OCHRONA KRAJOBRAZU

Projekt budowy zapory wodnej na Dunajcu pod Czorsztynem Znany powszechnie prze d w o jn ą i szeroko o m a w ia n y w prasie p ro je k t b u d o w y za p o ry w o d n ej pod C zorsztynem w y p ły n ą ł znów na ś w ia tło dzienne.

Z apora ta, z a p ro je k to w a n a nieco poniżej Czorsztyna, m ia ła spię­

trz y ć w odę i u tw o rz y ć o lb rz y m i z b io rn ik o p o w ie rz c h n i o ko ło 2500 ha.

Z a la n iu u le g łyb y te re n y g ro m a d M a n io w y, F ry d m a n , Dębno, H a rk lo w a i Czorsztyn oraz odcinek szosy z N owego T a rg u do K rościenka.

Na skutek p rotestu X IX zjazdu P a ń stw o w e j R ady O ch ro n y P rz y ­ ro d y o d b y ły się ko n fe re n cje z Udziałem p rz e d s ta w ic ie li zainteresow a­

nych w y d z ia łó w K ra ko w skie g o U rzędu W o je w ó d zkie g o , R egionalnego U rzędu P la n o w a n ia Przestrzennego w K ra k o w ie , z w ią z k ó w ry b a c k ic h i P a ń stw o w e j R ady O ch ro n y P rz y ro d y , na k tó ry c h zebrani w y p o w ie ­ d z ie li się p rz e c iw w ym ie n io n e m u p ro je k to w i i u c h w a lili z w ró c ić się do M in is te rs tw a K o m u n ik a c ji z o d p o w ie d n im m em oriałem .

Zapora pod Czorsztynem w ra z ie u rz e c z y w is tn ie n ia zm ie n iła b y w sposób zasadniczy c h a ra k te r k ra jo b ra z u w po b liżu za m kó w w C zor­

sztynie i N iedzicy, zniszczyłaby szereg w a żn ych za b ytkó w b u d o w n ic tw a ludowego, ja k d re w n ia n e ko ścio ły w Dębnie, H a rk lo w e j i M anio w a ch oraz m u ro w a n y ko śció ł g o ty c k i we F ry d m a n ie , zm ie n iła b y w a ru n k i k l i ­ m atyczne oko licy, spow odow ałaby zagładę szeregu re lik to w y c h , gdzie in d z ie j nie sp o tyka n ych g a tu n k ó w św iata ro ślin n e g o i zwierzęcego, zm n ie jszyła b y w a rto ść a tra k c y jn ą P a rk u N aro d o w e g o P ienińskiego przez zniszczenie przepięknego w odnego szlaku tu rystycznego przez p rze ło m D unajca w P ie n in a ch oraz skazałaby na w ycię cie w ie le k ilk u ­ setletnich d rze w na obszarze zalewu.

Poza zagrożeniem w yże j w y m ie n io n y c h w a rto ś c i k u ltu ra ln y c h za­

p o ra ta spow o do w a ła b y ró w n ie ż w ie lk ie szkody gospodarcze na skutek zniszczenia n a tu ra ln y c h ta rlis k łososia i tro c i na ż w iro w is k a c h pow yżej Czorsztyna, i p rze kre śle n ie całego w k ła d u p ra c y i k a p ita łu w łożonego w rozb u d o w ę w y lę g a rń na D unajcu. R ybactw o w d o ln y m biegu W is ły i na B a łty k u p oniosłoby zdaniem rzeczoznaw ców s tra ty sięgające 3 m i­

lio n ó w p rz e d w o je n n y c h zło ty c h w złocie rocznie.

PLANOWANIE KRAJU I ZIELEŃ MIEJSKA

Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania w obronie przyrody i zieleni miejskiej

Zieleń m ie jska Poznania u c ie rp ia ła b ardzo s iln ie w ciągu ostat­

n ic h k ilk u lat. W ie lk ie szkody zwłaszcza w ś ró d d rze w i k rz e w ó w egzo­

tyczn ych s p o w o do w a ły m ro z y podczas trze ch o s try c h zim w czasie

w ° jn y , a dalsze spustoszenia p rz y n io s ły d zia ła n ia w ojenne w styczniu, i lu ty m 1945 r. Zniszczeniu i okaleczeniu uległo m nóstw o d rz e w na u li­

cach, placach, cm entarzach, w p a rka ch , o grodach i lasach m ie jskich . W lasku i na cm entarzach dokoła cytadeli, na k tó rą przez cztery t y ­ godnie p a d a ły bom by i g ra n a ty, nie ma ani jednego całego drzew a.

