2 . 1 . W p r o w a d z e n i e
W realizacji zrównowaŜonego rozwoju jedną z najwaŜniejszych ról odgrywają społeczności lokalne. Samorząd lokalny będący gospodarzem na swoim terenie powinien określać cele, strategię i politykę a takŜe ustalić listę priorytetowych działań w zakresie ochrony i zarządzania środowiskiem, oczywiście zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi, uwzględniając główne kierunki polityki ekologicznej przyjęte zarówno na szczeblu państwowym jak wojewódzkim i powiatowym.
2 . 2 . O c e n a p o l i t yk i o c h r o n y śr o d o w i s k a w Z i e l o n e j G ó r z e
Do chwili obecnej miasto Zielona Góra nie posiadało programu, który ujmowałby kompleksowo całość problemów związanych z ochroną i zarządzaniem środowiskiem.
JednakŜe w ostatnich latach były podejmowane działania i przedsięwzięcia, których celem była poprawa oraz zachowanie stanu środowiska, z których naleŜy wymienić:
• „Strategię rozwoju miasta Zielona Góra”, Zielona Góra, styczeń 1997r.
• "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zielona Góra", Zielona Góra, uchwalone w marcu 2000r.
WyŜej wymienione dokumenty zostały wykorzystane w niniejszym opracowaniu, szczególnie przy określaniu celów krótko- i długoterminowych, zarówno w odniesieniu do głównych kierunków rozwojowych, jak i elementów uciąŜliwości środowiska.
Jak wspominano w rozdziale 1.2.3 do realizacji wyznaczonych w Strategii rozwoju miasta celów przyjęto szereg programów operacyjnych. NajwaŜniejszymi związanymi z polityką ochrony środowiska są program likwidacji uciąŜliwości (Program 36), zieleni miejskiej i lasów (Program 37), gospodarki odpadami (Program 38), gospodarki wodno-ściekowej (Program 44), energetyzacji (Program 43) oraz miejskiego transportu autobusowego (Program 41). We wszystkich programach przedstawiono cele oraz przedsięwzięcia, których zrealizowanie ma poprawić stan istniejący.
W ramach wdraŜania Programu 36 - likwidacja uciąŜliwości zrealizowano dotychczas m.in.
zadania z zakresu ograniczenia uciąŜliwości hałasu, polegające na modernizacji infrastruktury transportowej tj. budowie Trasy Północno – Zachodniej (obwodnica północnej części miasta).
Przedsięwzięcie to miało na celu wyprowadzenie tranzytu z obszaru centrum miasta a co za tym idzie ograniczenie uciąŜliwości akustycznej oraz emisji zanieczyszczeń do powietrza związanej z oddziaływaniem komunikacji. Ponadto, aby zminimalizować oddziaływanie wybudowanej obwodnicy na przylegające do niej osiedla mieszkaniowe zlokalizowano wzdłuŜ nich ekrany akustyczne. W przyszłości Trasa Północna zostanie doprowadzona (połączona) do drogi na śary (nr 27).
Innym zadaniem, które zostało zrealizowane w ramach programu likwidacji uciąŜliwości było zlikwidowanie ogródków działkowych leŜących w strefie skaŜenia gleb tj. w rejonie ulicy Wrocławskiej oraz Szosy Kisielińskiej. W przypadku ogródków działkowych zlokalizowanych przy ulicy Szosy Kisielińskiej część została zlikwidowana a część pozostawiono.
Tereny po zlikwidowanych ogródkach zostały przeznaczone pod zabudowę jednorodzinną.
Natomiast w przyszłości konieczne będzie rozwiązanie problemu przejęcia lub wymiany na inne, działek zlokalizowanych w pobliŜu Zakładu Zagospodarowania Odpadów „Racula”, których właściciele się tego domagają.
Program 43 – energetyzacja, przewidywał działania mające na celu ograniczanie uciąŜliwych dla środowiska form ogrzewnictwa. W tym zakresie mają być wspierane finansowo między innymi takie przedsięwzięcia, które prowadzą do zmiany systemu ogrzewania na bardziej przyjazny środowisku.
Obecnie wszystkie kotłownie lokalne, będące w eksploatacji Miejskiego Zakładu Energetyki Cieplnej, wykorzystują paliwo gazowe.
Natomiast w Elektrociepłowni Zielona Góra S.A, poza eksploatacją urządzeń ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza, od roku 2002 realizowana jest inwestycja mająca na celu zamianę paliwa węglowego na gazowe (polegająca na zastąpieniu kotła węglowego zespołem gazowo-parowym). Celem tej inwestycji jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, co będzie miało szczególnie istotne znaczenie z punktu widzenia poprawy jakości powietrza na terenie miasta oraz w regionie.
Ponadto Kotłownia „Akademicka”, będąca drugim, co do uciąŜliwości źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza zlokalizowanym na terenie miasta, która jest od miesiąca lutego 2003 roku własnością Elektrociepłowni Zielona Góra, ma zostać zlikwidowana w okresie wiosennym 2004r. (po zakończeniu sezonu grzewczego).
