A. W Y K Ł A D Y .
§ 4. Patrz art. 1*2 praw a o szkole.
§ 5. Do zakresu kursu nauk szkoły należą przed
mioty następujące: I. Ogólnie kształcące: 1) religia (wyznania prawosławnego i rzym sko-katolickiego);
2) język rosyjski; 3) język polski; 4) arytm etyka; 5) al
gebra: 6) geometrya; 7) trygonom etrya; 8) kreślenie, i II. Specyalne: 9) pierwsze zasady fizyki; 10) pierwsze zasady chemii; 11) pierwsze zasady geodezyi; 12) pierw
sze zasady mechaniki i budownictwa; 13) pierwsze za
sady m ineralogii i geologii; 14) pierwsze zasady górnictwa i m iernictwa górniczego; 15) pierwsze zasady m eta
lurgii i probiernictwa; 16) wiadomości zasadnicze z ra chunkowości; 17) wiadomości zasadnicze z praw odaw stwa górniczego i 18) środki niesienia pomocy w w y
padkach nieszczęśliwych (art. 11 pr. o szk.).
§ 6. Oprócz lekcyi w klasie, wymienionych w po
przednim paragrafie, uczniowie obowiązani są oddawać się zajęciom praktycznym z chemii, probiernictwa, mi
neralogii, m iernictwa i z innych przedmiotów, w y k ła
danych w szkole, oraz nauce rzemiosł: ciesielskiego, stolarskiego, kowalskiego i ślusarskiego, ja k również ro
botom w w arsztatach mechanicznych.
§ 7. W ykłady przedmiotów odbywają się w j ę zyku rosyjskim stosownie do program ów, zatw ierdza
nych przez Komitet Naukowy Górniczy.
§ 8. Patrz art. 13 praw a o szkole.
§ 9. Kurs roczny nauczania przedmiotów teore
tycznych zaczyna się 1 września i kończy 31 m aja, licząc w to i czas egzaminów rocznych. Zajęcia prakty
czne trw ają częściowo i po egzaminach. Po ukończeniu 3 klasy uczniowie w czasie wakacyjnym powinni zajmo
wać się zdejmowaniem planów geodezyjnych, a n a
stępnie najmniej w ciągu sześciu tygodni pracować praktycznie w hutach lub kopalniach, stosownie do w y
branej przez siebie specyalności hutniczej lub górniczej.
§ 10. Rozkład przedmiotów na klasy i liczbę lek
cy i każdego przedmiotu określa następujący plan nauk:
WYSZCZE GÓ LNIE NIE PR ZE D M IO T Ó W
U a v a g a. Zmiany w tym planie nauko
wym mogą być dokonywane po zatwierdzeniu przez D epartam ent Górniczy na skutek przed
staw ienia odnośnej decyzyi Rady szkolnej.
§ 11. Zajęcia w szkole odbywają się codziennie, z w yjątkiem św iąt i w akacyi, w jednogodzinnych lek- cyach. Odpoczynek pomiędzy lekcyam i trw a od 10 do 15 minut.
Czas poobiedni będzie przeznaczony przeważnie na zajęcia praktyczne z różnych przedmiotów, naukę rze
miosł i roboty w w arsztatach.
§ 12. Postępy uczniów określają stopnie, których znaczenie jest następujące: 5 — bardzo dobrze, 4 — dobrze, 3 — zadawalniająco, 2 — niezadaw alniająco, 1 — słabo.
§ 13. W końcu roku szkolnego odbywają się egzamina przejściowe i ostateczne uczniów. Przy egza
minach asystują osoby, m ianowane przez Radę szkolną z jej łona. Oprócz tego dyrektor szkoły m a prawo zapraszać na egzamina osoby obce z pomiędzy zajm u
jących odpowiednie posady techniczne w miejscowych kopalniach i hutach.
§ 14. Uczeń nie może dostać promocyi do następ
nej klasy ani patentu, jeżeli otrzym a z jakiegokolw iek przedmiotu mniej niż trzy, a z przedmiotów specyal- nych: górnictw a i m iernictwa górniczego — w wydzia
le górniczym, metalurgii, chemii i probiernictw a—w w y
dziale hutniczym, mniej niż cztery stopnie.
§ 15. Nikt nie może pozostawać dłużej niż dwa lata w tej samej klasie; uczeń, który pozostał w kla
sie na drugi rok i powtórnie nie złożył egzaminu, bę
dzie uwolniony ze szkoły.