D ew astacja zie le n i nie ustaw ała je d n a k po m im o zakończenia dzia­

ła ń w o je n n ych . W iosną i latem p o w s ta ły o lb rz y m ie szkody w m ło d y c h za g a jn ika ch nad C ybiną, a szczególnie nad Bogdanką. U rządzano w n ich p a rk i sam ochodowe, p a lo no p ro c h y i am unicję, czołgi i sam ochody cię­

żarow e niszczyły d ro g i spacerowe, w za g a jnika ch i na zieleńcach nad B ogdanką w ypasano bydło, owce i kozy. Po w ysku b a niu tr a w y z w ie ­ rzęta rozpoczęły niszczyć d rzew a i k rz e w y o b ja da ją c ic h k o rę i liście.

B y d ło deptało sztucznie pokopane s tru m y k i i niszczyło brzegi sztucz­

nego je z io ra Rusałka, w k tó r y m .je pojono. M ie jska straż leśna i do zo rcy o g ro d ó w m ie js k ic h b y li bezsilni. R a p o rty i in te rw e n d je O ddziału Z ie ­ le n i i O g ro d ó w M ie js k ic h pozostały bez skutku.

Z arząd T o w a rz y s tw a M iło ś n ik ó w M iasta P oznania in te rw e n io w a ł wobec tego bezpośrednio w G łów nej K om endzie A r m ii R adzieckiej, k tó ra zajęła sta n o w isko p rz y c h y ln e i na zagrożone te re n y w ysiała o fice ra w to w a rz y s tw ie prezesa T o w a rz y s tw a i u rz ę d n ik a O ddziału Z ie ­ le n i i O g ro d ó w M ie js k ic h w celu naocznego p rze ko n a n ia się o w y rz ą ­ dzonych szkodach. G łów na Kom enda W o je n n a na m iasto Poznań p rz y ­ rz e k ła w y d a ć o d p o w ie d n ie rozkazy.

Na N a d z w y c z a jn y m W a ln y m Z ebraniu czło n kó w T o w a rz y s tw a w d n iu 14 g ru d n ia 1945 r. na w niosek p ro f. d ra A d a m a W o d z i c z k i u ch w a lo n o szereg re z o lu c ji dla wszczęcia k a m p a n ii w o b ro n ie zieleni

i ^ ezes T o w a rz y s tw a M iło ś n ik ó w M iasta Poznania F. Ja śko w ia k

Z prac Oddziału Zieleni i Ogrodów Miejskich w Poznaniu

P rze d w o je n n a in ic ja ty w a i praca na polu zw iększenia lasów w obrębie zieleni P ożnania (p. bro szu ra «W ięcej lasów Poznaniow i», 1936), k o n ty n u o w a n a przez N ie m có w w okresie o ku p a cji, d o p ro w a d z iła do zalesienia przeszło 600 ha piaszczysk i in n y c h n ie u ż y tk ó w w obrębie ro z le g ły c h k lin ó w zie le n i w g ra n ica ch W ielkiego. Poznania. S tarania o u trz y m a n ie i zw iększenie ty c h zalesień są w ie lk ą tro ską O ddziału Z ieleni p rz y Zarządzie M ie jskim .

Z działalności Regionalnego Urzędu Planowania Przestrzennego w Poznaniu Ażeby nie dopuścić z je d n e j s tro n y do p o k rz y w d z e n ia gospodarza, któ re g o ziem ia przez okupanta została częściowo zajęta pód zalesienia' a z d ru g ie j stro n y, b y u c h ro n ić b a rd zo kosztow ne i konieczne dla W ie l­

k o p o ls k i in w e stycje w yko n a ne p o ls k im i re k a m i w fo rm ie ‘istn ie ją cych

C h ro ń m y p rz y ro d ę o jczystą 1/2 ,

znaniu z w ró c ił się pism em z dnia 10. X II. 1945 r. do M in is te rs tw a R o l­

n ic tw a i R e fo rm R o ln ych przez W o je w ó d z k i U rzą d Z iem ski z p ro p o ­ zycją odszkodow ania gospodarzy P o la k ó w oraz przekazania zalesień pód zarząd D y re k c ji Lasów . W y d a je się słuszne, aby poszkodow anym P olakom w zam ian za ich zalesione gospodarstw a oddać o dpow iednie gospodarstw a poniem ieckie.

