Badanie planów edukacyjnych i zawodowych młodzieży w Skarżysku Kamiennej RAPORT

(1)

Badanie planów edukacyjnych i zawodowych młodzieży w Skarżysku – Kamiennej

RAPORT

Materiał opracowany na użytek Zespołu Miejskiego przygotowującego kompletną propozycję projektu w ramach programu Rozwój Lokalny.

Opracował: Sławomir Ciaś, kierownik Zespołu Miejskiego.

(2)

Spis treści

Wstęp ... 3

Charakterystyka badanej populacji ... 4

Rozdział 1 – Obszar Miasto ... 6

Rozdział 2 – Obszar Edukacja ... 10

Rozdział 3 – Obszar Rynek Pracy ... 15

Rozdział 4 – Obszar Aktywność Życiowa ... 28

Podsumowanie wyników ... 33

(3)

Wstęp

Zespół Miejski przeprowadził w okresie od 2 marca do 31 marca 2020 roku badanie planów edukacyjnych i zawodowych młodzieży uczącej się w szkołach średnich i zawodowych na terenie Skarżyska - Kamiennej.

Badanie zostało przeprowadzone przy wydatnym udziale organizacyjnym pracowników Starostwa Powiatowego w Skarżysku – Kamiennej oraz kierownictwa i nauczycieli szkół średnich zlokalizowanych na terenie miasta.

Badaniu została poddana populacja młodzieży ostatnich klas szkół średnich i zawodowych czyli wkraczająca w dorosłe życie zawodowe lub kontynuująca edukację na kolejnym poziomie. W sumie populacja wszystkich uczniów kończących edukację na poziomie średnim i zawodowym w roku 2020 w Skarżysku – Kamiennej wynosiła 598 osób. W badaniu wzięło udział 368 respondentów, co stanowi 61,5% całej populacji.

Głównym celem przeprowadzenia badania było zdobycie wiedzy przez Zespół Miejski w czterech obszarach:

1) Obszar Miasto – czyli postrzeganie miasta przez młodych ludzi jako obszaru do życia zawodowego i osiedlania się oraz zakładania rodziny (pytania od 1 do 5);

2) Obszar Edukacja – czyli uzyskanie informacji o planach zawodowych młodzieży oraz postrzeganiu swojego przygotowania zawodowego do rozpoczęcia pracy lub kontynuowania nauki (pytania od 6 do 9);

3) Obszar Rynek Pracy – czyli ocena atrakcyjności miejsc pracy w mieście oraz różnych aspektów funkcjonowania w życiu zawodowym na terenie miasta np. dojazdy do pracy. Badano również predyspozycje oraz chęci do rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej jako alternatywy do pracy etatowej (pytania od 10 do 19);

4) Obszar Aktywność Życiowa – czyli poznanie postaw i wartości życiowych, którymi kieruje się młodzież rozpoczynająca życie zawodowe, a przez to weryfikacja kanałów i sposobów dotarcia do młodzieży (pytania 20 – 23).

Dodatkowo, ankieta zawierała pytania metryczkowe pozwalające uzyskać informacje dotyczące cech społeczno – demograficznych respondentów. Formularz ankiety został opracowany i przekazany przez Związek Miast Polskich, którego eksperci wspierają Zespół Miejski w przygotowaniu kompletnej propozycji projektu.

Kompletny formularz ankiety stanowi załącznik numer 1 do niniejszego opracowania.

W rozdziałach 1-4 prezentujemy wyniki ilościowe oraz jakościowe przeprowadzonego badania w odniesieniu do poszczególnych obszarów. W części podsumowującej zaś podejmujemy próbę wskazania na możliwe implikacje i przesłanki do wywiedzenia wniosków z otrzymanych wyników.

Mamy świadomość naszych ograniczeń oraz faktu, że na podstawie tych samych danych liczbowych możemy formułować odmienne oceny niż czytelnik. Jesteśmy więc otwarci na merytoryczną dyskusję i wymianę argumentów w tym zakresie. Każda konstruktywna krytyka jest wartościowa i niezbędna w procesie poznawania otaczającej nas rzeczywistości oraz procesów społecznych ją kształtujących i dlatego przyjmujemy ją z pokorą.

(4)

Charakterystyka badanej populacji

Badanie zostało przeprowadzone wśród młodzieży uczącej się w szkołach średnich i zawodowych na terenie Skarżyska – Kamiennej w warunkach rozpoczynającej się pandemii COVID-19, co wywarło wpływ na wielkość badanej grupy. Badaniu została poddana populacja młodzieży ostatnich klas szkół średnich i zawodowych czyli wkraczająca w dorosłe życie zawodowe lub kontynuująca edukację na kolejnym poziomie. W sumie populacja wszystkich uczniów kończących edukację na poziomie średnim i zawodowym w roku 2020 w Skarżysku – Kamiennej wynosiła 598 osób. Nie udało się zrealizować ambitnego planu badania całej populacji z uwagi na ograniczenia wynikające z COVID-19. W badaniu wzięło więc udział 368 respondentów, co stanowi 61,5% całej populacji. Nie wszyscy respondenci udzielili odpowiedzi na pytania metryczkowe, stąd podane poniżej wyniki dla poszczególnych cech nie sumują się do 100%.

W całej badanej populacji (368 osób) kobiety stanowiły 48,37% badanych, a mężczyźni 50,00% badanych.

Jako miejsce swojego stałego zamieszkania 41,30% respondentów wskazało Skarżysko – Kamienną, 22,83%

wskazało miejsce na terenie powiatu skarżyskiego ale poza samym miastem, zaś 34,24% badanych wskazało miejsce poza powiatem skarżyskim. Grupa 62,50% badanych uczniów uczęszczała do technikum, 30,71%

uczęszczało do liceum, zaś 5,16% do szkoły branżowej I stopnia.

Wpływ na udzielane odpowiedzi wywiera również status społeczny i majątkowy rodziców. Grupa 59,24%

respondentów wskazała, że ich matki mają wykształcenie średnie lub wyższe, zaś grupa 19,30% respondentów wskazała, że ich matki mają wykształcenie podstawowe lub zawodowe. Zastanawiająco duża grupa 19,84%

badanych wskazała, że nie jest zorientowana, co do wykształcenia swoich matek.

Natomiast w przypadku wykształcenia ojców badanej młodzieży, grupa 50,27% respondentów wskazała na wykształcenie średnie lub wyższe ojców, zaś grupa 26,36% respondentów wskazała na wykształcenie podstawowe lub zawodowe. Ponadto również w tym przypadku, duża grupa, bo aż 21,74% badanych, stwierdziła, że nie jest zorientowana co do wykształcenia swoich ojców.

W odniesieniu do sytuacji zawodowej rodziców, respondenci wskazali, że 66,59% matek jest czynnych zawodowo, z tego 51,09% w ramach pracy na etat, zaś 9,51% matek nie jest czynnych zawodowo, z tego 6,52%

jest bezrobotna. Natomiast w przypadku ojców badanej młodzieży, 64,42% jest czynnych zawodowo, z tego 48,10%

w ramach pracy na etat, zaś 6,80% nie jest czynnych zawodowo, z tego 4,35% jest bezrobotna. Młodzież wskazała również w ogromnej liczbie przypadków, że nie jest zupełnie zorientowana, co do sytuacji zawodowej rodziców.

Dla matek liczba ta wynosi 22,28% wszystkich odpowiedzi, zaś dla ojców 27,17% odpowiedzi. Opierając się wyłącznie na intuicji, należy zauważyć, że stan taki budzi wątpliwości co do prawdziwości udzielonych odpowiedzi przez respondentów. Możemy domniemywać, że tak duży odsetek odpowiedzi „nie wiem” to próba ukrycia prawdziwej sytuacji zawodowej rodziców, która może być postrzegana przez respondentów jako wstydliwa lub niegodna.

