Młodzież, dokonując wyborów życiowych, uwzględnia nie tylko swoje potrzeby zawodowe ale bierze pod uwagę szerszy kontekst życia rodzinnego, w tym zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu czy też zgodność podejmowanych decyzji z wewnętrznym systemem aksjologicznym. Jak ustaliliśmy wcześniej, młodzież związana jest ze Skarżyskiem – Kamienna przede wszystkim więzami rodzinnymi i towarzyskimi, i to one stanowią najmocniejszy czynnik decydujący o pozostaniu w mieście. Pojawia się jednak pytanie (pytanie nr 20) w jakim stopniu młodzież obdarza zaufaniem inne podmioty, osoby, które mogą kreować rzeczywistość społeczno – gospodarczą miasta, czyli przestrzeni do życia dla młodzieży, a w rezultacie wpływać na podejmowane wybory życiowe.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety.
70,38%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00%
rodziny sąsiadów i znajomych osób, z którymi pracujesz/uczysz się nauczycieli z Twojej szkoły
W jakim stopniu masz zaufanie do następujących osób ?
trudno
Na podstawie uzyskanych wyników, co nie jest zaskakujące, całkowitym zaufaniem młodzieży cieszy się najbliższa rodzina. I na tym moglibyśmy właściwie poprzestać, gdyż następne wyniki znacznie odbiegają od wyniku rodziny. Ograniczonym, acz nadal znaczącym zaufaniem, cieszą się również koledzy i koleżanki ze szkoły czy też pracy oraz sąsiedzi i znajomi. Dopiero na czwartym miejscu plasują się nauczyciele. Po drugiej stronie skali, jako osoby czy też instytucje zupełnie niegodne zaufania, młodzież wskazała na kapłanów (księży z parafii), lokalnych społeczników, radnych miejskich oraz lokalnych przedsiębiorców i instytucje publiczne.
Taka charakterystyka preferencji zaufania wskazuje, że próby dotarcia z określonym przekazem do szerokiej grupy młodzieży, przy wykorzystaniu np. kapłanów z parafii, będą a priori skazane na niepowodzenie. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku lokalnych społeczników, co jest nieco zaskakujące, ale wskazuje na istotne, systemowe słabości lokalnych organizacji pozarządowych i osób działających dla dobra wspólnego. Można więc wywieść wniosek, że aby trafić z przekazem do młodzieży, trzeba oddziaływać na najbliższe im środowisko osób dorosłych (rodzice, sąsiedzi, nauczyciele) oraz oferować przystępny przekaz dla środowiska rówieśniczego.
Młodzież, oprócz nauki i pracy zawodowej, jest grupą społeczną, która podejmuje wiele aktywności.
Dysponując czasem wolnym może przeznaczać go na aktywności o charakterze rozrywkowym, naukowym czy też typowo relaksacyjnym. Aktywności te mogą być realizowane na terenie miasta albo poza nim. Warto więc ustalić jak młodzież spędza czas wolny na terenie miasta, a jak poza nim, gdyż może to świadczyć o deficytach miasta w zakresie oferty dla młodzieży (pytanie nr 21 i pytanie nr 22).
7,34%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%
uczestnicząc w wydarzeniach sportowych…
"na podwórku", pod blokiem, na osiedlu na nauce, lekcjach dodatkowych, kursach
pracując zarobkowo odbywając staż udzielając się w organizacjach społecznych uczestnicząc w grupach zainteresowań
w kinie, pubie, restauracji itp.
na zakupach, w galerii handlowej spacerując uprawiajc sport
na wycieczce w domu inne, jakie ?
Czy i w jaki sposób spędziłe/aś czas wolny poza szkołą w ostatni weekend w Skarżysku-Kamiennej ?
Biorąc pod uwagę, że na powyższe pytanie można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź, należy zauważyć, że młodzież przebywając w mieście spędza czas głównie w domu odrabiając lekcje lub przesiadując pod blokiem czy też ucząc się oraz w kinie i restauracji, czyli na rozrywce i spotkaniach ze znajomymi.
Najmniejszym zainteresowaniem cieszy się praca w organizacjach społecznych, co koreluje poniekąd z faktem, że organizacje te nie są darzone zaufaniem. Ponadto niskie wyniki uzyskują również aktywności obejmujące staże, grupy zainteresowań, wycieczki czy też udział w wydarzeniach sportowych i kulturalnych. Możemy przyjąć, że te aktywności, które nie budzą zainteresowania młodzieży, są albo nieatrakcyjne albo ich oferta jest zbyt skromna.
