ppłk radosław cyniak dowództwo Wojsk Lądowych
S Z K O L e n I e
anewrowy charakter walki powo-duje, że mobilność w połączeniu z siłą ognia oraz samodzielnością bojową pododdziałów kawalerii powietrznej pozwala im na prowadzenie dzia-łań nie tylko o charakterze obronnym i zaczep-nym, lecz również opóźniającym1. Sprzyja te-mu połączenie komponentu powietrznego (dy-wizjon lotniczy) z lądowym (batalion kawalerii powietrznej) w grupę bojową, która – realizu-jąc zadania w wymiarze powietrzno-lądo-wym – może prowadzić aktywne działania, organizując zasadzki (w tym ogniowe) czy ata-ki śmigłowców2. Powinny one być podejmowa-ne wówczas, gdy straty lub zniszczenia po stro-nie przeciwnika mogą mieć wpływ na opóźstro-nie- opóźnie-nie jego działania.
Na ich charakter istotny wpływ mogą wywie-rać następujące determinanty:
– modułowa struktura pododdziałów kawalerii powietrznej;
– budowa systemowa rubieży opóźniania;
– aktywne i różnorodne oddziaływanie na prze-ciwnika;
– zaskoczenie oraz możliwości manewrowe.
M
Istotą tych działań będzie zyskanie na czasieoraz zmuszenie przeciwnika do natarcia w nie-dogodnym dla niego terenie.
sedno sPrawy
Urzeczywistnienie zamiarów związanych z działaniami opóźniającymi możliwe jest głównie dzięki rozpoznaniu przygotowań prze-ciwnika do natarcia, wykorzystaniu właściwo-ści i ukształtowania terenu oraz rozśrodkowa-niu i maskowarozśrodkowa-niu wojsk. Dużego znaczenia na-biera wybór przedniej linii obrony na kolejnych rubieżach opóźniania oraz realizacja wielu przedsięwzięć mających na celu wprowadzenie przeciwnika w błąd co do ich rzeczywistego przebiegu, między innymi przez kanalizowanie ruchu jego wojsk. Istotnego znaczenia nabiera szerokość i głębokość pasa sił przesłaniania.
Powinien on zapewnić przede wszystkim więź taktyczną między elementami utworzonego
1Taktyka ogólna wojsk lądowych. m. huzarski (red.). aon, Warszawa 2001, s. 30.
2 m. huzarski: Aspekty narodowe i sojusznicze w teorii tak-tyki ogólnej wojsk lądowych. Warszawa 2000, s. 115.
ugrupowania bojowego oraz umożliwić wyko-nanie manewru.
Skuteczność działań prowadzonych przez gru-pę bojową w tych uwarunkowaniach może zale-żeć m.in. od:
– szerokości pasa sił przesłaniania;
– właściwości terenu;
– sił przeciwnika nacierającego w pasie obrony dywizji (jakościowego i ilościowego ich sto-sunku);
– okresu, w jakim są prowadzone działania;
– czasu wyznaczonego na ich prowadzenie;
– zakresu przygotowania poszczególnych rubie-ży opóźniania;
– zdolności bojowej wojsk;
– sposobu prowadzenia działań opóźniających.
Grupa bojowa może wykonywać takie zada-nia, jak:
– opóźnianie natarcia przeciwnika w celu zyska-nia na czasie, który jest potrzebny na zorgani-zowanie obrony w głębi przez inne siły;
– kanalizowanie jego natarcia w celu zatrzymania jego sił na dogodnej rubieży i porażenia ogniem;
– zabezpieczenie wykonania zwrotów zaczep-nych.
Sposób prowadzenia przez grupy bojowe dzia-łań taktycznych w wymiarze powietrzno-lądo-wym będzie wynikać w dużym stopniu z analizy możliwości wykorzystania przestrzeni powietrz-nej oraz warunków terenowych w pasie prowa-dzonych działań opóźniających. W analizie tej bierze się pod uwagę następujące czynniki:
– ukształtowanie terenu;
– warunki meteorologiczne;
– oddziaływanie powietrznych i lądowych środ-ków ogniowych przeciwnika;
– czas wykonania otrzymanego zadania;
– sposób zabezpieczenia i wykonania manewru przez poszczególne elementy utworzonego ugrupowania bojowego;
– możliwość zapewnienia swobody działania;
– zdolność uzupełnienia środków materiało-wych;
– ograniczenia związane ze wsparciem ognio-wym3.
Modułowa struktura organizacyjna podod-działów kawalerii powietrznej umożliwia im
re-alizację samodzielnych zadań jednocześnie w różnych miejscach, jak również pozwala na tworzenie zgrupowań odpowiednio skonfiguro-wanych do zadań i warunków ich wykonywania.
Skuteczność prowadzenia działań zależy w znacznym stopniu od terenu, który powinien m.in.:
– ułatwiać rażenie ogniowe i elektroniczne;
– umożliwiać organizowanie obrony w ograni-czonym czasie;
– stwarzać dogodne warunki do maskowania i manewru;
– pozwalać na zorganizowanie systemu zapór in-żynieryjnych;
– sprzyjać skrytemu wychodzeniu wojsk z walki i przechodzeniu na kolejną rubież opóźniania;
– utrudniać przeciwnikowi prowadzenie natarcia oraz obserwacji4.
Ponadto ma na nią wpływ umiejętne wkompo-nowanie działań w teren i wykorzystanie jego wa-lorów. Podczas walki „silniejszego” ze „słab-szym” to teren powinien zrekompensować skrom-ność sił opóźniających, a ponadto stawiać nacierającego przeciwnika w możliwie nieko-rzystnym położeniu. Poza tym wykorzystanie na-turalnych przeszkód oraz powiązanie ich z syste-mem zapór inżynieryjnych może istotnie ograni-czać możliwości manewrowe przeciwnika.
W działaniach opóźniających istnieje potrzeba użycia śmigłowców, co wynika nie tylko z trud-ności działania komponentu lądowego, lecz rów-nież z możliwości wykorzystania ukształtowania i pokrycia terenu, który sprzyja skrytemu podej-ściu na wskazane rubieże na małej wysokości i uzyskaniu zaskoczenia. Istotne są wówczas właściwy dobór i rozpoznanie tras przelotu – dróg podejścia śmigłowców ze znajdującym się na ich pokładzie desantem oraz ocena możliwo-ści manewrowych i przestrzennych tych maszyn.
Pozwoli to zapewnić im właściwą ochronę oraz stworzy warunki do prowadzenia celnego ognia, jak również umożliwi określenie sposobów i prawdopodobnych miejsc rozmieszczenia środ-ków obrony przeciwlotniczej przeciwnika.
3Taktyka ogólna..., op.cit., s. 73.
4 Z. Ścibiorek: Działania opóźniające. Warszawa 1996, s. 53.
NR 3/2013
W specyficznych warunkach terenowych szczególną rolę odgrywa współdziałanie5 mię-dzy rzutem powietrznym i lądowym. Rzut po-wietrzny ma dogodne warunki do działania, na-tomiast rzut lądowy znacznie większe trudności w zajęciu rubieży opóźniania i zorganizowaniu systemu ognia. Wymaga to precyzyjnego działa-nia rzutu powietrznego oraz czasu na wysadze-nie sił lądowych, co pozwoli zaskoczyć przeciwnika organi-zacją oporu tam, gdzie się tego nie spo-dziewał. Tym samym właściwie przeprowa-dzona analiza przy-szłych działań będzie podstawą uzyskania korzystnych warun-ków do prowadzenia ognia oraz maskowa-nia obecności własnych sił z uwzględnieniem profilu i ukształtowania terenu.
