Obszary i zasady ochrony krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego, dziedzictwa

W zakresie ochrony wartości kulturowych terenu objętego opracowaniem, wyznaczono wartościowe obiekty kubaturowe oraz wartości ekspozycyjne-krajobrazowe, które znajdują się w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków - zostały one (oraz zabytki archeologiczne) szczegółowo omówione i wymienione w rozdziale 7. Zabytki architektoniczne i urbanistyczne oraz zabytki archeologiczne.

Obiekty wpisane do rejestru i ewidencji zabytków stanowiące dobra kultury objęte są ustawową ochroną prawną polegającą na zabezpieczeniu przed niszczeniem, uszkodzeniem, dewastacją, na zapewnieniu im trwałego zachowania, niezbędnej konserwacji, rewaloryzacji lub odbudowy.

Priorytetem ochrony walorów dziedzictwa kulturowego powinno być w szczególności dostosowanie form nowej zabudowy do historycznego otoczenia w sposób zachowujący harmonię formalną i funkcjonalną.

Strefa pośredniej ochrony konserwatorskiej „B”, która obejmuje historyczny układ urbanistyczny z rynkiem i wybiegającymi z niego ulicami, nowy rynek zlokalizowany na południe od centrum oraz cmentarze: rzymsko – katolicki i żydowski. Na obszarze objętym strefą „ B ” obowiązują na-stępujące ustalenia:

 zakaz dalszej zabudowy płyty rynku oraz zmniejszenie kompleksu zieleni,

 zachowanie starej zabudowy z cechami tradycyjnego budownictwa małomiasteczkowego w pierzei wschodniej i południowej rynku - w miarę potrzeb możliwość wymiany na nową zabudowę nawiązującą do tradycyjnej przez ustawienie szczytowe; najbardziej wskazane byłoby zachowanie budynków parterowych z mieszkalnym poddaszem dopuszcza się jed-nak wprowadzenie nowego budownictwa o dwóch kondygnacjach,

 w pierzei północnej do zachowania popówka, która po remoncie może pełnić funkcje usłu-gowe (parter) i mieszkania (piętro), natychmiastowej likwidacji wymaga skład nawozów, opału i materiałów budowlanych -przeniesienie w inne, mniej eksponowane miejsce. Pie-rzeja północna jest najbardziej odpowiednia do stworzenia w rynku – centrum prze-strzenno-administracyjnego osady,

 pierzeja zachodnia zabudowana bezładnie wymaga opracowania kompleksowego progra-mu użytkowania i zastosowania odpowiednich form architektonicznych. Wybór odpowied-nich form architektonicznych winien być poprzedzony wnikliwą analizą zachowanego bu-downictwa historycznego,

 w przypadku realizacji nowych obiektów w obrębie pierzei rynkowych, należy w ich parte-rach lokować funkcje handlowo – usługowe,

 starannego uporządkowania i opracowania jednolitego programu przestrzennego wyma-gają kwartały zabudowy sąsiadujące z rynkiem - w szczególności blok zamknięty ulicami:

Kościelna – Rynek – Brzeska – Przechodnia; dotyczy to w szczególności estetyki: elewacji i otoczenia, ogrodzeń, zieleni, rezygnacji z zabudowy gospodarczej i ewentualną zamianę ich na punkty handlowe czy usługowe dla rolnictwa,

Odnośnie zabudowy wzdłuż starego układu drożnego należy:

 zachować charakter i klimat uliczek przez utrzymanie bardziej interesujących przykładów dawnej zabudowy,

 utrzymać luźną zabudowę odsunięta nieco od ulicy, poprzedzoną małymi ogródkami kwia-towymi,

 nowa zabudowa winna nawiązywać do istniejących form tradycyjnych; wyklucza się dalszą budowę domów wznoszonych np. przy ulicy Wygon, z płaskimi lub kopertowymi dachami;

należy przestrzegać stosowanie dachów dwuspadowych naczółkowych lub wielopołacio-wych z wykorzystaniem poddasza do celów mieszkalnych

Zespół kościelny – zachowany w stanie pierwotnym podlega szczególnej ochronie. Zakaz wzno-szenia nowych obiektów w obrębie kościoła wydzielonym przez mur. Wszystkie obiekty należy poddawać systematycznym remontom i zabiegom renowacyjnym. Ochronie podlega stary drze-wostan, wszelkie wycinki i uzupełnienia ubytków należy konsultować z Wojewódzkim Konserwa-torem Zabytków,

Cmentarze – odpowiednią opieką należy objąć cmentarz grzebalny rzymsko-katolicki przy ulicy I Korpusu Pancernego. Niezbędna jest naprawa i remont ogrodzenia. Poddać rewaloryzacji

naj-starsze nagrobki w środkowej części cmentarza. Cmentarz grzebalny żydowski położony przy gra-nicy północno-zachodniej strefy pośredniej - należy podjąć niezbędne działania przez władze gminne, po uprzednim uzyskaniu środków finansowych z zewnątrz doprowadzając teren cmenta-rza do stanu odpowiadającemu zasadom ochrony nekropolii.

