SCENARIUSZ WYWIADU IDI
2. Ogólna sytuacja życiowa (rodzina, finanse, mieszkanie, aspiracje) 30 min O sobie
W razie potrzeby dopytujemy
🞅 Czym się obecnie zajmujesz?
⮚ Na czym ta praca polega?
⮚ Jakie są jej plusy, a jakie minusy?
🞅 Co lubisz robić w wolnym czasie?
Rodzina
•
Opowiedz o każdym z członków najbliższej rodziny po kilka słów [w miarę możliwości bazujemy na definicji rodziny rozmówcy – jeśli trzeba uściślić: chodzi o „osoby, z którymi współdzieli życie na co dzień”].🞅 Jeśli się nie pojawi: dopytać o pracę członków rodziny.
•
Opowiedz trochę o historii twojej rodziny [chcemy się dowiedzieć, w jakim środowisku się wychował, jakie wykształcenie oraz zajęcie mieli rodzice lub inni kluczowi opiekunowie – chodzi o tło społeczne, przy okazji mogą się pojawić istotne wątki biograficzne].Sytuacja materialna
•
Jakbyś ogólnie ocenił twoją/waszą sytuację materialną? (bardzo dobra, dobra, średnia, kiepska, zła).🞅 Dlaczego tak ją oceniasz?
⮚ Zwrócić uwagę na kwestię dochodów i zasobów: czy ocenia sytuację przez pryzmat
tego, ile zarabia/ją, czy raczej tego, co posiadają? W razie potrzeby dopytać o rolę dochodów i zasobów.
🞅 A czego wam brakuje?
⮚ Jeśli niczego nie brakuje: co mogłoby się poprawić?
•
Czy w waszej rodzinie jest główny żywiciel rodziny, czy też wasze zarobki są zbliżone?🞅 Czy to się jakoś zmieniało w czasie? Jak?
•
Czy masz/cie zobowiązania finansowe poza domem? Na przykład dzieci z poprzednich związków, wspomagacie rodziców, albo cokolwiek innego…•
Wyobraź sobie, że nagle jesteś zmuszony sfinansować jakiś duży wydatek (np. prywatna operacja)… Co byś zrobił w takiej sytuacji?•
A gdybyś nagle otrzymał w spadku 100 tysięcy złotych, to co byś z nimi zrobił?Zmiana zawodowa
Dom
•
Od dawna tutaj mieszkasz/cie? Jaka jest historia waszego tu zamieszkania?🞅 Jeśli się nie pojawi: własne, wynajmowane czy w kredycie? Chodzi o rozpoznanie, czy
mieszkanie jest trwałym zasobem, czy też raczej generuje istotne obciążania jak raty kredytu, czy koszty najmu.
•
W jakim stopniu jesteś zadowolony z twojej/waszej sytuacji mieszkaniowej?Dążenia (szeroko rozumiane)
•
Małe ćwiczenie na wyobraźnię. Wyobraź sobie swoje życie za rok w optymistycznym, ale realnym (!) wariancie. Potraktuj to pytanie możliwie szeroko, nie myśl tylko o kwestiach fi-nansowych czy materialnych, ale o wszystkim, co uznajesz za ważne… Jak to twoje lepsze życie może wyglądać za rok?🞅 Najpierw spontaniczny opis rozmówcy, potem ewentualnie dopytujemy.
⮚ Co się w twoim życiu zmieniło? Jak?
⮚ Co pozostało bez zmian? Dlaczego?
•
A teraz wyobraź sobie swoje życie w optymistycznym wariancie za 10 lat. Dalej staraj się myśleć względnie realnie, ale weź też pod uwagę, że w ciągu 10 lat może się zdarzyć na-prawdę wiele... Jak to twoje nowe życie wygląda?🞅 Najpierw spontaniczny opis rozmówcy, potem ewentualnie dopytujemy.
⮚ Co się w nim zmieniło? Jak?
⮚ Co pozostało względnie bez zmian? Dlaczego?
3. Historia (życiowa, edukacyjna, zawodowa) 60 min
•
Czy któraś z prac domowych nastręczała ci jakichś trudności?Praca domowa 1: spis treści
•
Chciałbym teraz przejść z tobą przez listę twoich życiowych rozdziałów… Jak mógłbyś w kilku zdaniach opisać treść każdego z nich?🞅 W razie potrzeby dopytujemy: co ważnego się wtedy wydarzyło i dlaczego było to ważne?
Praca domowa 2: życiorys edukacyjno-zawodowy
Przechodzimy chronologicznie przez punkty, zadając pytania szczegółowe odpowiednio do wąt-ków edukacyjnych i zawodowych.
Edukacja szkolna – pierwotna ścieżka kształcenia
•
Korzystając z przygotowanej listy, opisz po kolei, do jakich szkół chodziłeś, począwszy odpodstawówki (ewentualnie uzupełniamy na liście informacje o profilu, kierunkach itp.).
•
Dopytujemy o każdą ze szkół:🞅 Jak ją wspominasz?
🞅 Co ta szkoła ci dała?
Ścieżka zawodowa – pierwsza praca
•
Opowiedz w kilku zdaniach o swojej pierwszej pracy…🞅 Co to za praca? Kiedy, na jakim etapie życia?
🞅 Jak to się stało, że podjąłeś/łaś akurat tę pracę?
🞅 Jak ją wspominasz?
🞅 Co z niej wyniosłeś/łaś? Czego cię nauczyła?
•
Czy to była praca, dzięki której mogłeś się utrzymać?🞅 Jeśli nie, to w podobnym schemacie dopytujemy o „pierwszą poważną pracę” – tj. taką, któ-ra pozwalała osiągnąć względną samodzielność.
Dalsza ścieżka zawodowa
•
Opowiedz, proszę, w kilku zdaniach o każdym stanowisku/każdej pracy.Podsumowanie ścieżki zawodowej
•
Patrząc teraz na całokształt swojej ścieżki zawodowej, wskaż, proszę, najistotniejsze twoim zdaniem etapy (1–3).🞅 Dlaczego ten/te?
A z życia pozazawodowego – co twoim zdaniem miało największy wpływ na twoje życie zawo-dowe? Co to były za momenty/wydarzenia/doświadczenia?
Moderator: nie sugeruj rozmówcy liczby wydarzeń, ale w miarę możliwości staraj się, aby było ich 3–10. Oznacz momenty na ścieżce w odpowiednim chronologicznie miejscu
🞅 Opisz każdy z nich w kilku zdaniach...
Zmiana zawodowa
•
Chciałbym jeszcze spytać o osoby, które miały istotny wpływ na przebieg twojej kariery zawodowej (0–5). Mogą to być także osoby spoza sfery zawodowej.🞅 Opowiedz o każdej z nich w kilku zdaniach...
🞅 Dlaczego uważasz je za istotne? Na czym polegał ich wpływ?
Moderator: upewnij się, że znasz moment pojawienia się znaczących osób w życiu rozmówcy i rozumiesz mniej więcej rolę, jaką odegrali w kontekście życia zawodowego.
🞅 Jeśli się nie pojawili: A twoi rodzice? Czy mogli mieć jakiś wpływ na twoją ścieżkę zawodową? Moderator: upewnij się, że wiesz, czym zajmowali się zawodowo rodzice rozmówcy.
Edukacja inna niż formalna
•
Chciałbym teraz dopytać, czy jeszcze w szkole, ale także jako osoba dorosła, odbywałeś/łaś kursy, studia, szkolenia, warsztaty lub uczyłeś/łaś się czegoś samodzielnie i czy coś z tego przydało ci się potem w życiu zawodowym.•
Na podstawie listy: opowiedz o każdym w kilku słowach / ew. opowiedz w kilku słowacho tych, które uznajesz za ważne.
🞅 Jak tam trafiłeś/łaś?
🞅 Co stamtąd wyniosłeś/łaś? Co ci to dało?
4. Proces zmiany 60 min
Chciałbym teraz możliwie szczegółowo odtworzyć razem z tobą historię zmiany zawodo-wej. Zależy mi, żeby zobaczyć przebieg całego procesu: od chwili, kiedy po raz pierwszy pojawiła się myśl o zmianie, aż do momentu, który uznajesz za początek stabilizacji nowej działalności, albo do dziś, jeśli stabilizacja nie została osiągnięta.
Początki zmiany
•
Jak to się stało, że w twoim życiu doszło do zmiany zawodowej? [staramy się rekonstruować etapy zmiany w wymiarze faktów oraz odczuć i refleksji, a także uchwycić uwarunkowania jej przebiegu]:🞅 Co sprawiło, że zacząłeś/łaś myśleć o zmianie lub że stała się ona konieczna? [rekon-strukcja okoliczności „niepewności”].
🞅 Jak zareagowałeś/łaś na te okoliczności w pierwszym momencie? Jak się wtedy czułeś/ łaś? Co wtedy myślałeś/łaś?
⮚ Czy rozmawiałeś z kimś o tym?
⮚ Czy najpierw była myśl o zmianie jako takiej, czy od razu pojawił się konkretny pomysł?
⮚ Co ostatecznie o tym zdecydowało?
•
Co jeszcze mogło mieć wpływ na podjęcie decyzji?⮚ Czy wtedy pierwszy raz, kiedy pomyślałeś/łaś o zmianie, czy już wcześniej o niej myślałeś/łaś?
•
Jeśli to nie był pierwszy raz: co mogło sprawić, że tym razem coś się zadziało?Przebieg zmiany
•
Co było potem? Opowiedz, jak przebiegały kolejne etapy tej zmiany zawodowej [okolicz-ności, pomysły, działania, refleksje, odczucia, identyfikujemy też poziom „sprawstwa” – inte-rakcje między okolicznościami a własnym działaniem].Moderator: zachęcamy rozmówcę, żeby rozwinął spontaniczną opowieść, na bazie której
próbu-jemy nazwać i zapisać kolejne etapy w porozumieniu z nim.
•
W razie potrzeby dopytujemy dla każdego z etapów:🞅 Co musiałeś/łaś wtedy zrobić?
🞅 Jak się wtedy czułeś/łaś?
🞅 Czego się musiałeś/łaś nauczyć?
🞅 Co było na tym etapie najważniejsze?
🞅 Co było najtrudniejsze? Jakie były bariery, wyzwania, przeszkody?
🞅 Na ile rzeczy zależały wtedy od ciebie?
🞅 Czy ktoś – osoba lub instytucja – wspierał cię na tym etapie?
⮚ Jeśli tak: na czym polegało wsparcie?
•
Skąd wiedziałeś/łaś do kogo się udać?🞅 Co dziś zrobiłbyś/zrobiłabyś inaczej?
Kamienie milowe
•
Kiedy teraz spoglądasz na przebieg całej zmiany (od pierwszej myśli o niej aż do momentu stabilizacji/teraz), to gdzie widziałbyś/widziałabyś jej główne kamienie milowe?Zmiana zawodowa
Podsumowanie zmiany – „dlaczego mi się udało?”
•
Proszę, zastanów się teraz, jakie były główne problemy/wyzwania (3–6), na które natrafiłeś/ łaś w trakcie zmiany zawodu?🞅 Dlaczego to było trudne?
🞅 Jak uporałeś/łaś się z problemem/wyzwaniem?
⮚ Czy coś ci pomogło?
•
Chciałbym teraz wspólnie z tobą wypunktować możliwie jak najwięcej czynników sukcesu twojej zmiany zawodowej. Chodzi mi o wszelkie rzeczy, które były jakoś pomocne w tym procesie.🞅 Opowiedz krótko o każdym z nich
Moderator: stwórz listę czynników DRUKOWANYMI LITERAMI. W miarę potrzeby dopytujemy o:
🞅 Wcześniejsze doświadczenia, umiejętności, wiedza
🞅 Zasoby materialne
🞅 Inne osoby: znajomości ze świata zawodowego i prywatnego
🞅 Organizacje, instytucje – szczególnie wsparcia zawodowego (ważne!)
🞅 Czynniki osobowościowe
🞅 Możemy też proponować „swoje” czynniki sukcesu na podstawie tego, czego do-wiedzieliśmy się o naszym rozmówcy – rozmówca rozstrzyga, czy się „kwalifikują”
•
Patrząc na gotową listę, chciałbym, żebyś teraz wybrał do pięciu najważniejszych czynników...🞅 Dlaczego uważasz, że to ważne?
Bilans
Chciałbym razem z tobą sporządzić bilans zmiany: poniesionych kosztów i odniesionych zy-sków. Im więcej pozycji pojawi się w bilansie, tym lepiej. Chodzi o uchwycenie tego, jak zmiana zawodowa wpłynęła na całe twoje życie (zawodowe i osobiste).
Tworzymy tabelę, po jednej stronie ZYSKI, po drugiej KOSZTY. W miarę potrzeby dopytujemy o zyski/koszty:
🞅 Indywidualne
🞅 Rodzinne
🞅 Materialne
🞅 Emocjonalne
🞅 Psychofizyczne
🞅 Możemy też proponować konkretne zyski i koszty na podstawie tego, czego do-wiedzieliśmy się o naszym rozmówcy – rozmówca rozstrzyga. czy się „kwalifikują”
•
Patrząc na całość listy, wskaż, proszę, 3 najważniejsze dla ciebie zyski i 3 główne koszty.🞅 Opowiedz krótko, dlaczego je uznałeś za ważne.
•
Patrząc na to wszystko z dzisiejszej perspektywy, co zrobiłbyś inaczej?🞅 Jak?
5. FOTOZADANIE 10 min
•
Co się zmieniło w twoim mieszkaniu od czasu, kiedy zmieniłeś pracę? Oprowadź mnie, pro-szę, po mieszkaniu i spróbuj wychwycić te wszystkie rzeczy.🞅 Jaka zmiana zaszła?
⮚ Dlaczego?
⮚ Jesteś/cie z niej zadowoleni?
Staramy się fotografować elementy mieszkania, które uległy zmianie – skupiamy się raczej na tych elementach niż próbie objęcia całego pomieszczenia.
🞅 Czy któreś z tych zmian są jakoś powiązane ze zmianą zawodową?
•
Chciałbym zrobić ci „portret zawodowy” – wspólne wymyślanie koncepcji zdjęcia (rekwizy-ty, poza, otoczenie itp.)6. WIZJA PRZYSZŁOŚCI I DOBRE RADY 10 min
•
Gdzie chciałbyś być zawodowo za 5 lat?🞅 Co chciałbyś zmienić?
⮚ Dlaczego?
Zmiana zawodowa