U w a g a . W 1 klasie nikt nie może po
zostawać dłużej niż rok jeden.
— 103 —
§ 16. Przy egzaminach ostatecznych od uczniów klasy 4 nie tylko będą w ym agane wiadomości ze wszystkich przedmiotów szkolnych tej klasy, ale nadto uczniowie ci będą podlegali egzaminowi i z tych robót praktycznych, którem i zajmowali się av ciągu całego kursu szkolnego.
B. U C Z N IO W IE .
§ 17. Do szkoły będą przyjmowani poddani ro- syjscy bez różnicy stanu i wyznania, z w yjątkiem żydów.
Gdyby po przyjęciu do szkoły wszystkich kandy
datów z pośród poddanych rosyjskich, pozostały jeszcze miejsca wolne, to do zajęcia ich mogą być dopuszcze
ni, podług uznania Rady szkolnej, i ci z miejscowych mieszkańców, którzy nie są poddanymi rosyjskimi (art. 14 pr. o szk.).
§ 18. Komplet szkolny wynosi stu dwudziestu uczniów, przyczem w pierwszej klasie powinno być nie więcej niż trzydziestu uczniów. Powiększenie liczby uczniów po nad tę normę zależy od zezwolenia Mini
stra Dóbr Państw a.
§ 19. Patrz art. 15 pr. o szk.
U w a g a. Na zasadzie niniejszego osoby, które ukończyły już lat 20, nie mogą być przyj
mowane do szkoły.
§ 20. Osoby, czyniące zadość w arunkom , wymie
nionym w paragrafie poprzedzającym, m ają być przyj
mowane do szkoły po zdaniu egzaminu spraw dzające
go z języ k a rosyjskiego i arytm etyki i po zrewidowa
niu ich przez lekarza szkolnego (art. 16 pr. o szk.).
U w a g a. Osoby, mogące dowieść, że n aj
mniej przez pół roku pracowały praktycznie
w kopalniach lub hutach, m ają przy przyjmo
jomości kursu zakładów naukowych, wymienionych w § 19. 1-go sierpnia stanowi termin podawania tych tego wakanse będą obsadzone przez następnych kan
dydatów, którym z powodu kompletu przyjęcia do szkoły odmówiono. Uczniowie, którzy nie wnieśli opła
ty za naukę w ciągu jednego miesiąca od daty rozpo tach, na zasadzie przepisów, zatwierdzonych przez R a
de szkolna.L. Ł
§ 26. Uczniowie AATi n n i w ykonyw ać rozporządze
nia zwierzchności i stosować się do wszelkich przepi
— 105 —
sów, jakie będą ustanaw iane w przedmiocie uczęszcza
nia na lekcye, robót graficznych i zajęć praktycznych, kontroli nad nimi i egzaminów, oraz nie powinni n a ruszać porządku, przepisanego w organizacyi szkoły.
Za wykroczenie przeciwko przepisom, wyżej wymienio
nym, uczniowie podlegają karom , które, stosownie do winy, polegają na wymówce, zamknięciu w areszcie, uwolnieniu lub wydaleniu ze szkoły. O każdym w y
padku uwolnienia lub wydalenia ucznia ze szkoły dy
rektor niezwłocznie donosi D epartam entow i Górnicze
mu z wyjaśnieniem przyczyn takiego rozporządzenia.
§ 27. Uczniowie winni stale uczęszczać na w y
znaczone dla nich lekcye i zajęcia praktyczne.
§„ 28. Uczniowie winni nosić przepisaną dla nich formę ubrania według wzoru, zatwierdzonego przez M inistra Dóbr Państw a. W czasie zaś zajęć w hu
tach i kopalniach oraz w w arsztatach i laboratoryum szkoły, forma ta może być zastąpiona przez odzież roboczą.
§ 29. Po za obrębem budynków i urządzeń szkol
nych uczniowie podlegają w ładzy urzędów policyjnych na zasadach ogólnych lecz poddanie pod nadzór poli- cyi nie uwalnia ich od obowiązku posłuszeństwa swo
jej zwierzchności szkolnej.