(5)

Próbując określić status finansowy badanej populacji, również w tym przypadku, spotykamy się prawdopodobnie z odpowiedziami nie w pełni odzwierciedlającymi rzeczywistość. Grupa 37,77% badanych stwierdza, że w ich rodzinach pieniędzy starcza na wiele bez specjalnego oszczędzania, zaś grupa 12,23%

badanych uważa, że mogą sobie pozwolić na pewien luksus. W sumie grupa ok. 50% badanych żyje w warunkach dostatku i pełnej stabilności finansowej. Na drugim końcu skali mamy grupę 7,34%, która stwierdza, że musi żyć oszczędnie lub nie starcza jej na podstawowe potrzeby. Pomijając w tym przypadku kwestie definicji luksusu oraz znajomości warunków społeczno – gospodarczych miasta przez wykonujących badanie, należy zauważyć, że takie wskazania obarczone są dużym prawdopodobieństwem błędu, gdyż dotykają wrażliwej sfery życia, którą badani mogą chcieć ukryć. Poza tym, grupa 17,93% badanych stwierdza, że nie wie jak w ich rodzinach gospodaruje się pieniędzmi, co jest niewiarygodne. Również w tym przypadku możemy domniemywać, że grupa ta nie wyraża chęci udzielenia odpowiedzi na pytanie metryczkowe.

Reasumując charakterystykę populacji poddanej badaniu, możemy stwierdzić, że z pewnością nie jest to grupa homogeniczna pod jakimkolwiek względem. Kobiety i mężczyźni są reprezentowani niemal w równych proporcjach. Respondenci zamieszkują zarówno Skarżysko – Kamienną jak i inne miejscowości na terenie powiatu i poza nim. Rodzice badanej młodzieży, zgodnie ze wskazaniami, legitymują się w przeważającej mierze wykształceniem średnim lub wyższym i zatrudnieniem na etat. Trudno realnie oszacować grupę rodziców nieczynnych zawodowo, gdyż duża liczba odpowiedzi stanowi de facto odmowę odpowiedzi. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku próby określenia sytuacji finansowej rodziny, gdzie przebija się niepoprawny optymizm oraz odmowa odpowiedzi, co można utożsamiać z zamiarem ukrycia prawdziwej odpowiedzi na postawione pytanie.

Mając na względzie powyższą charakterystykę badanej populacji, uważamy, że do przedstawionych wyników badania należy podchodzić z pewną dozą ostrożności, biorąc pod uwagę uwarunkowania społeczno - bytowe respondentów oraz sposób postrzegania problemów i szans rozwojowych miasta przez młodych ludzi.

Patrząc przez pryzmat młodości, wiele spraw i zdarzeń przybiera zupełnie inny kształt niż przybrałyby one w ocenie osób dojrzałych i doświadczonych, co wcale nie oznacza, że młodzież się myli. Może to oznaczać natomiast, że oddziaływują one w inny sposób na różnych odbiorców, w zależności od ich cech i nabytego doświadczenia.

(6)

Rozdział 1 – Obszar Miasto

Badanie postrzegania Skarżyska – Kamiennej przez młodych ludzi zostało oparte na 5 pytaniach. W pytaniu nr 1 respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź, stąd też liczba uzyskanych odpowiedzi nie sumuje się do liczby respondentów. Uzyskane dane przedstawiono w formie procentowej, jako odsetek głosów oddanych na daną opcję. Pytanie nr 1 brzmiało „Dla kogo Skarżysko – Kamienna jest dobrym miejscem do życia i rozwoju ?”

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników ankiety.

W ocenie młodzieży (aż 72,01% wyborów) Skarżysko – Kamienna jest dobrym miejscem do życia i rozwoju niemal wyłącznie dla osób starszych. Inne odpowiedzi nawet nie zbliżają się w swej częstotliwości do tej oceny.

W zdecydowanie dalszej kolejności młodzież wskazała, że Skarżysko – Kamienna jest dobrym miejscem do życia i rozwoju dla dzieci oraz rodzin z dziećmi. Uwagę jeszcze zwraca fakt, że w ocenie młodzieży miasto jest dobrym miejscem dla obcokrajowców i osób z wykształceniem technicznym. Grupa 20 osób (5,43% odpowiedzi) uważa, że Skarżysko-Kamienna nie jest dobrym miejsce do życia i rozwoju dla kogokolwiek.

Pytanie nr 2 dotyczyło osobistego stosunku respondenta do miasta i warunków w nim panujących i brzmiało

„Czy Skarżysko – Kamienna jest dla Ciebie dobrym miejscem do życia i rozwoju ?”

20,38%

10,87%

72,01%

17,66%

4,89%

2,17%

13,59%

15,22%

5,43%

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00%

dla dzieci dla młodzieży, studentów dla osób starszych dla rodzin z dziećmi dla osób przedsiębiorczych dla osób z wyższym wykształceniem dla osób z wyższym wykształceniem technicznym, branżowym,…

dla obcokrajowców inne odpowiedzi

Dla kogo Skarżysko-Kamienna jest dobrym miejsce do życia i rozwoju?

Liczba respondentów w ujęciu %

14,40%

84,51%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% 90,00% 100,00%

TAK NIE

Czy Skarżysko - Kamienna jest dla Ciebie dobrym miejscem do życia i rozwoju ?

Liczba respondentów w ujęciu %

(7)

W ocenie młodzieży, Skarżysko – Kamienna nie jest dobrym miejscem do życia i rozwoju dla młodych ludzi.

W przytłaczającej większości (84,51%, 311 z 368 ankietowanych) młodzież negatywnie ocenia dla siebie możliwości życia i rozwoju w mieście. Ocena ta koresponduje i jest spójna z wynikami odpowiedzi w pytaniu nr 1, gdzie młodzież wskazała, że miasto jest dobrymi miejscem niemal wyłącznie dla osób starszych.

W pytaniu nr 3 próbowaliśmy poznać indywidualne motywacje młodzieży do pozostania bądź też opuszczenia Skarżyska – Kamiennej. Jest to o tyle ważne, że skoro młodzież uważa, że miasto nie jest dobrym miejscem do życia dla młodych ludzi, to warto poznać przyczyny tego stanu rzeczy aby móc na nie w przyszłości oddziaływać. W pytaniu nr 3 należało odnieść się do każdego postawionego zagadnienia w sposób zero- jedynkowy, tak aby wskazać czy dana sytuacja zachęca nas do opuszczenia miasta czy też do pozostania w nim.

Pytanie nr 3 brzmiało „Co zachęca Ciebie do mieszkania w Skarżysku – Kamiennej, a co do jego opuszczenia ?” Respondenci udzieli następujących odpowiedzi.

6,25%

2,99%

23,91%

14,67%

14,40%

11,14%

15,49%

20,11%

29,89%

27,17%

25,82%

38,86%

20,38%

60,05%

55,16%

19,02%

9,24%

78,53%

86,41%

54,35%

67,93%

75,00%

66,58%

67,66%

61,68%

48,37%

47,83%

53,53%

36,96%

56,52%

19,84%

21,47%

42,39%

52,45%

15,22%

10,60%

21,74%

17,39%

10,60%

22,28%

16,85%

18,21%

21,74%

25,00%

20,65%

24,18%

23,10%

20,11%

23,37%

38,59%

38,32%

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00%

atrakcyjność ofert pracy wysokość zarobków oferta kulturalna i sportowa oferta rozrywkowa, komercyjna możliwości do kontynuowania nauki warunki do otwarcia i prowadzenia własnej firmy

estetyka miasta i jakość przestrzeni publicznych atrakcyjność terenów rekreacyjnych bezpieczeństwo w mieście jakość powietrza komunikacja w mieście skomunikowanie z większymi miastami dostępność i jakość mieszkań relacje z przyjaciółmi, znajomymi

więzi rodzinne relacje z sąsiadami aktywność społeczna i współdziałanie mieszkańców

Co zachęca Ciebie do mieszkania w Skarżysku - Kamiennej, a co do jego opuszczenia ?

nie biorę tego pod uwagę zachęca do opuszczenia zachęca do mieszkania

(8)

W ocenie młodzieży na 17 zmiennych, które mogą wpływać na motywację do pozostania w mieście, aż 14 zmiennych motywuje młodzież do opuszczenia Skarżyska – Kamiennej, a tylko 3 zmienne motywują do pozostania w mieście. Młodzież najsilniej, w kolejności malejącej, do opuszczenia miasta motywuje wysokość zarobków, atrakcyjność ofert pracy, możliwość do kontynuowania nauki, oferta rozrywkowa i komercyjna, estetyka miasta i jakość przestrzeni publicznych, warunki do otwarcia i prowadzenia własnej firmy oraz atrakcyjność terenów rekreacyjnych (wyniki o wartości ponad 61% głosów każdy). Natomiast do pozostania w mieście młodzież motywują jedynie relacje z przyjaciółmi, więzi rodzinne oraz skomunikowanie z innymi miastami. W świetle powyższych wyników, dla młodzieży istnieje przytłaczająca liczba zmiennych motywujących do opuszczenia miasta, zaś niewiele czynników motywujących do pozostania w nim.