Skoro więc na terenie miasta młodzież spędza czas głównie w domu i na spotkaniach towarzyskich o charakterze rozrywkowym, to jak czas wolny młodzież spędza poza miastem ?
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety.
Także na to pytanie respondenci mogli udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. Z uzyskanych wyników wyłania się obraz młodzieży, która przede wszystkim wyjeżdża poza miasto aby pójść do kina i restauracji, zrobić zakupy w galerii handlowej, udać się na wycieczkę czy też pospacerować. Dość wysoko plasują się również odpowiedzi związane z uprawianiem sportu oraz uczestnictwem w wydarzeniach sportowych i kulturalnych.
Poszukując istotnych wyróżników pomiędzy sposobami spędzania wolnego czasu w mieście i poza nim, należy zauważyć, że młodzież jest „wyprowadzana” z miasta w czasie wolnym przede wszystkim przez:
1) możliwość zrobienia zakupów w galeriach handlowych;
23,37%
14,13%
25,00%
4,08%
4,89%
8,70%
41,85%
40,76%
33,70%
22,55%
36,14%
9,24%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%
uczestnicząc w wydarzenicach sportowych lub kulturalnych na nauce, lekcjach dodatkowych, kursach pracując zarobkowo odbywając staż udzielając się w organizacjach społecznych uczestnicząc w grupach zainteresowań
w kinie, pubie, restauracji itp.
na zakupach, w galerii handlowej spacerując uprawiając sport na wycieczce inne, jakie ?
Jeżeli spędzasz czas wolny w ciągu roku szkolnego poza Skarżyskiem-Kamienną, to najczęściej w jaki sposób ?
2) udział w wycieczkach;
3) spacery (sic!);
4) udział w wydarzeniach kulturalnych i sportowych;
Na podstawie porównania sposobów spędzania wolnego czasu w mieście i poza nim, możemy stwierdzić, że na niektóre zmienne wpływające na podejmowane przez młodzież decyzje, władze lokalne mają ograniczony wpływ. Jednakże zaskakujący jest wynik wskazujący, że młodzież wyjeżdża ze Skarżyska – Kamiennej, miasta o dużym udziale terenów zielonych i lasów, aby pospacerować (sic !). Może to wskazywać, że w mieście nie ma oferty do tego typu aktywności albo dostępna oferta jest niewystarczająca. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wydarzeń kulturalnych i sportowych. Miasto nie zapewnia atrakcyjnej oferty w tym zakresie dla młodych ludzi, co w konsekwencji powoduje wyjazd do miejsc, gdzie taka oferta jest dostępna. Stan taki jasno wskazuje jakie działania mogą okazać się skuteczne aby zatrzymać młodzież w czasie wolnym na terenie miasta.
Młodzież decydując się na aktywność zawodową oraz spędzanie wolnego czasu dokonuje wyboru w oparciu o własne potrzeby ale i wartości którymi się w życiu kieruje. Młodzież, jak każdy z nas, dąży do osiągnięcia szeroko rozumianego poczucia szczęścia. Dla jednych to może być spokojne życie, a dla innych wręcz przeciwnie, życie pełne przygód i zaskakujących zwrotów akcji. Jeśli ludzie mają zaspokojoną potrzebę poczucia szczęścia, to są gotowi na poniesienie wyrzeczeń z tym związanych. Szczęście w tym przypadku rozumiałby w kategoriach piramidy potrzeb Maslowa. Przykładowo, jeśli czujemy się szczęśliwi w dużym mieście, to jesteśmy w stanie znieść wielkomiejski zgiełk i stukot tramwajów po szynach o poranku. Ten sam gwar i zgiełk będzie nam przeszkadzał jeśli będziemy mieli poczucie niespełnienia, niezaspokojenia naszych podstawowych potrzeb.
W związku z tym zapytaliśmy młodzież (pytanie nr 23) jakie potrzeby życiowe są dla nich najważniejsze.
Posiadając taką wiedzę będziemy mogli zaprojektować instrumenty zaspokające te potrzeby.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety.