§ 30. Jeżeli uczeń ulegnie karom z wyroku sądu, to dyrektor szkoły, po otrzymaniu o tern zawiadomie
nia, poddaje pod rozpoznanie Rady pytanie, czy winny może być pozostawiony w liczbie uczniów, czy też ule
ga uwolnieniu lub wydaleniu ze szkoły. Również po otrzym aniu przez zwierzchność szkolną wiadomości o popełnionych przez ucznia po za obrębem szkoły ta
kich wykroczeniach, które, nie powodując ścigania są
dowego, m ają jednak charakter podejrzany, dyrektor szkoły poddaje to pod rozpoznanie Rady dla powzięcia właściwej decyzyi.
107
-§ 31. Osoby, które ukończyły z powodzeniem całkow ity kurs nauk w szkole i złożyły przepisany egzamin ostateczny, otrzym ują stopień sztygara lub m ajstra hutniczego, stosownie do wybranej przez sie
bie specyalności, jeżeli po przebyciu najmniej przez rok na praktyce w jednej ze skarbowych lub pryw atnych kopalń lub hut, przedstaw ią świadectwo zawiadowcy działu technicznego kopalni lub huty o znajomości rzeczy i poprawnem pełnieniu włożonych na nich obo
wiązków. Świadectwo to winno być poświadczone przez miejscowego naczelnika górniczego, jeżeli doty
czy skarbowej kopalni albo huty, zaś przez inżyniera okręgowego, jeżeli kopalnia lub huta stanowi własność pryw atną fart. 18 pr. o szk.).
U w a g a . W stępujący na praktykę winni przedstawić się właściwemu inżynierowi okrę
gowemu lub naczelnikowi skarbowych zakładów górniczych w Królestwie Polskiem, którzy wcią
gają ich do osobnych list praktykantów i czu
w ają nad biegiem ich zajęć praktycznych.
§ 32. Osoby, które nie przedstawiły wymienione
go w poprzednim paragrafie zaświadczenia o zajęciach praktycznych w terminie trzymiesięcznym po ich ukoń
czeniu, oraz wychowańcy szkoły, którzy nie złożyli egzaminu ostatecznego, otrzym ują na żądanie świadec
two o postępach, jak ie okazali przy przechodzeniu kursu szkolnego (art. 18 pr. o szk., uwaga).
§ 33. P atrz art. 19 pr. o szk.
§ 34. Dyplomy na stopień sztygara lub m ajstra hutniczego będą w ydaw ane z decyzyi Rady, podpisy
wane przez dyrektora szkoły i dwóch członków Rady i kontrasygnow ane przez pełniącego obowiązki sekre- tarza'R ady.
III. Z A R Z Ą D S Z K O D Y .
A. D Y R E K T O R S Z K O Ł Y .
§ 35. Patrz art. 4 pr. o szk.
§ 36. D yrektora szkoły m ianuje Minister Dóbr P aństw a z pośród inżynierów górniczych (art. 10 pr.
0 szkole).
§ 37. Dyrektorow i szkoły, jak o zwierzchnikowi bezpośredniemu, podlegają wszystkie osoby i instytucye, należące do składu szkoły.
§ 38. D yrektor szkoły, odpowiedzialny za pomyśl
ny stan i urządzenie powierzonego sobie zakładu, w i
nien czuwać:
a) ażeby nauczanie w szkole odbywało się praw i
dłowo i całkowicie według zatwierdzonych program ów 1 ażeby zajęcia praktyczne były prowadzone z możli
wym pożytkiem dla uczniów;
b) ażeby wszystkie osoby, urzędujące w szkole, pełniły należycie swoje obowiązki;
c) ażeby uczniowie zachowywali w szkole wszyst
kie wydane dla nich przepisy, zaś urzędnicy, którym powierzono bezpośredni nadzór nad uczniami, zachęca
li ich do tego;
d) ażeby wszystkie urządzenia szkolne i gospodar
cze przy szkole były utrzym ywane w porządku;
e) ażeby środki pieniężne szkoły były w ydatko
wane prawidłowo, a m ajątek skarbowy był zachowy
w any w całości. D yrektor szkoły rozporządza kredy
tem na wszelkie sumy, przekazyw ane na utrzym anie szkoły. Do dyrektora szkoły należy rozporządzanie i rozkład między urzędnikam i szkoły mieszkań w bu
dynku szkolnym. Dyrektorowi szkoły służy prawo
- 109 —
uw alniania z niej uczniów: a) w razie długiej choroby;
b) za nieuiszczenie opłaty za naukę, i c) za przetrzy
manie urlopu, przyczem uczniowie, którzy opuścili szko
łę n a w łasne żądanie lub zostali z niej uwolnieni z po
wodów, w niniejszym artykule wymienionych, mogą być w ciągu jednego roku od dnia uwolnienia lub do
browolnego wyjścia przyjęci do szkoły nanowo przez dyrektora bez egzaminu do tej klasy, z której wyszli albo uwolnieni zostali. Za złe sprawowanie w ydala i wypędza uczniów dyrektor szkoły za zezwoleniem Ministra Dóbr Państw a; przytem dyrektor uprzednio zasięga zdania Rady i przedstawia je do D epartam en
tu Górniczego ze swoim wnioskiem. W wypadkach szczególnie ważnych i nie cierpiących zwłoki samemu dyrektorowi szkoły służy prawo w ydalania uczniów ze szkoły za złe sprawowanie bez pozbawienia ich praw a wstępu do innych zakładów naukowych i z obo
wiązkiem każdorazowego doniesienia o tern Ministro
wi Dóbr P aństw a (art. 5 pr. o szk.).