W trakcie prowadzonych działań śmigłowce będą wykorzystywać lądowiska wyczekiwania (15–20 km od linii styczności wojsk). Powinny one umożliwiać rozmieszczenie i maskowanie do eskadry śmigłowców oraz szybkie jej wypro-wadzenie spod uderzenia przeciwnika.
możliwe oGraniczenia
Wybrane rejony desantowania powinny za-pewnić maskowanie oraz ochronę przed ogniem przeciwnika. Źle wybrane dają przeciwnikowi większe szanse wykrycia i zlokalizowania de-santu oraz możliwości jego zwalczania.
Ocena terenu jest związana z analizą warun-ków atmosferycznych, które w przypadku przy-gotowania i prowadzenia działań w wymiarze powietrzno-lądowym odgrywają istotną rolę.
Mogą bowiem ograniczać lub uniemożliwiać działanie komponentu powietrznego, jak rów-nież wykonywanie zadań wsparcia bezpośred-niego. Warunki te wpływają ponadto na ma-newr i prowadzenie ognia. Dokładna analiza te-renu może zastąpić rekonesans, którego przeprowadzenie ze względu na brak czasu lub
charakter i miejsce przyszłych działań jest nie-możliwe6.
Wsparcie ogniem artylerii grupy bojowej mo-że być utrudnione z powodu odległości od sił głównych związku taktycznego, który jest dys-ponentem tych środków ogniowych. Spowoduje to, że zadanie wsparcia walczącej grupy przy-padnie prawdopodobnie lotnictwu wojsk lądo-wych, które będzie prowadziło na jej korzyść rozpoznanie, a także może realizować inne przedsięwzięcia, związane na przykład z mino-waniem narzutowym.
Podstawowymi parametrami przestrzennymi określającymi pas (rejon) działań są jego głębo-kość i szerogłębo-kość. Odpowiednia głębogłębo-kość umoż-liwi swobodę działania, zapewniając niezbędny czas na organizację obrony na kolejnych rubie-żach opóźniania, a także zmniejszy tempo natar-cia przeciwnika.
Czas oraz tempo wycofywania powinny zo-stać określone przez przełożonego, gdyż to on jest organizatorem działań opóźniających, które mają zapewnić osiągnięcie celu działań obron-nych.
Na głębokość pasa działań opóźniających mo-gą wpływać następujące czynniki:
– przyjęty sposób rozegrania walki przez nad-rzędny szczebel;
– wymagany czas prowadzenia działań;
– szerokość pasa sił przesłaniania i warunki tere-nowe;
– liczba pozycji opóźniania.
Szerokość pasa natomiast zależy m.in. od:
– zamiaru rozegrania walki przez dowódcę nad-rzędnego szczebla;
– otrzymanego zadania;
– liczby kierunków dogodnych do prowadzenia natarcia przez przeciwnika;
– potencjału bojowego nacierającego oraz sił wyznaczonych do działań opóźniających;
– ugrupowania bojowego.
5Współdziałanie – wspólne, skoordynowane działanie wyko-nawców w realizacji ustalonego celu. m. huzarski: Taktyka ogólna..., op.cit., s. 202.
6 a. bujak: Środowisko a działania bojowe na terytorium Polski. Toruń 2000, s. 134–138.
działania opóźniające prowadzone przez grupę bojową w wymiarze po-wietrzno-lądowym powin-ny być nieszablonowe, zdecydowane i dynamicz-ne, a także dawać możli-wość zaskoczenia prze-ciwnika.
S Z K O L e n I e
Należy podkreślić, że wielkość ta będzie uza-leżniona przede wszystkim od warunków tere-nowych.
Kolejnym determinantem prowadzonych dzia-łań jest czas. Musi on być na tyle długi, by siłom przełożonego umożliwić zajęcie pasa (rejonu) obrony oraz przygotowanie się do walki. Czas prowadzonych działań będzie uzależniony od:
– celu działań opóźniających;
– potencjału walczących stron;
– liczby rubieży opóźniania.
