3. Zarządzanie asortymentem i sterowanie zapasami w sklepie internetowym
3.6. Wyniki badań polskich sklepów internetowych w kontekście zarządzania asortymentem
3.6.2. Ogólna charakterystyka polskich sklepów internetowych
Zanim omówione zostaną wyniki badań dotyczące logistyki, zaprezentowana zo-stanie ogólna charakterystyka próby badawczej. W pierwszej kolejności przedstawio-no wiek sklepów internetowych. Handel elektroniczny jest stosunkowo przedstawio-nową dziedzi-ną handlu, dlatego w badanej próbie zaledwie 5,1% sklepów zadeklarowało istnienie powyżej 10 lat (rys. 3.6). Najmłodszych podmiotów, istniejących krócej niż rok, było w badanej próbie 12,7%, a biorąc pod uwagę sklepy istniejące nie dłużej niż 2 lata – 29,2%, z czego można wywnioskować, że dynamika powstawania nowych podmiotów wciąż jest znaczna (chociaż, jak to zostanie pokazane w dalszej części, zmniejsza się). Najliczniejszą grupę stanowią sklepy istniejące 3–5 lat (24,2%). Podobny odsetek w próbie zanotowały sklepy 5–10-letnie (23,2%).
Rys. 3.6. Wiek polskich sklepów internetowych Źródło: opracowanie własne na podstawie [Jarosz i in., 2012]
Porównując wyniki badań z lat 2009, 2010 i 2012, można zauważyć wyraźnie słabnącą dynamikę powstawania nowych sklepów internetowych (tab. 3.12). Wzrasta natomiast odsetek sklepów istniejących powyżej 5 lat, co świadczy o utrzymywaniu się podmiotów na rynku przez dłuższy czas, jest więc to pozytywny prognostyk dla rozwoju handlu elektronicznego w Polsce.
Tabela 3.12. Porównanie wieku polskich sklepów internetowych w latach 2009, 2010, 2012
Czas istnienia sklepu 2009 [%]
2010 [%]
2012 [%]
Krócej niż 1 rok 23,10 18,60 12,70 Od 1 roku do 2 lat 27,80 22,50 16,50 2–3 lat 21,50 18,30 3–5 lat 36,90 22,10 24,20 5–10 lat 13,70 23,20 Powyżej 10 lat 12,30 1,50 5,10
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Jarosz i in., 2009], [Jarosz i in., 2010], [Jarosz i in., 2012]
Przeanalizowano również próbę badawczą pod kątem używanych kanałów dystry-bucji (rys. 3.7). 46% badanych sklepów internetowych prowadzi sprzedaż również w sklepie tradycyjnym. Jest to duży odsetek świadczący o tym, że typowych, czysto internetowych podmiotów (ang. pure play) jest w badanej próbie nieznacznie ponad połowa. Warto wspomnieć, że w badaniach z roku 2009 odsetek sklepów deklarują-cych sprzedaż również poza Internetem wyniósł 51,5%, co pokazuje, że podmioty typu pure play od niedawna stanowią większość rynku.
Rys. 3.7. Określenie czy przedsiębiorstwo prowadzi również sprzedaż poza Internetem w sklepie tradycyjnym
Badaną próbę scharakteryzowano także pod kątem liczby pracujących osób (za-pytano o całkowitą liczbę osób, niezależnie czy obsługują sprzedaż przez Internet, czy też nie). Odpowiedzi pokazują, że w zdecydowanej większości mamy tu do czynienia z mikroprzedsiębiorstwami – 73,4% badanych podmiotów zatrudnia do 5 osób. Zaledwie 7,6% badanych przedsiębiorstw zatrudnia powyżej 20 osób (rys. 3.8).
Rys. 3.8. Liczba osób pracująca ogółem w całym przedsiębiorstwie Źródło: opracowanie własne na podstawie [Jarosz i in., 2012]
Porównując tendencję zmian liczby osób pracujących w przedsiębiorstwach prowa-dzących sklepy internetowe, można zauważyć, że nie występują znaczne różnice dla badań z poszczególnych lat (tab. 3.13). Jedynie w badaniu z roku 2007 znacznie niższy jest odsetek przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 20 osób. W pozostałych trzech badaniach odsetek przedsiębiorstw w poszczególnych grupach jest zaskakująco stabilny. Nie widać tendencji zwiększania zatrudnienia, która powinna towarzyszyć rozwojowi rynku. Odpowiedź, dlaczego przedsiębiorstwa nie zwiększyły zatrudnienia, leży w licz-bie realizowanych zamówień (rozdz. 5.1).
Tabela 3.13. Liczba osób pracujących w całym przedsiębiorstwie – porównanie badań z lat 2007–2012
Liczba pracowników 2007 [%] 2009 [%] 2010 [%] 2012 [%] Jedna osoba 16,17 20,50 24,30 24,50 2 osoby 61,28* 24,20 21,40 22,20 3–5 osób 28,20 27,80 26,70 6–10 osób 12,34 10,90 11,60 11,50 11–20 osób 6,81 8,40 7,10 7,40 21–50 osób 0,85 7,80** 2,80 4,30 Powyżej 50 osób 2,55 4,90 3,30
* W roku 2007 przedział był określony od 2 do 5 osób.
