III. Zielony rozwój
III.1. Plan wsparcia dla rozwoju niskoemisyjnej gospodarki w Chinach
Gospodarka niskowęglowa stanowi ekonomiczny wzorzec oparty na ni-skiej konsumpcji energii, niskim zanieczyszczeniu i nini-skiej emisji. Opiera się na efektywnym wykorzystaniu energii, rozwoju czystych źródeł energii oraz dążeniu do zielonego wzrostu gospodarczego247. Podstawowe kierunki działań w kierunku rozwoju gospodarki niskoemisyjnej (低碳经济; ditan jingji; low-carbon economy) reguluje ustawa z 28 lutego 2005 r. 中华人民 共和国可再生能源法 (Renewable Energy Law of the People’s Republic of China), znowelizowana 26 grudnia 2009 r. W artykule 1 tej ustawy można przeczytać, że celem będzie wsparcie dla rozwoju i wykorzystania energii odnawialnej oraz zwiększenia dostaw energii, poprawa struktury energe-tycznej i zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, a także ochrona środowiska i realizacja zrównoważonego rozwoju gospodarczego i spo-łecznego. W dokumencie mowa była mowa przede wszystkim o rozwoju i wykorzystywaniu energii wiatrowej, słonecznej, biomasy, geotermalnej, oceanicznej oraz innych źródeł odnawialnych248.
247 Key Words of Chinese Economy 2009, red. Qin Tiantian, Writing Group Information Center, Development Research Center of the State Council of the People’s Republic of China, China Intercontinental Press, Beijing 2010, s. 114.
248 中华人民共和国可再生能源法 (Zhonghua Renmin Gongheguo ke zaisheng nengyuan fa), 全国人民代表大会常务委员会关于修改《中华人民共和国可再生能源法》的决定 (Quan guo renmin daibiao dahui changwu weiyuan hui guanyu xiugai «Zhonghua Renmin Gong-heguo ke zaizheng nengyuan fa» de jueding), The Central People’s Government of the People’s
Analogiczny schemat rozwoju odnawialnych źródeł energii został okre-ślony w XII Planie Pięcioletnim (2011–2015), gdzie była mowa o rozwoju hydroenergetyki, energii wiatrowej, słonecznej i biomasy. Padła także za-powiedź realizacji projektów pokazowych związanych z zieloną energią oraz pilotażowych programów dotyczących wykorzystywania w budyn-kach mieszkalnych energii odnawialnej. Plan przewidywał ponadto rozwój sektora gazu z łupków oraz energetyki nuklearnej249.
Biorąc pod uwagę potrzebę większej dywersyfikacji w ramach dotych-czasowej struktury energetycznej, Chiny w swojej strategii rozwoju opar-tej na bazie niskoemisyjnych rozwiązań, będą się musiały skoncentrować na działaniach dotyczących przede wszystkim:
● restrukturyzacji sektora węglowego, co powinno prowadzić do zwięk-szenia jego konkurencyjności oraz promocji czystych technologii węglowych,
● zwiększania znaczenia gazu ziemnego w krajowym bilanse energe-tycznym,
● rozwoju odnawialnych źródeł energii i podnoszenia mocy produkcyj-nych w elektrowniach atomowych.
Raport Global Climate Leadership Review 2013 przygotowany przez australijski Climate Institute wskazywał na region Azji, a w szczególności Chiny jako centrum działań na rzecz rozwoju niskoemisyjnej gospodarki.