Celem o p ra co w a n ia ra cjo n a ln e g o zasięgu zalesień oraz och ro n y is tn ie ją c y c h k u ltu r, pow stała w P oznaniu K o m isja , k tó ra ma p rz y g o to ­ w ać p la n y ra cjo n a ln e g o zalesienia i z a d rze w ie n ia W ie lk o p o ls k i oraz s tw o rz y ć m o żliw o ści ic h re a lizo w a n ia .

O C H R O N A PRZYRODY W SZKOLNICTWIE

Kurs achsony przyrody w Centralnej Szkole Oficerów Polifyczno-Wychowaw-czych w Łodzi

W dniach od 29 stycznia do 5 lutego 1946 r . o d b ył się w Cen­

tra ln e j Szkole O fic e ró w P o lity c z n o -W y c h o w a w c z y c h w Ł o d z i ku rs o c h ro n y p rz y ro d y .

Na p ro g ra m k u rs u z ło ż y ły się następujące w y k ła d y : 1. M o ty w y o c h ro n y p rz y ro d y (S. G u t). 2. Z a b y tk i p rz y ro d y zw iązane z h is to rią w o je n w Polsce (S. G u t ) . 3. P a rk i n a ro d o w e w Polsce (S. Gu t ) . 4. O chrona k ra jo b ra z u (d r M. K l i m a s z e w s k i ) . 5. O chrona z w ie ­ rz ą t i ro ś lin (S. G u t). 6. O chrona p ta k ó w (S. G u t). 7. O chrona drzew i lasu (d r S. J a r o s z). 8. Stosunek ło w ie c tw a i ry b a c tw a do o ch ro n y p rz y ro d y (M. M n i s z e k - T c h o r z n i c k i ) . 9. T e ch n ika a p rz y ro d a (S. G u t ) . 10. O chrona p rz y ro d y a p la n ow a n ie k ra ju , (S. G u t) .

Celem u m o ż liw ie n ia w szystkim w y c h o w a n k o m szkoły w y s łu c h a ­ nia całego cy k lu w y k ła d ó w każda p re le k c ja była p o w ta rza n a sześcio­

k ro tn ie .

O rganizacją k u rs u z ra m ie n ia szkoły za jm o w a ł się szef w yszko le ­ n ia m jr E m i l G ł o w i ń s k i , k tó r y z całym pośw ięceniem codzien­

nie u sta la ł p ro g ra m zajęć na dzień następny, jem u w ięc zawdzięczać należy w z o ro w ą o rganizację i p u n ktu a ln o ść w y k ła d ó w .

W ie lk ie zainteresow anie, ja k im cieszyły się w y k ła d y w śró d p o d ­ chorążych, rzeczow e dyskusje i p yta n ia , w szystkie m o ż liw e u ła tw ie n ia ze s tro n y d o w ó dcó w b a ta lio n ó w i k o m p a n ij z ło żyły się na to, ż e - w y ­ k ła d o w c y w y n ie ś li z k u rs u prześw iadczenie, że p ro b le m y przez n ich poruszane zostały zrozum iane i będą przez przeszło tysiąc p rzyszłych o fic e ró w p o lity c z n o -w y c h o w a w c z y c h w yko rzysta n e i propagow ane przez n ic h w o ddziałach w o js k o w y c h .

W te j samej szkole na życzenie k o rp u s u oficerskiego w ra m a ch zajęć o fice rskich o d b y ły się dw a w y k ła d y na te m a ty o c h ro n y p rz y ro d y

a m.> 1. O chrona p rz y ro d y nakazem c h w ili (S. G u t ) i 2. Las m a ją t­

kie m n a ro d o w y m (d r S. J a r o s z). W y k ła d y te z w ró c iły uwagę słu­

chaczy na palące zagadnienie, ja k im jest stra szliw e zdew astowanie przez okupanta, w o jn ę i n ieuśw iadom ione społeczeństwo szaty leśnej i in n y c h bogactw p rz y ro d n ic z y c h naszego k ra ju .