§ 39. D yrektor szkoły wyznacza, otw iera i zam y
ka posiedzenia Rady, oraz przewodniczy w niej w tych wszystkich w ypadkach, kiedy w posiedzeniu nie bierze udziału naczelnik górniczych zakładów skarbowych w Królestwie Polskiem (art. 6 pr. o szk.).
§ 40. D yrektor przedstaw ia do nagród urzędni
ków szkoły, odznaczających się w służbie szczególną gorliwością; wnioski te będą podawane D epartam ento
wi Górniczemu za pośrednictwem naczelnika skarbo
wych zakładów górniczych w Królestwie Polskiem.
§ 41. D yrektor szkoły wydaje w łasną w ładzą
rektor czyni wniosek do uznania Ministra Dóbr P ań st
w a za pośrednictwem naczelnika skarbowych zakładów górniczych w Królestwie Polskiem. D yrektor szkoły wydaje także urlopy uczniom.
§ 42. W szelkie papiery i podania adresują się na imię dyrektora szkoły, który otwiera pakiety, przychodzące do szkoły. Papiery wychodzące będą pod
pisywane przez dyrektora i kontrasygnow ane przez pełniącego obowiązki sekretarza Rady lub pisarza, sto
sownie do treści.
§ 43. Po upływie każdego roku dyrektor szkoły przedstawia Ministrowi Dóbr Państw a za pośrednic
twem naczelnika skarbowych zakładów górniczych w Królestwie Polskiem, najpóźniej 31 m arca następne
go roku, sprawozdanie ogólne o stanie i działalności szkoły.
§ 44. W razie nieobecności lub choroby dyrekto
ra szkoły pełnienie jego urzędu będzie powierzone oso
bie, przez Ministra Dóbr Państw a do tego szczególnie wyznaczonej.
§ 45. Pod bezpośredniem zwierzchnictwem dyre- rektora urzędują w szkole: pełniący obowiązki sekre
tarza Rady, pisarz, dozorca, m ajstrow ie, kanceliści i służący; wszystkich ich m ianuje na posady dyrektor szkoły (art. 10 pr. o szk.).
B. R A D A .
§ 46. Patrz art. 6 pr. o szk. i uwaga.
§ 47. Do obowiązków Rady należy: a) przyjmo
wanie i uwalnianie uczniów (z wyjątkiem wypadków, wymienionych wyżej, § 38); h) wydawanie świadectw na stopień sztygara lub m ajstra hutniczego; c) wybór
podręczników naukowych; d) rozkład przedmiotów szkolnych między nauczycieli, i e) rozpoznawanie i roz
strzyganie wszelkich wogóle kwestyi, dotyczących pra
widłowej organizacyi nauki w szkole.
§ 48. Patrz art. 8 pr. o szk.
§ 49. Patrz art. 9 pr. o szk.
§ 50. R ada zbiera się na posiedzenia zwyczajne, w m iarę potrzeby, na zaproszenie dyrektora szkoły.
§ 51. Obowiązki sekretarza Rady pełni jeden z n a uczycieli, wyznaczony przez dyrektora szkoły. Temu samemu nauczycielowi będą powierzone obowiązki bibliotekarza.
