O nieprawidłowościach występujących w przebiegu danej taśmy anatomicznej można powiedzieć w sytuacji, gdy co najmniej jeden z odcinków tego łańcucha ulega znaczącemu skróceniu. Wy-dłużenie (rozciągnięcie) danego odcinka taśmy anatomicznej jest równoznaczne ze skróceniem analogicznego fragmentu taśmy występującej po przeciwnej stronie ciała, więc rozważanie tylko
efektów skrócenia jest wystarczające do uzyskania prostej klasyfikacji badanych osób na takie, u których występują nieprawidłowości, oraz takie, u których tych nieprawidłowości się nie obser-wuje. Pojawiające się napięcia w układzie mięśniowo-powięziowym znajdują odzwierciedlenie w wartościach parametrów kątowych, które wybrano do opisu taśm. Wartości parametrów opisujące nieprawidłowości poszczególnych odcinków taśm anatomicznych (skrócenia) zostały wyznaczone na podstawie wzorców rozszerzonych (tabela 4.9). Przedziały przejściowe pomię-dzy stanem normalnym a patologicznym wyznaczono w oparciu o regułę trzech sigm (wartości odchyleń standardowych podano w tabeli 4.7).
4.3.1 Taśma Powierzchowna Tylna oraz Taśma Powierzchowna
Przed-nia
W tabeli 4.10 zebrano wartości, które przyjmują analizowane parametry w przypadku skrócenia poszczególnych odcinków TPT lub TPP.
Tablica 4.10: Wartości parametrów opisujących TPT oraz TPP w przypadku nieprawidłowości występujących w poszczególnych odcinkach głównych taśm powierzchownych.
Kąt Przedział przejściowy TPT [◦] Skrócenia TPT [◦] Przedział przejściowy TPP [◦] Skrócenia TPP [◦] HP_PP & y_YZ 88,5 - 91,3 > 91,3 83,8 - 87,3 < 83,8 HL_PL & y_YZ 88,6 - 92,9 > 92,9 83,5 - 87,4 < 83,5 RP_PP & P_HP_YZ 252,1 - 265,3 < 252,1 267,9 - 273,0 > 273,0 RL_PL & PL_HL_YZ 254,0 - 266,6 < 254,0 268,9 - 274,3 > 274,3 KTP_RP & RP_PP_YZ-1 357,9 - 363,2 < 357,9 367,4 - 393,1 > 393,1 KTL_RL & RL_PL_YZ-1 357,2 - 361,8 < 357,2 365,3 - 389,0 > 389,0 KPP_KTP & y_YZ 87,0 - 94,8 > 94,8 78,1 - 84,4 < 78,1 KPL_KTL & y_YZ 86,2 - 95,4 > 95,4 75,7 - 83,2 < 75,7 S_PP & y_YZ 174,3 - 176,7 < 174,3 177,7 - 180,5 > 180,5 S_PL & y_YZ 174,7 - 177,1 < 174,7 178,0 - 180,5 > 180,5 MD3_LP3 & y_YZ n.d. n.d. 180,5 - 195,6,2 > 195,6 MD3_LL3 & y_YZ n.d. n.d. 179,5 - 191,0 > 191,1 M_C7 & y _YZ 48,3 - 57,1 < 48,3 60,7 - 70,6 > 70,6 G_C7 & y_YZ 170,6 - 182,9 < 170,6 186,6 - 196,3 > 196,3 C7_S & y_YZ 178,8 - 182,9 > 182,9 175,3 - 177,5 < 175,3 W_G & y_YZ 48,5 - 68,3 < 48,5 72,8 - 80,7 > 80,7
Taśmy Powierzchowne Przednia oraz Tylna współpracują ze sobą w ten sposób, że gdy jedna z nich ulega skróceniu w pewnym odcinku, druga automatycznie się rozciąga w tym samym fragmencie. Dlatego też parametry wspólne dla obu taśm przyjmują wartości przeciwne
w odniesieniu do wzorcowych dla ludzi zdrowych w zależności od tego, która z tych dwóch taśm dominuje w danym segmencie ciała.