71,20%
48,10%
44,84%
48,10%
33,70%
8,42%
22,55%
13,04%
10,60%
0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00%
rodzina, małżeństwo, dzieci znajomi i przyjaciele spokojne życie bez kłopotów, konfliktów dobrobyt, stabilność finansowa i niezależność ekonomiczna praca zgodna z zainteresowaniami aktywność społeczna, bycie użytecznym dla innych życie barwne, pełne rozrywek, podróże, bogate życie towarzyskie osiągnięcie sukcesuw dziedzinie nauki lub sztuki sława, zdobycie i posiadanie władzy/wpływu
Które z poniższych aspektów życia są dla Ciebie najważniejsze ?
Przedstawione powyżej wyniki zdają się jasno wskazywać, że młodzież największą wagę przykłada do zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych związanych z rodziną i bezpieczeństwem socjalnym.
Zdecydowanie mniejsza grupa młodzieży przykłada wagę do zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu, związanych z samorealizacją czy też uznaniem społecznym. Na tej podstawie możemy wnioskować, że oddziaływanie na zaspokojenie potrzeb podstawowych może zmierzać do wywołania poczucia szczęścia u młodzieży, a w rezultacie przyczyniać się do dokonywania przez nią wyborów życiowych ukierunkowanych na pozostanie w mieście zamiast na wyjazd. Warto również zwrócić uwagę na to, że aktywność społeczna czyli bycie użytecznym dla innych zupełnie nie cieszy się uznaniem młodzieży. To wynik, który może tłumaczyć niską aktywność społeczną młodzieży i brak zaufania do organizacji pozarządowych.
Reasumując krótko obszar Aktywność Życiowa należy stwierdzić, że młodzież darzy zaufaniem przede wszystkim najbliższe otoczenie tj. rodzinę i znajomych oraz nauczycieli. Zaufania młodzieży zaś zupełnie nie posiadają księża (kapłani z parafii) oraz lokalni społecznicy i organizacje publiczne. Swój wolny czas na terenie miasta, młodzież spędza przede wszystkim w domu i na spotkaniach towarzyskich „na podwórku” i w kinie, restauracji. Na większe zakupy, do baru i restauracji czy kina oraz spacery i imprezy kulturalno – sportowe, młodzież wyjeżdża poza miasto. Wyraźnie widać, że obecnie miejska oferta kulturalna i sportowa oraz spacerowo – wycieczkowa zupełnie nie odpowiada młodzieży, skoro nawet na spacer warto wyjechać poza miasto. Jest to wartościowa obserwacja, gdyż dość powszechnie uważa się, że miasto posiada dobrą ofertę do pieszych wędrówek (spacerów). W opinii młodzieży, sytuacja ta wygląda zupełnie inaczej, a obecna oferta miasta jest z pewnością niesatysfakcjonująca dla młodzieży. Ponadto, w przypadku oferty sportowo – kulturalnej, wyraźnie daje się we znaki brak odpowiedniej infrastruktury. Istniejące obiekty są albo zdegradowane (np. stadion miejski, park miejski, basen miejski) albo nie oferują odpowiednio atrakcyjnych wydarzeń dla młodzieży. Stąd też młodzież wybiera wyjazd na wydarzenia odbywające się w innych miejscowościach województwa.
Warto podkreślić, że młodzież ze Skarżyska – Kamiennej oczekuje zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb bezpieczeństwa. Spełnienie swoich planów życiowych widzi w utworzeniu rodziny i usamodzielnieniu się poprzez zapewnienie sobie pracy i zarobkowania pozwalającego na godne i spokojne, bezkonfliktowe życie.
Potrzeby wyższego rzędu nie stanowią dla skarżyskiej młodzieży priorytetu, co może wskazywać, że istnieją znaczące deficyty w potrzebach podstawowych. Konstatacja ta, choć nie napawa optymizmem, stanowi swoisty drogowskaz w jakim kierunku należy projektować działania nacelowane na zatrzymanie młodzieży w mieście.
Podsumowanie wyników
Z przeprowadzonego badania uzyskujemy spójny obraz najbliższych planów zawodowych i edukacyjnych młodzieży uczęszczającej do ostatnich klas szkół średnich i zawodowych w Skarżysku – Kamiennej. Ponadto uzyskujemy wiedzę o potrzebach młodzieży w zakresie kształtowania oferty społeczno – kulturalnej i przestrzeni życiowej na terenie miasta.