— 111 —
C. N A U C Z Y C IE L E S Z K O Ł Y .
§ 52. Nauczyciele przedmiotów specyalnych: mi
neralogii i geologii, mechaniki, górnictwa i miernictwa górniczego, chemii, probiernictwa i metalurgii będą wybierani przeważnie z pośród inżynierów górniczych.
W ykład przedmiotów ogólnie kształcących będzie po
w ierzany osobom, korzystającym z praw a nauczania w średnich zakładach naukowych, podległych Minister
stwu Oświaty Ludowej. Lekarz szkolny w ykłada ucz
niom udzielania pomocy w nieszczęśliwych wypadkach (art. 10 pr. o szk., uw.).
U w a g a 1. Do dyrektora szkoły należy w ykład przynajmniej jednego z przedmiotów specyalnych (art. 5 pr. o szk.).
U w a g a 2. Tej samej osobie może być powierzony w ykład kilku oddzielnych przed
miotów.
§ 53. Naucżycieli i lekarza szkoły m ianuje De
partam ent Górniczy na wniosek naczelnika skarbo
wych zakładów górniczych w Królestwie Polskiem (art. 10 pr. o szk.).
U w a g a . Naczelnik skarbowych zakładów górniczych czyni wnioski co do m ianow ania n a
uczycieli i lekarza szkoły w porozumieniu z dy
rektorem szkoły.
§ 54. Kierownictwo zajęć praktycznych z przed
miotów, wymienionych w paragrafie 6, należy do n a uczycieli tych przedmiotów. Nauczyciel mechaniki za
w iaduje w arsztatam i, a nauczyciel chemii — labora- toryum. Zawiadywanie zbiorami narzędzi, modeli i przyrządów należy do odpowiednich nauczycieli. Za te zawiadywanie nauczyciele nie otrzym ują żadnego osobnego wynagrodzenia.
§ 55. Z pośród nauczycieli dwóch jest uważanych za etatowych. Minister Dóbr Państw a w skazuje, któ
rzy nauczyciele szkoły m ają być etatowymi.
§ 56. Nauczyciele etatowi, oprócz pełnienia bez
pośrednich swoich obowiązków co do nauczania i zajęć praktycznych, pełnią także obowiązki szczególne, któ
re w kłada na nich wyższa zwierzchność, dyrektor i R a
da szkolna.
§ 57. Lekarz szkoły udziela bezpłatnie pomocy lekarskiej uczniom i urzędnikom szkoły zarówno w sa
mych murach szkolnych, ja k i w mieszkaniach uczniów i urzędników.
§ 58. W ynagrodzenie, wyznaczone podług etatu nauczycielom w sumie ogólnej, będzie pomiędzy nimi rozdzielone stosownie do liczby lekcyi.
§ 59. W ynagrodzenie, wyznaczane inżynierom górniczym, będącym w służbie państwowej, za naucza
nie w szkole przedmiotów specyalnych, będzie im w y
płacane niezależnie od pensyi, ja k ą otrzym ują za peł
— 113 —
nienie bezpośrednich obowiązków służbowych. D yrek
tor szkoły otrzymuje, oprócz należnej mu pensyi eta
towej, płacę za lekcye na jednakowych z nauczycie
lami zasadach.
IV. PR A W A SZKODY i JE J URZĘDNIKÓW.
§ 60. Szkoła m a w łasne pieczęcie: wielką i m a
łą z herbem Państw a i napisem „Szkoła Górnicza w Dąbrowie“.
§ 61. D yrektor szkoły i nauczyciele etatowi ko
rzystają z praw służbowych i em erytur wydziału n a
ukowego, przyczem nauczyciele etatowi, jeżeli nie są inżynierami górniczymi, otrzym ują em eryturę do pen
syi 750 rubli.
n ó w , j a k i m należy p o d d a w a ć o s o b y ? k t ó r e p rz y ję ły o d p o w i e d z i a l n o ś ć za p r o w a d z e n i e r o b ó t g ó r n ic z y c h , a n ie m a j ą w y m a g a n y c h przez p r a w o d y
p l o m ó w i
patentów*)-Na zasadzie artykułu 4, działu I patentów*)-Najwyżej dnia 22 lutego 1893 roku zatwierdzonej opinii Rady P ań stwa o uzupełnieniu i zmianie przepisów o sposobie prowadzenia robót podziemnych przez przemysłowców górniczych, ogłoszonego w Niś 54 Zbioru praw i roz
porządzeń Rządu za rok 1893, Zarządzający Mini
sterstwem Rolnictwa i Dóbr Państw a przedstaw ił 25 sierpnia 1894 roku Senatowi Rządzącemu do ogłosze
nia zatwierdzone przez siebie 23 sierpnia 1894 roku program y egzaminów, jakim należy poddawać osoby, które przyjęły odpowiedzialność za prowadzenie robót górniczych, a nie m ają wymaganych przez prawo dy
plomów i patentów.
