P lanowanie dostaw i zbytu 173

Dostawa jest to ustalona ilość produktu otrzymana lub wysłana jednocześnie, według tej samej dokumentacji, która może składać się z jednej lub kilku partii¹⁷⁴. Planowanie dostaw odbywa się metodami statycznymi i dynamicznymi. Metody statyczne pozwalają na jednorazowe obliczenie wielkości dostaw, które w utworzonym planie zamówień lub planie dostaw nie ulegają zmianie w czasie. Ta ustalona wielkość zamówienia lub dostawy realizowana jest najczęściej przez okres rozliczeniowy lub okres, w którym popyt jest nieznany, przy czym wyróżniamy następujące metody statystyczne:

ekonomiczna wielkość dostaw (określa się przez analizę dwóch najważniejszych kosztów związanych z zapasami);

173 Niniejsze opracowanie uwzględnia fragmenty pracy zaliczeniowej z wykładów przedmiotu „Procesy informacyjne w zarządzaniu” wykonanej pod kierunkiem autora przez Wiktorię Zaczyńską z WSZiA w Opolu.

174 GrzybowskaK., Gospodarka zapasami i magazynem, cz. 1. Zapasy, Difin, 2009.

141

maksymalnej dostawy (polega na jednorazowym ustaleniu wielkości dostawy w dłuższym okresie);

stałej wielkości dostaw (dostawy powtarzają się i realizowane są w tej samej ilości).

Metody dynamiczne ustalania wielkości zamówień lub wielkości dostaw wymagają ciągłego i systematycznego przeliczania potrzeb oraz kalkulowania wielkości zamówień lub wybranych kosztów logistycznych¹⁷⁵, a metodami dynamicznymi są:

partia na partię (zakłada, że dostawy zamawianych dóbr są zgodne z bieżącym zapotrzebowaniem);

stałej częstotliwości dostaw (pozwala na realizację dostaw po upływie stałego odstępu czasu;) bilansowanie kosztów;

najniższego kosztu na jednostkę czasu;

najniższego kosztu na sztukę;

algorytm Wagnera - Whitina.

W strategii JiT (Just in Time - dokładnie na czas) dostawy materiałów i towarów odbywają się zgodnie z potrzebami. W przypadku logistyki zaopatrzenia są to dostawy bezpośrednio na taśmę produkcyjną, bez wcześniejszego ich magazynowania¹⁷⁶. W przypadku logistyki dystrybucji są to dostawy dokładnie pod zamówienia klienta. Strategia ta zakłada dążenie do zminimalizowania zapasów utrzymywanych w przedsiębiorstwie. Strategia dokładnie na czas jest oparta na czterech założeniach:

1. Zero błędów (zapewnienie wysokiej jakości nie tylko wytworzonych towarów, ale również realizowanym usługom).

2. Zero zapasów (wymusza dostarczanie towaru na bieżąco, bez zakłóceń oraz bez ubytków jakościowych).

3. Częste i małe dostawy.

4. Krótkie cykle realizacji zamówienia.

W przedsiębiorstwach branży motoryzacyjnej strategia JiT jest bardzo popularna. Dostawcy dostarczają swoje podzespoły prosto na linię produkcyjną producenta. Koncepcja strategii Just in Time zakłada, że zapasy towaru służą do „przykrywania” problemów w przedsiębiorstwie.

Wdrożenie koncepcji „dokładnie na czas” w obszarze logistyki ponosi niestety koszty w innych obszarach. Wynika to z systemowego ujęcia logistyki i jej kosztów, a wzrost kosztów może nastąpić w:

- transporcie, ze względu na większą częstotliwość dostaw;

- obsłudze klienta, jeśli zabraknie towaru do sprzedaży lub materiału do produkcji;

- sprzedaży, jeśli umowa współpracy z dostawcami lub klientami jest źle sformułowana.

Chociaż strategia JiT nie jest skomplikowanym systemem organizacyjnym, to jednak wdrożenie rozwiązań opartych na tej koncepcji jest dużym wyzwaniemi sprawia trudności.

