Obowiązki w zakresie wyposażenia obiektów

Podstawowym przepisem opisującym sposób realizacji obowiązku wy-nikającego z ustawy o ochronie przeciwpożarowej, a dotyczącego wypo-sażania obiektów w sprzęt pożarniczy jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

Rozporządzenie w rozdz. 6 określa m.in. miejsca, w których wymagane jest stosowanie:

− stałych urządzeń gaśniczych związanych na stałe z obiektem, zawie-rających zapas środka gaśniczego i uruchamianych samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru,

− systemu sygnalizacji pożarowej, obejmującego urządzenia sygnaliza-cyjno-alarmowe, służące do samoczynnego wykrywania i przekazy-wania informacji o pożarze, a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych,

− dźwiękowego systemu ostrzegawczego, umożliwiającego rozgłasza-nie sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych na potrzeby bezpieczeństwa osób przebywających w obiekcie, nadawanych auto-matycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora.

Ze względu na to, że niemal wszystkie obiekty, które są przedmiotem za-interesowania tej publikacji muszą być wyposażane w gaśnice, a wielokrotnie są one jedynym wymaganym sprzętem gaśniczym, nieco więcej uwagi należy

poświęcić § 32 i 33, które zawierają zasady wyposażania obiektów w tego typu sprzęt.

Ze względu na to, że niemal wszystkie obiekty, które są przedmiotem zainteresowania tej publikacji muszą być wyposażane w gaśnice, a wielo-krotnie są one jedynym wymaganym sprzętem gaśniczym, nieco więcej uwagi należy poświęcić § 32 i 33 rozporządzenia, które zawierają zasady wyposażania obiektów w tego typu sprzęt.

Zgodnie z ich zapisami, rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do ga-szenia grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie.

Obecne przepisy tworzą klasyfikację uwzględniającą pięć następujących grup pożarów:

1. A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których nor-malne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli (drewno, pa-pier, tkaniny, rośliny, węgiel);

2. B - cieczy i materiałów stałych topiących się;

3. C - gazów;

4. D - metali;

5. F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.

W zakresie ilości, jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (dla prosz-ku i CO₂) lub 3 dm³ (dla roztworu środka pianotwórczego) zawartego w gaśni-cach przypada:

1. na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:

a. zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,

b. produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m²,

c. zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem;

2. na każde 300 m² powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej w pkt. 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

Jak widać, z obowiązku wyposażania w gaśnice całkowicie wyłączone są budynki kwalifikowane do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, to znaczy budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne.

Zasady rozmieszczania gaśnic w obiektach określa § 33, który stwierdza, że muszą one znajdować się:

1. w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

a. przy wejściach do budynków, b. na klatkach schodowych, c. na korytarzach,

d. przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz;

− w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki);

− w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.

Dodatkowo, przy rozmieszczaniu gaśnic muszą być spełnione następujące warunki:

1. odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać czło-wiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m;

2. do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

Obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne, spełniające wyma-gania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN) doty-czących gaśnic lub w gaśnice przewoźne. Dlatego też, wszystkie gaśnice muszą posiadać aktualny certyfikat zgodności wystawiony przez Centrum Naukowo Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej w Józefowie (CNBOP).

Na rynku znaleźć można również sprzęt reklamowany najczęściej jako

„urządzenie gaśnicze”, służące do gaszenia dwutlenkiem węgla urządzeń wraż-liwych na pyły i zabrudzenia (głównie sprzęt elektroniczny). Urządzenie jest bardzo zbliżone wyglądem do gaśnicy, jednak z formalnego punktu widzenia gaśnicą nie jest, w związku z tym jego posiadanie nie zwalnia właściciela lub użytkownika obiektu od zakupu właściwej, określonej w przepisach, ilości gaśnic. Samo urządzenie może stanowić dodatkowe zabezpieczenie przed po-żarem.

W toku dbałości o bezpieczeństwo pożarowe obiektu należy uzmysłowić sobie, że możliwość użycia gaśnic przenośnych nie jest zależna wyłącznie od właściwej konserwacji przez uprawniony podmiot. Obowiązek wynikają-cy z rozporządzenia który brzmi „utrzymanie urządzenia przeciwpożarowego i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej” oznacza, że w ramach dbałości o ochronę przeciwpożarową obiektu należy również prze-prowadzać systematyczne kontrole:

− umiejscowienia gaśnic,

− oznakowania,

− położenia wskazówki ciśnienia na manometrze,

− zachowania swobodnego dostępu do nich.

Inną kwestią, w praktyce często decydującą o skuteczności używania gaśnic, jest wiedza i umiejętności osób, które mają posługiwać się nimi. Tutaj ogromną rolę do odegrania mają szkolenia, które opisane są w dalszej części książki.

Magazyny, w których są składowane butle z gazem płynnym, oraz stacje paliw płynnych wyposażane są w gaśnice na zasadach określonych w rozpo-rządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, ruro-ciągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. z 2005 r. nr 243 poz. 2063 z późn. zm.).

Odpowiedzialność karna

Na koniec niniejszego rozdziału warto przypomnieć, zapisy kodeksu wy-kroczeń, które odnoszą się bezpośrednio do obowiązków właścicieli, użytkow-ników i zarządzających obiektami, a które uzupełniają obraz systemu ochrony przeciwpożarowej.

Zgodnie z art. 82 § 2. „kto, będąc obowiązany na podstawie przepisów o ochronie przeciwpożarowej do zapewnienia warunków ochrony przeciwpo-żarowej obiektu lub terenu, nie dopełnia obowiązków polegających na:

1. zapewnieniu osobom przebywającym w obiekcie lub na terenie odpowied-nich warunków ewakuacji,

2. wyposażaniu obiektu lub terenu w urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, 3. utrzymywaniu urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej

sprawności technicznej i funkcjonalnej,

4. umieszczeniu w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wy-padek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych oraz wymaganych informacji,

5. oznakowaniu obiektu odpowiednimi znakami bezpieczeństwa,

6. utrzymywaniu dróg pożarowych w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej,

7. zapewnieniu usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spali-nowych,

8. zachowaniu pasa ochronnego o szerokości minimum 2 m i nawierzchni z materiałów niepalnych lub gruntowej oczyszczonej, wokół placów skła-dowych, składowisk przy obiektach oraz przy obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej,

9. przestrzeganiu zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego podczas zbioru, transportu lub składowania palnych płodów rolnych,

10. zapobieganiu powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów w lesie po-przez wykonywanie wymaganych zabiegów ochronnych - podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany.

Z kolei, art. 164 kodeku karnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej przewiduje popełnienie przestępstwa przez tego, „kto sprowadza bezpośrednie

niebezpieczeństwo zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:

− pożaru,

− zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śnie-gu,

− eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących,

− gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promie-niowania jonizującego.

Oznacza to, ze odpowiedzialność karna występuje nawet wtedy, jeśli nie doszło do zdarzenia, ale było prawdopodobieństwo jego zaistnienia.

3. Czynności zabronione w zakresie ochrony