4.3.2 Taśma Boczna
W tabeli 4.11 zestawiono wartości parametrów opisujących przebieg TB w przypadku skrócenia poszczególnych jej odcinków. Zdecydowano się na rozróżnienie w tej tabeli Taśmy Bocznej na prawą i lewą, ponieważ są od siebie znacznie oddalone i współpracują ze sobą podobnie jak TPP oraz TPT, czyli gdy po jednej stronie dany odcinek ulega skróceniu, po drugiej najczęściej zostanie wydłużony. Czasem jednak skróceniu ulega dany odcinek obustronnie, np. może wystąpić kompresja odcinka lędźwiowego (obustronne przykurcze TB).
Tablica 4.11: Wartości parametrów opisujących TB w przypadku nieprawidłowości występują-cych w poszczególnych jej odcinkach.
Kąt Przedział przejściowy prawej TB [◦] Skrócenia prawej TB [◦] Przedział przejściowy lewej TB [◦] Skrócenia le-wej TB [◦] RP_KPP & RP_PP_XY 170,9 - 177,1 < 170,9 n.d. n.d. RL_KPL & RL_PL_XY n.d. n.d. 173,2 - 177,7 < 173,2 S_PP & y_XY 173,4 - 175,8 < 173,4 n.d. n.d. S_PL & y_XY n.d. n.d. 180,5 - 182,3 < 178,8 MD3_LP3 & y_XY 143,7 - 152,4 > 152,4 n.d. n.d. y & MD3_LL3_XY n.d. n.d. 144,1 - 155,7 > 155,7 BL_BP & y_XY 90,6 - 94,1 > 94,1 86,8 - 89,5 < 86,8 G_C7 & y_XY 180,7 - 185,4 > 185,4 172,2 - 178,5 < 172,2
4.3.3 Taśma Spiralna
Tabela 4.12 zawiera wartości parametrów opisujących TS, w przypadku skrócenia poszczegól-nych jej odcinków. W tabeli 4.12 rozróżniono TS na prawą i lewą, analogicznie jak w przy-padku TB.
Tablica 4.12: Wartości parametrów opisujących TS w przypadku nieprawidłowości występują-cych w poszczególnych jej odcinkach.
Kąt Przedział przejściowy prawej TS [◦] Skrócenia prawej TS [◦] Przedział przejściowy lewej TS [◦] Skrócenia lewej TS [◦] C7_M & PP_HP_XZ-1 n.d. n.d. 350,0 - 358,3 lub 362,6 - 372,7 < 350,0 lub > 372,7 PL_HL & C7_M _XZ-1 359,2 - 363,9 lub 366,8 - 374,5 <359,2 lub >374,5 n.d. n.d. RP_KPP & RP_PP_XY n.d. n.d. 179,3 - 187,6 > 187,6 RL_KPL & RL_PL_XY 179,6 - 184,8 > 187,2 n.d. n.d. BP_BL & KPP_KPL_XZ-1 361,1 - 364,6 > 364,6 356,2 - 359,4 < 356,2 C7_M & BL _BP_XZ 90,8 - 97,7 >97,7 83,5 - 88,8 < 83,5 G_EP-EL & C7_M_XZ-1 350,3 - 358,2 < 350,3 360,5 - 365,1 > 365,1
4.3.4 Uwagi podsumowujące
Opracowane i opisane w niniejszym rozdziale modele taśm anatomicznych stały się podstawą modułu wnioskowania dla systemu wspomagania decyzji fizjoterapeutów w ocenie PCC, przed-stawionego w rozdziale 6.
Postawa ciała a jednostki chorobowe
5.1 Zależności pomiędzy parametrami opisującymi taśmy
anatomiczne dla poszczególnych badanych grup
pacjentów
Zależności pomiędzy parametrami opisującymi taśmy anatomiczne dla badanych grup pacjen-tów badano analizując macierze korelacji (podrozdziały 5.1.1 - 5.1.7) dla grupy kontrolnej oraz jednostek chorobowych wyszczególnionych w podrozdziale 4.1. Dla każdej jednostki chorobo-wej utworzono dwie macierze korelacji. Pierwsza zawiera parametry opisujące postawę ciała w płaszczyźnie strzałkowej, odpowiadające taśmom anatomicznym TPT oraz TPP, druga na-tomiast skupiona jest na zależnościach zachodzących w płaszczyznach czołowej i poziomej, zawierając parametry opisujące TB oraz TS. Wnioski z analizy macierzy korelacji zestawiono w podrozdziałach 5.2.1 oraz 5.2.2.
