Ocena wagi interferencji zgromadzonych dowodów

Etap czwarty obejmował sprawdzanie wiarygodności przejętych hipotez na podstawie testowania istniejących dowodów. Badacze stosujący me-todę śledzenia procesu w prowadzeniu ewaluacji interwencji publicznych wyróżniają cztery typy testów wiarygodności dowodów, uzasadniających lub obalających prawdziwość sformułowanych hipotez na temat związ-ków przyczynowo-skutkowych prowadzących do określonych efektów interwencji (Collier 2011, s. 825; Mahoney 2012, s. 574–583).

Dowody otrzymane z różnych źródeł, przy wykorzystaniu zróżnico-wanych narzędzi i technik badawczych, pozwalają na dokonanie weryfi-kacji sformułowanych hipotez opartych na czterech typach testów: 1. Straw­in­the­wind Test (test „źdźbło na wietrze”) – określony dowód

w ramach tego testu nie spełnia kryterium pewności ani konieczności w procesie weryfikacji hipotezy;

2. Hoop Test (test „obręczy”) – dowód spełnia kryterium konieczności, ale nie pewności w procesie weryfikacji hipotezy;

3. Smoking Guns Test (test „dymiące rewolwery”) – dowód spełnia kryte-rium pewności, ale nie konieczności w procesie weryfikacji hipotezy; 4. Doubly-Decisive Test (test „podwójnej decyzyjności”) – dowód spełnia

kryterium konieczności i pewności w procesie weryfikacji hipotezy. Należy wspomnieć, że jedynie te dowody, które pozytywnie zosta-ły zweryfikowane testem „podwójnej decyzyjności”, potwierdzają wystę-powanie mechanizmu przyczynowego mającego wpływ na powstawanie określonych rezultatów interwencji.

H.1.1. Współdziałanie samorządów regionalnych i LGD w implementacji działania LEADER powoduje wzrost orientacji na realizację wspólnego celu, jakim jest rozwój obszarów wiejskich

DOWÓD: Przedstawiciele LGD z większości województw wskazali na niską jakość współdziałania między LGD a reprezentantami urzędów marszałkowskich. Przedstawiciel dolnośląskiego LGD jako przyczynę tego stanu rzeczy wskazał brak otwartości w komunikacji obydwu stron.

Jego zdaniem urzędnicy w swoich działaniach kierują się głównie wy-tycznymi o charakterze prawnym, a cel, jakim jest rozwój wiejski, pozo-staje w ich przypadku na drugim planie. Reprezentant DOWiZNUMWD stwierdził, że samorządy nie mają żadnego wpływu na zakres meryto-ryczny projektów realizowanych przez LGD, zatem to one ponoszą peł-ną odpowiedzialność za procesy rozwoju swoich wsi. W opinii urzędni-ka implementacja działania LEADER powinna być realizowana w sposób maksymalnie zdecentralizowany, ponieważ tylko LGD znają specyfikę i potrzeby obszarów wiejskich. W podobnym tonie wypowiedział się re-prezentant DPROWUMWP, dla którego zasadniczym zadaniem samorzą-du jest kontrolowanie LGD i dyscyplinowanie ich do działań wynikają-cych ze stosowanych przepisów. Reprezentant WTWUMWŚ wskazał, że barierą w efektywnej współpracy między LGD a samorządem regional-nym jest niski poziom wzajemnego zaufania. Podobną opinię sformuło-wał przedstawiciel LGD z tego samego województwa, zdaniem które-go pracownicy urzędu marszałkowskiektóre-go skupiają się na finansowych aspektach i rozliczaniu LGD z osiąganych efektów swoich działań. Od-mienną opinię w tej w kwestii wyraził przedstawiciel łódzkiego LGD, który wskazał, że za jakość tej współpracy odpowiedzialne są obie stro-ny. Podkreślił także, że jej poprawa nastąpiła w województwie łódzkim dzięki skonsolidowaniu się środowiska regionalnych LGD w postaci sie-ci i „mówienia wspólnym głosem w kontaktach z urzędnikami regional-nymi”. W opinii naszego rozmówcy administracja regionalna z reguły rozumie problemy i potrzeby LGD i jest otwarta na ich rozwiązywanie. Zdaniem reprezentanta LGD z województwa pomorskiego współpracę utrudnia fakt, że w proces finansowania działania LEADER obok urzę-dów marszałkowskich zaangażowana jest Agencja Restrukturyzacji i Mo-dernizacji Rolnictwa. Powoduje to premiowanie rolników jako benefi-cjentów działania LEADER i ogranicza rolę samorządów regionalnych do bycia „strażnikiem przestrzegania przepisów”.

TEST: „Podwójnej decyzyjności”

WYNIK TESTU: Opinie przedstawicieli LGD i reprezentantów urzędów marszałkowskich zostały uznane jako dowód wiarygodny i konieczny dla

weryfikacji prawdziwości hipotezy. Ponieważ wypowiedzi negują treść sformułowanej hipotezy, powyższy dowód podważa występowanie me-chanizmu przyczynowego.

