PLATFORMY TRANSPORTOWE

Podstawową rolą śmigłowców transportowych w działaniach bojowych kawalerii powietrznej jest przerzut sił, sprzętu i zaopatrzenia do rejonu działania aeromobilnego zgrupowania taktycznego (AZT) oraz ewakuacja rannych z pola walki⁸. Dodatkowo powin-ny one być uzbrojone w co najmniej dwa karabipowin-ny maszynowe lub działka napędowe, mające za zadanie osłonę piechoty podczas desantowania i podchodze-nia do rejonu desantowapodchodze-nia.

Pierwszą konstrukcją uznaną za perspektywiczną dla jednostek kawalerii powietrznej jest śmigłowiec transportowy Sikorsky S-92/H-92. Jest to platforma reprezentująca nową generację śmigłowców tego ty-pu, zaprojektowana do wykonywania różnego rodzaju zadań i zapewniająca podniesienie poziomu bezpie-czeństwa załogi i przewożonego desantu. Podczas jego projektowania zapożyczono część rozwiązań konstrukcyjnych ze śmigłowca S-70, znanego jako Black Hawk.

Początkowo S-92 powstawał jako śmigłowiec cy-wilny, wersja wojskowa – H-92 – różni się zastosowa-niem mocniejszych silników CT7-8C o mocy

starto-ników paliwa, użyciem systemu sterowania śmigłowcem typu fly-by-wire oraz łatwo konfiguro-walną kabiną transportową (możliwość szybkiej zmiany wyposażenia kabiny z foteli na nosze). Śmi-głowiec ma przestronną kabinę transportową ze sto-sunkowo małymi drzwiami, znajdującymi się za kabi-ną pilotów po prawej stronie, a także tylkabi-ną rampę za-ładunkową. Wyposażono go też w pomocniczą jednostkę napędową APU oraz zdublowano na nim układ sterowania i najważniejsze instalacje. Zastoso-wana struktura kadłuba i niezamocowane do podłogi fotele znacznie zwiększają szansę załogi na przeżycie podczas zderzenia z ziemią.

Sikorski H-92 to śmigłowiec zbudowany w ukła-dzie klasycznym o konstrukcji metalowo-kompozyto-wej. Jego załoga liczy dwie osoby. Może on zabrać na pokład od 19 do 24 pasażerów lub do 22 żołnierzy z wyposażeniem osobistym i uzbrojeniem, lub 16 ran-nych na noszach⁹. Dzięki szybkiej zmianie konfigura-cji kabiny jest w stanie przetransportować cztery stan-dardowe palety transportowe lub trzy kontenery lotni-cze LD-3. Na podwieszeniu pod kadłubem może przewozić ładunki o maksymalnej masie 4535 kg, co zapewnia możliwość przenoszenia dodatkowego za-opatrzenia bądź lekkich pojazdów lub nawet lekkich haubic, takich jak haubica M777 kalibru 155 mm o masie 3773 kg.

Platforma ma nośny czteropłatowy wirnik wykona-ny z kompozytów o skośwykona-nych i wygiętych do dołu końcówkach, przy czym istnieje możliwość automa-tycznego składania łopat i tylnej belki ogonowej. Uła-twia to obsługiwanie techniczne śmigłowców w han-garach, ze względu na możliwość pomieszczenia w nich większej ich liczby, np. trzy zamiast dwóch z nieskładanymi łopatami. Głowicę wirnika nośnego wykonano z tytanu oraz osadzono na łożyskach ela-stomerowych i dodatkowo wyposażono w tłumik drgań zwiększający jej żywotność. Śmigło ogonowe z kolei składa się z czterech kompozytowych łopatek.

Śmigłowiec ma awionikę firmy Rockwell Collins, w tym radar pogodowy zamontowany w przedniej części kadłuba, urządzenie do obserwacji w podczer-wieni FLIR i układ ostrzegający o pojapodczer-wieniu się przeszkody terenowej. Dodatkowo dysponuje opance-rzonymi najważniejszymi podzespołami i kabiną (fo-tele pilotów), zaczepami na uzbrojenie strzeleckie przy oknach bocznych, systemem samoobrony (układ ostrzegania o opromieniowaniu, wyrzutniki flar, dipo-li) i wyciągarką o udźwigu 272 kg.