Podobnie ja k z p o p rzednich, także i z ty c h p re le k c ji w y k ła d o w c y w y n ie ś li ja k najlepsze w rażenia. Okazało się, że k o rp u s o fic e rs k i r o ­ zum ie i docenia p o stu la ty o ch ro n y p rz y ro d y , że o fic e ro w ie n ie je d n o ­ k ro tn ie in te rw e n iu ją w te re n ie , żę znają p rze p isy zachow ania się w o j­

ska w p a rk a c h n a ro d o w y c h i re ze rw a ta ch itd.

O gólny bilans obu k u rs ó w jest d o d a tn i i pow in ie n , w n ie d łu g im czasie przynieść re z u lta ty 1 w postaci o c h ro n ia rskie g o uśw iadom ienia szerokich rzesz naszych żołnierzy.,

Ochrona przyrody na Wyższym Kursie Nauczycielskim w Poznaniu S taraniem Z w ią zku N auczycielstw a P olskiego O kręgu Poznań­

skiego, którego prezes jest rów nocześnie, prezesem tutejszego Oddziału L ig i O ch ro n y P rz y ro d y , p rz y w y d a tn y m p o p a rciu K u ra to riu m O kręgu Szkolnego p ro w a d z i się w Poznaniu od s ie rp n ia 1945 r. Koresponden­

c y jn y W yższy K u rs N auczycielski z k ilk u p rz e d m io tó w nauczania (m. i.

z p rz y ro d y i g e o g ra fii). K u rs iś c i w czasie w a k a c ji le tn ic h i św iątecznych zjeżdżają się do P oznania i k o rz y s ta ją ze specjalnie dla n ic h z o rg a n i­

zow anych w y k ła d ó w żywego słowa. W y k ła d y te z zakresu och ro n y p rz y ro d y (3 godz.) p ro w a d z ił sekretarz O ddziału L ig i p ro f. F. B a r a ń- s k i, k tó r y w styczniu rb. w y g ło s ił re fe ra t in fo rm a c y jn y i p ro p a g a n ­

d o w y na tem at celów7 i zadań L ig i. Po w y k ła d z ie , w k tó ry m w zięło u d zia ł 150 osób, zapisało się na członków L ig i 60 nauczycieli, p rz y czym ku rs iś c i z p rz y ro d y zobow iązali się założyć w sw ych szkołach koła o ch ro n y p rz y ro d y i ja k o tem at miesięcznego w y p ra c o w a n ia na­

desłać spraw ozdanie pt. «Jak założyłem w swej szkole kolo och ro n y p rz y ro d y ? » . Za n a jle p ie j opracow ane re fe ra ty i za najlepsze w y n ik i p ra cy sw ych k ó ł O ddział L ig i w yznaczył dla n auczycieli n a grody w postaci w y d a w n ic tw . Same opra co w a n ia p o w ie li się i roześle do o śro d kó w p ro w in c jo n a ln y c h . Dotychczas w y ró ż n io n o d w ie prace: K a ­ z i m i e r z a J o k i e l a , nauczyciela w Lesznie i S.* S z u 1 c. z e w s k i e j na u czycielki w Poznaniu.

Dużą^ pomocą w o rg a n izo w a n iu kó ł p rz y ro d n ic z y c h będzie b ro ­ szurka p ró f. d ra A. W ó d z i c z k a pt. «Na straży p rz y ro d y » , któ ra o b e jm o w a ć , będzie m a te ria ł rzeczow y i in fo rm a c y jn y . B ro szu rka ta ukaże się nakładem N auczycielskiej S pó łd zie ln i W yd a w n ic z e j «Oświata»

w 1 oznaniu. W s kryp cie « B io lo g ii dla liceum», w y d a n y m przez Pań­

stw ow e K u rs y M a tu ra ln e w P oznaniu, dużo uw agi poświęcono zagad­

n ie n io m o ch ro n y p rz y ro d y .

