwoleń prze
mysłowcom górniczym Królestwa Polskiego do wznoszenia budowli w obrębie pasu pograniczne
go z Prusami i A ustryą określają przepisy, przy niniejszem załączone.
- 23 -
O D D Z I A Ł D R U G I.
O p o s z u k i w a n i a c h .
350. W łaściciel gruntu, tudzież osoby, które ze
zwolenie jego otrzym ały, mogą bez przeszkody prówa- llzićTna jego gruncie poszukiwania wszelkich ciał ko
palnych.
U w a g a. Na przestrzeniach, nadanych na wydobywanie jakiegoś ciała kopalnego, nikomu nie wolno prowadzić poszukiwań tegoż ciała ko
palnego.
351. Poszukiw ania nie mogą być prowadzone w m iastach i wsiach, na drogach żelaznych i innych, na cm entarzach i w takich miejscach, gdzie prowadze
nie poszukiwań uznanem będzie trybem przepisanym za niezgodne z interesam i publicznymi.
352. Żadne poszukiwania górnicze nie mogą być prowadzone bez zgody właściciela gr untu na prze
strzeniach, znajdujących się pod budynkami, podwó- rzam i, zakładam i przemysłowymi, ogrodami i sadami, ja k również w odległości ^dwudziestu pięciu sążni od budynków:.
353. W łaściciel nie ma praw a odmówić osobie obcej pozwolenia prowadzenia na jego gruncie poszu
kiw ań ciał kopalnych, wymienionych w artykule 336, z w yjątkiem wypadków, przewidzianych w artykule 340 (p. 1), w uwadze do a rty k u łu 350 i w arty k u łach 351 i 352.
354. W razie odmowy prowadzenia poszukiwań bez praw nej zasady (art. 353), na poszukiwania zezwa
la inżynier okręgowy, który, jeżeli zachodzi potrzeba,