W obszarze Miasto, należy stwierdzić, że w ocenie młodzieży, Skarżysko – Kamienna jest obecnie miastem bardzo nieprzyjaznym do życia dla młodych ludzi. Praktycznie każdy aspekt miasta, na który wpływ w różnym stopniu mogą wywierać władze lokalne, skłania młodzież do opuszczenia miasta. Z analizy odpowiedzi opisowych wyłania się bardzo ponury obraz Skarżyska – Kamiennej jako miasta biedy i wieloletnich zaniedbań, miasta brudnego i nieestetycznego, miasta które nie posiada w oczach młodzieży niemal żadnych pozytywnych stron. Należy również zauważyć, że młodzież nie ma wygórowanych, niebotycznych żądań wobec władz lokalnych i kształtu miejskiej oferty sportowo - kulturalnej, a jej wskazania (marzenia) dotyczą przede wszystkim zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych i poprawy estetyki i oferty kulturalnej miasta. Można więc wywieść wniosek, że młodzież opuszcza Skarżysko-Kamienną bo nie widzi tu żadnych możliwości rozwoju zawodowego, a brak odpowiedniej oferty kulturalnej i ogólny nieporządek i nieestetyczny wygląd miasta w porównaniu do innych miast, tylko dopełniają dzieła w podjęciu decyzji o wyjeździe. Tak więc to czynniki ekonomiczne stanowią podstawowy motor napędowy do wyjazdu dla młodzieży, natomiast zmienną która przemawia za pozostaniem w mieście są więzi rodzinne i towarzyskie oraz fakt dobrego skomunikowania miasta z innymi częściami kraju. Na te zaś zmienne władze lokalne nie mają bezpośrednio istotnego wpływu.
W obszarze Edukacja, należy zauważyć, że skarżyska młodzież dokonuje wyborów zawodowych w oparciu o rady i opinie osób najbliższych ale bierze również pod uwagę informacje przekazywane w szeroko rozumianych mediach. Działania prowadzone przez doradców zawodowych nie cieszą się dużym uznaniem młodzieży.
Młodzież po ukończeniu kształcenia na poziomie średnim czy zawodowym zamierza dalej kontynuować naukę, przede wszystkim na studiach wyższych. Młodzi ludzie dostrzegają wagę i potrzebę kształcenia praktycznego, w tym znajomości języków obcych, i choć twierdzą, że jest go zbyt mało w ich szkołach to i tak najbardziej cenią własne szkoły właśnie za taką praktyczną naukę. Warto również zauważyć, że chęć nauki języków obcych i praktycznej nauki zawodu koreluje z wnioskami uzyskanymi z obszaru Miasto. Skoro młodzież zamierza przede wszystkim z miasta wyjechać, to chce się do tego dobrze przygotować. Można domniemywać, że kierunki wyjazdu to głównie zagranica, a praktyczne umiejętności mają służyć zdobyciu pracy.
Powyższe domniemania ulegają pozytywnej weryfikacji po analizie otrzymanych wyników w obszarze Rynek Pracy. Pierwszym wyborem młodzieży w odniesieniu do poszukiwania pracy jest wyjazd poza miasto (kraj, region) w celu poszukiwania pracy w międzynarodowej korporacji i zamieszkania w większej aglomeracji.