Pytanie nr 4 miało charakter rozbudowany i otwarty (opisowy) i wymagało od respondentów wskazania elementów, które wyróżniają Skarżysko – Kamienną na tle innych miast oraz podania swobodnych skojarzeń z miastem. Pytanie nr 4 brzmiało „Co wyróżnia Skarżysko – Kamienną? Co jest jego cechą charakterystyczną ? Z czym lub z kim Ci się kojarzy ?”

Z analizy opisów sporządzonych przez młodzież wyszczególniono następujące najczęstsze odpowiedzi na poszczególne części pytania nr 4.

W odpowiedzi na pytanie „Co wyróżnia Skarżysko – Kamienna ?” młodzież najczęściej wskazywała na brak jakiegoś szczególnego elementu wyróżniającego miasto oraz na dużą liczbę osób starszych w mieście.

W odpowiedzi na pytanie „Co jest jego cechą charakterystyczną ?” młodzież najczęściej wskazywała na biedę oraz zakłady metalowe MESKO – ogólnie duże zakłady pracy. Pojawiały się także odpowiedzi wskazujące na brak oferty dla młodzieży.

W odpowiedzi na pytanie „Z czym lub z kim Ci się kojarzy ?” młodzież najczęściej wskazywała na zalew Rejów, Miejskie Centrum Kultury oraz szkoły. Często występowała również odpowiedź dotycząca niskiej estetyki miasta i zaniedbania przestrzeni publicznej, w tym ulic i skwerów. W przypadku znanych osób, wskazywano wyłącznie na postać Leopolda Staffa jako osobę kojarzoną pozytywnie z miastem.

Pytanie nr 5 było również pytaniem otwartym i miało za zadanie poznanie marzeń młodego pokolenia w odniesieniu do Skarżyska – Kamiennej. Respondenci mogli udzielić dowolnej, opisowej odpowiedzi, wskazując co chcieliby najbardziej zmienić w mieście. Pytanie nr 5 brzmiało „Gdyby mogło się spełnić jedno Twoje życzenie i marzenie dotyczące Skarżyska – Kamiennej, jak by ono brzmiało ?” W odpowiedzi na tak postawione pytanie, młodzież najczęściej wskazywała na:

1) więcej sensownych (lepiej płatnych) miejsc pracy i zmniejszenie biedy;

2) stworzenie atrakcyjnych miejsc spotkań do spędzania wolnego czasu, oferty kulturalnej dla młodzieży;

3) uporządkowanie placów i parków w mieście i poprawa ich wyglądu;

4) poprawa estetyki całego miasta, generalnie zrobić porządek, posprzątać, naprawić drogi;

5) brak marzeń, nic nie robić, zapomnieć – ogólna negacja wszystkiego;

(9)

Należy zauważyć, że odpowiedzi na pytanie nr 5 korelują logicznie z odpowiedziami na pytanie nr 4.

Marzenia młodzieży są skoncentrowane na potrzebach pierwszego rzędu czyli zapewnieniu osobistego bezpieczeństwa materialnego (odp.1) i bezpieczeństwa w otaczającej przestrzeni (odp. 3 i 4) oraz zaspokojeniu potrzeby wyższego rzędu czyli miejsca do spędzania wolnego czasu i korzystania z oferty kulturalnej.

Niepokojąca jest jednak duża liczba odpowiedzi negujących jakiekolwiek działanie, brak marzeń i całkowita negacja miasta jako przestrzeni do życia.

Reasumując krótko powyższe wyniki w obszarze Miasto, należy stwierdzić, że w ocenie młodzieży, Skarżysko – Kamienna jest obecnie miastem bardzo nieprzyjaznym do życia dla młodych ludzi. Praktycznie każdy aspekt miasta, na który wpływ w różnym stopniu mogą wywierać władze lokalne, skłania młodzież do opuszczenia miasta. Z analizy zaś odpowiedzi opisowych wyłania się bardzo ponury obraz Skarżyska – Kamiennej jako miasta biedy i wieloletnich zaniedbań, miasta brudnego i nieestetycznego, miasta które nie posiada w oczach młodzieży niemal żadnych pozytywnych stron. Należy również zauważyć, że młodzież nie ma wygórowanych, niebotycznych żądań wobec władz lokalnych, a jej wskazania (marzenia) dotyczą przede wszystkim zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych i poprawy estetyki i oferty miasta.

Można więc wywieść wniosek, że młodzież opuszcza Skarżysko-Kamienną bo nie widzi tu żadnych możliwości rozwoju zawodowego, a brak oferty kulturalnej i ogólny nieporządek i nieestetyczny wygląd miasta w porównaniu do innych miast, tylko dopełniają dzieła w podjęciu decyzji o wyjeździe. Tak więc to czynniki ekonomiczne stanowią podstawowy motor napędowy do wyjazdu dla młodzieży, natomiast zmienną która przemawia za pozostaniem w mieście są więzi rodzinne i towarzyskie oraz fakt dobrego skomunikowania miasta z innymi częściami kraju. Na te zaś zmienne władze lokalne nie mają istotnego wpływu.

(10)

Rozdział 2 – Obszar Edukacja

W naszej ocenie, badanie planów zawodowych młodzieży powinno pozwolić nam uzyskać informacje o planowanych kierunkach rozwoju zawodowego absolwentów szkół, a w konsekwencji umożliwić zaplanowanie przez samorząd lokalny działań motywujących młodzież do pozostania w mieście na stałe.

W pytaniu nr 6 próbowaliśmy dowiedzieć się kto osobowo ma największy wpływ na planowanie przez młodzież kariery zawodowej i dalszego rozwoju. Respondenci mogli wskazać maksymalnie po 3 odpowiedzi, dlatego liczba głosów nie sumuje się do 100%. Pytanie nr 6 brzmiało „Z czyjej/czyich rad(y) najczęściej korzystasz planując dalszą edukację i rozwój zawodowy?”

Na podstawie uzyskanych wyników należy zauważyć, że w swoich wyborach zawodowych młodzież kieruje się przede wszystkim radami najbliższej rodziny oraz grona kolegów i przyjaciół. Nie jest to wynik ilościowo zaskakujący. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na to, że trzecią zmienną kształtującą postawy młodzieży w tym aspekcie są media, których oddziaływanie niemal dwukrotnie przewyższa siłę oddziaływania pracodawców i nauczycieli. Niską pozycję notują również doradcy zawodowi, którzy przegrywają w zestawieniu z ulotkami (sic!) i bliżej niesprecyzowanymi osobami (ktoś inny).

W dalszej części ankiety przeszliśmy do ustalenia, co konkretnie młodzież zamierza robić po ukończeniu kształcenia w szkole średniej/zawodowej. Jest to o tyle ważne, że pozwoli zbadać jak liczny strumień młodzieży będzie nakierowany na szkoły kolejnych szczebli edukacji, a jak licznie młodzież skieruje się bezpośrednio na rynek pracy. Pytanie nr 7 brzmiało „Co zamierzasz po ukończeniu nauki w szkole średniej (zawodowej) ?”

Respondenci mogli wskazać tylko jedną odpowiedź.