Ponadto zbadano również zależności pomiędzy parametrami opisującymi PCC pacjentów z określonymi schorzeniami we wszystkich trzech płaszczyznach ciała. Zależności te przedsta-wiono w podrozdziale 5.2.3.
5.1.1 Grupa zdrowa
W tabelach 5.1 oraz 5.2 przedstawiono macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała człowieka w płaszczyznach strzałkowej oraz czołowej i poziomej dla grupy osób zdrowych. W płaszczyźnie strzałkowej spośród wszystkich dostępnych trzydzieści jeden zależności oka-zało się istotnych statystycznie. Wśród nich najsilniejsze są korelacje dodatnie pomiędzy pa-rametrami: KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (0,95), KPP_KTP & y_YZ i KPL_KTL & y_YZ (0,92), S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (0,92) oraz RP_PP & PP_HP_YZ i RL_PL & PL_HL_YZ (0,91). Najsilniejsze korelacje ujemne występują pomię-dzy parametrami opisującymi kąty miępomię-dzy udem a podudziem oraz miępomię-dzy podudziem a stopą po stronie prawej i lewej tzn.: KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ (-0,84),
Tablica 5.1: Macierz korelacji dla grupy zdrowej parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej.
KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (-0,82), KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (-0,80) oraz KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ (-0,78).
Tablica 5.2: Macierz korelacji dla grupy zdrowej parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i poziomej.
Dla grupy zdrowej związki zachodzące w płaszczyznach czołowej i poziomej są znacznie słab-sze niż w płaszczyźnie strzałkowej. Istotnych statystycznie jest tylko dziesięć korelacji, spośród których najsilniejsze są: korelacja dodatnia pomiędzy parametrami MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY (0,84) oraz korelacja ujemna pomiędzy parametrami RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY (-0,71).
5.1.2 Depresja
Tabele 5.3 oraz 5.4 zawierają macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała czło-wieka w płaszczyznach strzałkowej oraz czołowej i poziomej dla grupy osób ze zdiagnozowaną depresją.
Tablica 5.3: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pacjen-tów z depresją.
Wśród pacjentów z depresją wśród istotnych statystycznie zależności występujących w płasz-czyźnie strzałkowej najsilniejsze korelacje dodatnie wystąpiły pomiędzy parametrami S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (0,95) oraz KPP_KTP & y_YZ i KPL_KTL & y_YZ (0,91). Istotne statystycznie korelacje ujemne przyjmowały wartości z zakresu od -0,67 (pomiędzy parame-trami MD3_LP3 & y_YZ i MD3_LL3 & y_YZ) do wartości -0,34 (pomiędzy parameparame-trami RP_PP & PP_HP_YZ i KTP_RP & RP_PP_YZ-1).
Tablica 5.4: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i pozio-mej pacjentów z depresją.
W płaszczyznach czołowej i poziomej u pacjentów z depresją najsilniejsza korelacja dodat-nia (0,94) zachodziła pomiędzy parametrami MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY, zaś
korelacja ujemna (równa -0,70) wystąpiła pomiędzy parametrami RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY. Pozostałe istotne statystycznie korelacje pomiędzy parametrami opi-sującymi PCC w płaszczyznach czołowej i poziomej przyjmowały wartości bezwzględne z prze-działu od 0,35 do 0,49.
5.1.3 Dyskopatia
Macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała człowieka w płaszczyznach strzał-kowej oraz czołowej i poziomej dla grupy osób z dyskopatią zestawiono w tabelach 5.5 oraz 5.6.
Tablica 5.5: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pacjen-tów z dyskopatią.
Dla pacjentów z dyskopatią występują silne korelacje dodatnie i ujemne między parametrami opisującymi położenie kończyn dolnych w płaszczyźnie strzałkowej, mianowicie: KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (0,99), RP_PP & PP_HP_YZ i RL_PL & PL_HL_YZ (0,98), KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ (-0,96), KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ (-0,94), KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (-0,93), KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (-0,92) oraz S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (0,91). Ponadto występują silne korelacje dodatnie (równe 0,93) pomiędzy parametrami KPP_KTP & y_YZ i KPL_KTL & y_YZ oraz MD3_LP3 & y_YZ i MD3_LL3 & y_YZ. Najsłabsze ze statystycznie istotnych zależności w tej grupie pacjentów wystąpiły pomiędzy parametrami KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i S_PP & y_YZ (korelacja dodatnia o wartości 0,57) oraz MD3_LP3 & y_YZ i S_PP & y_YZ (korelacja ujemna o wartości -0,57).
Tablica 5.6: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i pozio-mej pacjentów z dyskopatią.
W płaszczyźnie czołowej i poziomej za istotne statystycznie można uznać jedynie osiem zależności, z czego najsilniejsza (o wartości 0,80) występuje dla parametrów MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY. Najsilniejsze korelacje ujemne występują pomiędzy parametrami PL_HL & C7_M _XZ-1 i BP_BL & KPP_KPL_XZ-1 oraz RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY i wynoszą odpowiednio -0,71 i -0,70.
5.1.4 Koksartroza
Macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała człowieka w płaszczyznach strzał-kowej oraz czołowej i poziomej dla grupy osób ze zwyrodnieniem stawu biodrowego (koksar-trozą) przedstawiono w tabelach 5.7 oraz 5.8.
Tablica 5.7: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pacjen-tów z koksartrozą.
Wśród parametrów opisujących PCC pacjentów ze zwyrodnieniem stawu biodrowego w płasz-czyźnie strzałkowej najsilniej ze sobą skorelowane dodatnio są KTP_RP & RP_PP_YZ-1
i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (korelacja 0,97) oraz S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (kore-lacja 0,94), najsilniej skorelowane ujemnie zaś są KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (korelacja -0,95) oraz KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (ko-relacja -0,92).
Tablica 5.8: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i pozio-mej pacjentów z koksartrozą.
Zależności zachodzące pomiędzy parametrami opisującymi PCC osób z koksartrozą w płasz-czyznach czołowej i poziomej są znacznie słabsze. Najsilniejsza korelacja ujemna, o wartości -0,64, występuje pomiędzy parametrami RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY. Dodatnia korelacja o wartości 0,61 występuje pomiędzy parametrami G_C7 & y_XY oraz G_EP-EL & C7_M_XZ-1. Parametry S_PP & y_XY oraz BL_BP & y_XY nie są istotnie skorelowane z żadnymi innymi parametrami dla tej grupy pacjentów.
5.1.5 Skolioza
Tabele 5.9 oraz 5.10 zawierają macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała człowieka w płaszczyznach strzałkowej oraz czołowej i poziomej dla grupy osób ze zdiagnozo-waną skoliozą.
Tablica 5.9: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pacjen-tów ze skoliozą.
W grupie pacjentów ze skoliozą występują silne korelacje dodatnie (o wartościach 0,98-0,99) pomiędzy parametrami RP_PP & PP_HP_YZ i RL_PL & PL_HL_YZ oraz KTP_RP & RP_PP_YZ1 i KTL_RL & RL_PL_YZ1. Silne korelacje ujemne (o wartościach 0,96 do -0,98) występują pomiędzy parametrami: KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ, KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ, KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ oraz KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ. Ponadto występują silne korelacje dodatnie pomiędzy parametrami KPP_KTP & y_YZ i KPL_KTL & y_YZ (0,93) oraz S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (0,94).
Tablica 5.10: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i po-ziomej pacjentów ze skoliozą.