H.1.2. Relacje współpracy między samorządami regionalnymi a LGD oparte są na regulacjach formalnych i rolach wynikających z istniejących przepisów prawnych

DOWÓD: W opiniach przedstawicieli urzędów marszałkowskich odpowie-dzialnych za wdrożenie działania LEADER na poziomie regionalnym za-daniem samorządu wojewódzkiego jest pilnowanie, aby wszelkie pro-cedury związane z dystrybucją środków finansowych, realizacją LSR i rozliczeniami były przestrzegane. Dla reprezentanta DOWiZNUMWD kluczowa jest perspektywa kontroli realizacji działania LEADER przez Komisję Europejską, której wyniki muszą być pozytywne, stąd rolą samo-rządów regionalnych jest, przede wszystkim, dbałość o przestrzeganie przepisów prawnych. Jednocześnie zauważył on, że istniejące regulacje czasem mogą być niekorzystne z perspektywy LGD, natomiast zada-niem samorządu jest egzekwowanie przestrzegania prawa. Przedstawi-ciel DPROWUMWP stwierdził, że przypisanie ról związanych z kontrolą LGD przez urząd marszałkowski rodzi pewne trudności we współpracy, szczególnie w sytuacji, gdy LGD nie przestrzegają terminów czy nie do końca realizują przypisane im zadania. W obecnej perspektywie finan-sowej LGD mają większy wpływ na procedury zarządzania LSR, a samo-rząd sprawdza jedynie ich zgodność z treścią i wymogami PROW. Repre-zentant DFROWUMWŁ wskazał, że źródło problemów we współpracy na linii LGD–urzędy marszałkowskie stanowi zbytnia centralizacja działa-nia LEADER, które jest zarządzane z poziomu ministerialnego. Skutkiem tego są regulacje i procedury, które sprawiają trudności interpretacyjne na poziomie regionalnym i lokalnym. Ponadto ich „sztywność” ograni-cza pole efektywnej współpracy między samorządem regionalnym i LGD. Członkowie LGD ze wszystkich województw wskazują na wysoki stopień formalizmu we współpracy z urzędami marszałkowskimi, który – jak za-uważył przedstawiciel LGD z województwa śląskiego – wzrasta wraz

z pojawieniem się sytuacji trudnych, niejasności w interpretacji przepi-sów czy innych problemów. W jego opinii urzędnicy wolą szukać odpo-wiedzialnych za błędy niż rozwiązywać problemy. Chociaż to konkretni ludzie stoją za określonymi procedurami, zakres ich obowiązków deter-minuje ich sposób komunikacji i relacje z LGD.

TEST: „Podwójnej decyzyjności”

WYNIK TESTU: Pozytywny. Zgromadzone i przeanalizowane wypowiedzi urzędników regionalnych i przedstawicieli LGD zostały uznane za dowód konieczny i wysoce wiarygodny. Nie odnotowano rozbieżności w opi-niach. Dowód potwierdza prawdziwość sformułowanej hipotezy.

H.1.3. Istnienie nowego mechanizmu zarządzania obszarami wiejskimi wzmacnia więzi społeczne i zaufanie między interesariuszami lokalnymi DOWÓD 1: Przedstawiciele LGD województwa łódzkiego i śląskiego stwier-dzili, że dzięki przyjętym zasadom realizacji LSR gminy, które do tej pory konkurowały miedzy sobą, dzięki działaniu LEADER podjęły efektyw-ną współpracę opartą na poszukiwaniu kompromisu w sprawie ustalania priorytetów LSR. W przypadku LGD z obszaru województwa łódzkiego w opinii jej reprezentanta można zaobserwować rodzenie się tożsamo-ści subregionalnej opartej na wspólnym interesie, jakim jest realizacja LSR. Odmienną opinię w tym względzie sformułował przedstawiciel dol-nośląskiego LGD, który stwierdził, że gminy konkurują o zasoby i „brak jest myślenia w duchu wspólnotowym”. Ten sam problem dotyczy stowa-rzyszeń – ich słabości organizacyjnej i niechęci do współpracy. Ponadto gminy, wykorzystując swoją siłę w ramach LGD, chcą pozyskiwać środ-ki i przeznaczać je na rekompensowanie sobie koszów swojej bieżącej działalności. Zdaniem przedstawiciela pomorskiej LGD, więzi społecz-ne i zaufanie miedzy interesariuszami lokalnymi istnieją bądź nie, nieza-leżnie od uczestnictwa w działaniu LEADER, natomiast silny kapitał spo-łeczny pozytywnie wpływa na jakość i efektywność działań samego LGD. Przedstawiciel DPROWUMWP stwierdził, że kilkakrotnie do urzędu mar-szałkowskiego docierały sygnały od mieszkańców kilku pomorskich wsi,

że LGD działające na ich obszarze stanowią tak hermetyczne środowi-ska, że nie są otwarte na jakąkolwiek współpracę. Z opinii reprezentanta DFROWUMWŁ wynika, że realizacja działania LEADER pozytywnie wpły-wa na aktywizację mieszkańców gmin, nawet w tych miejscach, gdzie rolę lidera w ramach LGD objął sektor publicznych. W województwie łódzkim można zaobserwować wzrost aktywności ochotniczych straży pożarnych, kół gospodyń wiejskich oraz stowarzyszeń seniorów, którzy niejednokrotnie współdziałają, aby zwiększyć swoje szanse na otrzyma-nie finansowania własnych projektów.

TEST: „Obręczy”

WYNIK TESTU: Niejednoznaczny. Zgromadzone dowody w postaci opinii przedstawicieli LGD i reprezentantów urzędów marszałkowskich wszyst-kich badanych województw nie potwierdzają, ale jednocześnie nie za-przeczają prawdziwości sformułowanej hipotezy. Dowód w postaci treści wywiadów należy uznać jako konieczny, gdyż przedstawia opis rzeczywi-stości lokalnej znanej uczestnikom wywiadu, natomiast nie spełnia kry-terium pewności. Rozbieżne opinie spowodowały, że ostatecznie nie jest możliwe zweryfikowanie prawdziwości tak sformułowanej hipotezy.

DOWÓD 2: Wyniki badań empirycznych wskazują na ukrytą dominację