69,57%

52,72%

13,32%

8,42%

25,82%

9,24%

14,67%

11,14%

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00%

Rodzina Koledzy, przyjaciele, sympatia Nauczyciele Doradcy zawodowi Media (Internet, TV, prasa) Ulotki, informatory, publikacje Pracodawcy/potencjalni pracodawcy Kogoś innego

Z czyjej/czyich rad(y) najczęściej korzystasz planując dalszą edukację i rozwój zawodowy ?

(11)

W przeważającej mierze młodzież zamierza kontynuować naukę i pracować albo tylko wyłącznie kontynuować naukę. Dużą grupę stanowi też młodzież, która zamierza wyłącznie podjąć pracę bez kontynuowania nauki. W świetle tych wyników pojawia się pytanie, gdzie (w jakiej szkole, uczelni) młodzież zamierza kontynuować naukę. Pozyskanie takiej informacji pozwoli nam ocenić czy bieżąca oferta edukacyjna dla młodzieży na terenie miasta jest wystarczającą i adekwatna do potrzeb.

W związku z tym, respondentom (64,41% całości), którzy stwierdzili, że będą kontynuowali naukę lub będą kontynuowali naukę i pracowali, zadano dodatkowe pytanie nr 7.1 w brzmieniu „Gdzie chcesz kontynuować naukę ?” Respondenci mogli wskazać tylko jedną odpowiedź natomiast wyniki są prezentowane w odniesieniu do całej badanej ogólnie populacji czyli 368 respondentów.

Kafeteria odpowiedzi w pytaniu 7.1 została skonstruowana w taki sposób aby zapewnić możliwie szeroki wachlarz odpowiedzi, który odzwierciedlałby możliwe ścieżki kariery w szerszym ujęciu. Przy ocenie odpowiedzi na to pytanie należy wziąć również pod uwagę, że niektóre możliwości były z góry wykluczone dla określonych respondentów, jak na przykład możliwość kształcenia w szkole branżowej II stopnia dla absolwentów szkół średnich ogólnokształcących. Ponadto trzeba również zważyć fakt, że większość respondentów była uczniami szkół średnich technicznych, co z pewnością rzutowało na ogólną wielkość wskazań niektórych odpowiedzi.

30,71%

22,28%

33,70%

8,15%

3,53%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00%

Kontynuować naukę Podjąć pracę Kontynuować naukę i pracować Jeszcze nie wiem Inne, jakie ?

Co zamierzasz po ukończeniu nauki w szkole średniej (zawodowej) ?

(12)

Uzyskane wyniki wskazują, że młodzież, która zamierza kontynuować naukę po ukończeniu kształcenia w szkole średniej bądź zawodowej, w przeważającej mierze wybiera studia magisterskie, poprzedzone wcześniej studiami licencjackimi lub inżynierskimi. Dość liczna grupa młodzieży również nie jest zdecydowana, co do dalszego kierunku rozwoju edukacyjnego. W sumie na studia, bez względu na obraną drogę do nich prowadzącą, docelowo wybiera się 41,3% wszystkich respondentów.

Skoro relatywnie duża grupa młodzieży zamierza kontynuować naukę i podnosić swoje kompetencje zawodowe, to warto uzyskać wiedzę w jakiej sferze kompetencji młodzi ludzie czują się najsłabsi albo widzą w nich szanse na powodzenie w życiu zawodowym, inaczej mówiąc potrzebują pogłębić swoje kompetencje aby uzyskać wymarzoną pracę. Należy zaznaczyć, że w tym przypadku może to być strcite subiektywne odczucie respondentów i nie należy go w sposób bezpośredni odnosić do jakości kształcenia szkół średnich i zawodowych.

Przykładowo, jeśli młody człowiek ma dużą styczność z praktyczną nauką zawodu, to uświadamia sobie jak szeroki jest zakres danego zawodu, a przez to inaczej postrzega swoje kompetencje na jego szerokim horyzoncie.

Możemy tu mówić o dochodzeniu do istoty sokratejskiego stwierdzenia „wiem, że nic nie wiem”, które oddaje najwyższy stopień postrzegania otaczającej nas rzeczywistości, choć wyraża pogląd iście sceptyczny. Niemniej jednak uświadomienie sobie swoich niedoskonałości, stanowi milowy krok ku własnemu samokształceniu i rozwojowi zawodowemu.

1,90%

1,09%

2,17%

4,89%

9,51%

28,53%

13,32%

1,63%

0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00%

w szkole branżowej II stopnia w szkole branżowej II stopnia, a później na studiach licencjackich w szkole branżowej II stopnia, a później na studiach licencjackich i magisterskich skończyć kurs(y) w szkole policealnej na studiach licencjackich/inżynierskich na studiach licencjackich/inżynierskich a później magisterskich

lub na studiach magisterskich

nie wiem inne, jakie ?

Gdzie chcesz kontynuować naukę ?

(13)

W związku z powyższym zadano respondentom pytanie nr 8 w brzmieniu „W czym potrzebujesz uzupełnić lub pogłębić wiedzę/kompetencje, aby znaleźć wymarzoną pracę ?” Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.

W przytłaczającej liczbie respondenci wskazali, że potrzebują wzmocnić swoje kompetencje w zakresie znajomości języków obcych oraz praktycznych umiejętności związanych z zawodem. Na dalszych miejscach znalazły się potrzeby w zakresie wiedzy specjalistycznej związanej z zawodem oraz wiedzy z zakresu planowania i prowadzenia własnej firmy.

Młodzież stawia więc przede wszystkim na znajomość języka obcego i wysokie umiejętności praktyczne związane z zawodem. Pojawia się więc pytanie czy szkoła, do której uczęszcza młodzież nie dostarcza tych właśnie kompetencji na satysfakcjonującym poziomie ?

W związku z tym zadane zostało pytanie nr 9 w brzmieniu „Co jest mocną stroną Twojej szkoły ?”

Respondenci mogli wskazać maksymalnie 3 odpowiedzi z załączonej kafeterii odpowiedzi. Należy zaznaczyć, że w badaniu brali udział respondenci z różnych szkół, w tym tych, w których nie występują niektóre z możliwości odpowiedzi np. w liceum ogólnokształcącym nie ma praktyk zawodowych, a więc trudno wymagać aby uczniowie z tych szkół wskazywali to jako mocną lub słabą stronę swojej szkoły.

Niemniej jednak, bez względu na rodzaj szkoły z której pochodzili respondenci, szeroki wybór odpowiedzi w kafeterii pozwalał, w naszej ocenie, na dokonanie swobodnego wyboru. Poniżej przedstawiamy uzyskane odpowiedzi.

58,70%

52,99%

25,27%

15,49%

22,28%

19,57%

29,62%

8,42%

1,90%

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00%

znajomości języków obcych praktycznych umiejętności związanych z zawodem wiedzy z zakresu planowania i prowadzenia własnej firmy kompetencji społecznych - autoprezentacja,

komunikacja, współpraca wiedzy , jak i gdzie efektywnie szukać pracy, napisać CV wiedzy z zakresu sytuacji na rynku pracy i w branży związanej

z wyuczonym zawodem

wiedzy specjalistycznej związanej z zawodem, możliwą do zdobycia…

nie wiem w czym brakuje mi wiedzy i kompetencji inne, jakie ?

W czym potrzebujesz uzupełnić lub pogłębić wiedzę/kompetencje, aby znaleźć wymarzoną pracę ?

(14)

W ocenie młodzieży, ich szkoły mają przede wszystkim dwie mocne strony. Największą zaletą są praktyki, staże i warsztaty oraz inne aktywności, które są związane z praktyką czy też prawdziwym życiem zawodowym.

Skorelowana z tą odpowiedzią jest druga mocna strona szkół w ocenie młodzieży, a mianowicie stypendia i wyjazdy zagraniczne dla uczniów czyli dalej możemy mówić o praktycznej nauce zawodu. Dopiero na trzecim miejscu znalazły się nauki humanistyczne, nauki ścisłe czy też aktywności sportowe, a więc działania które, mówiąc w dużym uproszczeniu, nie są związane z praktyką zawodową. Warte podkreślenia jest również to, że prawie 20% respondentów wskazuje, że młodzież po prostu nie zna albo nie potrafi wskazać mocnej strony swojej szkoły.

W świetle wyników odpowiedzi na pytanie nr 9 należy spojrzeć na wyniki odpowiedzi na pytanie nr 8.

Z jednej strony młodzież uważa, że potrzebuje podnosić swoje kompetencje w zakresie praktycznych umiejętności zawodowych i kompetencji językowych, a z drugiej strony ta sama młodzież stwierdza, że szkoła do której uczęszczają właśnie tego dostarcza im na wysokim poziomie.

Reasumując krótko obszar Edukacja, należy zauważyć, że skarżyska młodzież dokonuje wyborów zawodowych w oparciu o rady i opinie osób najbliższych ale bierze również pod uwagę informacje przekazywane w szeroko rozumianych mediach. Działania prowadzone przez doradców zawodowych nie cieszą się dużym uznaniem młodzieży. Młodzież po ukończeniu kształcenia na poziomie średnim czy zawodowym zamierza dalej kontynuować naukę, przede wszystkim na studiach wyższych. Młodzi ludzie dostrzegają wagę i potrzebę kształcenia praktycznego, w tym znajomości języków obcych, i choć twierdzą, że jest go zbyt mało w ich szkołach

38,04%

13,86%

36,68%

9,51%

20,11%

15,76%

6,25%

17,66%

19,84%

7,34%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00%

praktyki, staże, warsztaty, aktywności pokazujące jak wykorzystać wiedzę w praktyce, współpraca z przedsiębiorcami

współpraca z innymi szkołami, uczelniami stypednia, wyjazdy zagraniczne dla uczniów

inicjatywy i aktywności pozalekcyjne nauczanie przedmiotów humanistycznych nauczanie przedmiotów ścisłych doradztwo zawodowe sport, drużyny sportowe nie wiem inne, jakie ?

Co jest mocną stronąTwojej szkoły ?

(15)

języków obcych i praktycznej nauki zawodu koreluje z wnioskami uzyskanymi z obszaru Miasto. Skoro młodzież zamierza przede wszystkim z miasta wyjechać, to chce się do tego dobrze przygotować. Można domniemywać, że kierunki wyjazdu to głównie zagranica, a praktyczne umiejętności mają służyć zdobyciu pracy.

Rozdział 3 – Obszar Rynek Pracy

Jednym z podstawowych czynników decydujących o motywacji do pozostania w mieście lub też do osiedlenia się w nim, jest atrakcyjność lokalnego rynku pracy. Mimo globalizacji i możliwości świadczenia pracy zdalnej, szczególnie w dobie pandemii COVID-19, to dostępność do pracy oraz warunki jej świadczenia na miejscu, jak i całe otoczenie z tym związane np. kwestie dojazdu do zakładu pracy, decydują w przeważającej mierze o podejmowaniu decyzji w zakresie wyboru miejsca zamieszkania. Mówiąc o pracy mamy także na myśli warunki do prowadzenia działalności gospodarczej jako alternatywy do pracy etatowej. Podejmowanie działalności gospodarczej obarczone jest ryzykiem i nie każdy się na to zdecyduje, warto więc poznać predyspozycje i zamiary młodzieży w tym zakresie, gdyż skala zainteresowania działalnością gospodarczą może nam wskazać na przyszłe trendy rozwojowe w zakresie choćby tworzenia miejsc pracy.

W związku z powyższym postawione zostało pytanie nr 10, którego celem było zbadanie zachowania młodzieży w przypadku trudności ze znalezieniem odpowiedniej pracy po ukończeniu kształcenia w obecnej szkole. Pytanie nr 10 brzmiało „ Gdybyś miał(a) problemy ze znalezieniem odpowiedniej pracy po ukończeniu nauki, to ?” Respondenci mogli wskazać tylko 1 odpowiedź z przedstawionej kafeterii odpowiedzi.

27,45%

7,07%

11,14%

2,99%

25,00%

6,79%

14,13%

1,09%

2,72%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00%

kontynuował(a)bym naukę, zapisał(a)bym się na kursy dokształcające

poszłabym/poszedłbym na staż, praktykę wzięłabym/wziąłbym każdą dostępną pracę zarejestrował(a)bym się jako bezrobotny(a) wyjechał(a)bym za granicę, by szukać/podjąć pracę

założył(a)bym własną firmę przeniósłbym/przeniosłabym się do innej miejscowości,

gdzie byłaby praca

nie będę miał(a) problemu, bo będę prowadzić firmę rodzinną

zrobił(a)bym coś innego

Gdybyś miał(a) problem ze znalezieniem odpowiedniej pracy po ukończeniu nauki, to..?

(16)

W przypadku trudności ze znalezieniem odpowiedniej pracy, młodzież wskazała wyraźnie, że dążyłaby do podniesienia swoich kompetencji poprzez kontynuowanie nauki lub udział w kursach dokształcających czyli do podniesienia swojej atrakcyjności zawodowej w oczach pracodawców na rynku pracy. Niemniej jednak największa grupa w ujęciu sumarycznym zdecydowałaby się na opuszczenie miasta i wyjazd bądź to za granicę bądź do innej miejscowości. Warto również zauważyć, że tylko niewielka grupa młodzieży pozostałaby bierna zawodowo czyli wybrałaby rejestrację w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne.

Skoro więc niemal wszyscy respondenci wykazują chęć do podjęcia aktywności, w tym zawodowej, na miejscu lub też w ramach opuszczenia miasta, to warto dowiedzieć się, gdzie chcieliby oni pracować w ujęciu geograficznym. Zadano więc pytanie nr 11 w brzmieniu „Gdzie chciał(a)byś pracować ?” Respondenci mogli wybrać tylko jedną odpowiedź.

Największa grupa respondentów wskazała, że najchętniej podjęłaby pracę za granicą lub w innym regionie/mieście na terenie Polski czyli opuściłaby miasto i region świętokrzyski w celu podjęcia zatrudnienia.

Należy również zauważyć, że najmniejsza grupa respondentów wyraziła wprost chęć podjęcia pracy na terenie Skarżyska – Kamiennej. Relatywnie duża pozostaje grupa respondentów obojętnych i niezdecydowanych, którzy nie potrafią jednoznacznie ocenić jaką decyzję podjęliby w zakresie swojej przyszłości zawodowej.

Skoro młodzież w przeważającej mierze wolałaby pracować poza Skarżyskiem – Kamienną albo nie wie jeszcze co zrobić tym zakresie, to pojawia się pytanie czy młodzież w ogóle chciałaby mieszkać w Skarżysku – Kamiennej. Na tej podstawie będzie można ocenić siłę motywacji młodzieży do opuszczenia miasta w sposób stały, a nie tylko czasowy. Stąd też postawiono pytanie nr 12 w brzmieniu „Gdzie chciał(a)byś mieszkać ?”

5,43%

17,66%

28,26%

16,85%

10,60%

19,84%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00%

w Skarżysku - Kamiennej w regionie (województwie)

za granicą jest mi to obojętne nie wiem w innym regionie/mieście w Polsce - napisz jakim.

Gdzie chciał(a)byś pracować ?

(17)

Uzyskane wyniki odpowiedzi na pytanie nr 12 zdają się korespondować z wynikami odpowiedzi na pytanie numer 11. Zdecydowanie największa grupa młodzieży chciałaby mieszkać poza miastem i regionem świętokrzyskim oraz za granicą Polski. Widać tu jednak pewne przewartościowanie, a mianowicie młodzież w większej grupie wybiera Polskę na miejsce zamieszkania niż na miejsce pracy w porównaniu z zagranicą. Na podobnym, wysokim poziomie pozostaje wielkość grupy młodzieży niezdecydowanej, co do przyszłego miejsca zamieszkania, tak jak w przypadku wyboru miejsca pracy. Bardzo niewielki odsetek respondentów jest przekonany o zamieszkaniu w Skarżysku – Kamiennej.