** W roku 2009 ostatni przedział był określony powyżej 20 osób.
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Chodak, Ropuszyńska-Surma, 2008B], [Jarosz i in., 2009], [Jarosz i in., 2010], [Jarosz i in., 2012]
Przedstawiając podział na kategorie asortymentowe analizowanych podmiotów, autor pragnie zaznaczyć, że podział ten nie jest jego zdaniem idealny, ponieważ zasto-sowano w nim kategoryzację, która już istniała w katalogu Sklepy24.pl, co znacząco ułatwiło przeprowadzenie badań i analizę wyników. Warto również zaznaczyć, że udziały poszczególnych kategorii nie sumują się do 100%, ponieważ ankietowani mieli możliwość zaznaczenia więcej niż jednej kategorii asortymentowej.
Najliczniejszą grupę w badanej próbie stanowią sklepy z kategorii Dom&Ogród (28,2%), ze względu na dużą jej pojemność, zawierającą podmioty sprzedające elementy wyposażenia wnętrz, asortyment budowlany, rośliny, narzędzia itd. Na drugim miejscu pod względem liczności uplasowała się kategoria sklepów oferujących asortyment odzieżowy (18,9%). Na kolejnych miejscach, z podobnym odsetkiem, znalazły się sklepy sprzedające asortyment dziecięcy (13,5%), prezenty i akcesoria (13%) oraz dotyczący zdrowia i urody (12,5%). Uzyskane wyniki zdecydowanie przeczą stereotypowi mówią-cemu, że w Internecie sprzedają się głównie książki, filmy i gry komputerowe, ponieważ w kategorii Książki&Multimedia znalazło się jedynie 7,1% badanych podmiotów. Widać również, że branża sprzedająca żywność (nazwana w katalogu Delikatesy) nie ma licz-nych reprezentantów (zaledwie 4,4% analizowanej próby). Także podmioty sprzedające towary w postaci niematerialnej (e-booki, audiobooki, gry komputerowe i muzykę w po-staci cyfrowej) wciąż stanowią margines rynku (zaledwie 1,5% próby). Wśród innych kategorii asortymentowych, niewymienionych w katalogu, najczęściej pojawiała się biżu-teria (chociaż ten asortyment można by również zakwalifikować do kategorii Prezenty), artykuły erotyczne, galanteria skórzana i artykuły zoologiczne. Znalazły się tu również pojedyncze sklepy reprezentujący rzadko spotykany asortyment, np. zestawy do odlewów gipsowych 3D, wagi przemysłowe. W sumie w kategorii Inne znalazło się 15,3% sklepów z badanej próby (rys. 3.9).
Rys. 3.9. Podział badanych sklepów internetowych na poszczególne kategorie asortymentowe Źródło: opracowanie własne na podstawie [Jarosz i in., 2012]
Analizując zmiany, jakie nastąpiły w udziale sklepów w poszczególnych katego-riach asortymentowych, można zauważyć, że rozkład ich jest w miarę stabilny, cho-ciaż w branżach Komputer oraz Książki&Multimedia daje się zauważyć tendencje spadkową (tab. 3.14). W branży Komputer odsetek sklepów zmalał z 14% w 2009 r. do 6,4% w 2012 r. Powodem takiego stanu rzeczy mogła być konsolidacja rynku i przejmowanie coraz większych udziałów przez duże podmioty. Branża Książki &Multimedia nie zanotowała aż tak dużego spadku jak kategoria Komputer, jednak tu również zmniejszenie liczby sklepów spowodowane zostało prawdopodobnie przejmowaniem coraz większej części rynku przez księgarnie Empik i Merlin.
Tabela 3.14. Podział badanych sklepów internetowych na poszczególne kategorie asortymentowe – porównanie wyników z lat 2009, 2010, 2012 Nazwa kategorii 2009 [%] 2010 [%] 2012 [%] Auto&Moto 7,10 4,20 5,10 Delikatesy 3,10 3,60 4,40 Dom&Ogród 26,80 23,40 28,20 Dziecko 13 12,60 13,50
cd. tab. 3.14 Foto&RTV-AGD 13,80 9,80 9,60 Hobby 11,20 8,40 9,20 Komputer 14 8,70 6,40 Książki&Multimedia 9,90 8,10 7,10 Odzież 17,50 15,40 18,90 Prezenty&Akcesoria 19,20 12,70 13 Sport&Turystyka 11,20 10,80 10,20 Zdrowie&Uroda 15,60 11,30 12,50 Produkty w postaci niematerialnej nd* 2,20 1,50
Inne (jakie?) 25 18,20 15,30
* W badaniu w roku 2009 nie uwzględniono tej kategorii.
Źródło: opracowanie własne na podstawie [Jarosz i in., 2009], [Jarosz i in., 2010], [Jarosz i in., 2012]