F. B a ra ń ski

4*

I

O gnisko Metodyczne B io lo g ii p rz y K u ra to riu m O kręgu Szkolnego Śląskiego w K a to w ica ch , którego k ie ro w n ik ie m został z dniem 1 stycz­

nia rb. d r F r a n c i s z e k L u d e r a, p ro fe s o r P aństw ow ego L iceum i G im n a zju m w K a to w ica ch , przesiało w styczniu rb. do k ie ro w n ik ó w podognisk b io lo g ii k o m u n ik a t, w k tó r y m p ro s i o u w z g lę d n ia n ie o c h ro n y p rz y ro d y p rz y re a liz o w a n iu p ro g ra m u b io lo g ii i o w ciągnięcie do te j a k c ji m łodzieży. W szczególności zaleca u d z ia ł m łodzieży w d o k a rm ia ­ n iu p ta k ó w i p rz y g o to w a n iu sztucznych gniazd (skrzyn e k) d la p ta k ó w w ed łu g w z o ró w o p ra co w a n ych przez d ra J a n a S o k o ł o w s k i e g o , k tó re to s k rz y n k i należałoby ro z w ie s ić w p a rk a c h i o grodach na wiosnev p rzed p rz y lo te m p ta kó w .

K o m u n ik a t z a w ie ra ponadto, zapow iedź zo rg a n izo w a n ia w y s ta w y o c h ro n y p rz y ro d y dla ziem odzyskanych w B y to m iu w czasie m iędzy 15 a 30 czerw ca rb., a także s e rii odczytów z d z ie d zin y o ch ro n y p rz y ­ ro d y , k tó re w ty m okresie będą wygłoszone.

O D C Z Y T Y

W okresie od g ru d n ia 1945 r. do lutego rb. wygłoszone zostały następujące odczyty:

W styczniu rb . p ro f. C z e k a l s k i w y g ło s ił na W a ln y m Z g ro m a ­ dzeniu O ddziału Poznańskiego Polskiego T o w a rz y s tw a P rz y ro d n ik ó w im . K o p e rn ik a w Poznaniu odczyt pt. «E lem enty geograficzne w p la ­ n o w a n iu przestrzeni».

P. J a d w i g a S t r a W i ń s k a o m a w ia ła k ilk a k ro tn ie zagadnie­

n ia o c h ro n y p rz y ro d y na zebraniach K o ła B io lo g ó w U c z n ió w U n iw e r­

sytetu im . M. C u rie -S kło d o w skie j w L u b lin ie .

P ro f. d r K o n s t a n t y S t r a w i ń s k i p o ru s z y ł d w u k ro tn ie w re fe ra ta c h w yg ło szo n ych na zjazdach nauczycielstw a w L u b lin ie k o ­ nieczność p o d jęcia p ra c w zakresie o ch ro n y p rz y ro d y i szerzenia p r o ­ pagandy te j id e i w ś ró d m łodzieży szkolnej.

W styczniu rb. d r J a r o s ł a w U r b a ń s k i w y g ło s ił d w u g o ­ d zin n ą p re le k c ję na te m a t: O chrona p rz y ro d y a h a rc e rs tw o , na k u rsie dla in s tru k to re k h a rc e rs tw a w L u b lin ie .

W g ru d n iu r. ub. p ro f. d r T a d e u s z V e t u l a n i w y g ło s ił odczyt pt. «Co słychać w Puszczy B ia ło w ie s k ie j» w Oddziale Poznań­

skim P olskiego T o w a rz y s tw a P rz y ro d n ik ó w im . K o p e rn ik a w Pozna­

n iu oraz m ó w ił na ten sam tem at w stołów ce P o lskie j K o m is ji Re­

w in d y k a c y jn e j w B e rlin ie (A lbrechtśtrasse).

1. «Odbudowa k ra ju a ochrona p rz y ro d y » na W a ln y m Zebraniu O ddziału Poznańskiego T o w a rz y s tw a P rz y ro d n ik ó w im . K o p e rn ika , 2. « K ra jo b ra z Ziem Z achodnich — m in io n y , dzisiejszy i ja k im być p o ­ w inien» w c y k lu « w y k ła d ó w pow szechnych», 3. «Zieleń P oznania i o ko ­ licy» na W p ln y m Z ebraniu T o w a rz y s tw a M iło ś n ik ó w m iasta Poznania, 4. «Ochrona p rz y ro d y ja k o um iejętność p ra ktyczn a , w iedza stosowana i sam odzielna nauka» oraz 5. «Z zagadnień b io lo g ii i u p ra w y k r a jo ­ brazu» na K o m is ji M a te m a tyczn o -P rzyro d n icze j Poznańskiego T o w a rz y ­ stw a P rz y ja c ió ł N auk.

Z DZIAŁALNOŚCI LIGI OCHRONY PRZYRODY