Na podstawie odpowiedzi na powyższe dwa pytania, widać jasno, że młodzież w przeważającej większości deklaruje, że nie wiąże swojej przyszłości zarówno rodzinnej jak i zawodowej ze Skarżyskiem – Kamienną.

Należy więc ustalić jakie bariery, przeszkody motywują młodzież do całkowitego zerwania więzów z miastem aby móc ewentualnie wdrożyć działania zaradcze oraz podjąć oddziaływania nakierunkowane na grupę osób niezdecydowanych. Należy także zwrócić uwagę na to, że relatywnie duża grupa młodzieży deklaruje chęć podjęcia pracy i zamieszkania w regionie (województwie), jednak poza Skarżyskiem – Kamienną. Zakładając, że warunki społeczno – ekonomiczne w innych miastach regionu są zbliżone do tych w Skarżysku – Kamiennej, pojawia się pytanie dlaczego grupa ta wybiera inne miasta, nie zaś Skarżysko – Kamienną. Jeśli przyjąć, że to praca determinuje wybór miejsca zamieszkania, to być może w Skarżysku – Kamiennej działają jakieś zmienne, które zniechęcają młodzież do podjęcia pracy.

Zadano więc grupie respondentów pytanie nr 13 „Co w największym stopniu decyduje o tym, że w Skarżysku – Kamiennej można znaleźć dla siebie dobrą pracę ?” Należało wybrać tylko jedną odpowiedź z przedstawionych wariantów.

3,53%

19,29%

23,10%

11,14%

14,13%

27,45%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00%

w Skarżysku - Kamiennej w regionie (województwie)

za granicą jest mi to obojętne nie wiem w innym regionie/mieście w Polsce - napisz jakim.

Gdzie chciałbyś mieszkać ?

(18)

W ocenie młodzieży to nie wykształcenie i determinacja w poszukiwaniu pracy czy też inteligencja i spryt (trzy najniższe odpowiedzi!) decydują o możliwości znalezienia dobrej pracy w Skarżysku – Kamiennej ale przede wszystkim powiązania rodzinne i znajomości oraz przypadek i szczęście odgrywają tu najważniejszą rolę. Taka struktura odpowiedzi koresponduje logicznie z wyborami młodzieży w zakresie opuszczenia miasta. Skoro nie możemy być kowalami własnego losu na terenie miasta bo na szanse w znalezieniu dobrej pracy mają wpływ czynniki, na które nie jesteśmy w stanie twórczo oddziaływać, to najlepiej opuścić miasto na stałe i nie wiązać z nim swojego życia rodzinnego i zawodowego. Należy jednak zauważyć, że jest to opinia młodzieży, która dopiero wkroczy lub wkracza w dorosłe życie zawodowe, a więc nie jest ona oparta, w przeważającej liczbie przypadków, o osobiste doświadczenia, lecz o pewne wyobrażenia czy też stereotypy.

Niemniej jednak w aspekcie powyższych wyników warto zbadać, jakie kompetencje w opinii młodzieży są najbardziej doceniane przez pracodawców. Jest to o tyle istotne, że skoro młodzież wskazuje, że zamierza podnosić swoje kompetencje przede wszystkim w zakresie umiejętności praktycznych (doświadczenia zawodowego) i znajomości języków obcych, to można domniemywać, że takie kompetencje są w ocenie młodzieży najbardziej pożądane przez pracodawców.

W związku z tym postawione zostało pytanie nr 14 w brzmieniu „Czego oczekują pracodawcy od młodych pracowników starających się o pracę ?” Respondenci zostali poproszeni o odniesienie się do każdego zagadnienia w ramach zaproponowanej skali odpowiedzi. Na tej podstawie spróbujemy zbudować obraz intensywności i wagi poszczególnych kompetencji pracowników dla pracodawców widzianych oczami młodych pracowników.

5,71%

14,40%

8,97%

39,13%

25,00%

5,16%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%

dobre wykształcenie doświadczenie zawodowe inteligencja, spryt powiązania rodzinne, znajomości

przypadek, szczęście determinacja, czas poświęcony na szukanie pracy

Co w największym stopniu decyduje o tym, że w Skarżysku - Kamiennej można dla siebie znaleźć dobrą pracę ?

(19)

W opinii młodzieży, pracodawcy oczekują od młodych pracowników przede wszystkim umiejętności praktycznych oraz dyspozycyjności i zaangażowania. Ponadto pracodawcy oczekują również samodzielności i zaradności oraz umiejętności pracy zespołowej. Wskazane powyżej kompetencje zdają się wpisywać w pewien ogólny, być może nawet nieco stereotypowy, obraz wymagań pracodawców wobec pracowników. Pewnym zaskoczeniem natomiast może być fakt, że młodzież zupełnie nie uważa aby pracodawcy wymagali od młodych pracowników niskich wymagań finansowych. Ten wybór uzyskał najniższy wynik sumaryczny ze wszystkich

34,51%

45,65%

14,13%

15,49%

17,66%

30,98%

47,28%

40,22%

37,50%

29,89%

41,30%

42,39%

40,76%

41,85%

39,40%

42,39%

42,66%

36,41%

41,30%

40,49%

21,74%

41,30%

8,70%

4,08%

22,01%

21,74%

16,58%

11,41%

2,17%

4,89%

6,52%

14,40%

2,45%

1,09%

0,82%

4,08%

5,43%

3,26%

2,45%

1,36%

1,63%

3,26%

3,80%

0,27%

11,68%

7,07%

16,30%

18,48%

10,87%

11,14%

10,33%

10,60%

28,53%

13,04%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%

znajomości języków obcych umiejętności praktycznych

wyższego wykształcenia kwalifikacji zdobytych w szkole ukończonych kursów, szkoleń

zdobytych poza szkołą doświadczenia zawodowego dyspozycyjności, zaangażowania komunikatywności, umiejętności

pracy zespołowej dobrej prezencji, kultury osobistej

niskich wymagań finansowych samodzielności, zaradności

Czego oczekują pracodawcy od młodych pracowników starających się o pracę ?

nie wiem zdecydowanie

nie oczekują raczej

oczekują zdecydowanie oczekują

(20)

Patrząc również na przeciwległą stronę wyborów czyli czego zdaniem młodzieży, pracodawcy zdecydowanie i raczej nie oczekują od młodych pracowników, należy wskazać na kwalifikacje zdobyte w szkole oraz wyższe wykształcenie. W tym przypadku również uzyskany wynik zdaje się wpisywać w pewien ogólny, stereotypowy obraz oczekiwań pracodawców wobec pracowników. Można ponadto wskazać, że w opinii młodzieży, pracodawcy wcale nie oczekują od młodych pracowników niskich wymagań finansowych. Zachodzi tu więc wyraźna korelacja z odpowiedziami udzielanymi na pytanie czego pracodawcy zdecydowanie i raczej oczekują.

Trudno mówić w tej sytuacji o przypadkowym wyniku odpowiedzi, przy uwzględnieniu liczby respondentów.

W dalszej części badania, respondentom zadano pytanie nr 15, które miało na celu poznanie jakie miejsca pracy są dla młodzieży atrakcyjne na rynku pracy. Uzyskanie wiedzy w tym zakresie pozwoli nam ocenić czy na terenie miasta takie miejsca pracy są w ogóle dostępne, a w rezultacie, czy mogą one skłaniać młodzież do pozostania w mieście.