Pamiętać też trzeba, że system JiT nie zawsze jest bezawaryjny. Konieczne są więc zaplanowane

175 Ibidem.

176 Grzybowska K., Podstawy logistyki, rozdz. Strategie logistyczne, seria Edukacja, Difin, 2009.

142

działania awaryjne, minimalizujące ryzyko. Z badań Amerykańskiego Stowarzyszenia Sterowania Produkcją i Zapasami (APICS) wynika, że bodźcami wdrażania JiT w przedsiębiorstwach są:

- spójność ze strategią biznesu (77%), - działania konkurencji (49%), - wymagania klientów (47%),

- wymagania polityki korporacyjnej (43%).

Sprzedaż to ogół czynności organizacyjnych, prawnych, finansowych i technicznych, który związany jest z odpowiednim i odpłatnym dostarczeniem dóbr (towarów) lub usług¹⁷⁷. Sprzedaż może odbywać się na terytorium kraju, bądź poza jego granice (np. eksport towarów czy wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów). Każda produkcja ma sens tylko, gdy istnieje możliwość późniejszej sprzedaży wyrobów gotowych. Planowanie sprzedaży i zestawienie planu realizacji jest etapem finalnym w zestawieniu produkcji i logistyki w ramach programu przedsiębiorstwa.

Sprzedaż jest bardzo ważnym elementem działalności każdej firmy, ponieważ zazwyczaj w znaczącym stopniu generuje zysk. Jednak, aby uzyskać zysk niezbędne jest odpowiednie zaplanowanie sprzedaży. Planowanie ułatwia podejmowanie dalszych działań związanych z zapewnieniem i późniejszym wykorzystywaniem zasobów organizacyjnych. Planowanie sprzedaży wymaga uwzględnienia wielu zagadnień:

- określenie grupy docelowej klientów, do których kierowana będzie oferta sprzedaży;

- określenie optymalnego poziom cen. Niska cena przyniesie znaczny wzrost sprzedaży, jednocześnie staniemy się wrażliwi na konkurencję cenową. Wyższa cena może powodować pewniejszą sytuację na rynku. Musimy również pamiętać o selekcji klientów, tak aby dostosować ofertę sprzedaży do określonej grupy klientów.

- uświadomienie sobie cech unikalnych produktu i czym może wyróżniać się nasz produkt na rynku;

- ciągłe identyfikowanie własnej pozycji na rynku, szczególnie na tle konkurentów; po identyfikacji pozycji na rynku możemy przejść do analizy swoich mocnych i słabych stron na tle konkurencji; po zidentyfikowaniu i określeniu swojej pozycji na rynku należy w odpowiedni sposób zaplanować produkcję naszego produktu.

Planowanie sprzedaży wymaga przeprowadzenia¹⁷⁸:

- analizy trendów mikroekonomicznych i politycznych, a w tym oceny obecnej sytuacji politycznej, cen ropy naftowej oraz PKB;

- analizy sytuacji na rynku, a przede wszystkim:

o oceny czynników otoczenia gospodarczego, a więc miejscowości w której znajduje się przedsiębiorstwo (populacja, poziom dochodów w regionie, obecność konkurentów, preferencje konsumentów i ich siła nabywcza);

o oceny potencjału rynku (maksymalna ilość towarów, które mogą być zrealizowane przez wszystkich uczestników rynku) i potencjalnej sprzedaży (wielkość dostaw, które mogą być uzyskane przez daną firmę);

- analiza sezonowości sprzedaży.

177 procredito.pl>pozostałe>definicja i finanse.

1785-internetowa encyklopedia zarządzania.