Strefa ochrony krajobrazu i ekspozycji „ K i E” - obszar objęty strefą znalazł się w obrębie strefy pośredniej ochrony konserwatorskiej i odnosi się do ochrony terenu otaczającego jedyny zabytko-wy zespół sakralny. Dlatego tez należy utrzymać niezabudowaną przestrzeń na północ od zespołu, a na południe od ulicy Brzeskiej w miejscowości Sawin.

Strefa ochrony archeologicznej „ A” - obszar objęty strefą to część terenu osady gdzie według przesłanek historycznych znajdował się zamek vis a vis istniejącego obiektu „Wrota polesia”

(dawna restauracja) na południe od ulicy Kościelnej. Przeprowadzenie badań archeologicznych może dać nam przybliżony obraz budowli zwanej najpierw zamkiem, na miejscu, którego zbudowany był później pałac biskupi. Teren ten należy pozostawić niezabudowany. Ewentualne poszerzenie ulicy Kościelnej przeprowadzić pod nadzorem archeologicznym.

W celu ochrony obiektów znajdujących się w Rejestrze Zabytków, Wojewódzkiej i Gminnej Ewidencji Zabytków, ustala się:

 utrzymanie obiektów w jak najlepszym stanie technicznym – bez naruszenia ich wartości zabytkowej,

 zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dotyczące warunków i zakresu ochrony w zależności od potrzeb.

W odniesieniu do obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa lubelskiego wszelka działalność inwestycyjna prowadzona przy tych obiektach i w otoczeniu zabytku wymaga uzyskania pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Dla obiektów architektury i budownictwa dopuszcza się zmiany adaptacyjne obiektów po uprzednim uzgodnieniu z Lubelskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. W przypadku konicznej rozbiórki obiektu, należy przedstawić inwentaryzację architektoniczną w celu uzyskania zgody Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Ochrona parków/ogrodów, cmentarzy, miejsc pamięci narodowej. W przypadku rewaloryzacji należy ją dokonywać w oparciu o projekt zaopiniowany przez Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Dla zabytków archeologicznych (stanowisk), wyznacza się strefy ochrony archeologicznej w granicach ich zasięgu podanego na rysunku studium. W obrębie tych obszarów wszelka działalność inwestycyjna, związana z prowadzeniem prac ziemnych (kubaturowa,, liniowa, drogowa, pozyskiwania surowców mineralnych) oraz zmiany w użytkowaniu gruntu, wymagają uzgodnienia z Lubelskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków – przez zgłoszeniem lub uzyskaniem pozwolenia na budowę. Prace ziemne towarzyszące uzgodnionym inwestycjom, muszą by poprzedzone ratowniczymi badaniami archeologicznymi, po uprzednim uzyskaniu pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prowadzenie badań archeologicznych.

Ochrona dziedzictwa kulturowego gminy wymaga:

 remontów, modernizacji i odtwarzania obiektów zabytkowych,

 ochrony zespołów budownictwa drewnianego,

 ochronie podlegać ma forma zewnętrzna budowli i budynków zabytkowych,

 umiejętnego zagospodarowania sąsiedztwa obiektów zabytkowych i historycznych układów urbanistycznych,

 udzielania przez gminę wsparcia dla ewentualnych inwestorów, chcących (w sposób zgodny z zaleceniami Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków) zagospodarować obiekty zabytkowe,

 kontynuacji rozpoznania archeologicznego na terenie gminy i uwzględniania ich wyników podczas planowania przestrzennego i działalności inwestycyjnej,

 kształtowanie nowej zabudowy, kreowane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego powinno ochraniać charakter ulicowych wsi, ich sposób zabudowy oraz ekspozycję przestrzenną poprzez właściwe kształtowanie linii, wysokości i gęstości zabudowy, warunki realizacji ogrodzeń oraz zieleni wiejskiej,

 wszystkie kapliczki, rzeźby religijne i krzyże przydrożne są dobrem kultury współczesnej -zaleca się ich zachowanie i uwzględnienie przy projektowaniu układów przestrzennych w planach miejscowych oraz tradycyjnych miejsc ich lokalizacji,

 należy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego określać warunki lokalizowania oraz wielkość reklam, szyldów, tablic informacyjnych oraz pylonów reklamowych.

Należy objąć ochroną wartości zabytkowe cmentarze poprzez zachowanie i konserwację zabytków architektury oraz nagrobnej sztuki sakralnej, zachowanie i rewaloryzację historycznej kompozycji - w tym osi kompozycyjnych oraz skomponowanych układów zieleni.