*) Z b ió r p ra w i ro zp o rząd zeń R ządu, r. 1894, N§ 172, art. 1246.
I. Program egzaminu dla osób, zawiadujących robo
tami poszukiwawczerni i odkrywkowemu, kamieniołom a
m i, kopalniami soli, (na których odbywa się wydoby- icanie ropy solnej za pomocą otworów świdrowych) kopalniami nafty i eksploatacyą złóż gniazdowych za
pomocą szybików.
1) P o j ę c i a o g ó l n e o s k a ł a c h i o s p o s o bi e z n a j d o w a n i a p o ż y t e c z n y c h c i a ł k o p a l n y c h . Opis znaczniejszych skał, w danym okręgu na
potykanych, oraz tych pokładów, z którymi egzamino
w any obznajmił się w czasie swojej działalności p ra ktycznej w kopalniach.
2) R o b o t y g ó r n i c z e i u ż y w a n e do n i c h i n s t r u m e n t y .
a) Roboty dokonywane bez m ateryałów wybucho
wych: za pomocą łopat, kilofów, motyk i klinów.
b) Roboty, dokonywane za pomocą m eteryałów wybuchowych. W iercenie otworów sposobem ręcznym i maszynowym. Świdry: dłutka średnie i duże; m ło
tek i łyżka. Związki do wybuchu w otworach: proch zwyczajny, dynamit i inne preparaty nitroglicerynowe, biały proch W innera. Przepisy o przechowywaniu, przewozie, wydawaniu i w ydatkow aniu m ateryałów wybuchowych. Nabijanie otworów prochem zwyczaj
nym; zacieracz, ładownik, iglica; pakuły, przybitki;
lonty zw ykłe i ochronne. Nabijanie otworów dynami
tem i związkami nitroglicerynowymi; wymiany ładun
ków, ładunki, palniki i kapiszony. Ostrożności, niezbę
dne przy obchodzeniu się ze związkami nitrogliceryno
wymi zam arzłym i. Niszczenie ładunków zepsutych. Na
bijanie otworów prochem W innera. Zapalanie otworów
— 115 —
Usuwanie robotników z miejsca wybuchu. Ostrożno
ści co do otworów, które nie dały w ystrzału. Szcze
gółowy opis tych robót, z któremi egzaminowany obznajmił się praktycznie.
3) R o b o t y p o s z u k i w a w c z e .
a) poszukiwanie za pomocą odkrywek, rowów, szy
bików, chodników poprzecznych, sztolni, chodników i szybów, prowadzenie i budynek robót poszukiwaw
czych. W ylew wody. Urządzenia wydobywalne.
Ostrożności, które należy zachowywać przy opuszcza
niu i wyciąganiu robotników. Próba wytrzym ałości liny. Przewietrzanie i oświetlenie robót. W ypadki, w których należy używać kopalnianych lamp bezpie
czeństwa. Opis najbardziej używanych lamp bezpie
czeństwa.
b) Poszukiwania za pomocą otworów świdrowych.
Krótki opis głównych sposobów wiercenia; wiercenie udarowe i obrotowe; wiercenie na przedłużnicach sta
łych z nożycami, z wolno spadającym instrumentem.
Pojęcie o djamentowym i linowym sposobie w ier
cenia; wiercenie sposobem Fowela z oczyszczaniem otworów wodą. Urządzenie wieży. W arsztat świdro
wy i urządzenia wydobywalne. Umocowanie otworów świdrowych. Ostrożności, jakie należy zachowywać przy wykonywaniu robót wiertniczych, c) Środki, któ
re należy stosować co do porzucanych rohót poszuki
wawczych. d) Opis szczegółowy robót poszukiwawczych, znanych egzaminowanemu na zasadzie spostrzeżeń oso
bistych.
4) E k s p l o a t a c y a z ł ó ż . Roboty odkrywkowe.