Indeks konkurencyjności budowano z uwzględnieniem 19 zmiennych roz-patrywanych na trzech płaszczyznach odnoszących się do pomiaru konku-rencyjności węglowej na bazie kompozycji sektorowej (określającej, jak bardzo gospodarka ukierunkowana jest na rozwój niskoemisyjny), wstęp-nych przygotowań (określających podjęte kroki w rozwoju gospodarki niskoemisyjnej) oraz przyszłego dobrobytu (określającego predyspozycje państwa w zakresie zapewnienia dobrobytu własnym obywatelom). W tym rankingu Chiny lokowały się na wysokiej, trzeciej, pozycji, ustępując miej-sca tylko Francji i Japonii, a wyprzedzając takie państwa, jak Korea Po-łudniowa (4.), Wielka Brytania (5.) czy Stany Zjednoczone (11.). Chiny odnotowały znaczący awans będący wynikiem rosnących nakładów na roz-wój czystej energii i wzrostu w eksporcie zaawansowanej technologii, jak
Republic of China, 26 XII 2009, http://www.gov.cn/flfg/2009-12/26/content_1497462.htm (10 X 2013).
249 中国应对气候变化的政策与行动 2012年度报告 (Zhongguo yingdui qihou bianhua de zhengce yu xingdong 2012 niandu baogao), The National Development and Reform Com-mission, XI 2011, http://www.china.org.cn/chinese/2012-11/22/content_27193717.htm (13 XI 2013).
również wysokich inwestycji w czystą energię dokonanych z udziałem spó-łek publicznych250. W latach 1995 i 2000 znajdowały się na dziewiątej po-zycji w rankingu, w 2005 r. – na szóstej, a w 2008 r. – na siódmej251.
Chiny w ciągu następnych kilku lat będą musiały dokonać zasadniczej restrukturyzacji systemu gospodarczego uzależnionego w głównej mierze od paliw kopalnych. Uwzględnienie w szerszym zakresie odnawialnych źródeł energii, połączone z przewidywaną rewolucją w sektorze gazowym i rozwojem energetyki jądrowej, powinno wpłynąć pozytywnie na większą dywersyfikację źródeł energii w ramach struktury energetycznej. Należy jednak zaznaczyć, że te działania nie zmienią zasadniczo w krótkim czasie dotychczasowego układu z dominującą pozycją węgla w bilansie energe-tycznym. Blisko 80% energii elektrycznej w Chinach produkuje się z węgla.
Według wszelkich prognoz, niezależnie, czy mowa o krótko- czy długoter-minowych, to właśnie węgiel pozostanie w przewidywalnej przyszłości naj-ważniejszym źródłem energii w Chinach.
Według danych Państwowej Administracji Energetycznej (National Energy Administration) z 2013 r. udział węgla w miksie energetycznym jest nadal bardzo wysoki, chociaż trzeba zauważyć, że powoli się zmniejsza.
W 2013 r. wynosił on 65,7%, więc o 0,9% mniej niż rok wcześniej. Plan na 2014 r. zakładał dalszy spadek jego udziału do poziomu poniżej 65%252. Źródła niekopalne stanowiły z kolei w tym czasie 9,8% w całkowitym zuży-ciu energii pierwotnej, notując wzrost w skali roku o 0,8%. Cel wyznaczony na 2014 r. mówił o wzroście do poziomu 10,7%. Dane za 2013 r. pokazy-wały, że całkowita konsumpcja energii wyniosła 3,76 mld ton ekwiwalentu węgla, notując wzrost o 3,9% w skali roku. W ciągu roku zużycie energii na jednostkę PKB spadło zaś o 3,7%, do poziomu 0,737 ton ekwiwalentu węgla253. Warto tu przypomnieć, że już wcześniej Chiny zapowiedziały re-dukcję zużycia energii o 16% do 2015 r. oraz wyznaczyły pułap konsumpcji energii na poziomie 4 mld ton ekwiwalentu węgla.