Spośród istotnych statystycznie korelacji występujących między parametrami opisującymi PCC osób ze skoliozą w płaszczyznach czołowej i poziomej wyróżniają się zależności pomiędzy
parametrami MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY (korelacja równa 0,80) oraz RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY (korelacja równa -0,76). Pozostałe wartości bez-względne istotnych korelacji mieszczą się w zakresie 0,42 - 0,55.
5.1.6 ZPZ
W tabelach 5.11 oraz 5.12 przedstawiono macierze korelacji dla parametrów opisujących po-stawę ciała człowieka w płaszczyznach strzałkowej oraz czołowej i poziomej dla grupy pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia.
Tablica 5.11: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pa-cjentów z ZPZ.
Silne korelacje (wartość bezwzględna większa lub równa 0,90) dla przypadku parametrów opisujących PCC pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia w płaszczyźnie strzałkowej występują dla następujących par parametrów:
RP_PP & PP_HP_YZ i RL_PL & PL_HL_YZ (korelacja dodatnia) RP_PP & PP_HP_YZ i KTP_RP & RP_PP_YZ-1 (korelacja ujemna) RP_PP & PP_HP_YZ i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (korelacja ujemna) RL_PL & PL_HL_YZ i KTP_RP & RP_PP_YZ-1 (korelacja ujemna) RL_PL & PL_HL_YZ i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (korelacja ujemna) KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i KTL_RL & RL_PL_YZ-1 (korelacja dodatnia) S_PP & y_YZ i S_PL & y_YZ (korelacja dodatnia)
Tablica 5.12: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i po-ziomej pacjentów z ZPZ.
Ponadto występuje silna korelacja dodatnia pomiędzy parametrami HP_PP & y_YZ i HL_PL & y_YZ - współczynnik korelacji dla tych parametrów wynosi 0,80.
W płaszczyznach czołowej i poziomej wyróżnia się silna korelacja dodatnia parametrów MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY, dla których współczynnik korelacji przyjmuje wartość 0,96 oraz korelacja ujemna o wartości -0,80 parametrów RP_KPP & RP_PP_XY i RL_KPL & RL_PL_XY.
5.1.7 NJCH
Macierze korelacji dla parametrów opisujących postawę ciała człowieka w płaszczyznach strzał-kowej oraz czołowej i poziomej dla grupy pacjentów z niezidentyfikowaną jednostką chorobową zestawiono w tabelach 5.13 oraz 5.14.
Tablica 5.13: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyźnie strzałkowej pa-cjentów z niezidentyfikowaną jednostką chorobową.
Wśród zależności występujących pomiędzy parametrami opisującymi PCC pacjentów z nie-zidentyfikowaną jednostką chorobową w płaszczyźnie strzałkowej najwyższy współczynnik
ko-relacji (równy 0,96) uzyskano dla parametrów KTP_RP & RP_PP_YZ-1 oraz KTL_RL & RL_PL_YZ-1. Silne korelacje zachodzą również pomiędzy parametrami:
RP_PP & PP_HP_YZ i RL_PL & PL_HL_YZ (korelacja dodatnia) KTP_RP & RP_PP_YZ-1 i RP_PP & PP_HP_YZ (korelacja ujemna) KTL_RL & RL_PL_YZ-1 i RL_PL & PL_HL_YZ (korelacja ujemna) KPP_KTP & y_YZ i KPL_KTL & y_YZ (korelacja dodatnia)
Tablica 5.14: Macierz korelacji parametrów opisujących PCC w płaszczyznach czołowej i po-ziomej pacjentów z niezidentyfikowaną jednostką chorobową.
Najsilniejszą korelację w grupie parametrów opisujących PCC pacjentów z niezidentyfiko-waną jednostką chorobową w płaszczyznach czołowej i poziomej wykazują parametry MD3_LP3 & y_XY i y & MD3_LL3_XY (0,91). Wysoką wartość współczynnika korelacji uzyskano rów-nież dla parametrów RP_KPP & RP_PP_XY oraz RL_KPL & RL_PL_XY. Pozostałe war-tości bezwzględne istotnych statystycznie współczynników korelacji zawierają się w przedziale od 0,15 do 0,37.