Podsumowując, należy stwierdzić, że do woj-ny jutrzejszej trzeba się uzbroić nie tylko we wszystkie narzędzia wojenne, które są potrzebne do pobicia przeciwnika, ale trzeba się uzbroić myślowo, by narzędzia te były celowo przygoto-wane i właściwie użyte7. Cytat ten potwierdza tezę, że przenoszenie działań w trzeci wymiar zmusza do poszukiwania efektywnych sposobów wykorzystania struktur organizacyjnych Wojsk Lądowych w aspekcie wyzwań i przemian za-chodzących na polu walki.
Proces Tworzenia
W procesie przygotowania grup bojowych i prowadzenia przez nie działań niezwykle trud-ne jest precyzyjtrud-ne określenie znaczenia czynni-ków wpływających na ich formowanie. Współ-czesne działania zależą od posiadania wiarygod-nych informacji, których istota wymusza inne podejście do wielu kwestii związanych z dobo-rem sił i środków przeznaczonych do wykonania postawionych zadań. Tworzone zgrupowania bo-jowe powinny charakteryzować się dużą autono-micznością, samodzielnością i zdolnością do działania w różnych wymiarach pola walki, a także odpornością na uderzenia przeciwnika oraz dużym potencjałem bojowym i siłą ognia.
Struktury organizacyjne grup bojowych ulega-ją dynamicznym zmianom ze względu na zróż-nicowanie tych grup oraz konieczność dostoso-wywania do prognozowanych zadań. Ich głów-nym wyróżnikiem jest tymczasowość istnienia i działania w ramach formowanego elementu.
Jedną z zasadniczych przesłanek tworzenia grup bojowych jest potrzeba spełnienia takich wyma-gań, którym nie są w stanie sprostać tradycyjne
składowe Wojsk Lądowych. Dążenie do osią-gnięcia wysokiej jakości wykonania określonych zadań wywiera ogromny wpływ na strukturę or-ganizacyjną grup bojowych i ich wyposażenie, a w konsekwencji na możliwości i efektywność działania w konkretnych uwarunkowaniach.
Nietrwałe ramy organizacyjne grup bojowych mają wiele wad, które mogą uwidocznić się w trakcie realizacji zadań. Należą do nich:
– brak zgrania utworzonej organizacji (wszyst-kich elementów);
– możliwa rozbieżność celów;
– zróżnicowane właściwości i cechy działania poszczególnych składowych;
– krótkotrwałość istnienia;
– nieznajomość lub za mała orientacja w możliwo-ściach bojowych poszczególnych elementów;
– trudności w dowodzeniu zorganizowanymi na określony czas strukturami;
– potrzeba dostosowania się lepszych jakościo-wo elementów do najsłabszego ogniwa grupy, na przykład podczas wykonywania marszu przez zróżnicowane pod względem jakościo-wym środki transportowe (bojowe);
– nieadekwatność stałych struktur do potrzeb i warunków pola walki.
W tworzeniu grup bojowych nieodzowne jest przestrzeganie zasady angażowania do wykona-nia zadań sił doskonale wyposażonych i wyszko-lonych. Przy czym podstawą ich organizowania są przesłanki, których weryfikacja nastąpi dopie-ro w walce.
Konstatując, należy zatem uznać, że powoływa-nie ich do życia jest uzasadnionym skutkiem prze-obrażeń zachodzących w koncepcjach i wizjach działań zbrojnych w uwarunkowaniach XXI wie-ku. Nie ma bowiem możliwości zbudowania uni-wersalnej struktury organizacyjnej, która zapew-niałaby realizację wszystkich, jakże zróżnicowa-nych zadań przez współczesne siły zbrojne.
7 s. mossor: Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej woj-ny. Warszawa 1986, s. 99.
n
autor jest absolwentem WsoWZ (1995) i aon. służbę rozpoczął w 7 bkpow. dowodził 6 bpd i bkpow. aktualnie jest starszym specjalistą w szefostwie Wojsk aeromobilnych dWLąd.