Wydobywanie m ateryałów budowlanych sposobem po
dziemnym. Eksploatacya złóż gniazdowych szybikami.
W ydobywanie rop solnych i nafty za pomocą otworów świdrowych.
U w a g a. Egzaminowany powinien dowieść znajomości praktycznej tych robót, za praw idło
we prowadzenie których bierze na siebie odpo
wiedzialność; jednocześnie powinien wykazać zu
pełną i ścisłą znajomość wszystkich instrukcyi i postanowień, dotyczących tych robót. Co sie zaś tyczy innych wymienionych w programie sposobów odbudowy, to w ym agana będzie jedy
nie teoretyczna ich znajomość.
I I I . Program egzaminu dla osób, zawiadujących odbudową z y l i składów.
W szystko co wyłuszczono w ustępach 1 — 3 pro
gram u I i nadto:
1) P r o w a d z e n i e o d b u d o w y p o d z i e m n e j . Szyby, sztolnie i różnego rodzaju odbudowy pionowe, poziome i pochyłe. Sposoby ogólne prowadzenia cho
dników przygotowawczych, pomocniczych i odbudowy.
Opis szczegółowy sposobów, z którym i egzaminowany obznajmił się praktycznie.
2) S p o s o b y o g ó l n e o b u d o w a n i a r o b ó t . Obudowanie sam ą formą robót, przez pozostawienie skały (filarów oporowych) i za pomocą podsadzki.
Umocowanie sztuczne: drzewem, kamieniem i budyn
kiem metalowym; zalety stosunkowe tych rodzajów umocowania.
3) B u d y n e k s z t o l n i i c h o d n i k ó w , a) Bu
dynek drzewny. M ateryał do budynku, najlepsze ga
tunki drzewa do budynku, przygotowanie tego drzewa i środki przeciwgnilne. Stemple i kapy; budynek stro
powy i pełny: ryspy, progi i rozpory. Budynek za po
mocą odrzwi pełnych i półodrzwi; połączenie stempli z kapami na holunek i w łapę. Budynek podszybi. W y
— 117 —
ryw anie budynku drewnianego i jego zamiana. Budy
nek wbijany; odrzwia główne, z przerwami i pomocni
cze; kołki i kliny, tarcze, deski, b) Budynek kam ien
ny. M ateryał na budynek. Budynek za pomocą ścian i sklepień. Mur suchy i cementowany; szablony. F or
ma budynku w zależności od kierunku i siły ciśnienia skały; budynek podszybi, c) Budynek metalowy. Ma
tery a ł na budynek; stare szyny i żelazo teowe. Odrzwia żelazne i ich forma w zależności od kierunku nacisku- Budynek podszybi.
4) C e m b r o w a n i e s z y b ó w i c h od n i k ó w p o- c h y ł y c h . a) Budynek drzewny. Cembry główne; cem
brow anie wieńcowe stempli; cembrowanie pełne wień
cowe; rozpory i w andruty. Cembrowanie chodników pochyłych. Cembrowanie wbijane, b) Cembrowanie kamienne. Ściany i łuki podstawowe. Cembrowanie ciągłe na długości całego szybu; cembrowanie z ogniw w miarę pogłębienia szybu. Podstaw a cembrowań.
Cembrowanie chodników pochyłych.
5) W o d o t r w a ł e c e m b r o w a n i e s z y b u , w z n o s z o n e z d o ł u do g ó r y . Ogniwa podstawowe i ich umocowanie: deskami, klinam i i mchem. Cem
browanie w odotrw ałe drew niane; rozmaite jego formy.
Cembrowanie w odotrw ałe kamienne; jego budowa peł
n a i w ogniwach pojedynczych. Cembrowanie wodo
trw ałe z surowca; odcinki, wieńce i ich połączenia.
W ieńce główne drewniane, kam ienne i z surowca; w y
puszczanie wody, zbierającej się za cembrami. Cem- browania, opuszczające się z drzewa, kamienia i suro
wca. W ydobywanie skał płonnych z dna szybów za pomocą złożonych przyrządów w orkow atych. Pojęcie o opuszczaniu obudowy metalowej za pomocą ścieśnio
nego powietrza i sposobem Kind-Chaudrona.
U w a g a do ustępów 3 — 5. Od egzamino
wanego będzie w ym agany opis szczegółowy
tych sposobów budynku, z którymi praktycznie
tych sposobów budynku, z którymi praktycznie