9,51%

12,50%

18,75%

10,33%

22,28%

40,76%

36,41%

11,96%

5,16%

4,08%

3,80%

27,99%

47,28%

37,23%

34,24%

34,78%

29,08%

23,37%

18,48%

14,95%

9,51%

26,36%

18,48%

20,11%

29,35%

18,75%

10,60%

12,50%

24,73%

27,17%

19,84%

23,37%

18,75%

7,88%

8,15%

8,97%

8,42%

4,89%

10,33%

25,54%

16,03%

49,18%

46,20%

16,03%

12,50%

14,40%

15,76%

14,40%

13,32%

16,03%

17,93%

35,33%

16,03%

15,76%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%

praca w administracji, instytucjach publicznych praca w małej lub średniej firmie praca w dużej firmie praca w firmie lokalnej praca w firmie rodzinnej praca w międzynarodowej firmie

własna działalność gospodarcza telepraca, praca zdalna, wolny zawód praca w sektorze pozarządowym (NGO) praca w rolnictwie prowadzenie gospodarstwa domowego

Jak oceniasz atrakcyjność poniższych miejsc pracy ?

nie wiem nieatrakcyjne mało atrakcyjne

atrakcyjne bardzo atrakcyjne

(21)

W aspekcie postrzegania atrakcyjności miejsc pracy, okazuje się, że młodzież za najbardziej atrakcyjne uważa miejsca pracy w firmie międzynarodowej oraz prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Po drugiej stronie skali, jako najbardziej nieatrakcyjne, znajdują się praca w rolnictwie oraz prowadzenie gospodarstwa domowego. Patrząc również sumarycznie na uzyskane wyniki dla par odpowiedzi bardzo atrakcyjne i atrakcyjne oraz mało atrakcyjne i nieatrakcyjne, okazuje się, że największym uznaniem wśród młodzieży cieszy się praca w firmach międzynarodowych, prowadzenie własnej działalności gospodarczej oraz praca w małej lub średniej firmie. Jako najbardziej nieatrakcyjne miejsca pracy młodzież wskazała zaś prowadzenie gospodarstwa domowego, pracę w rolnictwie oraz pracę zdalną, wolny zawód. Uzyskane odpowiedzi zdają się również w tym przypadku wpisywać zarówno w pewien wyidealizowany obraz międzynarodowych korporacji, jak i idylliczny, zamerykanizowany obraz samodzielnego biznesmena.

Skoro młodzież uważa, że najbardziej atrakcyjna jest praca w międzynarodowej korporacji i prowadzenie działalności gospodarczej, to można domniemywać, że jest w stanie poświęcić codziennie dużo czasu aby do takiej atrakcyjnej pracy dojechać. Kwestię tę poddano badaniu w pytaniu nr 16.

Okazuje się, że do wymarzonej pracy większość młodzieży nie zamierza dojeżdżać dłużej niż 30 minut.

Tylko niecałe 2% respondentów byłoby skłonne poświęcić na dojazd do pracy więcej niż 90 minut. Stąd też można wywieść wniosek, że młodzież oczekuje, że wymarzona praca będzie znajdowała się na miejscu, najlepiej blisko miejsca zamieszkania, tak aby nie trzeba było do niej dojeżdżać ale można było dojść spacerem. Oznacza

10,33%

43,21%

20,11%

3,26%

1,90%

19,57%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%

do 15 minut do 30 minut do 60 minut do 90 minut powyżej 90 minut jest mi to obojętne

Ile czasu jesteś w stanie poświęcić, aby codziennie dojeżdżać do

atrakcyjnej pracy ?

(22)

Analizując uzyskiwane odpowiedzi w ankietach, zastanawialiśmy się na ile udzielane odpowiedzi są oparte na osobistych doświadczeniach młodzieży, a na ile na wyobrażeniach zbudowanych w oparciu o stereotypy.

Interesowało nas czy młodzież, która tak a nie inaczej ocenia atrakcyjność miejsc pracy, czy też wskazuje na wymagania pracodawców względem pracowników, czyni to dlatego, że sama podjęła już zatrudnienie ?

Wśród badanych respondentów, ponad 66% wskazało, że już podjęło w życiu pracę za którą otrzymywało wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę, że mamy do czynienia z młodzieżą szkolną, która większość czasu poświęca na naukę, domniemywaliśmy, że zapewne chodzi tu o pracę sezonową albo inną pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy. Stąd też zadaliśmy pytanie uzupełniające, skierowane wyłącznie do respondentów deklarujących podjęcie już kiedykolwiek pracy.

Wśród młodych osób które już kiedykolwiek podjęły pracy, zgodnie z przewidywaniami, dominowały odpowiedzi wskazujące na pracę dorywczą w wakacje oraz pracę dorywczą w trakcie roku szkolnego. Relatywnie duża grupa młodzieży wskazała również na pracę w pełnym wymiarze godzin. Interesujący jest również wynik

66,30%

32,34%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00%

Tak Nie

Czy podjęłaś/podjąłeś już kiedykolwiek pracę, za którą otrzymałeś/aś wynagrodzenie ?

9,51%

5,16%

20,92%

42,39%

9,24%

4,35%

5,98%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%

praca stała w pełnym wymiarze godzin praca stała w niepełnym wymiarze godzin praca dorywcza (w trakcie roku szkolnego) praca dorywcza w okresie wolnym od nauki - wakacje staż wolontariat działalność na własny rachunek

Jakiego typu to była praca ?

(23)

wskazujący, że pewna, zauważalna liczebnie, grupa młodzieży podejmowała się prowadzenia działalności na własny rachunek. Może to świadczyć o istnieniu pewnego „ducha przedsiębiorczości”, który być może wymaga wsparcia aby rozkwitnąć z większą siłą. W każdym bądź razie, prowadzenie działalności gospodarczej nie jest wśród młodzieży szkolnej zupełnie nieznane.

Dlatego też zapytaliśmy czy młodzież w ogóle rozważa prowadzenie własnej działalności gospodarczej w przyszłości (pytanie nr 18). Chcieliśmy się dowiedzieć, czy młodzież w jakimkolwiek zakresie bierze pod uwagę taką możliwość bo prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się wciąż z dużym ryzykiem w porównaniu z pracą etatową, ale może stanowić o wzroście gospodarczym i rozwoju danego miasta zarówno w kategoriach gospodarczych jak i społecznych.

Uzyskane wyniki wskazują, że w ujęciu sumarycznym młodzież bardziej skłania się ku prowadzeniu działalności gospodarczej (39,4%) niż do jej niepodejmowania (34,51%). Jednak różnica w wynikach jest bardzo niewielka, szczególnie po uwzględnieniu dużej grupy osób niezdecydowanych (24,73%). Możemy więc przyjąć, że wśród osób zdecydowanych panuje sytuacja remisu, natomiast pula osób niezdecydowanych będzie decydowała o tym, jak w przyszłości będą kształtowały się wybory badanej populacji jako całości. Jest to o tyle dobra sytuacja bo umożliwia oddziaływanie, które może okazać się skuteczne w ukierunkowaniu wyborów młodzieży.

Biorąc pod uwagę możliwości oferowania zachęt dla młodzieży do podejmowania działalności gospodarczej przez władze lokalne, postanowiliśmy zbadać jakie czynniki i w jakim stopniu skłoniłyby młode osoby do podjęcia prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Pytanie zostało skierowane do populacji osób, które nie zaznaczyły we wcześniejszym pytaniu odpowiedzi wskazującej, że zdecydowanie nie rozważają prowadzenia działalności gospodarczej. Dlatego też w pytaniu 18.1 respondenci mieli za zadanie odnieść się do każdej oferowanej opcji, wskazując nam na intensywność dokonywanego wyboru w skali czterostopniowej, z opcją

19,57%

19,84%

24,73%

21,74%

12,77%

0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00%

zdecydowanie tak raczej tak ani tak, ani nie

raczej nie zdecydowanie nie

Czy rozważasz prowadzenie własnej działaności gospodarczej ?

(24)

Na podstawie uzyskanych wyników, możemy określić, że największą zachętę do podejmowania działalności gospodarczej przez młodzież, w ujęciu jednostkowym, stanowią w kolejności malejącej: posiadanie dobrego pomysłu na biznes, niskie podatki i inne koszty prowadzenia działalności oraz posiadanie odpowiednich środków

„na start”. Natomiast jako najmniej skuteczne narzędzia skłaniające do prowadzenia działalności gospodarczej zostały wskazane w ujęciu jednostkowym: przejęcie istniejącej firmy rodzinnej, posiadany lokal lub samochód oraz trudności w znalezieniu pracy „u kogoś”. Należy podkreślić, że „siła” demotywatorów jest relatywnie niewielka w porównaniu z oddziaływaniem zachęt.