Długość śmigłowca wraz z obracającymi się wirni-kami (średnica wirnika głównego to 17,17 m) wynosi 20,88 m, długość kadłuba – 17,10 m, a wysokość do

6 Ibidem.

7 K. Nowicki, Śmigłowce Wojska Polskiego – potencjał i kierunki rozwoju, http://obronnosc.pl/2016/02/28/smiglowce-wojska-polskie-go/11.03.2018.

8 B. Grenda, T. Nowicki, Użycie śmigłowców..., op.cit., s. 142.

9 L.A. Wieliczko, Sikorsky S-92, „Militaria XX Wieku” 2006 nr 1, s. 25.

PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2019

88

NALEŻY POSTAWIĆ NA ŚMIGŁOWCE MAJĄCE M.IN. AKTYWNY SYSTEM OBRONY PRZED POCISKAMI NAPROWADZANYMI RADAROWO I TERMICZNIE, A TAKŻE DODATKOWE OPANCERZENIE

wraz z uzbrojeniem i wyposażeniem.

2.

LEONARDO

szczytu masztu wirnika osiąga 4,71 m. Masa własna maszyny wynosi 7868 kg, masa startowa z maksy-malnym ładunkiem wewnętrznym – 12 995 kg, a z maksymalnym ładunkiem zewnętrznym – 13 608 kg. Prędkość nieprzekraczalna to 306 km/h, maksymalna prędkość przelotowa – 277 km/h, pręd-kość ekonomiczna – 244 km/h, pułap – 4563 m, pułap zawisu z wpływem ziemi to 3660 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi – 1389 m, zasięg około 538 km¹⁰. Możliwe jest również zainstalowanie sondy do uzu-pełniania paliwa w locie.

Kolejny śmigłowiec to Leonardo AW-101 (fot. 2).

Jest to platforma o konstrukcji metalowo-kompozyto-wej. Jej załoga liczy cztery osoby. Może ona maksy-malnie przewozić do 31 żołnierzy wraz z uzbrojeniem i wyposażeniem¹¹. W wersji medycznej dysponuje czterema siedzeniami dla sanitariuszy. Jest przystoso-wana także do przewożenia 16 rannych na noszach.

Na podwieszeniu zewnętrznym może przenosić

ła-dunki o masie do 4500 kg. Maszyna ma pięciołopato-wy wirnik główny zawieszony na półsztywnych prze-gubach z łożyskami elastomerowymi z przekładnią główną umieszczoną między trzema silnikami. Łopa-ty wirnika, całkowicie wykonane z kompozytów, mogą się składać. Kadłub obejmuje kabinę załogi, przedział transportowy zakończony rampą załadunko-wą oraz belkę ogonozaładunko-wą z integralnym statecznikiem pionowym, która w wersji morskiej może się składać.

Śmigłowiec ma trzy silniki w układzie dwa obok sie-bie i trzeci cofnięty w kierunku belki ogonowej z czterołopatowym śmigłem ogonowym. Podobnie też, jak w wypadku Sikorski H-92, jego podwozie składa się z trzech par kół chowanych w locie, a w wersji morskiej – pomocniczych pływaków.

Śmigłowiec wyposażono w nawigacyjny układ bezwładnościowy pracujący z wykorzystaniem żyro-skopów laserowych i sprzężony z odbiornikiem GPS.

Ma on też dopplerowski układ nawigacyjny,

radiowy-10 P. Abraszek, Superhawk w Europie, „Nowa Technika Wojskowa” 2008 nr 9, s. 57.

11 T. Szulc, Konkurenci Mi-17. Śmigłowce EH-101, NH-90 i S-92, „Nowa Technika Wojskowa” 2000 nr 6, s. 18.

PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2019

89

Airbus NH-90 TTH jest klasyfikowany jako średni śmigłowiec wielozadaniowy z klasycznym układem wirników.

3.

NALEŻY POSTAWIĆ NA ŚMIGŁOWCE MAJĄCE M.IN. AKTYWNY SYSTEM OBRONY PRZED POCISKAMI NAPROWADZANYMI RADAROWO I TERMICZNIE, A TAKŻE DODATKOWE OPANCERZENIE

AIRBUS

sokościomierz, radionawigacyjny odbiornik TACAN, YOR/DME oraz układ ILS¹². Maszyna przeważnie jest uzbrojona w dwa karabiny maszynowe kalibru 7,62 lub 12,7 mm mocowane w drzwiach kabiny (po jednym z każdej strony) oraz dodatkowo jeden montowany na otwieranej rampie do osłony piechoty podczas desantowania ze śmigłowca. Napęd platfor-my stanowią trzy silniki turbinowe Rolls-Royce &

Turboméca RTM 322-02/8 o mocy startowej 2100 KM i mocy stałej 1780 KM każdy¹³. Śmigło-wiec ma olbrzymi zasięg – około 1500 km przy pręd-kości maksymalnej wynoszącej 277 km/h. Jego dłu-gość to 22,83 m, a wysokość – 6,66 m.