Dzieje się tak, gdyż młodzież uważa, że w Skarżysku – Kamiennej o znalezieniu dobrej pracy decydują przede wszystkim znajomości rodzinne albo zwykły przypadek, łut szczęścia. Stan taki istnieje mimo tego, że
pracodawcy w ocenie młodzieży, oczekują od pracowników przede wszystkim umiejętności praktycznych i zaangażowania w pracę, zaś nie oczekują umiejętności zdobytych w szkole, czy też formalnego wyższego wykształcenia. Skarżyska młodzież nie zamierza podejmować zatrudnienia w rolnictwie czy też zajmować się prowadzeniem gospodarstwa domowego, gdyż ocenia te zajęcia jako wysoce nieatrakcyjne. W opinii młodzieży, przyszłe miejsca pracy powinny być usytuowane w pobliżu miejsca zamieszkania, a czas dojazdu nie powinien przekraczać 30 minut. W tym względzie młodzież nie jest skłonna do większych wyrzeczeń. Ponad 70%
respondentów opiera swoje opinie o własne doświadczenia, gdyż już pracowali zarobkowo, głównie w czasie wakacji albo w formie pracy dorywczej w trakcie nauki. Niewielka acz zauważalna grupa młodzieży ma również doświadczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej jako formy zarobkowania. Trudno jednak ocenić jednoznacznie czy młodzież jest skłonna do podejmowania działalności gospodarczej z uwagi na bardzo dużą grupę niezdecydowanych respondentów. Respondenci, którzy zdecydowanie nie odrzucają prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości, stwierdzają, że bodźcami, które zmotywowały by ich do podjęcia takiej działalności są przede wszystkim: dobry pomysł na biznes, odpowiednia wiedza i doświadczenie, kontakty z klientami oraz niskie podatki i inne koszty. Natomiast zupełnie niemotywujące w tym względzie okazują się być trudności ze znalezieniem pracy etatowej, posiadanie lokalu czy też przejęcie firmy rodzinnej. Przejmowanie firm rodzinnych wśród młodzieży w ogóle nie cieszy się dużym uznaniem. Wśród grupy młodzieży, która potencjalnie będzie miała możliwość przejąć firmę rodzinną, brak jest zainteresowania taką działalnością, co po części jest wzmacniane brakiem oczekiwań w tym względzie ze strony rodziny. Trend ten może jednak się zmienić bo istnieje duża grupa osób niezdecydowanych.
Pomimo braku chęci do przejmowania firm rodzinnych i obserwowaną atomizacją relacji społecznych, skarżyska młodzież darzy zaufaniem przede wszystkim najbliższe otoczenie tj. rodzinę i znajomych oraz nauczycieli. Zaufania młodzieży zaś zupełnie nie posiadają księża (kapłani z parafii) oraz lokalni społecznicy i organizacje publiczne. Swój wolny czas na terenie miasta, młodzież spędza przede wszystkim w domu i na spotkaniach towarzyskich „na podwórku” i w kinie, restauracji. Na większe zakupy, do baru i restauracji czy kina oraz spacery i imprezy kulturalno – sportowe, młodzież wyjeżdża poza miasto. Wyraźnie widać, że obecna, miejska oferta kulturalna i sportowa oraz spacerowo – wycieczkowa zupełnie nie odpowiada młodzieży, skoro nawet na spacer warto wyjechać poza miasto. Jest to wartościowa obserwacja, gdyż dość powszechnie uważa się, że miasto posiada dobrą ofertę do pieszych wędrówek (spacerów). W opinii młodzieży, sytuacja ta wygląda zupełnie inaczej, a obecna oferta miasta jest z pewnością niesatysfakcjonująca. Ponadto, w przypadku oferty sportowo – kulturalnej, wyraźnie daje się we znaki brak odpowiedniej infrastruktury. Istniejące obiekty są albo zdegradowane (np. stadion miejski, park miejski, basen miejski) albo nie oferują odpowiednio atrakcyjnych wydarzeń dla młodzieży. Stąd też młodzież wybiera wyjazd na wydarzenia odbywające się w innych miejscowościach województwa.
Warto podkreślić, że młodzież ze Skarżyska – Kamiennej oczekuje zaspokojenia przede wszystkim swoich
i usamodzielnieniu się poprzez zapewnienie sobie pracy i zarobkowania pozwalającego na godne i spokojne, bezkonfliktowe życie. Potrzeby wyższego rzędu nie stanowią dla skarżyskiej młodzieży priorytetu, co może wskazywać, że istnieją znaczące deficyty w potrzebach podstawowych. Konstatacja ta, choć nie napawa optymizmem, stanowi swoisty drogowskaz w jakim kierunku należy projektować działania nacelowane na zatrzymanie młodzieży w mieście.
Przedstawione powyżej podsumowanie wyników badania ankietowego młodzieży skłania do refleksji w zakresie potencjalnych kierunków usprawnienia działania czy też, w szerszym kontekście, rozwoju miasta.
Uzyskany obraz, swoiste „zdjęcie” podejścia młodzieży do życia w mieście, niezaspokojonych potrzeb oraz niespełnionych marzeń, rodzi nie lada wyzwanie dla władz lokalnych w aspekcie zaprojektowania odpowiednich celów rozwojowych oraz działań i szczegółowych przedsięwzięć do realizacji. Z tym wyzwaniem należy się zmierzyć projektując cele, działania i przedsięwzięcia w ramach programu Rozwój Lokalny.