250 Szerzej zob.: The Climate Institute, Global Climate Leadership Review 2013, Sydney 2013.
251 The Climate Institute, Global Climate Leadership Review 2012, Sydney 2012, s. 37–38.
252 J. Jia, China to cap energy use at 3.89 bln T standard coal in 2014, sources, China Coal Resource, 15 I 2014, http://en.sxcoal.com/165/98662/DataShow.html (29 I 2014). We wrześniu 2014 r. Państwowa Komisja ds. Rozwoju i Reform, Ministerstwo Ochrony Środowiska oraz Pań-stwowa Administracja Energetyczna przedstawiły wspólnie plan zmniejszenia zużycia węgla w całkowitej konsumpcji energii w Chinach do poziomu poniżej 62% do 2020 r. [China aims to lower share of coal energy to below 62 pct by 2020, Xinhua, „People’s Daily”, 20 IX 2014].
253 J. Jia, China to cap energy use at 3.89 bln T standard coal in 2014, sources.
Tabela 34. Konsumpcja energii w Chinach z podziałem na sektory w latach 1978–
2011 (w %)
Rok Łączna konsumpcja energii
(w mld ton ekwiwalentu węgla) Węgiel Ropa
naftowa Gaz
ziemny Energia wodna, jądrowa, wiatrowa
1978 0,57144 70,7 22,7 3,2 3,4
1980 0,60257 72,2 20,7 3,1 4,0
1985 0,76682 75,8 17,1 2,2 4,9
1990 0,98703 76,2 16,6 2,1 5,1
1995 1,31176 74,6 17,5 1,8 6,1
2000 1,45531 69,2 22,2 2,2 6,4
2005 2,35997 70,8 19,8 2,6 6,8
2006 2,58676 71,1 19,3 2,9 6,7
2007 2,80508 71,1 18,8 3,3 6,8
2008 2,91448 70,3 18,3 3,7 7,7
2009 3,06647 70,4 17,9 3,9 7,8
2010 3,24939 68,0 19,0 4,4 8,6
2011 3,48002 68,4 18,6 5,0 8,0
Źródło: opracowanie na podstawie: China Statistical Yearbook 2000–2012, National Bureau of Statistics of China.
Tabela 35. Zmiana udziału poszczególnych paliw w produkcji energii elektrycznej w latach 1980–2011
1980 (%) 1980 (TWh) 2011 (%) 2011 (TWh)
Węgiel 73 154 78 3507
Energia wodna 27 58 15 687
Gaz ziemny 0 1 2 74
Energia jądrowa 2 83
Pozostałe 4 162
Źródło: opracowanie na podstawie: Dane The World Bank – World Development Indicators obliczone z wykorzystaniem kreatora: Breakdown of Electricity Generation by Energy Source, Electricity Production form All Energy Sources – China, The Shift Project Data Portal, http://tsp-data-portal.org/Breakdown-of-Electricity-Generation-by-Energy-Source#tspQvChart (24 VII 2014).
Przyszłość energetyczna Chin jeszcze długo będzie zależała od węgla.
Dlatego zmiany zachodzące w ramach tego sektora będą miały ogrom-ne znaczenie w kontekście niezakłócoogrom-nego rozwoju przemysłu i całej go-spodarki. Węgiel w przypadku Chin ma charakter dobra strategicznego.
Dlatego władze centralne, podejmując działania związane z podniesieniem konkurencyjności gospodarki, będą musiały w głównej mierze polegać na rodzimym sektorze węglowym. Biorąc pod uwagę dużą energochłonność gospodarki oraz specyficzną strukturę przemysłu z dominacją przemysłu ciężkiego, a także fakt, że wytwarzanie energii elektrycznej najczęściej od-bywa się w elektrowniach węglowych, Chiny będą musiały postawić na roz-wój technologii wytwarzania czystego węgla. Zastosowanie i stopniowe upowszechnianie procesów podziemnego zgazowania węgla oraz techno-logii wychwytywania i podziemnego składowania dwutlenku węgla, które na obecnym etapie pozostają przedsięwzięciami drogimi i znacząco podno-szącymi koszt wytwarzania energii, może w niedalekiej przyszłości stano-wić fundament, na którym będzie budowana konkurencyjność nie tylko tego sektora, ale i całej gospodarki.