143

Istotne jest również wyodrębnienie elementów powodujących spadek lub wzrost sprzedaży towaru lub usługi, a w tym pory roku, czynnika ludzkiego, występującego kryzysu. Roczny plan realizacji produkcji jest wyrażony pieniężnie i obejmuje¹⁷⁹: wielkość sprzedaży na rynku krajowym, ilość półproduktów i części własnej produkcji, objętość eksportu towarów, przepisy zapasów wyrobów gotowych w magazynach, ilość pracy i usług przemysłowych. Planowanie sprzedaży powinno prowadzić do:

- optymalnego wykorzystywania zasobów przedsiębiorstwa - obniżenia kosztów produkcji;

- obniżenia poziomu zapasów - niskie koszty magazynowania;

- zwiększenia dostępności towarów w miejscach użytkowania;

- szybszego wykrywania i reagowania na zmiany w sytuacji rynkowej;

- poprawy w kwestii dotyczących zarządzania przedsiębiorstwem, głównie w sferze produkcji, marketingu i finansów.

Jak już wspomniano właściwa organizacja procesów magazynowania pozwala na optymalne wykorzystanie powierzchni magazynowej oraz racjonalne ulokowanie zasobów, co sprzyja redukcji do minimum strat towarów w procesie magazynowania^{180 181}. Racjonalnie zagospodarowana powierzchnia pozwala na dostęp do każdego asortymentu oraz swobodną i bezpieczną manipulację urządzeniami transportu pomiędzy regałami. Wzajemny układ stref wpływa na efektywność funkcjonowania magazynu. W magazynach konieczne jest przyjęcie odpowiednich wymiarów dróg transportowych w celu zapewnienia bezpiecznego i swobodnego manipulowania towarami.

Niezwykle ważne jest racjonalne umieszczenie towarów w strefie składowania. Towary o małej rotacji powinny znajdować się na wyższych trawersach w regałach, natomiast towary często wypływające z magazynu na dolnych trawersach, aby zapewnić łatwy i szybki dostęp do zapasów.

Umiejscowienie towaru powinno także zależeć od zasad wydawania (FIFO, LIFO lub FEFO).

Zasoby powinny być składowane w zasięgu środków transportu, z zapewnieniem swobodnego dostępu oraz w stałym miejscu. Do planowania rozmieszczenia produktów we współczesnym magazynie używane są klasyczne metody klasyfikacji. Popularność tych metod wiąże się z ich prostotą i łatwością implementacji, lecz nie są to jednak metody doskonałe. Najpopularniejszymi metodami klasycznymi są:

Analiza ABC (klasyfikuje produkty ze względu na dane kryterium i dzieli je na trzy grupy, wykorzystywana jest do mierzenia wielkości wydań, wagi i objętości ładunków, a także wartości pobrań).

Analiza XYZ (uzupełnia analizę ABC o kryterium dokonujące podziału wydzielonych w analizie ABC grup).

179 Internetowa encyklopedia zarządzania.

180 Niniejsze opracowanie uwzględnia fragmenty pracy zaliczeniowej z wykładów przedmiotu „Procesy informacyjne w zarządzaniu” wykonanej pod kierunkiem autora przez Mateusza Jóźwika z WSZiA w Opolu.

181W opracowaniui zagadnienia skorzystano z następujących pozycji:

https://mfiles.pl/pl/index.php/Proces_magazynowania, https://mfiles.pl/pl/index.php/System_WMS.

144

Index COI (metoda dwukryterialna, klasyfikująca produkty ze względu na wielkość produktu (objętość, waga) i popyt (ilość pobrań, średnie zapotrzebowanie). Im niższy współczynnik tym, towar powinien znajdować się bliżej strefy kompletacji).

Wymienione metody te opierają się na systemach: RS (Random Storage) - dowolne miejsce składowania; COLS (Closest Open Location Storage) - najbliższe wolne miejsce składowania; DS (Dedicated Storage) - stałe miejsce składowania; CS (Class-based Storage) - składowanie w opar-ciu o klasy. Nowoczesne metody najczęściej nie dokonują klasyfikacji produktów. Polegają, na sprawdzaniu dopuszczalnych wariantów rozmieszczenia zasobów. Algorytmy genetyczne tworzą nowe rozwiązania w oparciu o aktualne sposoby. Poprzez kombinacje i przemiany obecnych tech-nik, powstają nowe sposoby osiągania pożądanego efektu, które później wykorzystywane są jako technika bazowa do kolejnych przemian.