Ostatnia brana pod uwagę platforma to Airbus NH-90 TTH (fot. 3). Jest on klasyfikowany jako śred-ni śmigłowiec wielozadaśred-niowy z klasycznym ukła-dem wirników (główny ze śmigłem ogonowym). Ka-dłub maszyny wykonano przede wszystkim z

kompo-zytów, a elementy najbardziej narażone na obciążenia z tytanu i stopów aluminium. W wersji TTH załoga li-czy dwóch – trzech członków. Śmigłowcem można przewozić 20 żołnierzy z wyposażeniem i uzbroje-niem lub 12 rannych na noszach, lub ładunek do 2500 kg¹⁴. Czterołopatowy nośny wirnik i elastomerowe ło-żyska osadzono na tytanowej głowicy. Z kolei wyko-nane z kompozytu zbrojonego włóknami szklanymi oraz węglowymi łopaty załoga może składać ręcznie, składana jest również belka ogonowa. Śmigłowiec może być wyposażony w dwie belki do przenoszenia uzbrojenia, dodatkowo można zamocować w nim uzbrojenie strzeleckie w oknach kabiny. To jednak ogranicza możliwość jednoczesnego wysadzania de-santu przez drzwi boczne.

Standardowe wyposażenie śmigłowca składa się cyfrowej awioniki opartej na zestawach wyświetlaczy obrazujących parametry lotu wraz z mapami

cyfrowy-12 M. Fiszer, J. Gruszczyński, AgustaWestland EH-101 rozwija skrzydła, „Lotnictwo” 2006 nr 2, s. 27.

13 AgustaWestland AW 101”Merlin”, http://www.samolotypolskie.pl/samoloty/249/126/AgustaWestland-AW-101-Merlin/. 26.03.2018.

14 T. Szulc, Konkurenci Mi-17. Śmigłowiec NH-90, „Nowa Technika Wojskowa” 2000 nr 8, s. 34.

PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 5 / 2019

90

mi terenu. Ponadto jego załoga dysponuje wyświetla-czami nahełmowymi Sextant Avionics, kamerą pod-czerwieni (FLIR) firmy Alenia, radarem pogodowym z funkcją ostrzegania o przeszkodach w linii lotu i go-glami noktowizyjnymi. Oprócz tego możliwe jest za-instalowanie systemów aktywnej i pasywnej obrony, składających się z czujników wykrywania opromie-niowania, oraz wyrzutni pułapek termicznych.

NH-90 ma dwa turbowałowe silniki o maksymalnej mocy do 2431 KM każdy (zależnie od wersji) oraz po-mocniczą jednostkę napędową APU o mocy 93 KM.

Średnica wirnika nośnego wynosi 16,3 m, długość cał-kowita – 19,56 m, a wysokość – 5,23 m. Masa własna śmigłowca to 5945 kg, startowa – 10 000 kg, a pręd-kość maksymalna – 305 km/h przy zasięgu maksymal-nym 800 km i czasie lotu do 4 h i 35 min¹⁵.

Problemy konstrukcyjne, odnoszące się do tej ma-szyny, są związane ze zbyt małą maksymalną masą obciążenia siedzeń w przedziale transportowym i zbyt słabą konstrukcją tylnej rampy ładunkowej, która utrudnia desantowanie z powietrza i wykonywanie skoków spadochronowych.

W rozważaniach pominięto śmigłowiec Airbus H225 Caracal ze względu na to, iż nie ma on tylnej rampy ładunkowej. Ogranicza to jego możliwości przenoszenia dodatkowego wyposażenia i ładunków.

Do omówionych maszyn ze względu na udźwig, po-wierzchnię przedziału transportowego oraz nadwyżkę mocy umożliwiającej swobodne manewrowanie nale-ży zaliczyć śmigłowiec Leonardo AW-101. Jednak jego koszty eksploatacji byłyby największe.