17,39%

25,82%

42,66%

34,51%

35,60%

36,41%

23,91%

26,90%

37,23%

36,41%

41,30%

28,26%

30,98%

27,17%

25,27%

31,25%

29,89%

27,45%

28,80%

26,09%

23,37%

24,73%

19,29%

23,10%

16,58%

11,96%

4,62%

4,89%

5,16%

7,34%

12,50%

13,04%

7,61%

13,86%

5,43%

6,52%

0,82%

2,17%

1,36%

1,63%

4,08%

3,26%

1,90%

2,99%

3,26%

5,71%

15,49%

14,40%

12,50%

13,04%

13,86%

13,04%

16,58%

15,76%

14,13%

14,40%

14,95%

0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00% 40,00% 45,00%

trudności w znalezieniu pracy "u kogoś"

przejęcie istniejącej firmy rodzinnej posiadanie dobrego pomysłu na biznes posiadanie odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w zawodzie posiadanie odpowiednich znajomości, kontaktów np. z klientami, dostawcami posiadanie odpowiednich predyspozycji,

umiejętności

wsparcie instytucji działających na rzecz młodych przedsiębiorców

mała konkurencja w branży, która mnie interesuje posiadanie odpowiednich środków "na start"

dotacje na założenie firmy niskie podatki i inne koszty prowadzenia firmy posiadany przeze mnie lub rodzinę lokal,

samochód itp.

Co i w jakim stopniu skłania/skłoniłoby Ciebie do prowadzenia własnej działąności gospodarczej ?

nie wiem zdecydowanie nie skłoniłoby

raczej nie skłoniłoby

raczej skłoniłoby

zdecydowanie skłoniłoby

(25)

Dla zbudowania lepszego obrazu sytuacji należy wskazać, że w ujęciu sumarycznym (odpowiedzi zdecydowanie i raczej skłoniłoby), najskuteczniejszymi bodźcami zachęcającymi młodzież do podejmowania działalności gospodarczej są: posiadanie dobrego pomysłu na biznes, posiadanie odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w zawodzie oraz posiadanie odpowiednich kontaktów z klientami, dostawcami. Analogicznie, najmniej skutecznymi zachętami do podjęcia działalności gospodarczej są: trudności w znalezieniu pracy

„u kogoś”, posiadany lokal czy samochód oraz przejęcie istniejącej firmy rodzinnej.

Należy podkreślić, że młodzież wskazuje, jako zachęcające, przede wszystkim na zmienne, na które możliwe jest wywieranie wpływu w toku edukacji czy też szkoleń zewnętrznych, w tym praktycznych. Natomiast zastanawiające jest, że młodzież do podejmowania działalności gospodarczej nie skłoniłyby trudności w znalezieniu pracy najemnej. Może to oznaczać, że w obecnych warunkach społeczno – gospodarczych, nawet przy gwałtowanie rosnącym bezrobociu, młodzież nie będzie chciała podejmować działalności gospodarczej, wybierając bierność zawodową albo wyjazd z miasta. Ponadto młodzież nie jest skłonna również do przejmowania firm rodzinnych i traktuje to raczej jako zmienną niezachęcającą do działania.

Można jednak domniemywać, że kwestia odpowiedzi związanych z przejmowaniem firm rodzinnych wynika z faktu, że większość respondentów po prostu nie ma do czynienia z taką sytuacją. Stąd też zadaliśmy pytanie nr 19 aby ustalić ilu z nich ma w ogóle możliwość przejęcia firmy rodzinnej.

Okazuje się, że niemal 25% respondentów, czyli co czwarty, ma możliwość przejęcia firmy rodzinnej bo jego rodzina prowadzi działalność gospodarczą w takiej formule. Jest to wynik zaskakująco wysoki w stosunku do antycypowanego, jednak nie ma obiektywnych przesłanek do jego podważenia. Skoro więc z grupy 368 respondentów, aż 86 respondentów będzie miało formalną możliwość przejęcie firmy rodzinnej, zadaliśmy dwa pytania uszczegóławiające, zmierzające do określenia z jednej strony oczekiwań ze strony rodziny wobec młodych osób, a z drugiej do chęci tychże młodych osób do zaangażowania się w firmę rodzinną. Wyniki przedstawiamy poniżej w formie dwóch wykresów.

23,37%

75,00%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00%

Tak Nie

Czy Twoja najbliższa rodzina prowadzi firmę rodzinną ?

(26)

Jak pokazują powyższe wyniki, w przygniatającej większości, rodziny nie oczekują od młodych ludzi przejmowania firm rodziców, a i młodzież nie jest zainteresowana pracą lub przejmowaniem tego typu firm.

Zwraca uwagę duża grupa odpowiedzi „nie wiem”, co może wskazywać na brak rozmów czy dalekosiężnych planów w tym zakresie zarówno ze strony rodziców jak i młodzieży.

Reasumując krótko wyniki uzyskane w obszarze Rynek Pracy należy zauważyć, że pierwszym wyborem młodzieży w odniesieniu do poszukiwania pracy jest wyjazd poza miasto (kraj, region) w celu poszukiwania pracy w międzynarodowej korporacji i zamieszkania w większej aglomeracji. Dzieje się tak, gdyż młodzież uważa, że w Skarżysku – Kamiennej o znalezieniu dobrej pracy decydują przede wszystkim znajomości rodzinne albo zwykły przypadek, łut szczęścia. Stan taki istnieje mimo tego, pracodawcy w ocenie młodzieży, oczekują od pracowników przede wszystkim umiejętności praktycznych i zaangażowania w pracę, zaś nie oczekują umiejętności zdobytych w szkole, czy też formalnego wyższego wykształcenia. Młodzież nie zamierza podejmować zatrudnienia w rolnictwie czy też zajmować się prowadzeniem gospodarstwa domowego, gdyż ocenia te zajęcia jako wysoce nieatrakcyjne. Miejsca pracy powinny być usytuowane w pobliżu miejsca

13,95%

47,67%

38,37%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%

Tak Nie Nie wiem

Czy zamierzasz przejąć lub pracować w Waszej firmie rodzinnej ?

9,30%

51,16%

39,53%

0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%

Tak Nie Nie wiem

Czy Twoja rodzina oczekuje, że podejmiesz pracę w firmie rodzinnej ?

(27)

zamieszkania, a czas dojazdu nie powinien przekraczać 30 minut. W tym względzie młodzież nie jest skłonna do większych wyrzeczeń. Ponad 70% respondentów opiera swoje opinie o własne doświadczenia, gdyż już pracowali zarobkowo, głównie w czasie wakacji albo w formie pracy dorywczej w trakcie nauki. Niewielka acz zauważalna grupa młodzieży ma również doświadczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej jako formy zarobkowania. Trudno jednak oceniać czy młodzież jest skłonna do podejmowania działalności gospodarczej z uwagi na bardzo dużą grupę niezdecydowanych respondentów. Respondenci, którzy zdecydowanie nie odrzucają prowadzenia działalności gospodarczej w przyszłości, stwierdzają, że bodźcami, które zmotywowały by ich do podjęcia takiej działalności są przede wszystkim: dobry pomysł na biznes, odpowiednia wiedza i doświadczenie, kontakty z klientami oraz niskie podatki i inne koszty. Natomiast zupełnie niemotywujące w tym względzie okazują się być trudności ze znalezieniem pracy etatowej, posiadanie lokalu czy też przejęcie firmy rodzinnej. Przejmowanie firm rodzinnych wśród młodzieży w ogóle nie cieszy się dużym uznaniem. Wśród grupy młodzieży, która potencjalnie będzie miała możliwość przejąć firmę rodzinną, brak jest zainteresowania taką działalnością, co po części jest wzmacniane brakiem oczekiwań w tym względzie ze strony rodziny. Trend ten może jednak się zmienić bo istnieje duża grupa osób niezdecydowanych.