W ramach Programu 41 - miejski transport autobusowy przewidziano poza typowymi rozwiązaniami technicznymi (infrastrukturalnymi) równieŜ przedsięwzięcia mające na celu ograniczenie emisji spalin do atmosfery takie jak zakup autobusów miejskich wysokiej klasy oraz wprowadzenie częstszych kontroli i regulacji silników oraz wprowadzenie lepszego, bardziej ekologicznego paliwa.
Zakład Komunikacji Miejskiej w Zielonej Górze dysponuje obecnie 80 autobusami, które napędzane są olejem napędowym o niskiej zawartości siarki. Ponadto trwa stopniowa wymiana autobusów starszej generacji na nowsze, przy czym wszystkie autobusy zakupione po roku 1996 spełniają wymogi ochrony środowiska zgodnie z normą EURO 3.
Program 38 tj. poświęcony gospodarce odpadami ma na celu wdraŜanie, rozwój i poprawę skuteczności działania w tym zakresie. W ramach tego programu przewidywano realizację przedsięwzięć polegających na optymalizacji systemu sortowania odpadów poprzez prowadzenie akcji edukacyjnej w środkach masowego przekazu, wsparciu organizacyjnym dla wykorzystywania kompostu przez słuŜby utrzymania zieleni miejskiej i odbiorców indywidualnych.
W 1993 roku Rada Miejska uchwaliła kompleksowy i zintegrowany system gospodarki odpadami pod nazwą “PREKO ZG”, który jest częścią strategii rozwoju miasta.
Zakład Gromadzenia i Utylizacji Odpadów jest modernizowany na bieŜąco, zaś w przyszłości przewiduje się budowę stacji magazynowania odpadów niebezpiecznych.
W Programie 37 - zieleń miejska i lasy przewidziano m.in. zadanie polegające na zapobieganiu powstawaniu dzikich wysypisk śmieci w lasach. Dla realizacji tego zadania prowadzone są akcje wywózki gruzu i odpadów wielkogabarytowych na odpowiednie składowiska.
Ponadto dotychczas stosowne jednostki prowadzą corocznie akcje likwidacji dzikich wysypisk śmieci i tak w roku 2000 zlikwidowano osiemnaście, w 2001 roku dziewiętnaście a w 2003 roku czterdzieści takich wysypisk na terenie miasta.
Głównymi celami Programu 44 dotyczącego gospodarki wodno-ściekowej były uruchomienie miejskiej oczyszczalni ścieków, skanalizowanie całego miasta, poprawa jakości wody pitnej, zapobieganie katastrofom hydrogeologicznym i kontrola poziomu wody gruntowej oraz usprawnienie funkcjonowania systemu wodno-kanalizacyjnego miasta.
W roku 1997, kiedy uchwalano Strategię rozwoju miasta najwaŜniejszym przedsięwzięciem było uruchomienie oczyszczalni ścieków, która miałaby obsługiwać miasto Zielona Góra.
Mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków, którą zaprojektowano według technologii niemieckiej firmy Passavant, oddano do eksploatacji 1 stycznia 1999 roku.
Natomiast w przyszłości planowane są dalsze inwestycje w omawianym obiekcie tzn. budowa osadników wstępnych, suszarni osadu (lata 2003-2004) oraz spalarni osadów.
Innymi przedsięwzięciami planowanymi w omawianym programie były: podłączenie Jędrzychowa i południowej części miasta do oczyszczalni (budowa przepompowni ścieków) oraz skanalizowanie Jędrzychowa i Chynowa (dwie wsie włączone do obszaru miasta).
Dotychczas skanalizowano część osiedla Jędrzychów (II i częściowo III), natomiast Jędrzychów I oraz Chynów nie zostały jeszcze skanalizowane.
Zadania, które nie zostały jeszcze wykonane tj. kanalizacja Chynowa i części Jędrzychowa oraz budowa przepompowni będą realizowane w przyszłości.
Ponadto w omawianym programie zawarto zadania w zakresie kontroli i obniŜenia poziomu wody gruntowej oraz zapobiegania zjawiskom podtopień na obszarze Śródmieścia.
NajwaŜniejszymi przedsięwzięciami w tym zakresie, które zostały zrealizowane były:
budowa metodą bezwykopową kolektora ogólnospławnego w Śródmieściu oraz utworzenie stawu w parku Sowińskiego. W wyniku realizacji tych inwestycji wytworzył się lej depresji i obniŜył się poziom wód gruntowych.
W zakresie poprawy jakości wody pitnej w mieście poza działaniami na rzecz ochrony jakości wód głębinowych, przewidywano równieŜ podjęcie działań na rzecz poprawy jakości wody rzeki Obrzycy, co jest szczególnie waŜne, poniewaŜ ujęcie na niej jest nadal podstawowym źródłem wody pitnej dla miasta Zielona Góra. Przedsięwzięcie polegające na uporządkowaniu gospodarki wodno-ściekowej w zlewni rzeki moŜe nastąpić jedynie na drodze porozumienia gmin. Zadanie to zostało przewidziane do realizacji w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego.